Þjóðviljinn - 18.09.1981, Blaðsíða 5

Föstudagur 18. september 1981 ÞJÖDVILJINN — StÐA 5
Almenningsálitiö skiptir miklu máli, sagöi Alva Myrdal. Sömu helgi og
hún kynnti bók sína fóru 30—50 þúsundir manna í mótmælaaðgeröir I
Vestur-Berlin gegn Haig utanrikisráöherra og vopnaskaki hans, og
3000 manns „hjóluðu i þágu friöar” til aö mótmæla heræfingum Nató I
Danmörku. Myndin er af aögeröunum i Danmörku.
Ný bók um afvopnun eftir Ölvu Myrdal:
Evrópa er skotskífa
risaveldanna tveggja
Okkur liggur á. Við
verðum að gripa til okk-
ar ráða áður en það er of
seint. Þjóðir Evrópu
verða að taka málin i
sinar hendur og koma
kjamorkuvopnum burt
af landi sfnu.
Svo fórust orö ölvu Myrdal á
blaðam annafundi i Stokkhólmi
þegar hún kynnti siðustu bók
sina, „Evrópu án kjarnavopna?”,
sem kemur samtimis út á sænsku
og ensku. Verið er aö þýða bókina
á þýsku og japönsku.
Alva Myrdal er einhver helsti
sérfræðingur Svíþjóðar í afvopn-
unarmálum og var lengi fulltrúi
Svia við afvopnunarviðræður i
Gaif. Hún hefur gagnrýnt harð-
lega risaveldin bæði fyrir aö
koma málum þannig fyrir ef i
hart fer á milli þeirra að Evrópa
verður vigvöllur átaka þeirra. Þá
gagnrýni itrekaði hún þegar hún
kynnti bók sina.
Síðustu forvöð
Þegar Alva Myrdal talar um
siðustu forvöð á hún við þau
áform um að koma nýjum banda-
riskum kjarnorkuvopnakerfum
fyrir í Evrópu nálægt áramótum
1982—1983. Þvi' liggur mjög á þvi,
segir hún, að þjóðir Evrópu og
stjórnir færi umræðu um þessi
mál sem mest niður á jörðina og
hafi ákveðið frumkvæði um að
rjúfa vitfirringarkapphlaup risa-
veldanna i vigbúnaði — einkum
þeim vi'gbúnaði sem þau koma
upp á kostnaö Evrópurikja.
Áætlun
1 lok bókar sinnar leggur Alva
Myrdal fram hugmyndir um það
hvernig Evrópuriki gætu unnið
gegn þeim háska að tortimast i' ó-
friöi milli risanna.
Þau ríki sem eru nú þegar utan
hernaðarbandalaga og án kjarn-
orkuvopna eiga að ganga á und-
an, segir hún „og vera reiðubúin
til að semja nú þegar um að fá
stöðu sina viðurkennda opinber-
lega”. Hérerum aðræða riki eins
og Sviþjóð, Finnland, Sviss, Aust-
urríki og Júgóslaviu.
I öðru lagi eiga nokkur riki
„sem eru næstum þvi laus við
kjarnorkuvopn” að gripa til svip-
aðra aðgerða — t.d. Holland,
Belgía og Luxemburg.
1 þriðja lagi þurfa aðrir með-
limir i báðum hemaðarblökkun-
um að hefja viðræður við risa-
veldin til að „koma þvi á hreint
hvernig unnt er að koma þvi' til
leiðar að þau komist undan
hverskyns samstarfi um kjarn-
orkuvigbúnað jafnvel við þær að-
stæður að hætta væri á styrjöld”.
Norðurlönd?
Það er með öðrum orðum ekki
kjarnorkuvopnalaust svæði á
Norðurlöndum einum bundið i
sérstakan samning, sem Alva
Myrdal hefur i huga fyrst og
fremst. Um leiö slær hún þvi þó
föstu, að „það ætti ekki að vera
óraunsætt að hugsa sér að
Norðurlönd gætu haft förgöngu”.
