Þjóðviljinn - 13.03.1981, Qupperneq 8

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 13. mars 1981.
Föstudagur 13. mars 1981. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9
RÆTT VIÐ SVÍANN BIRGIR HALDEN FRÁ ÞRÓUNARSKRIFSTOFU S.Þ. í KAUPMANNAHÖFN
Fréttir um þurrka,
uppblástur, flóð og hung-
ursneyð í þriðja heiminum
eru næstum því daglegt
brauð. Árin líða, en þrátt
fyrir miklar tæknifram-
farir, mikinn auð iðnríkj-
anna og umræður um þró-
unaraðstoð, verður ekki
annað séð en ástandið
versni.
Fátæku þjóðirnar verða
fátækari, aðeins þar sem
róttækar frelsishreyf ingar
hafa brotist undan
nýlendukúgun og erlendum
auðhringum virðist alþýða
manna vera að komast frá
sultarmörkunum. Hvað á
að gera, hvernig er hægt að
koma snauðum þjóðum til
hjálpar? Þeim spurningum
er reynt að svara í ýmsum
stofnunum og samtökum,
verkefni til aðstoðar eru
skipulögð, og lítt dugar.
Menn hafa horft upp á
stórar f járhæðir hverfa í
vasa herforingja og
innlendrar yfirstéttar,
meðan hungrið sverfur að
og vatn og matur eru
forréttindi hinna ríku. Á
Norðurlöndunum hefur
mjög verið til umræðu
hvernig iðnríki Vest-
urlanda eigi að haga
þróunaraðstoð sinni og
hef.ur prófessor Gunnar
Myrdal sett fram þær
kenningar að einungis eigi
að veita neyðarhjálp og
aðstoða þau rfki sem hafa
raunverulegan vilja (og
stjórnarfar) til að breyta
samfélaginu í átt til
jafnréttis.
1 síöustu viku þinguðu fulltrúar
frá Noröurlöndunum um þró-
unaraöstoð hér i Reykjavik. Þar
var rætt um þau verkefni sem
unniö er aö og einnig þaö sem
framundan ér. Meöal fulltrúa var
Sviinn Birgir Haldén, sem vinnur
viö skrifstofu þróunarhjálpar
Sameinuöu þjóöanna i Kaup-
mannahöfn. Blaöamaöur hitti
hann aö máli og spuröi fyrst
hvernig samvinnu Noröurlanda
væri háttað.
Upplýsingamiðlun
Haldén sagði aö samvinnan
beindist einkum að upplýsinga-
miölun og sameiginlegum þró-
unarverkefnum. Meöal annars er
blaöartiönnum boöiö i kynnis-
feröir til einstakra þróunarrikja
og þeir fjalla siöan um feröina
þegar heim kemur. Það er
mikilvægt sagði Haldén aö
fjölmiðlar aðstoöi viö að auka
skilning manna á vandamálum
fátækra og vanþróaðra þjóöa. Nú
undir lok marsmánaðar verður
farin ferö til Zimbabwe (Ródesiu)
til aö kynnast þvi sem þar hefur
veriö aö gerast eftir aö svarti
meirihlutinn tók viö stjórn lands-
ins. Mikið samstarf er haft við
skóla, þvi i gegnum þá er hægt að
koma á framfæri upplýsingum og
auka þannig þekkingu sem kemur
til góöa siöar meir. Kennarar
hafa fariö i feröir til þróunar-
landa, t.d. dvaldi hópur sænskra
kennara i viku i þorpi á
Shrilanka, siöan miöla þeir til
nemenda sem vinna alls kyns
verkefni. Þaö er gefiö út all nokk-
uö af blööum, timaritum og bækl-
ingum, t.d. er nýlega hafin útgáfa
timaritsins Udvikling 1
Danmörku, sem fjallar um þriðja
heiminn.
