Þjóðviljinn - 18.09.1981, Blaðsíða 7

Föstudagur 18. september 1981 ÞJóÐVILJINN — SIDA 7
Mínir minnstu
Jóhann Sigurbsson er eins og skapaður til ab leika hlutverk Jóa, og hann bregst heldur hvergi I tækni eöa túlkun.
Leikfélag Kcykjavikur sýnir
JÓA
eftir Kjartan Ragnarsson
Leikstjóri: Kjartan Ragnarsson
Leikmynd: Steinþór Sigur&sson
Það fer ekki fram hjá neinum i
þessari sýningu hver er miö-
punktur hennar og þungamiöja.
Þaö er titilpersónan, hann Jói. Og
reyndar er eins og spennan detti
úr verkinu hvenær sem hann er
ekki á sviðinu. Jói er frábærlega
skrifuö persóna af Kjartans
hendi, vangefinn á mjög sér-
kennilegan og persónulegan hátt,
skrýtinn eins og hann orðar þaö
sjálfur. Persóna hans markast af
opnum og falslausum samskipt-
um hans viö hitt fólkiö i verkinu,
af einkennilega samsettu málfari
iians og af draumaheimi hans þar
sem hann á orðræöur viö sjálfan
Súpermann. Jóhann Sigurðsson,
nýútskrifaður úr Leiklistarskól-
anum, er eins og skapaöur til að
leika þetta hlutverk sökum stærö-
ar sinnar og heiörikju i yfir-
bragöi, og hann bregst heldur
hvergi i tækni eöa túlkun.
Aöar persónur verksins eru
hins vegar langt frá þvi aö vera
eins lifandi eöa spennandi. Satt aö
segja eru þær ansi flatar og lit-
lausar. Einkum á þetta viö um
peningamanninn Bjarna og punt-
konuna hans, sem eru ósköp
staðlaðar manngeröir. Þorsteinn
Gunarsson getur litinn mat gert
sér úr persónunni og atriði eins og
óvænt koma hans á heimili syst-
urinnar og deilur þeirra sem enda
með þvi aö honum er visaö á dyr,
fellur dautt niöur. Elfa Gi'sladótt-
ir nær á köflum aö gera Margréti
manneskjulega, einkum i atriöi
milli hennar og Siguröar Karls-
sonar. Siguröur gerir heiöarlega
tilraun til aö vekja áhuga okkar á
Halldóri listamanni, en hann er
og verður litlaus. Hanna Maria
Karlsdóttir gerir hins vegar tölu-
vert trúverðuga persónu úr Lóu,
gæöir hana tilfinningahita og
skapsmunum svo ekki verður um
villst. Guömundi Pálssyni tókst
hins vegar ekki aö gera fööur
hennar aö lifandi persónu.
Þó aö leikrit Kjartans Ragnars-
sonar séu um margt ólik aö formi
óg efnistökum eiga þau þó sam-
eiginlegan grunntón i siöferöi-
legri umræöu þeirra um persónu-
lega ábyrgð manneskjunnar
gagnvart öörum. Jói er hér engin
undantekning, þvi að verkið spyr
fyrst og siðast spurningarinnar:
hver er ábyrgö min gagnvart öör-
um og hvaö er mér leyfilegt aö
láta minar eigin óskir og þarfir
vera mikiö i fyrirrúmi. A Lóu er
lögö sú kvöö aö velja á milli þess
aö taka Jóa aö sér og gefa frekara
nám og styrk upp á bátinn, eða þá
að fara i námiö og horfa upp á Jóa
Sverrir Hólmarsson
'aUrMnr ■ .m W-’JHll
sendan á hæli þar sem honum lið-
ur illa. Þegar hún velur aö lokum
seinni kostinn, meö þeim fyrir-
vara aö hún taki Jóa aö sér þegar
hún hefur lokiö námi, gefur höf-
undur ótvirætt til kynna að hún sé
að hlaupast undan ábyrgð og i
rauninni aö svikja bæöi Jóa og
sjálfa sig. Þessi hugsun er að
mörgu leyti skemmtilega útfærö i
verkinu og sjálfsagt ekki nema
gott og nauösynlegt aö vega aö
MINNING
Kristín Maria
Sæmundsdóttir
F. 15.9. 1906 D. 27.5. 1981
Þann 27. mai s.l. lést Kristin
Maria Sæmundsdóttir eftir langa
og stranga sjúkdómslegu. Mig
langaöi til aö skrifa nokkur orö og
þakka fyrir þær góöu stundir sem
ég naut á heimili hennar og
manns hennar Jóhannesar Gisla-
sonar, múrara aö Háteigsvegi 23 i
Reykjavik. Ég kom þangaö fyrst
sem unglingur meö dóttur hennar
Sólrúnu. Alltaf voru vinir barna
hennar velkomnir og alltaf voru
jafn góöar móttökur. A heimili
þeirra hjóna var alltaf mjög gest-
kvæmt og öllum þótti sem þeir
væru heima hjá sér. Kristin var
þeim sjálfsgæðahugsunarhætti
sem viröist orðinn töluvert rikj-
andi i samfélaginu og birtist meö-
al annars i þvi aö fólki er gjarnt
aö vilja láta stofnanir leysa öll
þau manneskjuleg vandamál sem
upp koma meöal þeirra nánustu.