Enda séu Noröurlönd ekki i eins
viðkvæmum hluta heims og Mið-
Evrópa.
A hinn bóginn bendir hún á það,
að Norðurlönd liggja á hættu-
svæði á nyrsta væng Evrópu og
einmitt þessvegna gæti það verið
mjög fróðlegt að láta á það reyna
hvaö , er hægt að íá risa-
veldin langt tii undanhalds eða
afsláttar.
Skilmálar
Að þvi er varðar tryggingar
fyrir kjarnorkuvopnalausum
svæðum vill Alva Myrdalhelst að
kjarnorkuveldin sjálf i samein-
ingu geri tillögur um hvernig
þeim geti verið háttað.
Alva Myrdal er ekki á þeirri
skoðun að það sé ekki hægt að
losa Evrópu við kjarnorkuvig-
búnað án þess að leysa upp
hernaðarbandalögin. Hún er
einnig andvig þeirri kröfu, sem
Ola Ullsten utanrikisráðherra
Svia hefur borið fram, um að það
veröi að tengja spurninguna um
kjarnorkuvopnalaust svæði á
Norðurlöndum við það, að Sovét-
rikin dragi úr kjarnorkuvig-
búnaði á Kólaskaga og við
Eystrasalt.
Hún telur að slikir „skilmálar”
séu óraunsæir og ónauðsynlegir.
Vegna þess að risaveldin geta
alltaf náð til þeirra skotmarka
sem þau vilja á Norðurlöndum, ef
um það er að ræða — frá öllum
þeim mörgu stööum þar sem þau
hafa komið fyrir skammdrægum,
meðaldrægum og langdrægum
eldfiaugum.
Eöa eins og breskur aðmiráll
komst að orði: það er hægt að
skjóta niður skip á stuttu færi
jafnt með skammdrægum fall-
byssum og langdrægum...
byggt á DN. — áb
S
Kommúnistaflokkur Italíu:
Stefna Berlinguers
gagnvart sósíalistum
— studd af miðstjóm
Flókin staða
Berlinguer og hans menn, eða
um það bil þrir fjórðu mið-
stjórnarmanna, féllust ekki á
þessa stefnu. Sósialistar sitja nú i
rikisstjórn með Kristilegum
demókrötum og þrem smáum
miðjuflokkúm, og Berlinguer vill
ekki fórna sérstöðu Komrr.únista-
flokksinsfyrireinskonar stuðning
við Sósialista i stjórn, sem ekki
aðeins útilokar kommúnista
heldur veitir þeim ekki einu sinni
áhrif á vissar stjórnaraðgerðir,
sem þeir höfðu um tima eftir Foringjar PCI og PSI. Berlinguer og Bettino Craci.
Formaður PCI, Kommúnista-
flokks ftaliu, Enrico Berlinguer,
virðist hafa unnið sigur I tog-
streitu innan flokksins, sem m.a.
snýst um afstöðuna til PSI,
Sósíalistaflokks ttaliu.
A siðasta flokksstjórnarfundi
PCI kom til ágreinings milli
Berlinguers og hans stuðnings-
manna og Giorgio Napolitano,
sem hefur mikið látið að sér
kveða i alþjóðlegum samskiptum
flokksins. Ekki sist hefur hann
efnt til viðræðna og annarra sam-
skipta við sósialdemókratska
flokka á Norðurlöndum.
Napolitano mælti með þvi' á
flokksstjórnarfundinum, að
tengja KommUnistaflokkinn sem
rækilegast við Sósialistaflokkinn
og tók þá nokkuð miö af þvi sem
gerst hefur i Frakklandi. Þar er
að visu óliku saman að jafna, þvi
á Italiu er það Kommúnista-
flokkurinn sem er meira en helm-
ingi öfhigri en Sósialistaflokkur-
inn — auk þess sem til er litill
hægrikrataflokkur.
kosningasigurinn mikla 1976.