A vegum Sameinuöu þjóöanna
fer fram mikil aöstoö viö þriðja
heiminn, en oft hefur veriö deilt
um þaö aö hvaöa notum sú aöstoö
komi. ,,I ágúst veröur ráöstefna á
vegum S.Þ. um orkumál þriöja
heimsins i Nairobi i Kenýa. Hér á
Noröurlöndum er mikill áhu.gi á
orkumálum”, sagði Haldén, „og
ekki óliklegt aö viö getum oröiö
þaraö liöi”. Sameinuöu þjóöirnar
gefa út timaritið Development
Forum, sem kemur út 10 sinnum
á ári, einnig eru geröar
kvikmyndir, plaköt og fléira til aö
kynna vandamálin sem viö er aö
glima og þaö sem S.Þ. eru aö fást
viö, og er þá fátt eitt nefnt.
Hvað er
nauðsynlegt?
— Ef viö vikjum aö einstökum !
verkefnum sem Noröurlöndin
vinna aö, á hvaöa sviöum getum
viö einna helst oröið aö liöi?
Ég er ekki svo vel kunnugur
einstökum verkefnum og hvernig
þau hafa gengiö, en ég get nefnt
sem dæmi aö Sviar eru aö reisa
stóra pappirsverksmiöju i Viet
Nam, og þeir hafa veriö meö i
landbúnaöarverkefnum Tansaniu
og Kenýa. Sviar hafa stutt frelsis-
baráttu ýmissa þjóða, t.d. i
Angóla, Mozambique, Guinea
Bissau og viðar, en eftir aö þessi
riki fengu sjálfstæöi breyttist
aöstoðin yfir i einstök verkefni
sem taka miö af framtiöarþörfum
viökomandi lands. Danir hafa
verið meö stórt verkefni i gangi i
Bangla Desh, meöal hinna
fátækustu, hiö svokallaöa Nova
Kali sem beinist að umbótum i
landbúnaöi. Finnar hafa unnið aö
borunum eftir vatni i Afriku og
Islendingar kenna fiskveiöar á
Grænhöföaeyjum.
— Hvaöa sjónarmiö eru rikj-
andi þegar verkefnin eru valin?
Hér áöur var oft miöaö viö þá
offramleiöslu sem var i iðnrikj-
unum og þá er ég aö tala um þró-
unaraöstoöina almennt. Þaö var
hugsaö um aö skapa nýja
markaði i þróunarrikjunum og
horft á iðnvæðingu sem aðalatriö-
iö, en þaö sjónarmiö er mjög aö
vikja. Nú er spurt hvaö hverju
riki þyki nauðsynlegast. Þaö
veröur aö vera til staöar vilji til
þróunar og kraftar til aö
framkvæma áformin.
Matur og vatn
— Hvaöa vandamál eru stærst i
rikjum þriöja heimsins?
Þaö eru þau grundvallaratriöi
ÞRÓUN
OG ÞRIÐJI
HEIMURINN
Sjónum er nú mjög beint aö landbúnaöinum.
Hverjum á að
1 • f 1
hjaipa og
sem snerta lifiö sjálft. Matur og
vatn. Siöan heilsugæslan, mennt-
un og fleira og fleira. Þaö var
lengi skoöun hinna riku Vestur-
landaþjóöa aö iðnþróun myndi
leysa vandann, en meðan ekki er
einu sinni til matur handa
þjóöinni þá er tómt mál aö tala
um iönþróun. Iönaöur kallar á
borgir, i borgunum koma upp
fátækrahverfi og ef ekki er
framleidd nægilegfæða þá leggst
hungurvofan yfir allt. A undan-
förnum árum hefur sjónum mjög
veriö beint að landbúnaöinum, en
þaö veröur að vinna samtimis á
fleiri sviöum.
Meö þvi t.d. aö finna ný
vatnsból og leiða vatn til
þorpanna má breyta miklu, þvi
mikiö af vinnu kvenna fer i það að
bera vatn, sem er svo bæöi vont
og mengað. Afleiöingin verður
sjúkdómar og mikil vinna sem
mætti nýta til matvælafram-
leiðslu. Vatnsmálin eru eitt
stærsta vandamáliö sem viö er aö
glima.
Uppblástur
og eyðing
— Hvað um orkumál þriöja
heimsins?
