Þjóðviljinn - 05.08.1981, Blaðsíða 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 5. ágúst 1981
MINNING
Gísli Magnússon
EyhUdarholti
F. 25. mars 1893
Nýlega er fallinn frá einn
merkasti forystumaöurinn i hópi
bænda á þessari öld, Gisli
Magnússon i Eyhildarholti i
Skagafiröi. Hann var forystu-
maöur i félags- og stjórnmálum
um margra áratuga skeiö, og átti
aö baki sér merka sögu, þegar
hann andaöist 17. júli s.l., 88 ára
aö aldri.
Gisli Magnússon var fæddur á
Frostastööum i Skagafiröi 25.
mars 1893. Hann var kominn af
skagfirskum bændaættum og
voru þeir frændur margir lands-
kunnir ýmist sem gæfurikir og
farsælir búmenn eða merkir
fræðimenn. Voru þar margir
Gislar, Konráöar og Magnúsar
sem komu viö sögu.
Faöir hans, Magnús Gislason,
var búhöldur mikill og bjó stórbúi
á Frostastöðum meö konu sinni
Kristinu Guömundsdóttur, sem
ættuö var úr Dölum vestur.
Gisli hlaut góða undirstööu-
menntun i æsku meöal annars hjá
afabróður sinum, Guömundi
Þorlákssyni, málfræöingi, og
lauk gagnfræöaprófi frá mennta-
skólanum i Reykjavik voriö 1910.
Gisli heföi vissulega getaö valiö
sér embættisframa, þvi aö hvorki
skorti hann góöar gáfur né fjár-
hlut úr föðurgaröi. En hann kaus
að fylgja i fótspor feöranna og
yrkja jöröina.
Hann stundaöi búnaöarnám i
Noregi og Skotlandi i tvö ár, en
hóf búskap meö konu sinni
Guörúnu Sveinsdóttur frá Skata-
stööum áriö 1916, fyrst á Frosta-
stööum en siöan i Eyhildarholti.
Guörún andaöist áriö 1977.
Eyhildarholt hefur lengi veriö
talin ein kostamesta jöröin i
Skagafirði. Hún liggur þar sem
Héraösvötnin kvislast sunnanvert
um Hegranes, aö visu erfiö til bú-
skapar, þar sem yfir stórvötn var
að sækja á engjar og úthaga, en
D. 17. júlí 1981
mikil jörö og góö. Þar hóf Gisli
stórrekstur á mælikvarða þeirra
tima. Bætti fjárstofn sinn meö
stööugum kynbótum og hélt uppi
miklu sauöfjárbúi sem mörgum
varö til fyrirmyndar.
Auk meiri menntunar en al-
mennt geröist i hópi bænda naut
hann margvislegra gáfna. Hann
var afbragðsgóður islensku-
maöur; til marks um þaö má
nefna aö ekki eru nema tvö til
þrjú ár siðan ég heyröi lesiö bréf
frá Gisla i islenskuþáttum út-
varpsins með merkilegum ábend-
ingum, studdum skýrum rökum.
Bréfiö entist umsjónarmanni
þáttarins i marga daga, og er það
ekki algengt að hálfniræðir menn
taki svo lifandi þátt i umræöu liö-
andi stundar.
Tónlistin var önnur gáfa Gisla
og var hann orgelleikari og for-
söngvari um áratuga skeið og
fyrsti söngstjóri karlakórsins
Heimis i Skagafiröi.
En mælskulistin var sá hæfi-
leikinn sem lyfti Gisla hæst og
þótti hann löngum meö orðsnjöll-
ustu mönnum. Hann var mikill
áhugamaöur um hvers konar
félagsleg málefni og hlaut þvi að
veljast til forystustarfa á mörg-
um sviöum.
Hann var fyrsti formaður
Framsóknarfélags Skagfiröinga
þegar þaö var stofnað á upp-
gangstimum flokksins 1927 og
hann gegndi þeirri stööu i 34 ár
eða til ársins 1961. Hann var einn
helsti forystumaöur Kaupfélags
Skagafjaröar um margra ára-
tuga skeiö, fyrst varaformaöur og
siöan mjög lengi formaöur.
