Þjóðviljinn - 04.04.1981, Qupperneq 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 4,— 5. apríl 1981.
st jórnmál á sunnudegi
Lög um Húsnæðisstofn-
un ríkisins tóku gildi 1. júlí
i fyrrasumar og hafa því
verið í gildi i 9 mánuði.
Hörð átök voru um setn-
ingu laganna á Alþingi
þegar þau voru þar til um-
ræðu og allmikið hefur
verið um þau deilt síðan
þau komu til fram-
kvæmda. Þó tel ég fulla
ástæðu til þess að taka þau
til umfjöllunar á sunnu-
degi hér i blaðinu þar sem
hinir ýmsu þættir stjórn-
málanna eru að jafnaði til
umræðu. Með því er það
undirstrikað að húsnæðis-
málin eru einn þáttur
stjórnmálanna og snar
þáttur i lifskjörum al-
mennings i landinu.
byggingu ibúöarhúsnæöis sem
leysa brýnasla vandann á
hverjum tima. Þaö er stefna nýju
hiisnæöislaganna.
Húsnæðisstofnun
rikisins
Með vaxandi afskiptum og
fyrirgreiðslu rikisins og sveitar-
félaga i húsnæðismálum hefur
hlutverk húsnæðisstofnunarinnar
orðið mikilvægara. Hin nýju lög
staðfesta þessa þróun og treysta
mjög skipulag stofnunarinnar.
Er henni nú skipt i þrjár deildir
og verksvið þeirra skýrt og af-
markað. Sérstök áhersla er f
lögunum lögð á þjónustuhlutverk
stofnunarinnar við lántakendur
og reynt að tryggja aö stofnunin
séaðgengileg þjónustustofnun viö
almcnning en ekki kerfisstofnun
sem allir þurfa aö leita til og
hlýða hennar dutlungum.
Minna er nú af boðum og
bönnum i lögunum og við fram-
Samkvæmt lögunum um
Húsnæðisstofnun rikisins er gert
ráð fyrir þvi að útlán Bygginga-
sjóðs skiptist i 9 lánaflokka eftir
tegund framkvæmda. Samkvæmt
útlánaáætlun sjóðsins er fyrir-
hugað að opna alla lánaflokkana
á þessu ári til þess að móta fram-
kvæmd þeirra en vegna skorts á
fjámagni er ljóst að þörfinni fyrir
lansfé verður hvergi nærri
fullnægt.
Skipting á f jármagni Bygginga-
sjóðs á milli lánaflokka er áætluð
sem hér segir:
Ólafur Jónsson
skrifar
ibúða og til kaupa á eldra
húsnæði. Mikilvægasta breyt-
ingin ersú, að nú er fjárhæð lána
miðuð við f jölskyldustærð
umsækjanda og á að vera sama
hlutfall af byggingarkostnaði
þeirrar ibúðar sem hver fjöl-
skylda er talin þurfa til afnota og
nefnd er staðalibúð.
önnur mikilvæg breyting, sem
nú er komin til framkvæmda, er
1. Lán tQ kaupa eða bygginga á nýjum Ibúöum 145 milj.
2. Til kaupa á eldri Ibúðum 70 milj.
3. tbúðir og stofnanir fyrir aldraða
og dagvistarstofnanir 10 milj.
4. Viðbyggingar og endurnýjun á eldra húsnæði 5 milj.
5. Lán til að útrýma heilsuspillandi húsnæöi 5 milj.
6. Lán til einstaklinga með sérþarfir 2 milj.
7. Til orkusparandi breytinga á íbúöum 12 milj.
8. Tækninýj ungar og rannsóknir 2 milj.
9. Framkvæmdalán 14 milj.
var vissulega full þörf á þvi.
Hlutur einstaklinga liggur eftir
eins og oft vill verða.
Astæða væri til þess að skrifa
ýtarlegar skýringar um aðra
lánaflokka og skýra rétt manna
og möguleika til að fá lán
samkvæmt þeim. Fullnægjandi
skýringar tækju meira pláss en
rúm er fyrir i einum sunnudags-
pistli og verður þvi að bæta úr
þeirri þörf með öðrum hætti.