Á þvi sviöi eru ýmsir möguleik-
ar sem enn hafa ekki verið nýttir.
Viða er olia, en þess má geta aö
riki þriöja heimsins hafa farið
mun verr út úr oliukreppunni en
Vesturlönd. Þróunarrikin mörg
hver selja óunna oliu úr landi og
kaupa hana svo fullunna til baka
á margföldu veröi. Fátækt þeirra
þolir ekki miklar verðhækkanir.
En til hvers þurfa vanþróuðu rik-
in orku? Ekki til húshitunar, viö-
ast er nægilegur hiti, heldur fyrst
og fremst til þess iönaöar sem
þegar er risinn upp. Þaö þarf auð-
vitaö orku til að elda mat og þar
komum viö aö enn einu vanda-
málinu. öldum saman hefur
brenni veriö sótt út i skóg og eftir
þvi sem ibúum hefur f jölgaö hef-
ur veriö gengiö á skógana og jafn-
vægi náttúrunnar raskaö. 1 kjöl-
fariö fylgir uppblástur landsins
og fólkið þarf aö fara æ lengra til
þessaöná I eldiviö. I sumum rikj-
um minnka skógarnir ört, bæöi
vegna þess aö unniö er úr trján-
um og vegna þess aö veriö er aö
ryðja land. Eyöing skóganna bæöi
i Brasiliu og Indónesiu getur haft
i för meö sér aukinn uppblástur
og ekki siöur alvarleg áhrif á súr-
efnisforöa heimsins, Trén fram-
leiða súrefni eins og viö vitum.
Orkuvandamáliö er mikiö og
paö má nefna hér aö bráölega
veröur haldin ráöstefna i Paris
um orkumál 30 fátækustu rikja
heims, þar sem reynt veröur aö
finna nýjar leiðir tii aö vinna
orku. Þaö er vitaö aö töluvert
vatnsafl er óvirkjaö og i einum 30
löndum er jarövarmi sem hægt er
að virkja. Þar gætu íslendingar
komiö til aöstoöar. Það er mikiö
rætt um sólarorkuna sem einmitt
er tilvalið aö nota, og reyndar
hefur sólskermum verið komiö
upp viða, en sú orka sem þannig
fæst nægir ekki til iðnaöar enn
sem komiö er.
80% ólæsir
— Hvað um menntun I þriöja
heiminum, hún hlýtur aö vera
undirstaöa þess aö þessar þjóöir
geti náö tökum á sinum eigin
vandamálum?
Menntunin er vissulega mikil-
væg. Viöa i löndum þriðja heims-
ins eru allt að 80% ibúanna ólæsir
og óskrifandi. Þar vantar tilfinn-
anlega menntaða kennara, allt er
þetta hvað öðru tengt, til þess að
geta sigrast á fátæktinni þarf
þekkingu, en til að öölast hana
þarf peninga og þeir eru ekki til.
— Nú er pólitiskt ástand i þriöja
hciminum mjög mismunandi og
viöast eru rikjandi herforingja-
stjórnir, einræöisherrar eöa gjör-
spilltar yfirstéttir, meö örfáum
undantekningum, aö ekki sé
minnst á pólitiskar sviptingar,
striö og skæruhernað; veldur
þetta ekki erfiðleikum i þróunar-
aðstoöinni?
Jú, vissulega. Viö erum komin
aö spurningunni sem mikiö hefur
veriö rædd, hverjum á áð hjálpa?
Fátækustu þjóöunum, eöa þeim
sem raunverulega vilja þróun og
beita henni þannig aö hún komi
öllum til góöa? Þess eru mörg
dæmi aö þróunaraðstoðin hafi
eingöngu komið hinum riku til
góða. Þar má nefna grænu bylt-
inguna svo kölluðu sem átti aö
gjörbreyta landbúnaöinum I
þriöja heiminum. Þangaö var
flutt útsæði og áburöur, en þegar
til kom voru þaö aöeins þeir sem
áttu land, hinir riku, sem höföu
not af þessari tilraun.