Hins vegar viröist mér Kjartan
hafa um of einfaldaö vandamál
Jóa til þess aö fá fram þá skýru
valkosti sem Lóa stendur frammi
fyrir. t veruleikanum hygg ég að
margir fleiri kostir en þessir tveir
sem Kjartan býöur upp á mundu
koma til greina, t.d. sambýli, að-
keypt heimilishjálp o.s.frv. Þaö
hafa orðið miklar breytingar á
viðhorfum manna til meöferöar
vangefinna á siöastliönum árum
og það er eins og Kjartan hafi
ekki kynnt sér þau mál nægilega
vel. Ég held aðengum detti i hug i
dag aö senda vangefinn einstakl-
ing, sem stundar vinnu.á hæli þar
sem hann er meira og minna lok-
aður inni.
Þessi einföldun á vandamálinu
virðist mér vera alvarlegur galli
á verkinu þar sem stillt er upp
siðferðilegu vali sem tæplega
stenst prófstein veruleikans. Hér
er lika veriö aö fordæma félags-
legar lausnir yfirleitt og gera
stofnanir og hæli aö verri stööum
virkur félagi i Slysavarnarfélagi
Islands og Kvenfélagi Háteigs-
sóknar og lét ekki sitt eftir liggja,
það var oft veriö aö skipuleggja
kaffisölur og basara og hefðum
viö getaö lært margt af því, þvi
þaö var sama hvar borið var niö-
ur, Kristin var afbragöskokkur og
handavinnukona góð. A Háteigs-
veginum tók Kristin oft lagiö fyrir
okkur stelpurnar, þaö var áður en
sjónvarpiö kom og þá var oftar
hægt aö ræöa málin i ró og næöi,
þá lagði hún okkur lifsreglurnar á
sinn létta og skemmtilega hátt.
Kristin var mjög músikölsk og viö
nutum þess, þegar hún spilaöi
fyrir okkur á pianóið. Oft kom
lika Guölaug móöir hennar, en
hún kunni ógrynnin öll af visum,
það var sérstaklega fallegt aö sjá
hve samband þeirra mæögnanna
var gott, en Kristin var ekki upp-
alin hjá móður sinni, þar sem for-
en þeir eru i raun og veru, i þeim
tiigangi aö styrkja þann mál-
flutning sem Kjartan heldur uppi
i verkinu. 1 verki eins og þessu
veröum viö aö krefjast þess aö
höfundur taki allar röksemdir
með og á móti til greina og gæti
fyllstu sanngirni.
A öörum staö viröist mér Kjart-
an einnig einfalda vandamál eöa
réttara sagt hlaupast undan þvi
aö afgreiöa þaö, en þaö er þegar
Jói ræöst á Margréti mágkonu
sina og er aö þvi kominn aö
nauöga henni þegar hann er
stöðvaöur. Margrét og Halldór
koma sér saman um aö þegja um
þetta atvik. Spuming er hins
vegar hvort þau (og höfundur)
hafi nokkurt siöferðilegt leyfi til
þess aö þegja um slikt, hvort hægt
er að ganga fram hjá atviki sem
þessu i alvarlegri umræöu um
hvað gera skal viö Jóa. Hér virö-
ist mér Kjartan hafa bryddað á
vanda sem hann skorast siðan
undan aö fjalla frekar um.
Þrátt fyrir þá vankanta
sem mér finnast vera á þessu
verki er i þvi góöur og sannur
kjarni og þaö varð viöa áhrifa-
mikið leikhúsverk i hreinlegri
uppsetningu höfundarins.
Sverrir Hólmarsson
eldrar hennar slitu samvistum
þegar hún var barn að aldri.
Kristin var ákaflega glæsileg
kona og mikill persónuleiki, alltaf
var hún hrókur alls fagnaöar, en
fyrir nokkrum árum fór heilsunni
að hraka og siðustu árin var hún
mestmegnis á sjúkrahúsum. Þaö
er sárt aö sjá ástvini sina þjást
svona mikiö eins og Kristinu, Jó-
hannes og börn hennar þurftu oft
að taka á öllu sinu, en Jóhannes
hjúkraöi henni oft heima og kom
sér þá vel hve rólegur og nærgæt-
inn hann var. Þann 15. september
heföi Kristin oröiö 75 ára gömul
heföu hún lifað, þaö má segja aö
hún stóö meöan stætt var, hún
haföi óbilandi lifsþrótt. Ég vil
fyrir hönd okkar vinkvenna Sól-
rúnar þakka henni fyrir allar
góöu stundirnar á Háteigsvegin-
um.
Jónina Magnúsdóttir.