Þjóðviljinn - 14.05.1981, Blaðsíða 6

6 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 14. mai 1981
Fjörugar umræður um skarkolaveiðar með dragnót í Faxaflóa
Verðmæti að upphæð
40-50 miljónum kr.
segir Garðar Sigurðsson
Eitt af þeim málum sem liggur
fyrir Alþingi hefur skemmt þing-
mönnum og áheyrendum konung-
lega slöustu vikurnar. Þetta er
frumvarp Steingrims Hermanns-
sonar, sjávarútvegsráöherra, um
breytingu á lögum um veiöar I
fiskveiöilandhelgi tslands sem
hann flytur I eigin nafni vegna
þess aö ekki náöist samkomulag
um aö flytja þaö sem stjórnar-
frumvarp. Frumvarpiö felur í sér
aö dragnótaveiðar á skarkola eru
heimilaöar I Faxaflóa.
Frumvarp þetta hefur reynst
vera mjög eldfimt I sölum al-
þingis, ef svo má að oröi komast,
og er hart deilt um þaö. Afstaöa
manna til frumvarpsins byggist
eingöngu á kjördæmahags-
munum og klýfur þaö allar flokks
linur. T.d. eru allir þingmenn
Vesturlandskjördæmis, þar meö
talinn dómsmálaráöherra, á móti
frumvarpinu, en auk þeirra hafa
greitt atkvæöi gegn frumvarpinu
er það hefur veriö afgreitt milli
umræðna, Karvel Pálmason (A),
Ingvar Gislason menntamálaráö-
herra, Eggert Haukdal, og einn
þingmaöur Reykvikinga, Bene-
dikt Gröndal, en taliö er aö af-
staöa hans mótist nokkuö af þvi
að hann var lengi þingmaöur
Vestlendinga.
Garðar Sigurðsson (AB) form.
sjávarútvegsnefndar mælti fyrir
nefndaráliti meirihl. nefndar-
innar um þetta frumvarp I siöustu
viku og fer hér á eftir hluti af
ræðu hans. Illa gekk i fyrstu aö
koma málinu á dagskrá þar sem
andstæöingar þess fóru fram á
frestun hvaö eftir annaö. Garöar
fjallar fyrst um þaö atriöi.
Þá hafa menn heyrt það, hverj-
ar abferöir postular þessa ein-
kennilega trúarsamfélags, sem
eru á móti þvi aö drepa kola, vilja
beita I þingmálum, ofbeldi og
aftur ofbeldi. Þaö eru einkenni-
legar röksemdir, sem þessir
menn beita fyrir sér. Fyrst er
það, aö I gær er komiö i veg fyrir,
aö málið hvorki megi koma fyrir
meö þvi aö segja þaö, aö sjávar-
útvegsráöherra sé ekki viðstadd-
ur. Hann hefur þegar talaö fyrir
þessu máli og látiö þar koma
fram sinar skoöanir og hann þarf
ekkert aö vera hér viöstaddur
sem ráöherra vegna þess aö fyrir
hann gegnir auövitað annar störf-
um auk þess sem hann hefur tekiö
inn fyrir sig varamann, þannig aö
þar eru i rauninni komnir tveir
menn i staöinn fyrir einn.
Kannske eigum viö ekkcrt ao
vera að veiöa þennan kola. Af
hverju eru tslendingar að fiska
svona voöalega mikiö,- ekki éta
þeir allan þennan fisk. Og hver er
ástæöan? Og hvaöa fiska má
drepa?
