Þjóðviljinn - 05.03.1981, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 5. mars, 1981 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5
Þessi „fjórmenningaklika” hefur Williams, Roy Jenkins og David '
Afleiðingar
klofningsins
í Verka-
manna-
flokknum:
össur
Skarphéðins-
son skrifar
frá .
Bredandi
Vinstrí þróun í hættu
Flótti hægri manna úr
Verkamannaflokknum olli
um tíma skjálfta í taugum
flokksmanna, sem önduðu
þó léttar, þegar endur-
teknar skoðanakannanir
sýndu að fylgi hins
væntanlega flokks sósíal-
demókrata yrði að mestu
sótt í hendur íhalds- og
Frjálslynda flokksins. Að
sama skapi hefur aukist
uggur í íhaldsbrjóstum og
frjálslyndir bera höfuðið
ekki hátt þessa dagana. Þó
margir úr vinstra armi
Verkamannaflokksins séu
ekki beinlínis harmi slegn-
ir yfir brotthlaupum hægri
sinna, er þó Ijóst að þeir
vanmeta alvarlega afleið-
ingarnar sem klofningur-
inn mun án efa hafa fyrir
hina nýhöfnu vinstriþróun
innan Verkamannaflokks-
ins.
Óvinsælt brotthlaupslið
Á það ber að leggja áherslu að
enn er klofningurinn ekki um
garð genginn. Af þeim ellefu
þingmönnum sem lýst hafa fylgi
við hið nýstofnaða Ráð sósial-
demókrata hefur enn engin
gengið úr flokknum (Þannig
stóðu málin þegar fréttabréfið
var ritað, en nú i byrjun vik-
unnar sögðu tólf þingmenn sig
úr Verkamannaflokknum og
stofnuðu sérstakan þingflokk,
sem er nú þriðja stærsta afl á
þingi þar eð hann er einum fjöl-
mennari en Frjálslyndi flokkur-
inn.). En eins og Shirley
Williams, fyrrum menntamála-
ráðherra og helsta segulmagn
klofningsliðsins, hefur látið að
liggja, mun af formlegri flokks-
stofnun sósialdemókrata ekki
verða fyrr en i endaðan mars.
Ákvörðun ellefumenninganna
hefur verið illa tekið i kjördæm-
um þeirra, sem þó eru öll talin vel
hægra megin við flokksmiðju.
Ennfremur segja skoðanakann-
anir, að færu kosningar^ fram i
dag þá næði enginn þeirra kjöri,
og gilti þá einu hvort þeir nytu
stuðnings Frjálslyndra eða ekki.
Brotthlaupsmennirnir hafa
fengið fjölmargar áskoranir,
sumir frá stjórnum flokksdeilda i
kjördæmum sinum, um að segja
af sér þingmennsku og efna þann-
ig til aukakosninga um þingsætin
ellefu. Þeir gætu siðan boðið sig
fram gegn frambjóðendum
Verkamannaflokksins og annarra
flokka, annaðhvort sem óháðir
eða fyrir sósialdemókrata.
Ellefumenningarnir hyggjast þó
ekki leggja i þann hasar, en sitja
sem fastast.
Gnægö f jár i boði
Fyrir skömmu birti Ráð sósial-
demókrata blaðaauglýsingar
með nöfnum ,eitt hundrað stuðn-
ingsmanna sinna, sem áttu að
sýna viðfeðmi fylgisins. Flest til-
heyrðu þau þekktum mennta-
mönnum með hvers kyns stimpla
og sögðu nú illkvittnir vinstri
sinnar að þetta yrði að likindum
fyrsti flokkurinn þar sem menn
þyrftu háskólagráðu til að gerast
meðlimir. Margt bendir til að
hinn menntaði hluti millistéttar-
innar sé fús liðveislu hinni
kratisku von, meðan fjölmenn
verkalýðsstéttin er sem fyrr tor-
tryggin á nýjungar. Stuðningur
hefur krötunum annars borist
viða að, allt frá George Brown,
fyrrum utanrikisráðherra og
miklum hægri krata, til fyrrum
formanns bresku stúdentasam-
takanna, sem auk heldur var
meðlimur i Kommúnistaflokkn-
um áður en hún sá hina hvitu dúfu
kratismans.
