Þjóðviljinn - 05.08.1981, Blaðsíða 8

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN MiOvikudagur 5. ágúst 1981
Miðvikudagur 5. ágúst 1981 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9
Árbók
nemenda
vinnu-
skólans
Út er komið 7. bindi Árbókar
Nemendasambands Samvinnu-
skólans. í þessu bindi eru myndir
og æviágrip þeirra nemenda er
luku námi i Samvinnuskólanum
árin 1926, 1936, 1946, 1966 og 1976,
alls nær 200 manns.
Árið 1956 útskrifaðist enginn úr
skólanum þvi haustið 1955 hófst
starf skólans að Bifröst sem
tveggja vetra skóla eftir að hafa
verið eins vetrar skóli siðustu
árin i Reykjavik. Við komuna að
Bifröst var ráðinn sérstakur
félagsmálakennari að skólanum
og hefur svo veriö siðan. Um
þennan þátt i starfi skólans skrifa
tveir fyrstu félagsmálakennar-
arnir, þeir Hróar Björnsson og
Vilhjálmur Einarsson og Niels
Árni Lund en hann lét af störfum
sem félagmálakennari siðastliðið
vor.
Einnig eru valdir kaflar úr
fundargerðum Skólafélagsins
sem gefa svipmynd af tiðaranda
og umræðuefnum á hverjum
tima. Jafnframt eru myndir úr
skólalifinu og af eldri nemendum.
Ritstjóri Árbókarinnar er
Guðmundur R. Jóhannsson.
Bókin fæst i Hamragörðum,
Hávallagötu 24 i Reykjavik og þar
fásteinnigfyrri bindi bókarinnar.
Lystræningi
eignast
afkvæmi
Átjánda hefti Lystræningjans
er nýkomið út. Ctgáfan er að
breyta nokkuðum svip — það sem
eftir er al arinu koma út tvö hefti
sem fjalla munu um leikhúsmál.
Samskipa Lystræningjanum
sjáifum var svipt á markaðinn
nyjuiimariti sem heitirTT, Tón-
listartimaritið.
TT er gefið út i samvinnu við
Jassvakningu, SATT og Visna-
vinum. Þar er skrifaöum grósku i
islensku rokki, um söngvakeppni
sjónvarpsins, feril Jassvakningar
og ýmislegt fleira. Lystræninginn
sjálfur er aftur á móti fullur með
ljóð og stuttar sögur eftir m.a.
Bergþóru Ingólfsdóttur, Bjarna
Bernharð, Jón frá Pálmholti,
Matthias S. Magnússon, Ölaf
Engilbertsson og Stefán Snævarr.
Þá er von á nýju hefti af Losta-
fulla ræningjanum, sem birtir
„opinskáar” bókmenntir.
Afmæli
í Eyjum
I fyrra var tekin i notkun
nýbygging við Netagerðina Ingólf
h.f. i Vestmannaeyjum. Er
bygging þessi hin glæsilegasta og
tæknivædd mjög. Sem dæmi þar
um má nefna að rafknúnar
blakkir draga næturnar inn og
flytja þær um húsið þvert og endi-
langt án þess að mannshöndin
komi þar nálægt.
I tilefni af þvi að ár var liðið frá
þvi að nýbyggingin var tekin i
notkun hélt Ingólfur Theodórsson,
netagerðarmeistari og einn aðal-
eigandl fyrirtækisins upp á af-
mæliö meö veglegri veislu
þangað sem boðið var starfsfólki,
viðskiptamönnum og frétta-
mönnum. Var veitt bæöi vel og
mikiö.
Nýbyggingin er tæpir 400 fer-
metrar aö stærð á tveimur
hæðum.
Ólafur Jónsson
Við getum
leyst
húsnæðis-
vandanná
fáum árum
Fyrstu verkamannabústaðirnir voru byggðir við Hringbraut á kreppu árunum. Þar er styttan af Héðni Valdimarssyni, helsta tilstuðlunarmanni
þeirra framkvæmda. 1 forgrunni sést Hólaberg í Breiðholti. Þar er nú verið að úthluta 276 ibúðum, þaraf 60 i þessum raðhúsum. Ljósm. Keth
Hið stöðuga áhyggjuefni
tslendinga, þak yfir höfuðið, hef-
ur að undanförnu oröið
tiðræddara en oft áöur, bæði i
fjölmiðlum og dcki siður manna á
meöal. Þar veldur eftilvill mestu
staðan á leigumarkaönum, en
Leigjendasamtökin lýstu nýlega
yfir neyðarástandi i þeim efnum
á höfuöborgarsvæðinu, og stóöu
af þvi tilefni fyrir aögeröum á
MR-túninu, sem mönnum eru enn
i fersku minni.