Prófessor Gunnar Myrdal sem
er mjög virtur hagfræöingur hef-
ur sett fram þá kenningu aö riki
þriðja heimsins komist ekkert
áfram nema þar verði stórfelldar
þjóöfélagsbreytingar. Skoöanir
hans hafa verið mjög til umræöu
að undanförnu. Þær stofnanir
sem vinna að þróunaraðstoð eru
aö reyna sig áfram og meta
hvernig best er hægt að koma til
aöstoöar.
Þróun eflir friðinn
— Við höfum minnst á Afríku-
og Asiuriki, hafa Noröurlöndin
ekkert sinnt S-Ameriku?
Norðurlöndin hafa ekki tekiö
þátt i neinum þróunarverkefnum
i S-Ameriku. Þaö hefur verið rætt
um að koma á framfæri upplýs-
ingum um ástand mála þar, þaö
er i undirbúningi-blaðamannaferð
til Nicaragua á næsta ári og
vissulega hefur verið rætt um aö-
stoö, við riki eins og Jamaika, E1
Salvador og Nicaragua, þar sem
raunverulegar breytingar og
frelsisbarátta eiga sér stað, en
ástandiö er ótryggt og óvist hvað
úr verður. (Eftir stjórnarskiptin
á Jamaika hefur aftur syrt i álinn
og óvist nema aö auövaldið
ameriska nái undirtökum á ný. —-
ká)
— Rikir skilningur á Norður-
löndunum fyrir nauðsyn þróunar-
aðstoðar?
011 Noröurlöndin eiga viö efna-
hagsvandamál að striöa, þar er
veriö að spara i útgjöldum rikis-
ins og skera niöur framkvæmdir.
Viö slikar aöstæöur er erfitt að
rökstyöja aö riki eigi aö veita þró-
unaraöstoö.Sameinuöu þjóöirnar
settu þaö markmiö aö allar þjóöir
legöu fram 0.7% af brúttófram-
leiöslu sinni til þróunaraðstoöar
og þvi marki hafa Noregur, Dan-
mörk og Sviþjóö náö og hefur ekki
komið til tals aö skera fjárhæöina
niður. Fólki er ljóst aö þaö veröur
að hjálpa þegar neyöin kallar, og
flestum er lika ljóst að ef þróunin
heldur áfram þá eru meiri likur á
friöi og aö smám saman dragi úr
þeim miklu andstæöum sem rikja
innanrikja annars vegar og milli
heimshluta hins vegar.
§00 miljarðar
í hergögn
— Hvernig metiö þið gapiö milli
rikra og fátækra þjóöa, vex það
stöðugt?
A jörðinni búa nú um fjórir
miljaröar manna. Ibúafjöldinn
vex og vex, sem þýöir þaö aö æ
fleiri eiga að lifa á gæöum jarðar.
Þaö er erfitt aö breyta samfélög-
um þar sem óréttlætiö rikir, þaö
tekur langan tima. Viö spyrjuirt
okkur: tekst það áöur en hungur-
bylgjan skellur yfir? Viö vitum aö
auölindir jarðar eru illa nýttar og
það fer allt of mikið fjármagn i
hergögn. A siðasta ári var varið
500 miljörðum dollara i hergögn
meðan 25—30 miljaröar fóru til
þróunaraöstoðar. Ef vilji væri
fyrir hendi þá væri hægt að leysa
vandamál hins fátæka hluta
heims, en hvernig er hægt aö
skapa þann vilja?
1 fátækustu löndunum versnar
ástandiö. Þar eru mikil vandamál
á feröinni, uppblástur, loftmeng-
un, sem flyst með loftstraumum
frá iðnaðarsvæðum. Það hefur
verið horft fram hjá mengunar-
vandamálum þriöja heimsins.