V erkamannabústaðir
Byggingar verkamanna-
bústaða hófust hér á landi fyrir 50
árum og þá af mikilli reisn. Siðan
hefur oft verið dauft yfir þeim
framkvæmdum og þeim litill
sómi sýndur af stjórnvöldum.
Eins og áður er sagt er það
megin stefnumið hinna nýju laga
að hefja byggingar verkamanna-
bústaða um allt land. Stjórnum
verkamannabústaða i hveriu
Grundvöllur
heimilanna
Á siðustu árum hafa þær að-
stæður skapast hér á landi að fátt
veldur meiri mismun á lifs-
kjörum launafólks en aðstaðan i
húsnæðismálum. Þeir sem búnir
voru að byggja fyrir 5 til 10 árum
hiia nú við allt önnur lifskjör en
þeir sem siðar byggöu eða búa viö
öryggisleysi i leiguhúsnæði. Mis-
munandi launaflokkar skapa
miklu minni mun á lifskjörum
fólks en staðan i húsnæðismálum.
Leiguibúðir eru allt of fáar til og
meirihluti þeirra i eigu einstak-
linga sem eru að verðtryggja
fjármagn sitt og fást þvi aðeins
leigðar um skamman tima. Það
er þvi, við þær aðstæður sem hér
rikja, grundvallaratriði fyrir
hverja fjölskyldu að eignast eigin
ibúð.
Þó að Alþýðubandalagið hafi
lagt mikla áherslu á skyldu
sveitarfélaganna til þess að
byggja leiguibúöir, þá er það
ótviræð stefna flokksins að að-
stoða sem flesta við að eignast
eigin ibúð með viðráðanlegum
kjörum .Sú stefna miðar að þvi að
eyða þeim mikla mismun á lifs-
kjörum fólks sem leiðir af aðstöðu
fjölskyldunnar i húsnæðismálum.
Það er þvi i fullu samræmi við
stefnu flokksins þegar rikis-
stjórnin ákvað að setja strax á
þinginu i fyrra nýja löggjöf um
húsnæðismál.
Nýju húsnæðislögin
Þegar rikisstjórnin var mynduð
þá lá fyrir Alþingi frumvarp til
laga um Húsnæðisstofnun rikis-
ins. Það frumvarp var búið að
veltast i nefndum hjá fyrrverandi
rikisstjórnum. en að stofni til var
það samið af nefnd sem Alþýðu-
samband tslands átti aðild að.
Frumvarpið var tekið til ræki-
legrar endurskoðunar i þing-
nefndum og breytt i nokkrum
grundvallaratriðum.
Mikilvægasta breytingin var sú
að höfuðáhersla laganna beindist
nú að þvi að byggja upp verka-
mannabústaðakerfið, sem hafði
verið lamað og næstum óvirkt um
langan tima. Annað meginatriði
laganna er nú að nýta eldri hús og
bæjarhverfi með þvi að auka lán-
veitingar til kaupa og endurbygg-
inga á eldri ibúðum og útrýma á
skömmum tima þeim ibúðum
sem talist geta heilsuspillandi og
enn eru i notkun á nokkrum
stöðum á landinu.
Þessar megináherslur laganna
koma i stað þess framtíðarmark-
miðs aö iána 80% af byggingar-
kostnaði allra ibúða og mest var
auglýst þegar lagafrumvarpið
var lagt fram á Alþingi. Það
stefnumið hljómar vel i áróðri en
er óraunhæft við þær aðstæður
sem við búum við þar sem helm-
ingur þeirra sem byggja nýjar
ibúðir eruíað byggja i annaö sinn
og eiga i'búð til þess að selja. 1
öðru lagi verður aö viðurkenna þá
staðreynd að llfeyrissjóðirnir
hafa byggt upp annað veðlána-
kerfi við hliðina á húsnæðismála-
stofnuninni og vilja viðhalda þvl.