Þaö má merkilegt heita, aö svo
ótviræöur forystumaöur i hópi
skagfirskra bænda skyldi ekki
veröa kjörinn fulltrúi þeirra á Al-
þingi meðan hann var á besta
aldri. En flest bendir til þess aö
þar hafi hógværö Gisla ráöiö
mestu. Hann var maöur heima-
kær, enda barnahópurinn mikill
og glæsilegur, og ærin þau störf,
er sinna þurfti heimafyrir.
Ollum sem þekktu Gisla
Magnússon ber saman um að
hann hafi verið óvenjulega frjáls-
lyndur og viösýnn maður. Hann
var löngum i hópi róttækari
bænda og mikill vinstrimaður.
Gisli var helsta stoö og stytta
Pálma Hannessonar og Stein-
grims Steinþórssonar, meöan
þeir gegndu þingmennsku fyrir
Skagfiröinga. Steingrimur Stein-
þórsson komst svo að orði um
Gisla áriö 1943:
„Gisli skilur viöhorf og erfið-
leika hinna smærri bænda og
tekur ávallt tillit til þeirra. bá
hefur hann og ávallt sýnt fullan
skilning á baráttu verkamanna
fyrir réttlátum kjarabótum, og
oft tekiö svari þeirra, þegar á þá
eöa félagssamtök þeirra hefir
veriö ráöist. Ég tel ekki ofmælt
þótt sagt sé, aö Gisli i Eyhildar-
holti sé einn frjálslyndasti og viö-
sýnasti maöur, sem nú gefur sig
að stjórnmálum”.
Hér hefur verið greint frá ára-
tuga forystu Gisla meöal fram-
sóknarmanna i Skagafiröi. Svo
fór þó, að leiðir skildu, og var
Gisli i heiðurssæti á listá Sam-
taka frjálslyndra og vinstri-
manna i alþingiskosningunum
1974.
bau Gisli og Guörún eignuðust
13 börn og komust 11 á legg, 9
synir og 2 dætur, og festu 10
þeirra rætur I Skagafirði.
Börn þeirra Gisla og GuðrUnar
sem upp komust eru:
1. Magnús, f. 1918, lengi bóndi á
Frostastöðum, nú blaöamaöur
viö bjóöviljann. Kona hans er Jó-
hanna bórarinsdóttir, og eiga þau
4 börn.
2. Sveinn, f. 1921, bóndi á
Frostastöðum. Kona hans er Lilja
Sigurðardóttir og börn þeirra 3.
3. Konróö, f. 1923, bóndi á
Frostastööum. Kona hans er
Helga Bjarnadóttir frá Uppsölum
og eiga þau 5 börn.
4. Rögnvaldur, f. 1923, sýslu-
skrifari á Sauðárkróki. Kona
hans er Sigriður Jónsdóttir frá
Djúpadal og eiga þau 4 börn.
5. Gisli Siguröur, f. 1925, bóndi
og brúasmiður á Mið-Grund i
Blönduhliö. Kona hans er Ingi-
björg Jóhannesdóttir og eiga þau
1 barn.
6. Frosti, f. 1926, bóndi á
Frostastööum. Kona hans er Jór-
unn Siguröardóttir. bau eiga 4
börn.
7. Kolbeinn, f. 1928. Bóndi á
Eyhildarholti, ókvæntur.
8. Arni, f. 1930, Bóndi i Ey-
hiidarholti. Kona hans er Ingi-
björg Sveinsdóttir og börn þeirra.
4.
9. Maria Kristin Sigriður, f.
1932. Maöur hennar er Arni
Blöndal, bóksali og flugaf-
greiöslumaður á Sauöárkröki.
10. Bjarni, f. 1933, kennari og
bóndi i Eyhildarholti. Kona hans
er Salbjörg Márusdóttir og eiga
þau 5 börn.
11. borbjörg Eyhildur, f. 1936.