Athygli hefur öll beinst að þvi
hvernig hægt væri að auka hag-
vöxtinn, en þaö gengur ekki leng-
ur. Vatn og skógar eru aö eyöi-
leggjast, meö öllu þvi sem fylgir i
kjölfariö. Sú aöstoö sem nú er
veitt er sem dropi i hafið, þar þarf
miklu meira að koma til, bæöi þaö
aö hvert riki taki málin i sinar
hendur og stuöli aö þróun á sinum
eigin forsendum og einnig að viö
sem bæði höfum þekkingu og auð
leggjum okkar af mörkum. Þaö
er um hagsmuni okkar allra aö
tefla, við byggjum þessa jörö og
viö getum ekki fariö neitt annaö,
ef hún veröur eyöilögö.
—ká
á dagskrá
Eina ódýra og fljótlega leiöin til ad bæta
úr þessu er auðvitað aö opna skólana
fyrir unglingunum, ekki eitt og eitt
kvöld i miðri viku, heldur takmarka-
laust eftir þvi sem eftirspurn er eftir
Vígið þið nú ekki meira,
b or gar stj ór nar menn
I Þjóöviljanum minum i dag
(laugardag 7. mars) er litil frétt
um að borgarstjórn hafi ákveöiö
aö taka rekstrarleyfi af leik-
tækjasalnum Vegas viö Laugaveg
92. Þar segir að 10—11 ára börn
hafi sótt staöinn, unglingar hafi
verið þar við drykkju, selt sprútt
og fikniefni, skipulagt þjófnaöar-
leiöangra og selt þýfiö á staönum.
Og eftir lokun var völdum gestum
boöiö i parti. Unglingar, 13—15
ára, stýröu staönum af hálfu eig--
enda. Ég hef enga ástæöu til aö
efa neitt I þessari ljótu sögu. En
hverju halda borgarstjórnar-
menn aö þeir bjargi meö þvi aö
loka einum leiktækjasal? Halda
þeir aö unglingarnir fari heim ab
lesa tslendingasögurnar? Eöa
halda þeir að fólk sé eitthvað sið-
prúðara i kuldanum niðri á Hall-
ærisplani? Jú, borgaryfirvöld
veröa viö kvörtunum út af þess-
um tiltekna staö, þau þvo hendur
sinar af framferði unglinganna
þar. En þau mættu minnast þess
sem séra Hallgrimur sagöi:
„Viltu þig þvo, þá þvoöu
hreint...” Hreinþvotturinn er enn
eftir, og þið sem nú ráöiö borginni
eigið kannski ekki nema rúmt ár
eftir til aö ljúka honum. Enginn
veit hve miklir þrifnaðarmenn þá
taka viö.
Viö komumst ekki framhjá þvi
að unglingar hafa sterka hóp-
hvöt, enda er slikt algengt með
ungviði milli bernsku og full-
orðinsaldurs, bæði hjá öörum
spendýrum og fuglum. Þaö er
mikill misskilningur aö halda aö
unglingar komi eingöngu saman
til þess aö drekka áfengi, reykja
hass, stela og eðla sig. Þeir sækja
aöeins i aö halda sig i allstórum
hópum jafnaldra, og þaö er varla
ástæöa til að ætlast til að hegöun
þeirra þar sé upp og ofan siölegri
en hegöun fullorðins fólks (þó hún
sé þaö liklega oftast raunar). En
þaö er svo skrýtiö meö okkur
Reykvikinga, jafnmikil húsdýr og
við erum að miklu leyti, að við
viðurkennum ekki að þaö þurfi
húsnæði til að fullnægja þessari
þörf.
Nú búa Reykvikingar flestir
svo rúmt að það mætti sennilega
komast langt að fullnægja sam-
komuþörf unglinga á heimilum.
Og kannski væri þaö oft besti
kosturinn fyrir alla. En stað-
reyndin er sú að heimili hér i
Reykjavik eru flest lokuð hóp-
samkomum þeirra. Og þó svo aö
einhverjir einstaklingar vilji
opna glufu i þennan varnarmúr
fullorðinna húsráðenda er þaö
erlendar
bækur
The Vanished Words
of Jewry
Raphael Patai. Picture research
hy Eugene Rosow with Vivian
Kleiman. Weifenfeld and Nicol-
son 1981.
Furðurlegasta einkenni
gyðinga-þjóðarinnar er dreifing
hennar um allan heim, hún er
einstök meöal þjóða um þetta.