Berlinguer og hans menn segja,
að nánarisamskiptivið Sósialista
núséu marklaus, meðan þeir ekki
hafi uppi nein áform um nauðsyn-
legar umbætur i itölsku samfélagi
og hafi i raun ekki önnur áhuga-
mál en vissa praktisk viðfangs-
efni i samstarfi við Kristilega
demókrata.
Sósialistaflokkurinn hefur um
alllangt skeið verið i þeirri sér-
kennilegu stöðu að vinna með
Kristilegum i stjórn landsins en
kommúnistum í stjórnum borga
og héraða og í verkalýðshreyfing-
unni. Þeir hafa fyrir sitt leyti
verið nokkuð reikuliri afstöðu til
kommúnista eftir þvi hvernig
ýmsum örmun innan flokksins
vegnar — en þeir hafa þó bersýni-
lega verið smeykir við að sam-
starf tækist milli hinna tveggja
stóru flokka landsins,
kommúnista og kristilegra, af
ótta við að þeir sjálfir kremdust á
mUli risanna tveggja.
áb.
Biðraðir mynduðust i Moskvu þegar menn hömstruðu ódýrt bensin
fyrir hækkun
Verðhækkanir í
Sovétríkjunum
Sovéks yfirvöld hafa orðið að
láta undan síga i hefðbundinni
viðleitni sinni við að lýsa Sovét-
rikin land án verðbólgu. A mánu-
dag var tilkynnt um meiriháttar
hækkanirá bensini, tóbaki, áfengi
og ýmsum öðru — skinnavörum,
postulíni og flciri vörum.
Verðhækkanimar nema yfir-
leitt 12—37% og áttu að ganga i
gildi daginn eftir. Gúsjkof, yfir-
maður verölagsnefndar, bar
samtimis til baka orðróm um að
hækkanir á helstu matvælum
væru yfirvofandi. En slíkur orð-
rómur er ma. tengdur þvi, að
kornuppskera veröur meö lakara
móti í ár og flokksmenn hafa að
undanfórnu fengið strangan lest-
ur um nýtni og aðgæslu i meöferð
matvæla.
Gúsjkof boðaöi nokkrar verð-
lækkanir i staðinn fyrir fyrr-
nefndar hækkanir (á ýmsum
vefnaðarvörum og heimilistækj-
um t.d.) Hitt er svo ljóst að verð-
hækkun á vodka, sigarettum og
bensini mun seilast mun meir
niður i vasa almennings en svar-
ar til verðlækkanna. Mest er
verðhækkun á bensini, sem nem-
ur um 100%.
Fréttir um fyrirhugaðar verð-
hækkanir höfðu siast út, segir
fréttaritari Information i
Moskvu, og mikið var hamstrað
af bensini og áfengi.
Verðlagspólitik
Af opinberri háifu er þvi gjarna
naldið fram, aö verðlag hafi litt
sem ekki hækkaö i Sovétrikjunum
sl. 15—20 ár og hafi rauntekjur
aukist um helming á sama tima
— en meðaUaun erunú 160rúblur
á mánuði. Þetta er að sönnu
nokkuð málum blandið. Ýmsar
verulegar verðhækkanir hafa
orðið á undanförnum árum, t.d. á
sterkum drykkjum, kaffi, sætind-
um ofl. Ennfremur hefur verölag
þokast upp á við með þvimóti, að
hætter að framleiöa tiltekna vöru
og byrjaö á að senda á markað
aðra dýrari, sem gegnir sama
hlutverki.
Verðbreytingar geta blátt
áfram verið viðbrögð við fram-
boði og eftirspurn: það er vist að
peningar í umferð eru mikiu
meiri en vöruframboðið og fylgir
því „dulin verðbólga” I formi
svartamarkaðsbrasks með þær
vörur sem erfitt er að fá. Verð-
hækkanir á sterkum drykkjum
geta svo þar fyrir utan verið lota i
glimunni við áfengisbölið, sem
sovéskt samfélag á við að gUma i
rikum mælieins ogsvo mörgönn-
ur.