Þjóðviljinn - 09.10.1981, Blaðsíða 5

Föstudagur 9. október 1981 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5
FRÉTTASKVRING
upp I
og framtiBarmeöferö á hags- I
munamálum Sama. Og um
tuttugu samiskir hreindýra- J
bændur neituöu aö fara frá ánni jj
af frjálsum vilja. Þeir stóöu á
steinum i miöri ánni og héldu
fast hver i annan og i stafi sem j
þeir höföu rekiö i árbotninn. Atti .
lögreglan i miklu brasi viö aö
bera þá á brott. Samarnir voru
fluttir til næsta bæjar og J
dæmdir i sektir.
Barist fyrir
tungunni líka ,
Barátta Sama hefur ýmsar I
hliöar. Þannig segir blaöiö I
Nordlands Framtid i Bodö frá I
þvi, aö þar i bæ hafi oröiö aö ■
fresta réttarhöldum yfir ungum I
Sama sem virkur haföi veriö I
i baráttunni gegn virkjun Alta- I
árinnar. Sami þessi, Ante Javo, 1
haföi krafist þess, aö fá túlk sem I
talaöi samisku i réttarhöldun- I
um, en enginn siikur var til I
reiöu. ‘
Ég tala norsku, segir Ante I
Javo, en ég hefi lært hana sem
erlent mál i skóla, ég tala hana I
ekki nógu vel til aö mér finnist *
ég vera öruggur þegar ég nota I
þetta framandi mál.
Auk þess, segir I viötalinu, er I
þetta hér fyrir okkur Sama hluti •
af baráttunni um Altaána I
baráttan fyrir þvi aö samiska I
njóti viöurkenningar sem opin- |
bert tungumál. ■
ábtóksaman. I
Átökin um Alta-ána halda áfram:
Samar neita að gefast
Átökin um virkjun
Alta-árinnar í
Norður-Noregi halda
áfram. I fyrri viku hörf-
uðu um 400 andstæðingar
virk junarinnar fyrir
miklu lögregluliöi, vegna
þess að þeir töldu sig ekki
hafa bolmagn til að halda
vegarspotta þeim/ sem
þeir hafa setið til að
koma i veg fyrir nýjar
framkvæmdir. En virkj-
unarandstæðingar hafa
nú tekið upp þá baráttu-
aðferð í staðinn, að binda
sem flesta lögreglumenn
á svæðinu.
í staö þess aö láta bera sig á
brott og fá sektardóma (sem
eru allþungir, 6—12000 norskar
krónur) ætla um 400 þátttakend-
ur i mótmælum haustsins aö slá
tjöldum rétt fyrir utan fram-
kvæmdasvæöiö sem aögangur
er bannaöur aö. Meö þvi móti
ætla þeir aö sýna fram á aö ekki
sé hægt aö virkja nema undir
mikilli lögregluvernd.
Hvað gerir Willoch?
Einn af talsmönnum virkj-
unarandstæöinga hefur komist
svo aö oröi, aö þeir bindi nokkr-
Frá mótmælaaögeröunum viö Altaána i lok fyrri viku. A litlu myndinni til vinstri er Ante Javo, Saminn
sem vill ekki svara til saka fyrir rétti nema á samisku.
ar vonir viö hina nýju stjórn
hægrisinna sem tekur viö
stjórnartaumum innan tiöar —
og eru hægrimenn þó aö ööru
jöfnu erfiöari viöureignar i um-
hverfisverndarmálum en
Verkamannaflokkurinn.
Astæöan er sú, aö þeir telja aö
hægrimenn þurfi ekki aö „tapa
andlitinu” þótt þeir gefi eftir i
þessu máli — en stjórn
Verkamannaflokksins hafi hins-
vegar um margt veriö bundin af
sinum fyrri ákvöröunum, sem
erfitt var aö afturkalla.
