Þjóðviljinn - 14.01.1982, Page 5

Fimmtudagur 14. janiiar 1982 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 5
Zimbabwe eftir 600 daga sjálfstæði:
Landlausir
knýja á um
umbætur
Nú eru um það bil 600 dagar
siðan Zimbabwe hlaut sjálfstæði
og Rogert Mugabe, sem um ára-
bil haf ði verið yfirlýstur sem ógn-
vekjandi kommúnfskur hryðju-
verkamaður settist að í stjórnar-
ráðinu i Salisbury, þar sem
minnihlutastjórn Ian Smith hafði
áður setið.
Sjálfstæði landsins og kosn-
ingasigur Mugabes hafði kostað
15 ára borgarastyrjöld og um 20
þúsund fallna. Auk þess misstu
1,5 míljónir manna heimili sin,
eða nær fimmti hver ibúi, á
meðan hviti minnihlutinn lifði i
velmegun, sem óþekkt var i
öðrum löndum Afriku á kostnað
landlausra bænda og hins svarta
meirihluta.
Það má teljast undravert, með
hvílíkri lagni Robert Mugabe
hefurtekist að komaá friðiiland-
inu og sáttum á milli hinna stríð-
andi aðila. Að visu hefur fjöldi
hvítra manna yfirgefið landið á
þessum tima, og samkvæmt
þýska blaðinu der Spiegel hefur
þeim fækkað úr 278 þúsund 1976 i
150 þúsund i dag, og sömu heim-
ildirsegjaað um 1000 hvitir menn
yfirgefi nú landið á mánuði. En
þessi landflótti endurspeglar h'tið
brot af þeim vandamálum sem
rikisstjórn Mugabes hefur staðið
frammi fyrir og leitast við að
leysa eftir skynsamlegum og
raunsæjum leiðum.
Framfarir
Sænskur fréttaritari, sem
dvelur i' Zimbabwe um þessar
mundir segir i nyrri grein i
Dagens Nyheter, að engum sem
komitil landsins dyljist sá mikli
árangur sem stjórnvöld hafa náð
á sviði húsnæðis-, heilbrigðis- og
menntamála.
Engu að siður á Mugabe langt i
land með að skapa það þjóðfélag
jafnréttisog sósialisma sem hann
boðaði, og sænski fréttamaðurinn
heldur þvi fram, að gróði hvitu
stórbændanna sé nú meiri en
nokkru sinni á valdatima Ian
Smith.
Samkvæmt yfirlýstri stefnu
Mugabes eiga sósialiskar að-
gerðir stjórnvalda i fyrsta áfanga
að beinast fyrst að þvi að jafna
upp jarðnæði á milli jarðlausra
landbúnaðarverkamanna. Að
sögn hafa þessar umbætur i land-
búnaðnum gengið hægt, og hinir
landlausu bændur, sem báru
hitann og þungann af frelsis-
striðinu, eru nú teknirað ókyrrast
vegna seinagangs I þessum
málum. Hinir landlausu bændur
voru áður lokaðir inni á svo-
kölluðum ættflokkasvæðum þar
sem nú búa um 800 þúsund fjöl-
skyldur eða 60% af ibúunum.
Landsvæði þetta er hins vegar
hæfilegt fyrir um 300 þúsund fjöl-
skyldur að sögn.
Hvítir landeigendur
Mugabe hefur nU sett fram
áætlun umað flytja 75 þúsund af
þessum fjölskyldum yfir á um
þriðjung þess lands sem nU til-
heyrir hvita minnihlutanum, en
þessi hógværa áætlun hefur
reynst með afbrigöum sein i
Landbúnaðarverkamaður með fjölskyldu sinni. Landlaust svcitafólk bar hitann og þungann af strlðinu
og krefst nú jarðnæðis hinna hvitu.
framkvæmd að mati margra. Og
tugir þúsunda landlausra bænda
hafa nú lagt undir sig landsvæði i
eigu hvítra landeigenda. Stór
hindrun i vegi fyrir framkvæmd
landbúnaðarumbótanna eru þau
ákvæði i friðarsamningnum, sem
undirritaðir voru i London, að
hvitir landeigendur skuli halda
sinu landi nema háar skaðabætur
verði greiddar fyrir eignarnám
Stjórn Mugabes þykir að vonum
óréttlátt að hvitum landeigendum
séu nú greiddar háar skaðabætur
fyrir land, sem þeir eða forfeður
þeirra eignuðu sér á sinum tima
án þess að greiða eyri fyrir.
Æpandi þörf
Þrátt fyrir þessa erfiðleika, þá
hefur matvælaframleiðslan i
landinu aukist, og Zimbabwe
flyturnú m.a. útmaís til margra
Afrfkulanda þar sem matvæla-
skorturrikir. Engu aðsiður hefur
óánægja farið vaxandi eftir að
hrifningaraldan við sjálfstæðis-
tökuna iapril 1981 er hjöðnuð. Og
Mugabe hefur nýveriðgefiðúttil-
skipun um 67% hækkun á
lágm arkslaunum landbúnaðar-
verkamanna og annarra þeirra
lægst launuðu til þess aö létta á
óánægjunni i' landinu. En sem
stendur er það ekki krafan um
laun eða framboð á matvælum
sem skiptir mestu i hinu nýfrjálsa
Zimbabwe, heldur æpandi þörf
landlausra bænda á jarðnæöi, og
lausn þess vanda mun að öllum
likindum ráða úrslitum um póli-
tiska framtið Roberts Mugabe.