Okkur ber skylda til þess aö
reyna aö stunda útgerö og aöra
atvinnustarfsemi meö sem hag-
kvæmustum hætti. Þar hefur oft
auðvitaö oröiö mikill misbrestur
á, þvi miður Ég ætla ekki aö fara
að rekja þaö hér. En þaö er auö-
vitaö alveg ljóst, aö i sambandi
Þingsjá
viö skarkolann hér i flóanum er
hér um mjög hagkvæmar veiöar
aö ræöa á afar dýru hráefni og ég
vil fullyrða þaö, aö þau tonn, sem
fiskifræðingar telja aö veiöa megi
úr þessum stofni hér i flóanum,
séu a.m.k. 4—5 miljaröa gkr.
viröi og þau er hægt aö sækja á
litlum bátum stutta vegalengd
meö ódýrri útgerö, sem er afar
hagkvæm veiöi auk þess sem
þetta gefur fólki auövitaö atvinnu
i landi. Þaö er þess vegna
óskiljanlegt, hvernig menn leyfa
sér aö hamast á móti þessum
málum hreinlega af trúar-
ástæöum, þvi aö engin rök þess-
ara manna halda. Þau eru byggö
á misskilningi, þau eru byggö á
vanþekkingu og ýmsum öörum
ástæöum.
Ég held aö þaö sé full ástæða til
að lesa frumvarpsgreinina eins
og hún er. Hún hljóðar svo:
„Leyfi til dragnótaveiöa i
Faxaflóa skulu bundin við veiöar
á skarkola. Skal Hafrannsókna-
stofnunin gera tillögu til ráöherra
um skipulag þeirra veiða, m.a.
um aflamagn, veiöitima, veiöi-
svæöi og fjölda veittra leyfa.”
Sjávarútvegsnefnd hefur að visu
gert tillögu um breytingu, sem er
fólgin I þvi aö Hafrannsókna-
stofnuninni, sem er visindastofn-
un sem annast fiskifræöileg mál-
efni, segi ekki til um f jölda veittra
leyfa. Þaö er hins vegar pölitiskt
atriði, fyrirkomulagsatriöi, sem á
auövitaö miklu fremur heima I
höndum ráöuneytis. Hvaö segir
siðan þessi grein? Hún segir þaö,
aö þaö megi leyfa tilteknum báta-
fjölda að stunda dragnótaveiöar I
flóanum til þess aö veiöa skarkola
og ekki annaö. Og hvi hræöast þá
menn svo þessa breytingu? Mér
er þaö óskiljanlegt.
í annan staö hafa menn verið aö
tala um þaö, aö þetta eyöi ung-
fiski, drepi hann, misþyrmi
honum, skemmi botninn o.s.frv.
Allt er þetta meira og minna mis-
skilningur, þvi miöur. Möskva-
stæröin i dragnótinni er 155 mm.
Þaö var að visu samþykkt hérna
um áriö aö leyfa aöeins aö nota
170 mm möskva i dragnót, en
sannleikurinn er sá, aö það er
orðinn svo stór möskvi, að hann
heldur varla nokkrum fiski. Þaö
vill svo til, aö 170 mm eru 17 cm
og þá geta menn séö það I hendi
sér, hvers konar möskvi þaö er og
hvaða kvikindi veröa þá eftir i
þessu. Þaö borgar sig hreinlega
ekki aö stunda veiðar meö svona
risastórum möskva. Það syndir
bara allt þar í gegn. 155 mm
möskvi er nokkuð auðvitað minni,
en samt er það svo, aö eins og
dragnót er, eins og gerö drag-
nótar er háttað, þá er þaö nú
oröinn býsna stór fiskur, sem
veröur eftir i veiöarfærinu. Þaö
er óliku saman aö jafna viö
trolliö, hvernig netiö er I drag-
nótinni, þannig aö veiöarfæri með
svona stórum möskva, sem veiðir
meö þeim hætti sem dragnót
gerir, drepur ekki smáfisk.
Hugsiö ykkur þaö, aö einmitt
þessa dagana nú á þessu vori er
allur togarafloti landsmanna eða
svo gott sem á veiöum fyrir Aust-
fjöröum á Hvalbakssvæðinu og
þar i grennd við þaö aö drepa
smáþorsk og smáfisk, smáýsu
raunar núna einnig, þar sem hver
fiskur er kannske ekki nema eins
og 1.5 kg aö meðaltali. Þaö er ekki
stór þorskur meö haus og hala og
öllu saman. Þaö er afar smár
fiskur, fiskur, er ættiaöfá aö lifa
lengur og fá aö stækka og verða
feitur og myndarlegur og veröa
bara aö meira gagni, þegar hann
hefur náö svolitiö meiri þroska en
nú er. Þetta er auðvitaö hreint
hneyksli að stunda slikar veiöar.