Tæpast mun hinn tilvonandi
flokk krata skorta fé, þegar i
slaginn kemur. Fjársýslublaðið
Financial Times lét þess nýlega
getið, að ekki myndu fjárjöfrar
tregir til útláta, gæti það mögu-
lega stemmt stigu við áformum
Verkamannaflokksins um stór-
felldar þjóðnýtingar og úrsögn úr
EBE.
Almennir félagar i Verka-
mannaflokknum liggja sósial-
demókrötum á hálsi fyrir að gef-
ast upp og hlaupa fyrir borð i
fyrsta sinn sem þeir lenda i
minnihluta. A það er bent, að um
áratugaskeið beit vinstri armur-
inn hið súra epli minnihlutans, en
lét ekki hopa heldur barðist innan
flokksins. Hvar er nú harkan og
þolið? spyrja háttvirtu vinstri
kjósendur.
Jafnframt þykir hálf-hlálegt
hvernig kratar stóðu að brott-
hlaupinu. Um áratugaskeið hefur
hægri armurinn setið að völdum i
Verkamannaflokknum fyrir til-
styrk verkalýðsfélaganna, sem
eru sterkasta aflið i atkvæðum
talið, á þingum flokksins. Nú hef-
ur byr snúist, vinstri menn eru
orðnir voldugir innan verkalýðs-
félaganna og hafa með atfylgi
þeirra náð fram sögulegumbreyt-
ingum á stefnu og skipulagi
flokksa. Þá bregður svo við að
hægri armurinn hefur upp mikla
kveinstafi útaf „ólýðræðislegu
valdi verkalýðshreyfingarinnar”,
og þegar aukajiing flokksins
ákvað fyrir skömmu að láta
félögunum eftir 40% af atkvæðum
við kjör formanns þá tók steininn
úr að mati hægra liðsins, og
klofningurinn varð að veruleika.
Sáttagjörð í vændum
1 kjölfar úrsagnar hægj-a arms-
ins mun vinstriþróunin innan
Verkamannaflokksins ugglaust
hljóta áföll stór og þung. Þó ýmsir
vinstri sinna hlakki og telji brott-
hvarf helstu liðspjóta hægri
manna auðvelda sveifluna til
vinstri, er slikt hæpin von. í
flokknum rikir mikill ótti við að
klofningurinn kunni að breiðast
út, ef striðandi armar sættast
ekki von bráðar. örvæntingar-
fullir leiðtogar hafa þvi komið
mikilli sáttfýsisöldu af stað.
Vinstri kanturinn hefur þegar
slegið af ýmsum áformum sinum
um breytingar i lýðræðisátt og
fer ekki hátt með róttækustu hug-
myndir sinar um þessar mundir.
Öttinn sem klofningsmenn hafa
vakið hefur með öðrum orðum
knúið vinstri arminn til mikil-
Framhald á bls. 13
Ihaldið verst sósíaldemókrötum:
Stefnubreyting
í undirbúningi?
Þessi teikning sýnir að Margaret Thatcher er orðin reikul i ráði. A efri
myndnni dregur hún borða sem á stendur: „Þessari kolanámu á að
loka” — en á hinni neðrisegir: „Afsakið, ég skal lesa þetta aftur...”
Upphaflega glöddust
íhaldsmenn mjög yfir
klofningnum i liði
Verkamannaflokksins,
en sú Þórðargleði varð
skammvinn. Skoðana-
kannanir sýndu að fylgi
nýs flokks sósialdemó-
krata yrði að miklu leyti
reytt af íhaldinu. Ráða-
menn þess biðu ekki
boðanna en settu i gang
mikla áróðursherferð
sem á að telja breskum
almúga trú um, að það
sé ekkert rúm fyrir
nýjan miðjuflokk,
miðjuna i breskum
stjórnmálum sé nefni-
lega nú sem endranær
að finna innan íhalds-
flokksins!!