íslenskum leigjendum hefur
raunar aldrei veriö gert hátt
undir höfði, en þvi eru þessi mál
nú verri en fyrr, að með breyttri
stefnu i efnahagsmálum, fyrst og
fremst i vaxtamálum, hefur dreg-
iöúr húsbyggingum og húsakaup-
um, og þannig gerst tvennt i
senn: framboð minnkaö á leigu-
húsnæði og enn fjölgað þeim sem
leigja vilja. Þetta hefur aftur
valdið hækkun á leiguverði og
auknum þrengingum leigjenda,
þrátt fyrir nýaukinn skilning
opinberra aðilja á málefnum
leigjenda, sem kemur m.a. fram i
nýgeröum húsaleigulögum.
Hagir leigjenda verða þannig
ekki aðgreindir frá stöðunni i
húsnæöismálum i heild, og ráöast
bæði af sveiflum á einkamarkaöi
og ekki siður af opinberri stefnu-
mörkun. Við fengum ólaf Jónsson
til að spjalla viö okkur vitt og
breitt um þetta efni, en hann er
formaður Húsnæðismálastjómar,
en svo nefnist stjórn Húsnæðis-
stofnunar rikisins.
Við spuröum ólaf fyrst um
ástæður þessa ástands i
húsnæðismáium.
Já, það er alveg ljóst að ástand
húsnæðismála er meira umtalað
nú en verið hefur lengi, en satt að
segja hefur maður ekki skýr-
ingarnaralveg á reiðum höndum.
Ég vil þá benda á það að hér i
Reykjavik hafa verið fullgerðar
um 7—800 nýjar ibúðir á ári
undanfarin ár. Á sama tima hefur
fólkinu i Reykjavik fjölgaö litið
eða jafnvel fækkað sum árin.
„Það er til sér-
herbergi fyrir
hvem Reyk-
viking”
1 Reykjavlk eru nú um 84
þúsund i'búar og það eru milli 34
og 36 þúsund Ibúðir i borginni, að
jafnaði þriggja herbergja.
Þannig að það er enginn vafi á
þvi, að hér I Reykjavik er til
eifurlega mikiðaf húsnæði miöað
við ibúatölu. Það fer ekki milli
mála að það er til sérherbergi
fyrir hvern einasta Reykviking.
Það er ánægjulegt aö vita það, og
sjáaðviöbúum rúmtog rikulega.
Auk þessa er nú unniö að þvi i
meira mæli en áöur, að gera við
og endurbyggja gamalt húsnæði.
Viö sjáum þetta til dæmis i gömlu
borginni, þar er viöa verið aö
útbúa ibúöarhúsnæöi, þar sem
áður voru skrifstofur. Auk þess
er mikið fjör i ibúðasölu. A
undanförnum árum hafa verið
lánuð um 1000 lán til kaupa á
eldra húsnæði i Reykjavik og á
fyrsta ársfjörðungi þessa árs
voru þau fleiri en nokkru sinni
áður. Það er lfka ljóst aö allar
stéttir iðnaðarmanna vinna hér
langan vinnudag að ibúöabygg-
ingum og endurbótum á eldra
húsnæöi, svo að það er kappsam-
lega unnið að þvi að koma upp
húsnæði fyrir Reykvikinga.
Ég skal skýra aöeins frá þvi
sem nú er verið að gera. Stjöm
verkamannabústaöa er að af-
henda 60 íbúðir i xaðhúsum i
Hólahverfi, og á undanfömum
mánuðum hafa verið afhentar
þar margar ibúðir i fjölbýlishús-
um, samtals 216. Það er verið aö
hefja framkvæmdir við 176
verkamannabústaði á Eiös-
granda. Aö auki hefur borgin gef-
ið fyrirheit um lóðir fyrir 200
ibúðir i viðbót i Artúnsholti og
Selási. Þærframkvæmdireiga að
geta hafist næsta ár. Ennfremur
er búið aö undirbúa lóðir og verið
að byrja á 43 leiguibúðum á
vegum B y g g i n ga rs j óð s
Reykjavikurborgar. Siðan bætist
við að 500 lóöum hefur verið út-
hlutað til almennra húsbygginga i
borginni á þessu ári.