Ekki fóru allir mótmælendur i
einu af svæöinu. Deilan um
Altaána er aö mjög verulegu
leyti tengd hlutskipti Sama á
þessum slóöum — ágengni
meirihlutaþjóöarinnar i fortiö
Mikill kornsölusamningur við Sovétríkin:
Erkióvinirnir leysa
vanda hvor annars
ófullnægjandi uppskera hjá Sovétmönnum: veöurfar,
áburöarskortur, afleitt dreifingarkerfi — Myndin er frá opnum
markaöi i úkrainskri borg.
Nýlega er lokið í Moskvu
samningum milli Banda-
ríkjanna og Sovétríkjanna
um kornkaup Sovétmanna,
sem munu nú kaupa 8
miljónir smálesta í Banda-
rikjunum og allt að 15 milj-
onir tonna á ári til viðbótar
án sérstakra viðbótar-
samninga. Þessi tíðindi um
vinsamlega sambúð koma
nokkuð þvert á langa röð
ótíðinda um hríðversnandi
sambúð risaveldanna og
ofurvald eldflauganna yfir
pólitísku hugarfari.
Kornkaupin eru tengd þvi, aö
Sovétmenn fá nú slæma uppskeru
þriöja áriö i röö. Það er búist við
aö uppskeran i landinu nemi 180
miljónum smálesta, og er þaö
23% minna en framleiösluáætlan-
ir gera ráð fyrir. Veðurfar hefur
verið erfitt sovéskum landbúnaöi,
sem þar aö auki á viö ýmsa
kerfisbundna örðugleika aö
striöa. Aö minnsta kosti er þaö
mjög algengt i hinum skárri
sovésku blööum (t.d. Literatúrn-
aja gazeta) að lesa megi rann-
sóknarblaöamennsku um ótrú-
lega mikla sóun i meöferö land-
búnaðarafuröa, sem ekki sist
stafar af þvi, aö þær eru fluttar af
einu framleiöslustigi og geymslu-
stigi yfir á annaö án þess að nokk-
ur beri á þeim fjárhagslega
ábyrgö.
Ekki til af góðu
Þaö kemur þvi ekki til af góöu
aö Sovétmenn kaupa nú korn i
Bandarikjunum I stórum stil.
Þeir heföu að sönnu getað keypt
meira úr öörum kornframleiöslu-
rikjum, sem eiga von á góöri upp-
skeru, og reynt þar meö aö launa
Bandarikjamönnum lambiö gráa
frá þvi i fyrra, þegar Carter setti
kornsölubann á Sovétmenn vegna
innrásar i Afganistan. En Sovét-
menn stilla sig um aö láta banda-
riska bændur „brenna inni” með
mikla uppskeru — til þess aö geta
leitaö til þeirra siöar, þvi ekki er
við þvi búist aö þaö dragi úr inn-
flutningsþörf Sovétmanna á næst-
unni.
Og vitanlega er það heldur ekki
i vináttuskyni aö Bandarlkin selja
Sovétrikjunum mikiö af korni.
Þar i landi er von á metuppskeru,
og stjórn Reagan haföi af þvi
verulegar áhyggjur að bændur
sætu uppi meö miklar birgöir. Sú
uppákoma heföi og reynt veru-
4
lega á hans efnahagsáform, sem
sýnast ekki standa sérlega
traustum fótum hvort sem er.
Mildandi
hagsmunirv
Hér er sem sagt um þaö sér-
stæöa dæmi aö ræöa, aö höfuö-
andstæöingar i alþjóðamálum,
sem eru alls ekki á þeim buxum
þessi misseri aö leysa vanda
hvors annars gera þaö samt —
vegna þess að viöskiptahagsmun-
ir geta haft viss mildandi áhrif —
jafnvel i þeim pólitisku frostum
sem aftur er fariö aö kenna viö
kalt strið.
Búist er viö þvi aö nokkuö af
hinu bandariska korni veröi
endurselt til landa Austur-
Evrópu, þar sem veörið
hefur leikiö bændur grátt, ekki
sist rúmenska. Uppskeruhorfur
hafa aftur á móti veriö allgóöar i
Póllandi — hvort sem nú ástandið
I landinu leyfir að uppskeran
komist öll i hús.