Þjóðin tók snemma að dreifast
skammgóöur vermir. Meöan allir
aörir hafa lokað er ásóknin svo
mikil að stakt heimili sem er opið
unglingum hlýtur að leggjast i
rúst. Þaö fer eins og segir i Atóm-
stööinni: „...húsið er ekki lengur
hús, heldur torg. Fyrst koma
vinir barnanna opinberir sem
leynilegir, siðan vinir vina barna
hússins, loks þeirra vinir; og þar-
meö Hafnarstræti”. — Kannski
er þetta nú fulldjúpt tekið i árinni.
En þaö er sama, hér er verkefni
sem borgaryfirvöld veröa aö fást
viö, ef þau vilja ekki láta pen-
ingaplokkurum þaö eftir, enda
hafa þau svosem reynt þaö.
Ég hef ekki á hraöbergi ná-
kvæma sögu af samkomumálum
unglinga i borginni. (M.ö.o. ég hef
ekki mikið vit á þessu, en nóg af
skoöunum.) En það þarf ekki
nema miðlungs duglegan blaða-
lesanda til að vita aö þaö er mesta
raunasaga. Um nokkurra ára bil
rak borgin Tónabæ sem myndar-
legan samkomustaö unglinga. En
svo fóru gestirnir aö drekka I hús-
inu og utan viö þaö (sem er enn
verra af þvi aö þaö truflar ná-
grannana), og öllu var lokað.
Kannski var álagiö á þetta hús
umfram allt of mikiö af þvi aö
ekki var haldiö áfram og komið
upp fleiri húsum af sama tagi.
Um svipað leýti gafst hver skól-
inn af öörum upp viö aö leyfa
nemendum að dansa i skóla-
húsinu. Sagan var alls staöar
svipuö; drykkjuskapurinn varö
svo mikill að skólayfirvöld þótt-
ust ekki geta verið þekkt fyrir aö
halda dansleikjunum áfram. Þau
þvoöu hendur sinar og lokuöu.
Þannig hafa yfirvöld borgar og
skóla fariö um og hreinsað hús sin
og stökkt þaðan i burt þessu ill-
þýöi uppvaxandi kynslóöar sem
hefur sest þar aö. Jafnvel strætis-
vagnaskýliö á Hlemmi, sem er
liklega meö vistlegri samkomu-
stööum unglinga (þótt það sé
furðulega illa gert til aö biöa þar
eftir strætisvögnum), þaö er ekki
einu sinni opið svo lengi sem
vagnarnir ganga. Mann fer aö
langa til að segja eins og tröllið i
Heiönabergi viö Guömund biskup
góða: „Vigðu nú ekki meira
Gvendur biskup; einhvers staöar
verba vondir aö vera”. Þaö er
hart aö manni skuli detta þetta i
hug jafnvel þegar lokað er ekki
geöugri samkomustað en þessum
illræmda leiktækjasal. En
ástandið er bara svona bágt.
Eina ódýra og fljóllega leiöin til
að bæta úr þessu er auövitað aö
opna skólana fyrir unglingum,
ekki eitt og eitt kvöld i miðri viku,
um löndin, sem lágu að
Miðjarðarhafi, fyrir daga
Rómverja. Arið 70 var Jerúsalem
eydd og þá áttu gyðingar ekki
lengur neina þjóðlega staðfestu i
heimalandi sinu. Dreifing þeirra
um allar jarðir hófst þá og siðan
hafa þeir búið meðal annarra
þjóða oft i eigin samfélögum, þar
til með stofnun tsraelsrikis 1948.
Atburðirnir árið 70 voru örlaga-
rikir, gyðingaofsóknir fyrri tima
voru taldar blettur á allri
siðmenningu þegar á 18. öld, en
hrikalegustu aðfarirnar hófust þó
ekki fyrr en á 20. öld.