Þaö er full ástæöa til þess aö vara
viö slikum veiöiskap, einkum
meöan hann er stundaöur af svo
mörgum og afkastamiklum
skipum. —þig
Hjörleifur Guttormsson mælir fyrir orkufrumvarpinu
Víðtækasta helmlld til
bygginga raforkuvera
til þessa
Frumvarp þetta felur í
sér stefnumótun um
uppbyggingu raforkuvera í
landinu á næstu 10—15 ár-
um allt að 820 MW að afli,
þar af 720 MW í vatnsafls-
virkjunum, 50 MW i
jarðvarmavirkjunum og 50
MW í varastöðvum auk
heimilda til að reisa og
reka orkuveitur til að
tengja þessi orkuver við
núverandi landskerfi og
styrkja landskerfið að því
marki sem nauðsynlegt er
talið tiI að f lytja orkuna tiI
afhendingarstaða út frá
landskerf inu.
Þannig mæltist Hjörleifi
Guttormssyni, iðnaöarráðherra
við upphaf framsöguræðu sinnar
við frumvarp rikisstjórnarinnar
um orkuver, en 1. umræöa fór
fram um þetta frumvarp i neðri*
deild Alþingis igær.
Hjörleifur sagði jafnframt að
hér væri um viðtækustu heimildir
-sem leitaöhefði verið til þessa við
uppbyggingu raforkuvera i land-
inu, aö ræöa en áformin fela i sér
meir en tvöföldun raforkufram-
leiöslunnar i landinu.
Aðdragandinn
og rannsóknir
Iðnaöarráöherra rakti þvi næst
aðdragandann að þeim tillögum
sem nú liggja frammi og kom þar
fram að nú væru liðin 10 ár siöan
samþykkt hefðu verið á Alþingi
meiriháttar heimildarlög fyrir
nýjar vatnsaflsvirkjanir, en það
voru heimildir fyrir byggingu
Sigölduvirkjun og Hrauneyjar-
fossvirkjun. Ráðherra rakti þá
ákvæði st jórnarsáttmála
núverandi rikisstjórnar sem fela i
sér þá stefnumörkun að næsti
virkjunarkostur sem yrði fyrir
valinu skyldi vera utan eldvirkra
svæöa og jafnframt þvi skyldi
gerö framkvæmdaáætlun um raf-
orkuframkvæmdir til næstu 5-10
ára og mörkuö samræmd orku-
stefna til langs tima jafnvel til
næstu aldamóta.
Hjörleifur fjallaöi siöan nokkuö
um rannsóknir og kannanir sém
fram hafa fariö á virkjunarkost-
um við Fijótsdal og Blöndu, þar á
meöal þær samningaviðræöur
sem fram hafa farið við land-
eigendur og annað fólk heima i
héraði.
Hjörleifur tók þaö skýrt fram aö
þaö væri mikill misskilningur
sem fram hefði komið i máli
þeirra sem gagnrýnt hefðu
svonefndan seinagang viö undir-
lljörlcifur Gutlormsson.
búning þessa frumvarps. S.l.
haust var ákveðið að stefna að þvi
að leggja fyrir yfirstandandi þing
virkjanafrumvarp og átti það
reyndar að koma fram fyrr en nú
er, en margir þættir hafa tafið
framganginn. Rikisstjórnin
ákvað hins vegar aldrei að um
þessi mál yrði tekin endanleg
ákvörðun fyrir siðustu áramót.
Mesginstefna
framkvæmdaröðunar
Iðnaðarráðherra vék þvi næst
að einstökum yirkjanakostum. I
þvi sambandi sagði hann að eftir-
farandi meginstefna um
framkvæmdaröð væri nú sett
fram :
1) Hrauneyjafossvirkjun verði
byggö i fulla stærð á næstu ár-
um meö 3ju vélasamstæöu,
sem hér er leitað heimildar
fyrir, en 40 MW vantar til að
fullnægjandi heimild sé fyrir
210 MW virkjun.
2) Hafist verði handa um að auka
orkuvinnslugetu og að tryggja
rekstur raforkuveranna við
Þjórsá og Tungnaá með vatna-
veitum til Þórisvatns (Kvisla-
veita), aðgerðum til aö auka
miðlunarrými þess og gerö
stiflu við Sultartanga. Slikar
aðgerðir kæmu til
framkvæmda á næstu 4—5 ár-
um.