Gjaldeyris-
vandsræði
Kornsölusamningurinn gerir
ekki ráö fyrir lánafyrirgreiöslu,
og veröa Sovétmenn aö punga út
um þrjá miljaröi dollara I reiöufé
fyrir korniö sem þeir nú ætla aö
flytja inn. Nýlega voru birtar i
Moskvu yfirlitstölur um greiöslu-
jöfnuö Sovétmanna viö vestræna
viöskiptavini, og er hann óhag-
stæöur um 3,6 miljarði dollara
fyrra helmingi ársins — það er
miklum mun lakara en undan-
farin ár. Útflutningur á flestum
vörum til Vesturlanda hefur
dregist saman nema á jarögasi:
nemur útflutningur á gasi og oli-
um nú 43% af samanlögöu verö-
mæti sovésks útflutnings vestur á
bóginn. Aftur á móti hafa Sovét-
menn flutt út meira til
Comecon-landa I Austur-Evrópu
en þeir hafa flutt inn — en mis-
muninn fá þeir ekki I gjaldeyri,
heldur er yfirleitt urq vöruskipta-
verslun aö ræöa. Pólverjar eru
t.d. i skuld fyrir viöskipti þessa
árs viö Sovétmenn sem nemur
meira en miljaröi dollara.
Yfirmaöur Gosbank, sovéska
seðlabankans, kom mönnum
nokkuö á óvart um helgina meö
þvi að láta aö þvi liggja, aö Sovét-
menn væru reiöubúnir til aö auka
sölu sina á gulli til aö jafna viö-
skiptahallann viö Vesturlönd.
Sálræn áhrif
Sem fyrr segir: kornsamn-
ingurinn er heldur jákvæð til-
breyting frá öörum fregnum um
samskipti risanna. í leiöara i In-
formation um máliö er þaö rétti-
lega tekiö fram, aö kornsölubann
Carters i fyrra haföi gifurlega
neikvæö „sálræn” áhrif á sovésk-
an almenning, sem finnst þaö
högg fyrir neðan beltisstaö aö
beita matvælum meö slíkum
hætti i pólitisku skyni. Samningur
sem visar i áttina frá slikum
uppákomum bætir aö nokkru leyti
úr þvi tjóni. Menn skulu lika átta
sig á þvi, aö efnahagslegar refsi-
aðgeröir, sem ætlað er aö hitta
fyrir rikisstjórnir, uitna fyrst og
siðast á þegnum þeirra — sem
beina þá reiði sinni ekki aö eigin
stjórnendum heldur aö refsingar-
mönnum, sem þeim finnst aö hafi
móögað sig sem þjóö.
Leiðrétting:
Sadat og hugrekkið
Rangt samhengi komst hér
á prent i blaöinu i gær þegar
fjallað var um moröið á Sadat
forseta. Þar sagöi aö Morgun-
blaöið heföi i leiöara taliö þaö
bera vott um „hugrekki” Sad-
ats hve hart hann tók á stjórn-
arandstæðingum — en visaö
var I raun til þess aö Sadat
skaut skjólshúsi yfir Irans-
keisara. Hitt er svo rétt, aö
vestræn blöö, Islensk borgara-
blöö einnig, hafa jafnan fjallaö
um meöferö Sadats á and-
stæöingum i einkar jákvæöum
og umburöarlyndum tóni —
hann stjórnaöi „meö styrkri
hendi og þoldi ekki uppsteit”
segir einmitt I Morgunblaös-
leiöaranum sem fjallaö var
umhériblaöinuigær.
—áb.
ICYE
Aðalfundur alþjóðlegra kristilegra ung-
mennaskipta verður haldinn sunnuaaginn
11. október kl. 15.00 að Frikirkjuvegi 11.
(Ath. ekki laugardag eins og misritaðist i
fundarboði.)
Þjóðnefnd