Þjóðviljinn - 23.01.1982, Page 6

6 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 16 — 17. janúar 1982.
ritstjórnargrein
úr aimanakinu
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
hreyfingar og þjódfrelsis
Otgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
Ölafsson.
Fréttastjóri: Álfheiöur Ingadóttir.
úmsjónarmaður sunnudagsblaös: Guöjón Friöriksson.
Auglýsingastjóri: Svanhildur Bjarnadóttir.
Afgreiöslustjóri: Valþór Hlööversson.
Blaöamenn: Auöur Styrkársdóttir, Magnús H. Gislason, Öskar
Guömundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Sveinn Kristinsson.
fþrótta- og skákfréttamaöur: Helgi ölafsson.
Útlit og hönnun: Andrea Jónsdóttir-Guðjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir:Einar Karlsson, Gunnar Elisson.
Handrita- og prófarkalestur: Elias Mar, Trausti Einarsson.
Auglýsingar: Hildur Kagnars, Sigriður Hanna Sigurbjörns-
dóttir.
Skrifstofa: Guörún Gúövaröardóttir, Jóhannes Haröarson.
Afgreiösla: Bára Siguröardóttir, Kristin Pétursdóttir.
Simavarsla : Ólöf Halldórsdóttir, Sigriður Kristjánsdóttir.
Húsmóöir: Bergljót Guöjónsdóttir.
Bilstjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar Sigurmunds-
son.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jóns-
dóttir.
Útkeyrsla, afgreiösla og auglýsingar: Siðumúla 6,
Reykjavik, simi 81333
Prentun: Blaöaprent hf.
Lífið að veði
• Þeir hörmulegu atburðir sem gerðust við Vest-
mannaeyjar í fyrradag hafa snert alla íslensku þjóð-
ina. Þar fórust tveir íslenskir björgunarmenn og tveir
belgískir sjómenn á strandstað í brimgarðinum, að-
eins 20—30 metra frá landi.
• Hinir íslensku björgunarmenn, Kristján K. Vík-
ingsson, læknir og Hannes Óskarsson, starfsmaður
Áhaldaleigunnar í Vestmannaeyjum, fórnuðu eigin
líf i við hetjulega f ramgöngu til bjargar erlendum sjó-
mönnum á strandstað.
• Við íslendingar erum tengdari haf inu en aðrar þjóð-
ir. Þangað höfum við löngum sótt lífsbjörg okkar og
sækjum enn, og þar höfum við fært okkar stærstu
fórnir. Við höfum ekki háð okkar stríð á vígvöllum
með vopn í hönd, heldur í baráttu við náttúruöf lin, þau
öfl sem mestu ráða bæði um líf og dauða. Þar hafa
Vestmannaeyingar löngum staðið í fremstu röð.
• Sjómenn okkar f yrr og síðar hafa ekki aðeins fært
okkur hinum björg í bú, heldur einnig borið það aðals-
merki að vera hvar sem er og hvenær sem er reiðu-
búnir til að ganga á hólm við náttúruöflin þegar um
björgun mannslífa var að tefla.
0 Og hver er læknastéttin? — Menn sem hafa valið
sér það lífsstarf að verja eigin æf i til að lina þjáningar
annarra og bjarga mannslífum. Hverjum góðum
dreng í þeirri stétt fylgir sú kvöð, að vera ætlð og æf-
NOOVIUINN
inlega reiðubúin til að hætta eigin lífi, þegar líf ann-
arra er í veði. Á það höfum við verið minnt nú, enn
Hversu langan tlma tæki þaö fyrir verkakonu á Iöjulaunum aökoma yfir sig svoddan þaki?
einu sinni.
• Við kunnum margar sögur frá fyrri tíð um bar-
áttu íslenskra sjómanna við brim og boða, og þann
Ægi sem við nef ndum konung. Við geymum sagnir og
sögur um þrekraunir við björgunarstörf á hafi úti og
um strandlengjuna alla. Stundum tókst giftusamlega
til og mannslífum bjargað við ótrúlega erfiðar að-
stæður, en í annan tíma hlutu menn að lúta í lægra
haldi; fyrir því afii, sem enginn mannlegur máttur
færhamið. En drýgð dáð lif ir ísigriog íósigri.
• Tækninni hefur fleygt fram. Við sækjum ekki
lengur sjó á áraskipum, og björgunarsveitir okkar eru
betur búnar en fyrr. En við skulum ekki halda að þar
með sé sigur vís í hverri hólmgöngu við þau blindu öf I
sem risa og hníga í djúpum hafsins.
