Þjóðviljinn - 11.12.1981, Qupperneq 13

Föstudagur 11. desember 1981 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 13
pH>o.O 6.0-5.5 5.5-5.0 5.0-4.5 4.5-4.0 pH<4.0
Mynd 3: Sýrustig ferskvatns á tslandi 1956—66. A kortunum eru sýnd
sýrustig (ph-gildi) á islandi og öörum Evröpulöndum árin 1956, 1959,
1961 og 1966. Af þessum gögnum má lesa, aö súrnunin vex einkum á
Noröurlöndum, einkum vegna vindáttarinnar frá mengunartilefnum I
iönrikjum miöálfunnar.
er aö nota þessar upplýsingar til
viömiðunar um mengunina frá
Isalverksmiöjunni. t Noregi eru
hins vegar verksmiöjur meö
sams konar álker og í Straumsvik
og hafa rannsóknir á þeim stað-
fest mengun meö krabbameins-
valdandi efnum frá álkerjum af
þessari gerö.
Mengunarvarnir
Víöa erlendis hafa heilbrigöis-
yfirvöld sett reglur um leyfilegt
hámark vissra mengunar-
valdandi efna i andrúmslofti á
vinnustööum. 1 eftirfarandi töflu
er brugöiö upp mynd meö saman
buröi milli nokkurra landa hvaö
varöar leyfileg hágildi fláors og
brennisteinsdioxiös i andrúms-
lofti á vinnustööum.
Heimild: M.Vinell, (1975) AMBIO
Margir telja þessi leyfilegu há-
gildi of hd,enda hafi viö ákvöröun
þeirra ekkert tillit veriö tekiö til
samverkunar fleiri efna.
t lögum um stofnun dótturfyrir-
tækis Alusuisseá Islandi, Isal, fer
litið fyrir ákvæðum um
mengunarvarnir. 1 annarri máls-
grein tólftu greinar samningsins
milli Alusuisse og islensku rikis-
stjórnarinnar frá 28. mars 1966
segir:
„tsal mun gera allar eðlilegar
ráöstafanir til aö hafa hemil á og
draga úr skaðlegum áhrifum af
rekstri verksmiðjunnar, i sam-
ræmi viö góöar venjur i iðnaöi i
öörum löndum viö svipuö skil-
yröi” (minar undirstrikanir;
höf.)
Þaö þarf ekki aö velta vöngum
yfir þvi hvaö samningamenn
hugsuöu sér aö gert yröi I þessum
efnum, eftir aö starfræksla ál-
versins hæfist. Hitt er ljóst, aö
forsvarsmenn Ausuisse þekktu til
þeirrar hættu sem starfsmönnum
i álkerjaskálum er búin. Og
þeim var unnt að afla sér stööugt
gleggri upplýsinga um máliö meö
rannsóknum á mengun I og utan
álversins. Þegar á fyrstu starfs-
dögum Isal voru þaö „góöar venj-
ur” i helstu iönrikjunum aö álver
hefðu öflugan hreinsiútbúnaö og
störfuöu samkvæmt mengunar-
reglum um hámörk leyfi-
legrar mengunar. Engar slikar
hámarksreglur finnast á tslandi
og álverið starfaöi fram á áriö
1976 án nokkurra hreinsitækja.
Við getum giskað á aö 5000 tonn
um flúorloftteg. hafi veriö hleypt
óhindraö út I vinnusali kerja-
skálanna. Þaö leiöir hugann til
spurningarinnar, hvaöa áhætta af
krabbameinsvöldum hafi þannig
fyrir sinnuleysi eöa fjárgræögi
Alusuisse veriö leidd yfir Islenska
verkamenn I vinnusölum Isals.
Alsamningurinn leggur þá
skyldu á heröar tsal aö sjá til
„eðlilegra” mengunarvarna, „i
samræmi viö góöar venjur i öðr-
um löndum.” Iönaöarmengunin
sem berst frá iðnrikjunum
meö súru regni gefur okkur
tslendingum óhrekjanleg sönn-
unargögn um það aö mengunar-
vörnum sé verulega áfátt i
„löndum viö svipuö skilyröi”.
Það væri ekki óeölilegt aö
islensk stjórnvöld reyndu aö
standa fyrir athugunum á meng-
un af völdum krabbameinsvalda
(þ.e. tjöruefna — PAH) frá álver-
inu. Og almenningur á kröfu á þvi
— og ekki sist verkamenn álvers-
ins —- að slik gögn séu lögö á borö-
iö og framreidd á skynsamlegu
máli. Sömu kröfu á aö sjálfsögöu
að gera um öll gögn flúormarka-
nefndar um flúormengun frá ál-
verinu.