Hvaðan stafa þá vandræöin?
Ja, þegar maöur litur á þessar
staðreyndir, þá er býsna erfitt að
skýra það, að ástand i húsnæðis-
málum skuli nú á sumarmán-
uðum vera erfiöara en veriö hefur
um langt skeið. En það er
staöreynd að svo er. Og þá er þaö
okkar aö leita skýringa á þvi.
Frá minu sjónarmiði þá veldur
kannske mestu að viö gerum
miklu meiri kröfur til húsnæðis
heldur en viö höfum gert. Menn
eru að stækka viö sig, vilja búa
rýmra, einstaklingar sætta sig
ekki við að búa i einu herbergi
einsog gjarna tfökaðist áður, þeir
vilja búa i Ibúöum. Þaö er gott til
þess að vita, en þetta kallar á
meira húsnæði.
Annaö sem veldur vandanum
núna er mikiö kapphlaup um að
selja i'búöir. Þar er um ýmsa aö
ræöa, tildæmisembættismenn úti
á landi sem hafa átt fbúöir i
Reykjavfk og einstaklinga sem
hafa verið að tryggja sitt sparifé
með kaupum á húsnæöi hér i
borginni. Þaö var til skamms
Uma besta verðtryggingin sem
fáanleg var, en er það nú ekki
lengur. Nú vilja menn selja
þessar ibúðirog leggja peningana
inn á verötryggöa bankareikn-
inga. Þannig ávaxta þeir betur
sitt fé og þurfa ekki aö standa I
leigumálum eöa viðhaldi húsa.
Þess vegna er ákaflega mikið til
sölu af húsnæði i borginni, og það
er mikið selt, og margar fbúðir
munu standa auðar af þessum
ástæðum.
„Það eru fjár-
hagsástæður
sem valda vand-
anum, ekki
íbúðaskortur”
Þriðja dstæöan er svo sú að
ibúðaverð hefur hækkaö og það
verulega og umfram kaupgetu
almennings. Þá á ég við mögu-
leika manna til að standa undir
þeim lánum sem kunna aö vera
fáanleg til húsakaupa. Siðan öll
lán urðu verðtryggð þurfa menn
að hafa mikla gát á sér varðandi
lántökur. Ein viðbótarástæða
sem ég vil nefna er veruleg
tregða hjá ibúöaeigendum að
leigja, jafnvel þótt þeir eigi
húsnæði i Reykjavik umfram
eigin þarfir. Þar er ýmsu um að
kenna, m.a. nýju húsaleigulögun-
um. Þau hafa ótvirætt virkað
þannigaö menn óttastað þeirgeti
ekki losað um húsnæöi sitt aftur,
hvorki til að selja eða til eigin
nota og láta hús sfn standa auð.
Réttur leigjandans er nokkuð
tryggður f þessum lögum, en þó
þaö sé leitt aö þurfa aö viður-
kenna það, þá hafa þau hamlað
þvi að menn leigðu i styttri tima,
enda er það staðreynd sem við
sjáum öll að það er mikið af auðu
húsnæði i Reykjavik.
Hvað er þá helst til úrbóta?
Eins og ég hef sagt hér áður, þá
er þaö einkennileg staöreynd að
hér rfkir mikill vandi i húsnæðis-
málum og þaö er staöreynd aö
þar er fyrst og fremst um
fjárhagsástæöur aö ræöa. Hér á
Reykjavikursvæöinu er nægilega
mikiö húsrými til, en það er
annaðhvort ákaflega illanýtteða
allsekki. Mérdettur fyrst ihug að
viöbrögö stjórnvalda og þá sér-
staklega borgaryfirvalda ættu að
vera þau að fara að dæmi sveitar-
stjórnarinnará Höfni Homafirði.
Þaö kom erindi frá sveitarstjóm-
Rætt við Ólaf lónsson
inni þar til Húsnæöismála-
stjómar fyrir nokkru. Þeir höfðu
hug á aö kaupa stórt einbýlishús
fyrir aldrað fólk sem var þar i
serstökum vanda. Það em veru-
leg húsnæðisvandræði þar i
þorpinu. Þeir breyttu, húsinu i
Jx*jár fbúðir, og Húsnæðismála-
stjórn lánaði 50% af kaupverði
hússins. Það þykir kannske ekki
mikið að kaupa hús og gera þar
þrjár íbúðir, en það jafngildir þvi
að Reykjavikurborg keypti 180
ibúðir, og þá ihúsnæðisem er illa
nýtt eða nýtt til annars en i'búðar.