Húsfreyja á Syöstu-Grund i
Biönduhlið. Maöur hennar er Sæ-
mundur Sigurbjörnsson og eiga
þau 6 börn.
Gisli Magnússon hefur skilað
þjóöinni löngu og árangursriku
ævistarfi. Hann er einn af bestu
og sönnustu fulltrúum Islenskrar
bændamenningar á þessari öld,
þjóðlegur og róttækur i hugsun,
frjálslyndur og skilningsrikur á
nauðsyn samstarfs verkalýðs-
hreyfingar og bænda, hagsýnn í
störfum og farsæll foringi i
héraði. Slikum mönnum á is-
lenska þjóöin mikið að þakka.
Ragnar Arnalds
Breiðholtslaugin:
Gufuböðin
bráðlega
í gagnið
Breytingar standa nú yfir á
gufuböðunum við sundlaugina
i Breiiyiolti og sagði Hallgrim-
ur Jónsson sundlaugarstjóri i
gær að þau myndu bráðlega
komast i gagnið.
Vegna sumarleyfa hafa
þessar breytingar tekið lengri
tima en ætlaö var, en þær fel-
ast i þvi aö gera böðin að-
gengileg fyrir fatlaö fólk.
Hallgrimur sagði aö verkið
væri langt komjö, búiö væri að
taka þröskulda og breyta dyr-
um, en eftir væri að reka
smiðshöggið á þetta.
Bööin eru tvö, eitt fyrir kon-
ur og annaö fyrir karla, þann-
ig aö ekki veröur um sérstaka
karla- og kvennadaga aö ræöa
eins og i hinum laugunum. Er
þaö óneitanlega mikill kostur.
Gufubööin hafa aldrei verið
opin almenningi og reyndar
sagði Hallgrimur aö aldrei
hefði verið kveikt á þeim i
sinni tiö en vonir standa sem
sagt til þess, aö svo verði
bráðlega. — AI
Innrásin í
Normandie
Bókaklúbbur Almenna
bókafélagsins hefur sent frá
sér þann hluta styrjaldarsögu
sinnar sem fjallar um innrás-
ina i Normandi 1944. Er þetta
9. bindi styrjaldarsögunnar.
Bókin heitir Innrásin mikla.
bessi innrás var gifurlegum
erfiöleikum bundin, svo að oft
er að sjá eins og tilviljunin ein
hafi ráðið að hún fór ekki út
um þúfur. , Bandamönnum
heppnaðist innrásin og ef svo
hefði ekki verið hefði heimur-
inn sennilega litiö ööruvisi út
en hann gerir nú.
Bókin er 208 bls. aö stærð og
með fjöldamörgum myndum
eins og aðrar bækur þessa
bókaflokks. Hún er sett i
Prentstofu G. Benediktssonar
og prentuð á Spáni. býðandi er
Björn Jónsson.
Skagf irðingabók:
Tittlingsríma og
Drangey j arbréf
„Við ljúkum viö slöasta rörið i
vikunni”, sagöi Gunnar Bjarna-
son hjá Stálsmiðjunni i samtali i
gær viö bjóöviljann i gær. Um-
rædd rör fara i aörennslispipurn-
ar þrjár i Hrauneyjafossvirkjun,
en alls þarf 93 rör i allar pipurnar.
bau eru engin smásmiö þessi rör,
hvert um sig vegur um 20 tonn og
er tæpir 5 metrar aö þvermáli og
9 metrar á lengd.
10 menn hafa (unnið viö röra-
smiöina I Stálsmiöjunni frá i sept-
ember 1979, og annar jafnstór
hópur hefur unniö viö aö skeyta
rörunum saman á virkjunarstaö.
— lg/mynd — gel.
(Jt er komiö 10. hefti Skag-
firðingabókar, rits Sögufélags
Skagfiröinga. 1 Skagfiröingabók
er margháttaðan fróöleik aö
finna nú sem jafnan áöur og er
ritstjórnin engan veginn viö
eina fjölina feild i efnisöflun.