• Það er skylda okkar allra að búa björgunarsveit-
irnar sem starfa í f lestum byggðarlögum svo vel sem
framast er kostur, og hvað varðar öryggismál sjó-
manna ættum við íslendingar jafnan að gera há-
markskröf ur.
• Sex mannslífum tókst að bjarga í Vestmannaeyj-
um að þessu sinni, en f jórir fórust. Oll íslenska þjóðin
þakkar björgunarmönnunum í Vestmannaeyjum —
þeim sem lifðu og þeim sem féllu. Það verður bjart
yfir minningu þeirra Kristjáns K. Víkingssonar og
Hannesar Óskarssonar. Við vottum fjölskyldum
þeirra samúð og einnig aðstandendum hinna belgísku
sjómanna sem fórust við Vestmannaeyjar. —k.
Gullkistan
0 Á síðasta áratug átti sér stað mikil uppbygging í
íslenskum sjávarútvegi. Togaraflotinn sem um 1970
var að verða að engu, var byggður upp og munaði þar
ekki síst um forgöngu Lúðvíks Jósepssonar, sem var
sjávarútvegsráðherra á árunum 1971—1974. Á þessum
sama áratug 1970—1980 voru einnig byggð upp mörg
frystihús og aðrar fiskvinnslustöðvar.
• Stundum heyrast raddir, sem skilja má á þann
veg, að öll þessi mikla uppbygging haf i f rekar orðið til
bölvunar en blessunar. En við skulum skoða stað-
reyndir. Samkvæmt upplýsingum Þjóðhagsstofnunar
hef ur hlutur sjávarútvegsins vaxið á síðustu f imm ár-
um, frá 1976—1981 úr því að vera um 15% allrar þjóð-
arframleiðslunnar og í um 20% þjóðarframleiðslu.
Þar sem þjóðarframleiðslan í heild hefur á þessum
sömu árum vaxið um nær 20%, þá er Ijóst að fram-
leiðsluverðmæti sjávarútvegsins hefur eins og þorsk-
aflinn aukist um nær 60% á aðeins f imm árum. Þessi
árangur má kallast frábær, þótt margt mætti betur
fara. —k.
Umræða utan dagskrár
Skelf ing fer mikið fyrir
frægu fólki í blöðunum.
Hverjir gefa út yfirlýs-
ingarnar, hverjir fá
myndir af sér, um hver ja
er slúðrað í dálkunum?
Við hverja eru viðtölin og
hverra orð eru svo mark-
verð að þau fást skráð í
dagblöðin? Og þegar
blöðin reyna að brjótast
útúr þessum gerviheimi
sínum, þá gera þau það
með persónulegum
viðtölum, ellegar undir
formerkjunum „dagur í
lífi" athaf namanns,
listamanns eða stjórn-
málamannsins. Lengra
komast þau ekki nema
fyrir tilviljun og í undan-
tekningartilvikum til að
sanna regluna.
Fólkiö i blöðunum er auðvitað
ólikt og þaö er blæbrigðamunur
á blöðunum i samræmi við upp-
runa þeirra. Það er tilamynda
liklegt að þú lesir viðtalið viö
stórhuga aldraðan athafna-
mann i Mogganum, nýrikan
fjárglæframann i Dagblaðinu,
formann i verkalýðsfélagi i
Þjóöviljanum, leikara i Helgar-
póstinum, kaupfélagsstjóra i
Timanum og krata kominn að
falli ef ekki dauðan i Alþýðu-
blaðinu. Þessi grófa upptalning
gefur vissulega mynd af raun-
verulegum mismun þessara
blaða, — og fólkinu sem fær þar
plássið.
Eitt eiga þessir áðurnefndu
viðmælendur blaöanna
sameiginlegt: enginn þeirra
þarf né getur lifað af launum
þeim sem launþegum i
Verslunarmannafélaginu,
Dagsbrún eða Iðju er ætlaö að
lifa af i dagvinnu. Það er sagt að
hér á landi hafi verið tekin lög-
formlega upp fjörutiu stunda
vinnuvika. Hvilik öfugmæli?
Það er engin fjörutiu stunda
vinnuvika i landinu meðan þorri
launþega þarf að vinna yfir-
vinnu, næturvinnu og aukavinnu
annars staöar til að framfleyta
sér. I landinu er rikjandi vinnu-
þrælkun, það er meiraðsegja
ófremdarástand i landinu vegna
vinnuþrælkunar.