ólg/DN,Spiegcl
Kómedía uppá bandaríska móðinn
Kvikmynd: Góðir dagar
gleymast ei
(Seems like Old Times)
Leikstjóri: Jay Sandrich
Handrit: Neil Simon
Kvikmyndun:: David M. Walsh.
Tónlist: Marvin Ilamlisch.
Meðal leikcnda:
Goldie Hawn, Chevy Chase,
Charles Grodin, Robert
Guillaume.
Sýningarstaður: Stjörnubió.
Hver skyldi nú ekki
kannast við söguna af þrí-
hyrningnum: maður —
tvær konur, eða, eins og
um er að ræða í kvikmynd
Neil Simons: kona — tveir
menn. Efnið er að sönnu
margnotað, jafnvel orðið
útþvælt, og það er ekkert
sérstaklega erfitt að fara
illa með það eins og sjá má
á andlegum afurðum
seinni tíma: bókmenntum
og alls kyns annars konar
skriferíi, leiklistinni og
auðvitað kvikmyndunum.
Að ógleymdum dægurlaga-
textunum.
... En um siðir er hinn klassiski þríhyrningur mættur frammi fyrir
dómara sinum.
Neil Simon er enginn viðvan -
ingur i kvikmyndahandritsgerð:
„The Odd Couple”, „The
Sunshine Boys”, „The Goodbye
Girl” og önnur hafa borið hróður
hans viða, auk þess sem hann hef-
ur skrifað fjölda leikrita og unnið
til margra verðlauna fyrir verk
sin, sem hafa flest til að bera
mikinn húmor, fjör og spennu.
Handritið að „Góðir dagar
gleymast ei” er engin undantekn-
ing þar á. Það er bullandi fyndið
og morandi i alls kyns hnyttnum
tilsvörum.
Það verður þó að segjast eins
og er, að hinna hnyttnu tilsvara
nýtur maður ekki til fulls i
Stjörnubiói vegna þýðingarinnar.
Þýðanda eru skiljanlega þröngar
skorður settar: honum ber að
koma til skila öllum meginatrið-
um textans á afskaplega saman-
þjappaðan máta og auðvitað tap-
ast töluvert niður af kimninni
fyrir vikið.
Um frammistöðu leikaranna er
allt hið besta að segja. Goldie
Hawn er bæði fyndin og sexi,
Chevy Chase er mátulega brjóst-
umkennanlegur og Charles
Grodin er afskaplega smekklegur
miöstéttarmaður á bandariska
visu, sómakær og framgjarn.
„Góðir dagar gleymast ei” er
frumraun leikstjórans, Jay
Sandrich, á kvikmyndasviðinu.
Handbragð hans hefur þó áður
komið fyrir sjónir íslendinga, en
hann hefur leikstýrt bæði hlutum
úr „sjói” Mary Tuler Moore og
svo ýmsum hlutum Lööurs. Og
leikstjórn hans ber glögglega
vitni næmu auga fyrir þvi sem er
kómiskt.
Ef menn vilja sem ságt sjá góða
og gamaldags gamanmynd upp á
ameriska móðinn er þeirri stund,
sem fer i að horfa á „Góðir dagar
gleymast ei” i Stjörnubiói bara
sæmilega varið.
—jsj.
Goldie Hawn, fyndin og sexi, og Charles Grodin, bandariskur lögfræð-
ingur á millistéttarvisu, leika hin hamingjusömu hjón I „Góðir dagar
gleymast ei”...
Það er þó farið nokkuð öðruvisi
en yfirleitt má sjá með þrihyrn-
inginn blessaða i „Góðir dagar
gleymast ei”. Raunar gegnir
hann ekki neinu sérstöku hlut-
verki i þessari gamanmynd fyrr
en undir lokin, þegar fyrrverandi
eiginmaður Glendu (Goldie
Hawn) og núverandi lenda saman
frammi fyrir dómara sinum; sá
fyrrverandi sem sakborningur en
sá núverandi sem sækjandi. Og
Glenda hefur tekið að sér að ann-
ast vörn hins fyrrverandi.
Annars er söguþráðurinn i
stuttumáli á þá leið,að hinn fyrr-
um eiginmaður Glendu, Nick
Gardenia (Chevy Chase), er
neyddur af tveimur fólum til að
fremja bankarán. Hann er sein-
heppinn maður, ferst þetta frem-
ur klaufalega úr hendi, og þótt
hann komist leiðar sinnar með
álitlega fúlgu, næst ljómandi góð
andlitsmynd af honum með
myndavél i bankanum. Fyrir vik-
ið er hann hundeltur af lögreglu
og hann leitar á náðir sinnar fyrr-
verandi i von um mat og jafnvel
húsaskjól. Glenda má ekkert
aumt sjá, en sá hængurer þó á, að
hennar núverandi eiginmaður,
Ira (Charles Grodin), tilvonandi
rikissaksóknari, má ekki vita af
þeirri hjálp, sem hún veitir hon-
um. Það gæti spillt möguleikum
hans á saksóknaraembættinu.
Ekki bætir það svo úr skák, að
Nick er yfir sig ástfanginn af
Glendu, og hann lætur það
feimnislaust i ljós við hana. Ailt
er þetta gott og blessað og dæmi-
gert bandariskt gamanmynda-
efni.
Það er svo sem ekki vert að
rekja þráðinn neitt nánar. Það
nægir i rauninni að segja, að öll
skilyrði eru til staðar til að skapa
mjög svo flókna framvindu, og
það virðist mér handritshöfundi
og leikstjóra takast að þvi marki,
sem þeir hafa ætlað sér.
Jakob Jónsson
skrifar
kvik-
myndir