Bókin hefst á þætti Guö-
mundar Daviðssonar á Hraun-
um um Éinar Baldvin Guð-
mundsson. Einar Baldvin var
fæddur á Hraunum 1841 og bjó
þar langan aldur. Erþarna rak-
inn i stórum dráttum æviferill
Einars en hann var um margt
merkilegur athafnamaður.
Guömundur Daviösson lauk við
að rita þennan þátt 25. mars
1939 og sendi hann þá Sögufélagi
Skagfiröinga. I framhaldi af
æviþættinum er svo rakiðniðja-
tal Einars.
Friörik Hallgrimsson, bóndi á
Sunnuhvoli i Blönduhliö, segir
frá vegalagningu þar i sveitinni
sumariö 1903. Hannes skáld
Pétursson á þarna grein er hann
nefnir Skoprima gömul og höf-
undur hennar. Fjallar
Hannes þar um svonefnda
Tittlingsrimu. I rimnatali sinu
eignar Finnur Sigmundsson
borsteini nokkrum Arasyni
Rimuna en Hannes færir fyrir
þvi sterk rök aö höfundur
hennar sé Eyjólfur Pétursson,
„búandi öreigi" i Rein i Hegra-
nesi, f. 1744, d. 1836.
Sigriður Sigurðardóttir
kennari frá Stóru-ökrum rekur i
itarlegri ritgerö sögu barna-
fræðslu i Akrahreppi frá 1893-
1960. Björn Egilsson á Sveins-
stöðum segir frá þvi er hann fdr
ifyrsta skipti fgöngur meösvo-
nefndum „Vestflokk” haustið
1919. Stefán Vagnsson bóndi á
Hjaltastöðum og siöar bök-
haldari á Sauöárkróki sendi á
árunum 1933—1945 fréttabréf úr
Skagafiröi vestur um haf og
birtust þau i Heimskringlu. Er
þar getið árferöis og hina helstu
tiðinda er urðu i Skagafiröi á
þessum árum. Birtist nú i Skag-
firðingabók „annáll” Stefáns
árin 1932-1935, en ætlunin er, að
framhaldiö komi i tveimur
næstu bókum . begar vistu stytta
stund, nefnist þáttur eftir
Hersiliu Sveinsdóttur frá Mæli-
fellsd og birtir hún þar nokkrar
stökur eftir Svein Friðriksson i
borsteinsstaöakoti, (1859-1953)
og Guðlaugu Guönadóttur frá
Villinganesi, (1879-1969). Frey-
steinn A. Jónsson frá Ytra-
Mallandi segir frá þvi er batur
frá Reykjavik, Tryggvi, slapp
naumlega viö þaö aö stranda viö
Skaga sumarið 1929.
Loks eru svo i bókinni ,,Tvö
bréf um Drangey” til sýslu-
manns Skagfirðinga. Er annaö
þeirra frá Eldeyjar-Hjalta,
dags. 2/10 1894. „Mér hefur
nefnilega dottiö i hug”, segir
Hjalbi i bréfinu. ,,.að bjóða yöur
að komaá næsta sumri með 1-2
góöa fjallamenn (hamra-
menn),meðmér tilþess bæðiað
veiöa fugl og kenna mönnum
rétta veiðiaðferö og eins að fara
i bergiö þar sem ekki hefur
verið áður farið og bæta vegi
þar sem þörf er á og eins
kannski aö venja menn þar með
okkur í að ganga i bjarg, ef
menn vildu það”.begarþetta er
ritað haföi Hjalti farið sina
frægu Eldeyjarför. Ekki varö úr
aö boöi Hjalta væri tekiö og varö
þvíekkiaf Drangeyjarför hans.
Hitt bréfiö er frá sr. Sigfúsi
Jónssyni presti i Hvammi i
Laxárdal, dags. 21/4 1899. Til-
kynnir prestur þar að nokkrii
bændur i Skefilsstaðahreppi
hafi, vegna haröinda og hey-
leysis, farið út i Drangey og
slegiöþar i óleyfi nokkra bagga.
Er beðist afsökunar á þessu
„broti” en jafnframt mælst til
þess, aö bændum veröi leyföur
Framhald á blaðsiöu 14.