Athuganir á fragtbréfum vegna
súrálskaupa tsal i Astraliu 1974-75
var trúlega það, sem fékk tsalfor-
ystuna aö skilja nauösyn hreinsi-
útbúðnaöar i Straumsvik og læra
„góða siöi” á tslandi. Það veröur
forvitnilegt aö sjá hvaöa kennslu-
tæki islenskum stjórnvöldum
veröur úr yfirstandandi könnun á
súrálsviðskiptum tsal.
Greinin er m.a. byggö á eftir-
farandi heimildum:
Biörn Södermark. 1980:
Utslapp av pvlycycliska aromat-
iska kolvSten (PAH) frSn Grlln-
ges Aluminiums elektrolysverk i
Sundsvalla. SNV 1980.
Underlagsmeterial rörande
h31soeffekter ai GrSnges Alu-
minium AB’S utslapp av tjar-
3mnen i Sundsvalla, samt möjlig-
heterna att reducera dessa ut-
slipp. SNV — 1980.
Hans Borg: Ekologiska
effekter av fluorider. En littera-
turöversikt. SNV-1976.
Tafla 2; Hámarksmagn i mg/m3 af mengunarvöldum
Taflan sýnir leyfileg hágildi mengunarvaldandi flúors (fldoriðs og
flúsýru) og brennisteinsdioxiös I Bandarikjunum (USA), V-Þýskalandi
(BRD), A-Þýskalandi (DDR), Sviþjóö (SVE), Tékkóslóvakiu (CSSR)
og Sovétrikjunum (USSR). Fyrir neöan skammstöfun hvers lands er
getiö mælingarárs, er staöallinn tók gildi sitt.
Mengunar- USA BRD DDR SVE CSSR USSR
valdur: 1974 1974 1973 1975 1969 1974
Flúoriö, F 2,5 2,5 - 2,5 1.0 1,0
Flúsýra, HF Brennisteins- 2,0 2,0 1,0 2,0 1,0 0,5
dioxiö, S02 13,0 13,0 10,0 5.0 10.0 10.0
Bach í Skálholti
Komin er út ný hljómplata meö
þeim Manuelu Wiesler flautuleik-
ara og Helgu Ingólfsdóttur,
semballeikara. Platan var hljóö-
rituö i Skálholtskirkju i ágúst s.l.
og ber heitið „Bach i Skálholti”.
A henni eru fjögur verk eftir
Johann Sebastian Bach: tvær
Fél. ísl. mynd-
menntarkennara
Ný hljóm-
plata með
Manuelu og
Helgu
sónötur fyrir flautu og sembal,
Partita fyrir einleiksflautu og
Tokkata fyrir sembal. Þær Manu-
ela og Helga gefa plötuna út sjálf-
ar, en Fálkinn sér um dreifingu
hennar.
Nýr for-
maður
Aöalfundur Félags islenskra
mynfimenntakennara var haldinn
i Myndlista og handiöaskóla
tslands 28. október sl.
Formaður FIMK, Steindóra
Bergþórsdóttir, las skýrslu
stjórnar og skýröi frá störfum
félagsins á siðasta starfsári. Hún
gaf ekki kost á sér til endurkjörs
sem formaöur.
Kosin var ný stjórn og hana
skipa: Sólveig Helga Jónasdóttir,
formaöur, Ingunn Stefánsdóttir,
ritari, Katrin Briem, gjaldkeri,
Sigurbjörn Helgason og Steindóra
Bergþórsdóttir, meðstjórnendur.
Bækur sem koma okkur við
) Lystræningmn
A Pósthólf 9061
= 129 Rvk. — simi 71060
KLAS, LENA, NINA OG...
er lokabindiö i unglingabókaflokknum vinsæla
eftir Hans Hansen. Þetta eru bækur sem fjalla
um efni sem allir unglingar þekkja og pæla i.
Sérhver bók er sjálfstæð saga.
Nú fást þær allar i þýöingu Margrétar Aöal-
steinsdóttur og Vernharös Linnets.
1. Sjáöu sæta naflann minn
2. Vertu góöur viö mig
3. Klás, Lena, Nina og ...
BÆKUR SEM VEKJA UMHUGSUN
HALTU KJAFTI OG VERTU SÆT
eftir Vitu Andersen á jafnt erindi til karla sem
kvenna.
Sögur hennar um kvennalif i neysluþjóðfélagi
erualltisenn:
ógnvekjandi og háöskar, erótiskar og fyndnar,
en umfram allt sannar.
Kristján Jóh. Jónsson þýddi.
Ný útgáfa af bók hennar t KLÓM ÖRYGGIS-
INS er væntanleg i janúar.
ÖÐRUVISI KVENNABÓK