Thatcher afneitað
Bent er á, að efnahagur Breta
sé i þvilikum ólestri, að sjálfir
ráðherrar Járnfrúarinnar eru
farnir að bila. Efnahagsbatinn er
ókominn, og hans tæpast að
vænta fyrir næstu kosningar.
íhaldsforystan er búin að viður-
kenna, að kreppan á enn eftir að
herðast, og atvinnuleysið að stór-
aukast, áður en um hægist.
Tveir fyrrverandi formenn
Ihaldsflokksins og forsætisráð-
herrar hafa mælt i mót Thatcher:
Edward Heath hefur stigið fram
úr hárri elli að andæfa henni.
Þeim hópi ihaldsþingmanna
fjölgarsem hafa ekki trú á pólitik
Thatcher , og jafnvel ráðherrar
hafa andmælt stefnunni, og mátt
taka pokann sinn fyrir vikið.
I sliku andrúmslofti reynist
erfitt að selja þá vöru, að thalds-
flokkurinn sé miðja breskra
stjórnmála, flokkur allra stétta.
Brugðið frá
fátækrastefnu
Ihaldsflokkurinn þarf að
bregða meir en litið frá fátækra-
stefnu sinni til að slik staðhæfing
sé trúverðug. Nú eru á lofti teikn
sem benda einmitt til að breyting
sé i vændum. Tveir af leiðtogum
flokksins, Thorneycroft lávarður
flokksformaður og Francis Pym
leiðtogi þingsins, héldu ræður á
dögunum og lögðu rika áherslu á,
að thaldsflokkurinn hefði ævin-
lega getað „lagað stefnu sina að
breyttum aðstæðum”, sem um-
svifalaust var túlkað sem fyrir-
boði stefnubreytingar.
Varla höfðu þeir sleppt orðinu,
þegar stjórnin tilkynnti að hún
ætlaði að dæla 400 miljónum
punda aukreitis i kolaiðnaðinn, og
láta þannig i einu og öllu undan
kröfum námumanna, sem höfðu
farið i ólöglegt verkfall til að and-
æfa fyrirhuguðum samdrætti i
kolavinnslu, á sama tima og inn-
flutningur af kolum var i vexti.
Hvað er að gerast, spurðu
menn — og töldu ýmsir að flokk-
urinn væri að búa sig undir meiri-
háttar andlitslyftingu, áður en
haldið væri i atkvæðaslaginn við
hinn nýja flokk sósialdemókrata.
Fýkur Margrét?
Hins vegar er talið, að sjálf
persóna Margrétar Thatcher
kunniaðreynastflokknum ódrjúg
i átökum framtiðarinnar. Fólki er
orðið ljóst, að það er fyrst og
fremst hún, ásamt hinum feyki
óvinsæla ráðherra og hægri hönd
hennar, Keith Joseph,sem
stendur fyrir helstu þáttum
niðurskurðarstefnunnar. Þvi er
spurt; kann svo að fara að íhalds-
flokkurinn ekki einasta taki upp
nýjaog mildari stjórn, heldur losi
sig lika við Margréti Thatcher
fyrir næstu kosningar?
,,Ja,”, segir Harold Wilson
fyrrum formaður Verkamanna-
flokksins og forsætisráðherra.
Hann telur að sagan greini frá, að
Ihaldsflokkurinn sé flokka
grimmastur við vonda leiðtoga,
og hiki ekki við að skera þá ef
henta þykir. Wilson telur, að svo
kunni að fara, að þegar kemur að
næstu kosningum þá séu menn
búnir að gleyma Margréti
Thatcher, stjórnmálamanni gær-
dagsins. „Nei”, segir Mikjáll
Foot, formaður Verkamanna-
flokksins, „þrjár miljónir at-
vinnuleusra fjölskylna munu
aldrei gleyma Thatcher”.
ös.
RISA BINGO
Risa bingó verður í Sigtúni í kvöld,
5. mars, og hefst kl. 20.30.
Enginn aðgangseyrir.
Húsið opnað kl. 19.30.
Stjórnandi
Ragnar Bjarnason,
<& ■
Fjáröflunarnefnd
Áskirkju