Það er nóg af sliku húsnæöi á
markaðnum. 1 þeim brýna vanda
sem nú blasir viö teldi ég at-
hugandi að borgin eða
Byggingarsjóður borgarinnar
færi þessa leiö.
önnur viöbrögð sem ég vill
brýna brýna fyrir mönnum i
þessari stöðu, er aö þeir sem eiga
húsnæði leigi það. Þegar svona
vandamál koma upp meðal
borgaranna ber öllum sem hafa
aðstöðu til, skylda til að leggja
sitt af mörkum til lausnar. Sér-
staklega vil ég brýna það fyrir
mönnum sem hafa undanfarin ár
verið að verðtryggja fé sitt með
ibúðakaupum á höfuöborgar-
svæðinu, aö þeir láti nú borgar-
búa njóta þess meö þvi að leigja.
pessar íbúðir, en láti þær ekki
standa auðar.
Þaö er ýmislegt fleira sem þarf
að gera og hægt er aö gera, en ég
tel það ekki aökallandi fyrir
stjórnvöld að stórauka ibúða-
byggingar hér á höfuðborgar-
svæöinu. Ég held að þaö sé ekki
þörf á þvi, og ég held að það sé
ekki þjóðhagslega hagkvæmt.
Það þarf að halda áfram að
byggja með jöfnum hraða eins og
gert hefur verið undanfarin ár, og
það þarf að auka lánveitingar
hins opinbera til þeirrar starf-
semi, ekki bara gegnum verka-
mannabústaðakerfið til þeirra
sem verst eru staddir, heldur
einnig til þeirra sem standa i
byggingum sjálfir til að nýta
þeirra vinnu.
„Ég vil fá fjár-
magn lífeyris-
sjóðanna inn í
húsnæðiskerfið”
Hafa lán til bygginga og íbúða-
kaupa lækkað i hlutfalli við fast-
eignaverð?
Nei, lán Húsnæöismálastofn-
unarinnar hafa haldiö fyllilega i
við veröbólguna og þaö er nú
kominn annar aðili sem er farinn
að lána til húsnæöismála, þ.e.a.s.
lifeyrissjóöimir. Þeir lána nú
jafnmikið og húsnæðiskerfið ger-
ir. Algeng lán til meðalibúðar eru
130 þús., frá hvorum aðila um sig.
Ég hef oft lýst þvi yfir á opinber-
um vettvangi að ég vildi steypa
þessu i eitt kerfi. Ég vil fá f jár-
magn lifeyrissjóðanna inn i
húsnæðiskerfiöog efla það svo, aö
það geti lánaö i miklu stærra
mæli en möguleikar hafa verið á
að undanförnu. Þeir sem ráða lif-
eyrissjóðunum vilja hafa stjórn á
þessu fjármagni og tryggja að
þeirra lifeyrisþegar njóti þess.
Við þvi er ekkert að segja, ef það
er trvggt aö meginhlutinn fari til
húsnæðismála. Þá skiptir ekki
höfuðmáli hverfir stjórna þvi.
„Við erum ná-
lægt þvi að
leysa vandann”
Með þeim nýju lögum sem sett
voru um húsnæðismál á siðasta
ári var fjármagn til þeirra aukið
verulega. Sérstaklega til verka-
mannabústaða, og i þetta félags-
lega kerfi, til aö leysa vanda
þeirra sem enga möguleika hafa
til að koma sér upp húsnæöi af
eigin rammleik. En það er óhjá-
kvæmilegt að auka enn fjármagn
til húsnæðismála. Það þarf að
beina meira lánsfjármagni inn i
þá sjóði sem annast lánastarf-
semina, og þaðþarf lika að auka
bein framlög rikisins og sveitar-
félaganna til þessara mála.
Sannleikurinn er sá að við erum
komnir ákaflega nærri þvi að
leysa vandann i húsnæðismálum.
Það vantar aðeins.herslumuninn.
Það búa nú þegar um 80% tslend-
inga i eigin húsnæði, og ég tel að
við getum leyst þennan vanda á
fáum árum.
Er ekki óeölilegt miðaö við það
ástand sem þú hefur lýst, að lán
til kaupa á cldra húsnæði skuli
vera mun lægri en til
nýbygginga?