Fyrir siðari heimsstyrjöld var
talið að gyðingar teldust um
16.600.000, en eftir styrjöldina var
talan komin niður i 11.500.000. Sex
miljónir gyðinga voru myrtar af
nazistum. Með þeim aðgerðum
blikna ofsóknir hálfsiöaöra þjóða
á hendur gyðingum, herleiðingar
heldur takmarkalaust eftir þvi
sem eftirspurn er um. Auövitað
er ástæöulaust aö leggja eftirlit
meö þvi starfi sem aukavinnu á
skólastjóra og kennara. Þetta
yröi eins og hvert annaö starf sem
borgin þarf aö sjá um aö veröi
unnið og greiöa fólki fyrir. (Og
segiöekki aö þaö vanti peninga til
þess. Þaö eru nógir peningar til i
Reykjavik.) Raunar væri kannski
allra best aö rábast á vandann
meö náinni samvinnu borgaryfir-
valda og skóla — og nú ætla ég aö
leyfa mér svolitla draumóra. Til
er uppeldiskenning sem segir aö
þaö eigi ekki aö banna börnum að
gera rangt eöa refsa þeim fyrir.
Það eigi bara aö láta þau kynnast
afleiöingunum af gerðum sinum.
Ef þessari kenningu væri beitt á
kvöldvistun unglinga I skólunum
væri eftirlit meö henni haft sem
minnst, rétt nóg til þess aö þau
færu sér ekki aö voöa eöa yllu
stórtjóni. — Ef einhverjum finnst
þetta svakalegt má benda á aö
eftirlitið meö kvöldvistun á Hall-
ærisplaninu er varla
meira. — Siöan yröi upphaf
næsta morguns tekið i aö gera
skólann hæfan til kennslu. Þaö
yröi sjálfsagt litiö um fræöslu i
fyrstu timum stundum. En i staö-
inn ynnu skólarnir þaö aö veröa
heildarumhverfi unglinga, viö
hlið heimilanna vonandi, staöir
þar sem þeir fengju fleira en oft
ólystuga fræðslu og bæru nokkra
ábyrgö á.
Hér er ekkert rúm til að útfæra
þessa hugmynd I einstökum at-
riðum. Þaö yrði býsna flókið og er
engan veginn aöalatriöi málsins.
Aöalatriöiö er að unglingar hafa,
liklega fremur en annaö fólk,
heilbrigða og náttúrulega þörf
fyrir að koma saman. 1 köldu
landi er engin ástæöa til aö van-
rækja að hafa til húsnæöi til aö
fullnægja þessari þörf fremur en
öðrum. Ég er ekkert sérstaklega
hræddur um aö unglingar verði
verra fólk á þvi aö koma saman
úti á viöavangi eða i hálfbyggðum
húsum. Það er bara óþægilegt og i
allsnægtaþjóðfélagi hafa ung-
lingai rétt á öðru betra, eins og
aðrir. Ég hef siður en svo nokkurn
áhuga á að leiktækjaeigendur fái
tækifæri til að reyta peninga af
unglingum fyrir ómerkilega
skemmtun. En það er svolitiö
hallærislegt hjá borgaryfir-
völdum aö berjast viö leiktækja-
eigendur með löngum skýrslum
og álitsgerðum sérfræðinga,
meðan þau sjálf gera svosem
ekkert til að leysa vandann.
fyrri tima verða i rauninni smá-
vægilegar miðað við „lokalausn”
tæknivæddra glæpamanna 20.
aldar.
I þessari bók er leitast við að
lýsa mannlifi i 18 gyðingasam-
félögum sem nú eru svo til eða
alveg horfin, vegna aðgerða naz-
ista og flutnings þeirra til
annarra svæða. Þessi samfélög
sem hér er fjallað um voru i
blóma á fyrstu árum þessarar
aldar, svo sem i Austur-Evrópu,
Mið-Evrópu, Suður og Vestur-
Evrópu, Norður Afriku, Aust-
urlöndum nær og Indlandi. útgef-
endurnir hafa safnað þeim mynd-
um, sem vitað var af og hafa
reynt að lýsa þessum fjölbreyti-
legu samfélögum i sem stysstu
máli. Saga hvers samfélags er
rakin frá upphafi, þar sem heim-
ildir eru tiltækar.