A meðan lánsfjármagn er tak-
markaö i þjóðfélaginu verður að
beina þvi þangað sem þörfin er
mest og til þeirra þátta i upp-
Húsnæðismálin ráða
miklu um lífskjörin
kvæmd þeirra en áður hefur
verið. Engin ákvæði eru lengur
um stærð ibúða, sem lántakendur
mega byggja ef þeir aðeins fara
eftir byggingarsamþykktum
sveitarfélaga. Einn þátturinn i
þvi að opna lánakerfið gagnvart
almenningi er það ákvæði lag-
anna að færa afgreiðslur lánanna
og innheimtur þeirra út i lána-
stofnanir, viðskiptabanka og
sparisjóði.
Bankarnir hafa verið nokkuð
seinir í samningum um þá
þjónustu, en væntanlega nást þó
samningará næstu dögum. Þegar
þeir samningar takst verður um
verulega bætta þjónustu að ræða
við landsbyggðina.
Markmið laganna um að efla
húsnæðisstofnunina er nú aö
koma til framkvæmda með þvi áð
stjórnvöld hafa samþykkt að ráða
2 nýja starfsmenn á lánadeild
stofnunarinnar og heimilað fast-
ráöningu á starfsfólki taékrfi-
deildar, sem búið hefur við óvið-
unandi ráðningarkjör um margra
ára skeið. « , <
Mikið starf hefur verið unnið á
siðustu mánúöum i húsnæðis-
málastjdrn og af húsnæöisstofn-
uninni við aðmóta reglurum nýja
lánaflokka samkvæmt hinum
nýju lögum. Má þar sérstaklega
nefna lánaflokk til orkusparandi
endurbóta á Ibúðarhúsnæði,
endurbyggingu á heilsuspillandi
Ibúðum og viðbyggingar og
endurbætur á eldri húsum.
Auk þess er áætlað að lána á
þessu ári til framkvæmda á
vegum sveitarfélaga við leigu-
ibúðir og verkamannabústaði,
sem ljúka á við samkvæmt eldri
lögum 42 milj. Aætlaðar lánveit-
ingar Byggingasjóðs eru þvi 307
miljónir króna en voru á siðasta
ári 215 miljónir. Hækkun á milli
ára er því áætluð 42,7% eða
nokkru minni en hækkun bygg-
ingarkostnaðar. A móti þvi kem-
ur að áætlað er að lánveitingar
Byggingasjóðs verkamanna auk-
ist úr 10 miljónum i 100 miljónir
og með þvi dragi nokkuð úr
útlánaþörfinni til annarra íbúða-
bygginga.
Miðað við óbreytta fram-
kvæmdagleði landsmanna er af
þessu ljóstaðlánsþörfinni tilíbúða-
bygginga verður ekki fullnægt á
þessu ári.
Almennt er spáð nokkrum sam-
drætti i fbúðabyggingum á þessu
ári en eftirspurn eftir lánum til
viðgerða og endurbóta á ibúðum
er mjög mikil. Til þeirra fram-
kvæmda má húsnæðismálastjórn
ekki lána nema um hreinar end-
urbyggingar sé að ræða eða
orskusparandi endurbætur á oliu-
kyntum húsum. Lánveitingar til
viðhalds og endurbóta á húsum
verða viðskiptabankarnir að
annast.
Nýjar lánareglur
Frá síðastliðnum áramótum
koma til framkvæmda nyjar
reglur um lánveitingar til nýrra
sú að nú hækkar fjárhæö iána i
samræmi við byggingarkostnað
staðalibúðar fjórum sinnum á ári.
Lánsréttur er miöaður við þann
ársfjórðung þegar húsið verður
fokhelt.
Nýlega ákvað félagsmála-
ráðherra, samkvæmt tillögu
húsnæðismálastjórnar, að lán til
nýrra íbúða skuli hækka á milli
ára sem næst i sama hlutfalli og
byggingarkostnaður hefur
hækkað á sama tima. Ef gert er
ráð fyrir sömu verðbólgu og lögð
er til grundvallar við gerð
fjárlaga þ.e. 42% hækkun frá
fyrra ári þá verða lán til nýrra
ibúða á þessu ári sem hér segir i
þúsundum króna:
Staöall I einstaklingar
Staðall II 2ja til 4 m. f jölsk.