Ég sagði áðan aö við værum
mjög nálægt þvi að leysa vandann
og við höfum margar leiðir til
þess. I sambandi við þaö sem þið
spyrjið um nú, þá vil ég benda á
að nýju húsnæðismálalögin gera
ekki aðeins ráö fyrir aö lánað sé
til kaupa á húsnæði, heldur einnig
til endurbyggingar þess. Lán til
kaupa á húsnæði eru nú helm-
ingur þess sem lánað er til ný-
bygginga og það er mikið álita-
mál hvort á aö hækka þau enn
már. En nú geta menn fyrst
fengiö lán til aö kaupa gamalt
húsnæði og siðan til að endur-
byggja það. Þetta er lika opið
gagnvart sveitarfélögunum, þau
geta líka faigiö ldn til aö endur-
byggja gamalt húsnæöi meö
sama hætti og einstaklingar.
Þetta auðveldar sveitarfélögun-
um til dæmis að hefja endur-
byggingu á gömlum bæjarkjörn-
um og breyta þeim I lífleg ibúðar-
hverfi. Mér dettur i hug staðir
eins og Stykkishólmur og
tsafjörður, sem haía einmitt
svona skemmtilega gamla bæjar-
kjarna. Ég tel þetta jákvæðara
heldur en að hækka verulega
hlutfalliö milli þess sem lánað er
til kaupa og nýbygginga. Það er
alltaf hætta á að það hlaðist
skuldir á gömul hús; nú eru skuld-
irverðtryggðarog það sjá allir að
þetta gæti haft 1 för meö sér óeðli-
lega miklar skuldir hvilandi á
gömlum húsum. Það er ekkert
óeðlilegt við það að fjörtiu ára lán
hvili á nýjum húsum, en það horf-
ir öðruvisi við ef húsin eru orðin
gömul.
Nú kom fram hjá þér áðan að
flestir búa i eigin húsnæði. Það
væri gaman að fá þitt álit á þvi,
hvort leiguíbúöir eigi fyrst og
fremst að' vera bráðabirgða-
úrræði eöa úrræði fyrir þá sem
eiga á einhvern hátt undir högg
að sækja. Á aö stefna að þvi eins
og gert hefur verið að fólki eigi
sitt húsnæði eða á það að vera
valkostur að leigja?
Það er min skoöun að á þessu
sviði eins og öörum þurfi menn að
eiga kost á þvi að velja um. Það
eru margirsem veigra sér við þvi
að ráðast i það stórræöi að byggja
og er ekkert við þvi að segja. Nú
er fólk lika i skólum fram undir
miðjan aldur og stórverkefni eins
og húsbyggingar verða þvi
eðlilega að biða. En þrátt fyrir
þetta þá held ég nú að við eigum
að leggja áherslu á það áfram að
flestireignist sina ibúð. Ég tel að
ungum mönnum sem eru að
byggja upp öryggi fyrir sina
fjölskyldu, þeim beri að leggja
áherslu á þá leið. En þeir sem
ekki eiga kost á þvi, þeir eiga að
hafa kost á leiguhúsnæöi cu
frambúðar. Hið opinbera verður
að stuöla aö þvi aö menn eigi val-
kost i bessum efnum.
En af þessu tilefni vil ég enn
vekja athygliá nýju húsnæðislög-
unum, og þeirri stefnu sem þar er
mörkuð. Þar er vissulega i aðal-
atriöum stuðstvið þaö sjónarmið
að menn eigi sitthúsnæði. En það
er nú ekki mikill munur á þeirri
leið sem bar er valin eða þeirri
leiö að leigja. Ég bendi á að þaö
er ekki siður lausn á vanda
leigjenda aö efla verkamanna-
bústaöina. Það er litill munur á
þvi aö fara I verkamannabústaö
eða leigja. Við kaupin þurfa menn
aö leggja fram stofnfé, en siðan
greiöa menn lánin á 42 árum, eins
og húsaleigu. Ef menn leigja þarf
lika oft aö borga eitthvað fyr-
irfram, en þá eru menn ekki
öruggir þar. Það er ekkert kerfi
hér sem tryggir mönnum leigu-
húsnæði til lifstiðar. Sá sem vill
tryggja fjölskyldu sinni öryggi
þarf aö eignast sitt húsnæði og i
gegnum verkamannabústaöa-
kerfið er þaö ekkert erfiðara en
að taka leiguibúð.