3) Undirbúningi vegna Fljóts-
dalsvirkjunar og Blönduvirkj-
unar verði lokið sem fyrst og
framkvæmdir við fyrri áfanga
F ljótsdalsvirkjunar og við
Blönduvirkjun skarist nokkuö.
Veröi við það miðað að önnur
þessara virkjana geti hafið
rekstur á árunum 1986—97, en
hin um 1990 eftir þvi sem
markaðsaðstæður leyfa.
4) Framkvæmdir við siðari
áfanga Fljótsdalsvirkjunar viö
Sultartangavirkjun og
Villinganesvirkjun hafa ekki
verið timasettar, en orku-
vinnslugeta þeirra til viðbótar
gæti rúmast innan efri marka
orkuspár á næstu 15 árum.
Ákvarðanir um framkvæmd
hljóta hinsvegar að ráðast af
aðstæðum i landskerfinu og
markaði er þar aö kemur.”
Meö þessu er mörkuð um það
stefna, að i framhaldi af byggingu
Hrauneyjafossvirkjunar og ann-
arra aðgerða i Þjórsár-Tungna-
ársvæöinu jafnhliöa þeim veröi
ráðist i tvær stórvirkjanir utan
Suðurlands og að þvi stefnt að
þær komist i gagnið innan 10 ára.
Með frumvarpinu er þannig i
fyrsta sinn leitað heimildar fyrir
meiriháttar virkjunum utan
Suðvesturlands og mörkuð sú
stefna að dreifa virkjunum um
landið og virkja utan eldvirkra
svæða i samræmi við stjórnar-
sáttmála núverandi rikisstjórnar.
Slik dreifing virkjana býður upp á
aukið öryggi fyrir hina ýmsu
landshluta og traustari rekstur
kerfisins, en rikir við núverandi
aöstæður, þar sem allar helstu
virkjanir landsins eru á tiltölu-
lega litlu svæði sunnanlands. Með
slikri dreifingu virkjana gefst
einnig færi á að nýta mismunandi
rennsliseiginleika islenskra fall-
vatna eftir landshlutum, þar eð
lágrennslistimabil fylgjast yfir-
leitt ekki að um allt land vegna
mismunandi veðráttu. Hin sam-
tengdu raforkuver sem dreifð eru
um landið geta einnig samanlagt
unnið meiri raforku en væru þau
einangruð eða öll i sama lands-
hluta, vegna þess að rennslis-
sveiflur jafnast nokkuð út yfir
landið i' heild. A mikilvægi þessa
atriðis vorum við rækilega minnt
á sl. vetri.
Fávísleg nauðhyggja
stjórnarandstöðu
Undir lok ræðu sinnar fjallaði
ráðherra nokkuð um orkunýtingu
og hugsanlegan verksmiðju-
rekstur i þvi skyni. M.a. komst
hann þannig að orði:
Þegar þannig er mörkuð stefna
eins og með þessu frumvarpium
byggingu stórra virkjana
Norðanlands og á Austurlandi og
jafnframt er gert ráð fyrir að
þróa hagkvæm fyrirtæki, sem
Islendingar geti staðið að einir i
flestum tilvikum, þótt ekki sé úti-
lokuð samvinna við útlenda aðila
um vissa þætti ef aðstæður bjóða,
þá hlýtur að verða til álita að
koma upp slikum fyrirtækjum i
viðkomandi landshlutum. Þetta á
ekkert skylt viö þær hugmyndir
semstundum heyrast, m.a. hér á
háttvirtu Alþingi, að ekki sé skyn-
samlegt eða hagkvæmtað ráðast
i stórvirkjanir eins og þær sem
hérerleitað heimilda fyrir, nema
Framhald á 14. siðu