I þessu tölublaöi Þjóðviljans
er ein fárra undantekninga frá
reglunni; hér er nefnilega að
finna viðtal við þrjár verka-
konur i Hampiðjunni. Þær
einsog þúsundir annarra tslend-
inga verða að láta sig hafa það
að vinna á mannfjandsam-
legum vinnustað til þess að hafa
fyrir nauðþurftum. Með þvi aö
vinna á næturnar hafa þessar
Oskar
Guðmundsson^.
skrifar
M
ttmm
konur um 7.800 krónur i kaup.
Með itrustu sparsemi er hægt að
hafa fyrir nauðþurftum undir
þess háttar þrældómsoki. Og
þó? Lifum við ekki á þeim
timum, þarsem óhætt er að
kalla bóklestur, kvikmyndir,
leikhús og aðra menningar-
neyslu nauðþurftir? Ef svo er þá
hafa þúsundir launþega ekki
fyrir nauðþurftum.
Eins er með húsnæðismál.
Húsnæði telst til nauðþurfta.
Þúsundir launþega standa i
skuldabasli vegna húsnæðis-
kaupa og leigu. Þeir hafa þess
vegna ekki fyrir nauðþurftum.
Nú vitum við að kjör launþega
eru ekki bara mæld i kaup-
töxtum. En hvort heldur við
viljum kjörin á grundvelli
kaupsins eins ellegar taka fleiri
þætti með, þá er eitt vist:
núverandi kjör þorra launþega
á tslandi eru óþolandi.
Svo maður sýni nú vott sjálfs-
gagnrýni, naflaskoðunar einsog
það er kallað, þá eru ýmsir
aðrir þættir sem sjást ekki i
þeirri afskræmdu heimsmynd
sem dagblöðin og aörir fjöl-
miölar endurspegla. Þar er ekki
fjallað svo ýkja mikiö um til-
finningalif eða sálarlif, né
heldur hvað fólk er að hugsa
(samandregiö i upplifun). Þeir
sem skrifa allt af létta, segja
hug sinn allan og hjarta i dag-
blööum, þeir eru álitnir skrýtnir
eöa með sýnigirnd.
Hvernig lifir fólk i landinu?
Aldrei sér maður myndir i
blööunum af húsum og hibýlum
hinna riku. Aldrei að vita nema
múgurinn reiddist yfir hinum
raunverulega sjáanlega mis-
mun á húsakosti? Það eru heilu
hverfin i Reykjavik og utan
borgarmarkanna, þarsem
iburður og breiðfletir eru svo i
augu stingandi, að hlýtur að
hafa kostaö morð fjár hvert hús.
Aö minnsta kosti er á hreinu að
það tæki verkakonu á Iðju-
launum marga áratugi að koma
yfir sig svoddan þaki, máske
þyrfti hún að lifa mörgum lifum
til að koma sliku húsi upp. En
það er huggun harmi gegn, að
sjálfsagt hefur hún engan
metnað i þá átt.
Þetta nöldur mitt á að þjóna
þeim tilgangi að benda á að
auðnum, arðinum af vinnunni er
misskipt i landinu. Það er eng-
inn sögulegur ávinningur i þvi
fólginn að halda núverandi kjör-
um verkafólks, þvi þau eru
hróplegt óréttlæti og raunar
óverjandi.
ASt hefur vakið athygli á þvi
að vinnustaðurinn væri grunn-
eining. Þá stefnu þyrfti endilega
að byrja á að framkvæma.
Verkalýösfélögin eru lika hálf
dauð sinum umbjóðendum ef
lifrænt starf félagsins byggist
ekki á fólkinu á vinnustöðunum.
Þvi miður bendir alltof margt til
þess, að starfið i verkalýðsfé-
lögunum hafi látið undan skrif-
ræðinu. Það hlýtur að vera dag-
skipun verkalýðshreyfingarinn-
ar að gera vinnustaðinn að
grunneiningu i fagfélögunum,
að efla samskipti forystu og
verkafólks, sem á auðvitað að
vera eitt og hið sama.
Verkalýðsflokkurinn verður
auðvitað að gera sitt til að raun-
gera þetta lýðræði sem hér er
verið að minnast á. Flokkurinn
má ekki frekar en aðrir hlutar
hreyfingarinnar detta i þann
fúla pytt, aö telja þaö ætlunar-
verk sitt að verja kjörin. Allra
sist þegar þau eru ósæmandi,
óþolandi og óverjandi. — óg