„Sveitarfélögin
geta fengið
80% lán til
byggingar leigu-
húsnæðis”
En lögin gera lika ráðfyrirþvi
að sveitarfélögin getibyggtleigu-
ibúðir og þaö er opnað, að hvaöa
sveitarfélag sem vill getur fengið
80% lán úr Byggingarsjóði
verkamanna. Það er raunar ekki
til eins langs tíma eins og þegar
lánaö ertil einstaklinga, en þaðer
með góðum kjörum. Ég tel þvi
ekki afsakanlegt fyrir sveitar-
félög sem standa frammi fyrir
vandræöum i húsnæðismálum að
ráðast ekki i byggingu leigu-
húsnæðis eftir þessari leiö. Þau
þurfa að leggja fram 20% á móti
80% úr Byggingarsjóði verka-
manna. Þaö er ekki raunhæft eins
og ástandiö er i fjármálum að
gera ráö fyrir þvi að einstak-
lingar sem ráða yfir einhverju
fjármagni telji það sér hagkvæmt
að setja það í ibúðabyggingar.
Það er mun áhættuminna að
leggja þaö fé einfaldlega í banka;
þar er meiri hagnaðarvon. Þvi
hvilirsú skylda á sveitarfélögun-
um aö hafa frumkvæði að þvi að
leysa þennan vanda.
Væri ekki hugsanlegt eins og
ástandið er I Reykjavik nú, að
borgin keypti notað húsnæði, sem
eigcndur kannskigeta ekkilosnað
við, og leigði siðan út?
Jú, það er staöreynd að i gamla
bænum i’ Reykjavik er þó nokkuö
af húsnæði þar sem er allt upp I
10—12 herbergi. Þetta eru ibúöir
frá þeirri tið, þegar stóra fjöl-
skyldan var við lýði. Nú henta
þær engri fjöiskyldu. Ég tel það
mjög skoöandi fyrir borgaryfir-
völd að kaupa þessi hús og breyta
þeim iminniibúðir. Þannig mætti
nýta gamla bæinn og alt 'þaö
ibúöarhúsnæði sem þar er.
Nú hafa heyrst sögusagnir um
að sumir kaupendur verka-
mannabústaða selji þá aftur á
svokölluðum frjálsum markaði?
Já.þettahefur heyrst. Enég vil
benda á, aö samkvæmt nýju lög-
unum margnefndu, hviiir nú
kaupskylda á sveitarfélögunum
ef það losnar um ibúöir i verka-
mannabústöðum, og þær geta þvi
ekki lengur farið útá markaðinn.
Stjórnir verkamannabústaða á
hverjum stað sjá um ráðstöfun á
þessu húsnæði. Þannig hefur lág-
launafólk forgang að öllum
ibúðum sem reistar hafa verið
siöustu 50 árin i þessu félagslega
kerf i.
Að lokum?
Það væru þá helst nokkur orð
um þaö hverjum ber aö standa
vörö um hagsmuni þeirra sem
eru I húsnæðisvanda. Ég vil þá
fyrst minna á að á siðustu árum
hefurm jög boriö á leigjendasam-
tökunum og þau hafa unnið mjög
gott starf.
„Verkalýðs-
hreyfingin er
úrsiitaaðilinn”
Þar fyrir utan hafa samtök
launafólks unnið gifurlega mikið
starf aö lausn húsnæðismálanna.
Þetta hefur verið eitt af höf-
uöverkefnum verkalýðshreyf-
ingarinnar siðastliðin 20 ár. A
áratugnum milli 60 og 70 vann
verkalýðshreyfingin stórvirki i
þessum efnum. t öllum kjara-
samningum var lögö höf-
uðáhersla á húsnæðismálin.
Þegar samið var i kjarasamn-
ingum um að byggðar yrðu 1250
Ibúðir hér i Reykjavik var
ástandið aldeilis öðruvisi en
núna.
Þá voru braggaibúöir um alla
borg, og þaö voru heilsuspillandi
kjallaraibúöirviðs vegar. Þaðtók
langan tima að leysa þetta, en
þaö var verkalýðshreyfingin sem
meö sinum þunga knúði þessar
úrbætur i gegn. Vandinn er enn
ekki leystur, en ástandið er
ekkert sambærilegt við þaö sem
var fyrir 15 árum. En verkalýös-
hreyfingin þarf lika að halda
áfram að sinna þessum málum.