Staðall III 5 til 6. m. f jölsk.
Staöall IV 7 m. f jölsk. og stærri
Við ákvörðun lána til kaupa á
eldri fbúðum verður einnig miðað
við fjölskyldustærð umsækjanda.
Þar verður einnig tekið tillit tii
þess hvort umsækjendur eiga
ibúð til aö selja. Þeir sem eiga
ibúð eiga geta fengið allt aö 50%
af láni til nýrra ibúða miðað við
sömu fjölskyldustærö, en þeir
sem eiga Ibúð geta vænst þess að
fá 25 til 30% af sama láni. Meö
þessum reglum er verulega
bættur hlutur þeirra umsækjenda
sem eru meö stóra fjölskyldu og
sveitarfélagi og sveitarstjórnum
er ætlað frumkvæðið að fram-
kvæmdum og til þess að auka
áhuga þeirra á framkvæmdum
var þátttaka sveitarfélaganna i
byggingarkostnaði minnkaður
mjög verulega eða úr 25 til 30% I
9% af byggingarkostnaði.
Hafa nú verið skipaðar 30
stjórnir verkamannabústaða
samkvæmtnýju lögunum og und-
irbúningur framkvæmda hafinn i
allmörgum sveitarfélögum.
Margvisleg og sterk rök eru
fyrir þvi að leggja svo mikla
áherslu á að byggja verkamanna-
bústaði og leiguibúðir sveitar-
félaga eins og gert er með nyju
lögunum. Verða þau ekki talin
hér svo að tæmandi sé, en aðeins
minnt á nokkur atriði. Talið er
samkvæmt þvi sem næst verður
komist að nokkuð yfir 80% af f jöl-
skyldum i landinu búi i eigin
ibúðum. Nokkur hluti af þeim
sem búa I leiguibúðum eða við
ófullnægjandi húsnæðisaðstöðu
geta byggt sjálfir með þeirri
lánafyrirgreiðslu sem allir eiga
rétt á, en verulegur hluti af þeim
sem ekki eiga ibúð hafa enga
möguleika á þvi að byggja eða
kaupa ibúð á hinum almenna
markaði.
Til þess liggja fjölmargar
ástæður og er fjarri lagi að tala
þar um ódugnað eða óreglu nema
I undantekningatilvikum. Ung
hjón sem eignast 2 til 4 börn áður
en þau kaupa sér íbúö safna ekki
fjármagni tilkaupa á ibúð um leið
og þau greiða húsaleigu, þó aö
þau séu hraust og dugleg. Svo eru
ekki allir fullhraustir eða jafn
hæfir I samkeppninni um gæði
lifsins, en þurfa þó húsnæði eins
og aðrir.Ef okkur er alvara að
aðstoða alla til þess að eignast
eigin Ibúð, llka þetta fólk, þá
verður að gera það með skipu-
lögðum hætti og meiri fjárhags-
legri fyrirgreiðslu en við höfum
1. ársfj. 2. ársfj. 3. ársfj. 4. ársfj.
84.000 91.000 99.000 108.000
107.000 116.000 126.000 137.000
127.000 138.000 150.000 163.000
147.000 160.000 174.000 189.000
fjármagn til að veita öllum. Til
þsss að rétta hlut þessa hóps sem
sennilega er minna en 10%
þjóðarinnar og jafna aðstöðu
hans gagnvart okkur, sem eigum
ibúðir, þá verður aö gera átak
sem um munar eins og nýju lögin
um verkamannabústaði gera ráð
fyrir.
Sveitarstjórnir um allt land
eiga aðhafa frumkvæðið og mega
ckki undan þvl vlkjast. Það er
ótviræð lagaskylda að kjósa
„stjórn verkamannabústaða” i
Gömlu verkamannabústaöirnir við Hringbraut I Reykjavlk.