Þau brenna lika heitast á launa-
fóikinu, félögunum I verkalýös-
hreyfingunni.
— j / m.
formamt húsnæðismálastjómar
Náttúru verndarráð:
Samræmt
eftírlit
*
med
náttúru-
mínjum
Undanfarið hafa orðið miklar
umræður á opinberum vettvangi
um það, hvernig skipuleggja
megi hópferöir og þá ekki sist
hópferðir erlendra ferðamanna
um landið, þannig að ekki hljótist
af náttúruspjöli. I þessu sam-
bandi hefur töluvert verið fjaliað
um útflutning náttúrugripa úr
landi. Þessi mál komu mjög til
umræðu á Náttúruverndarþingi
siðastliðiö vor. Voru þá gerðar
ýmsar ályktanir um þau, sem
komið hefur verið á framfæri við
hlutaöeigandi aðila aö þvi leyti,
sem ráðið vinnur ekki sjálft að
lausn þeirra eftir föngum.
Meðal slikra tiilagna var ein,
sem ekki sist hefur oröið tilefni til
mikilia skoðanaskipta i fjöl-
miðlum, en hún fjallar um hert
eftirlit með flutningi náttúrugripa
úr landi. Náttúruverndarráð
hefur á fundum sinum rætt
nokkuö, hvernig standa beri að
sliku eftirliti og hefur i framhaldi
af þvi ritað Menntamálaráðu-
neytinu eftirfarandi bréf:
„Eins og háttvirtu ráðuneyti er
kunnugt var á siöasta Náttúru-
verndarþingi rætt töluvert um
hert eftirlit með flutningi nátt-
úrugripa úr landi, og var gerð
ályktun um það efni, sem ráðu-
neytinu hefur verið send ásamt
skýrslu um steinatöku á Austur-
iandi eftir Einar Þórarinsson, og
virðist ekki vafi á, að tiltekinna
aðgerða sé þörf. I framhaldi af
þessum umræðum og eins vegna
þess, að upplýst hefur veriö um
brot gegn fuglafriöunarlögum nú
nýlega, hafa komiö fram i fjöl-
miðlum ákveönar kröfur um að
áðurgreint eftirlit veröi aukiö.
A kjörtimabili siöasta Náttúru-
verndarráðs voru þessi mál
könnuð töluvert, en ljóst er, aö
Náttúruverndarráð eitt sér hefur
ekki aðstöðu til að koma þessum
málum i viðunandi horf, þar sem
þau koma inn á valdsvið annarra
stjórnvalda, og þar sem þau
snerta töluverða hagsmuni fjölda
manna, verður að hafa þarna
mikla gát á.
Sú er skoöun ráðsins, að sumt
það sem fram hefur komið I orða-
kasti um þessi mál undanfariö,
stuðli engan veginn aö þvi að
fengin verði viðunanleg lausn. I
stað þess sé vænlegra til árangurs
að koma á samvinnu þeirra
stjórnvalda, sem hér koma helst
við sögu, um framkvæmanleg
úrræði. Þá er átt við, að komið
verði á samræmdu eftirliti,
þannig að náttúruverndarhags-
muna verði vandlega gætt, án
þess þó, aö almennum ferða-
mönnum verði valdiö óþarfa
óþægindum né heldur sett upp
óþarflega viöamikið og
kostnaðarsamt eftiriitskerfi.
Ráðið mælist þvi til þess, aö
Menntamálaráðuneytiö sem
æðsta stjórn náttúruverndar
mála beiti sér fyrir þvi að hið
allra fyrsta verði komið á fót
samvinnu hlutaðeigandi aðila
með þeim hætti, er það telur best
henta. Er þá átt við aö stofnað
verði til formlegs samstarfs við
Samgönguráðuneytið vegna
ferðamáia, Fjármálaráðuneytiö
vegna tollgæslu og önnur ráðu-
neyti, sem þaö telur ástæöu til,
um setning reglna, og ef til vill
samning lagafrumvarps til að
tryggja það, aö virkt eftirlit verði
með þvi, aö ekki verði fluttir úr
landi náttúrugripir, sem friðaðir
eru, ellegar teknir ófrjálsri hendi
úr eignarlöndum manna. Jafn-
framt verði spornað viö þvi, aö
flutt verði til landsins dýr eða
munir, er stofnaö geta lifriki
landsins i hættu.”