Þjóðviljinn - 23.01.1982, Blaðsíða 10

10 SIDA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 23.— 24. janúar 1982.
1.janúar1893
.\ftbera sinn kross
Stillt veður heiðbjart. Nokkuð
frost. t dag komu Agústina Guð-
mundsdóttir og Albert, systkin
frá Sela-Kirkjubóli: Fóru þau
Friðgerður og Sturla, börn Jó-
hanns húsbónda mins, ofan að
Veörará ytri til að skemmta sér
um nýárið. Þannig getur sá sem
heilsuna hefir farið sem hann
langar til og tekið þátt i gleði lifs-
ins og notið sannanlegs yndis en
ég sem stórþjáður drottins kross-
berari verð að vera heima og
bera mina miklu heilsuleysis-
byrði en guð gefi mér þrek til
þess, kannski það geti þá orðið
öðrum til fyrirmyndar, sem neyð-
in umkringir, ef ég reyni að striða
sem best ég get og ber niig vel.
Heilagri hamingjunni sé lof að
ég er þó ekki og hef ekki verið i
rúminu siðan ég kom hingað i
Breiðadal þvi þó ég geti ekkert
farið út af bænum þá get ég þó nú
farið ofan og á ég þann styrkleika
að þakka þvi að ég fluttist hingað
þvi þau Jóhann og Hildur, hús-
bændurnir hér, hafa verið mér
ágætlega góð siðan ég kom hingað
frá Hesti, 2. aug. f ,á. Og þó þungt
sé að verða vera kominn upp á
’aðra, á besta aldrimeð miklum
hæfileikum, þá er þo sitt hvað að
vera hér.og mega bera sinn kross
óáreittur, heldur en að vera i
þeim stað sem manni er gert allt
til kvalar og skapraunar i hverju
atviki, til lifs og sálar, eins og
mér var gert meðan ég var á
Hesti, til að bæta á minn óútsegj-
anlega mikla heilsuleysis kvala-
kross, þvi það sýndist i smáu og
stóru, að þvi þar, sérstaklega
Jóninu húsfreyjunni, væri rétt
umhugað að ég sviptist lifinu á
kvalarfyllsta hátt þvi þráfaldlega
og daglcgagerði hún mér til kval-
ar sjálfog hvatti aðra til að særa
mig.en i þvi var Jóhannes maður
hennaraldrei cins djöfullcgur, þó
hann afar vondur maðursé, og fái
i hvivetna alls staðar vont orð.
t Landsbókasafninu eru varö-
veitt handrit MagnUsar Hjalta-
sonar og eru þar fyrirferöar-
mestar dagbækur hans er hann
ritaði á árunum 1893—1916.
Fjögurra binda skáldsaga Hall-
dórs Laxness um Ólaf Kárason
Ljósviking er byggð á þessum
dagbókum og eru fjölmörg at-
riði tekin beint úr þeim eða ör-
litið stytt. Magnús sjálfur er
fyrirmyndin að Ólafi en fjöl-
margar aðrar persónur, sem
koma fyrir i dagbókunum má
þekkja aftur i skáldsögunni þó
að oftast sé breytt um nöfn.
Fyrirmyndin að Jarþrúði heit-
konu Ólafs Kárasonar er annars
vegar Ingibjörg Guðmunds-
dóttir og hins vegar Guðrún
Anna Magnúsdóttir sem báðar
koma mjög við sögu i brotunum
sem birtast hér á siðum Þjóð-
viljans. Þá eru greinilegar hlið-
stæður milli Jórunnar i Húsi
skáldsins og Kristfnar á Dröng-
um sem hér kemur einnig við
sögu. Magnús var Vestfirðingur
fæddur 1873 og lést 1916, aðeins
43 ára gamall. Hann ólst upp á
hrakningi en var orðinn héraðs-
kunnur hagyrðingur á ferm-
ingaraldri. Dagbókarbrotin eru
að meira eða minna leyti valin
af handahófihér á siðuna en vist
væri þarftverk aögefa dagbæk-
urnarút,svo stórkostleg lesning
sem þær eru.
Þess skal getið að málið er
fært til nútimastafsetningar og
greinaskil og millifyrirsagnir
eru Þjóðviljans. Söguslóðir eru
Onundarfjörður, Dýrafjörður,
Ingjaldssandur, Súganda-
fjörður og Skutulsfjörður.
— GFr
Magnús lljaltason
eða Magnús Hj.
Magnússon eins og
hann kallaði sig.
„Drottins krossberari”
Þurftu þau Jóhannes og Jónina
ekki að breyta þannig við m ig, af
þvi að þau hefðu ekkert fyrir mig,
þvi þau höfðu 104 kr. með mér af
fæðingarsveit minni, Súðavikur-
hreppi, yfir það ár sem ég var
beinlinis undir þeirra höndum.
28. ííllí 1893
Iniíihjörtí h<'ssi
Kom Ingibjörg Guðmundsd. frá
Breiðadal neðri. Ég er fyllilega
kominn að raun um það að Ingi-
björg þessi erbúin að fá m ikla ást
á mér, ogþykir mér það leiðinlegt
þar sem hún (Ingibj.) er eins
frekleg i svoleiðis sökum, eins og
hún er og hefir fengiöorð fyrir að
vera. Ingibjörg hefir verið mér
ágætlega góð siðan ég kynntist
henni hér í Breiðadal og virN ég
hana mikið fyrir það og vildi feg-
inn geta rétt henni hjálparhönd ef
hún þyrfti þess með, og fyndi mig
meira aðsegja skyldugan til þess,
þaö er að mfnu áliti fögur dyggð
að vera þeim góður, sem eiga
sannanlega bágt, og hefir Ingi-
björg stundað vel þá dyggð hvað
mig áhrærir.
2. apríl 189fi
Snortin n rafmagni
Fór ég inn að Dröngum og sótti
þangað bækur er ég hafði lánað
Kristinu, stUIku gáfaðri mjög um
tvitugt, dóttur hUsbændanna.
Bjuggu þá að Dröngum Jón Zak-
ariasson og Ingibjörg. Þau
bjuggu áður um fjölda ára i Botni
i Mýrahreppi, áttu þarbörn mörg
og lifðu við fátæki mikið, en er
börnin voru allstálpuð orðin fóru
þau byggðum i Þingeyrarhrepp-
inn, og leið þeim þar engu betur
enn á meðan börnin voru ung og
gátu ekkert hjálpað.
Dætur Jóns voru hégómagjarn-
ar og héldu sér mjög til skarts og
lenti fyrirhöfnþeirra þar i'. Þó var
ein þeirra er jafnframt hafði
margt góðra kosta, var það Krist-
in er ég lánaði bækurnar. Og nU
var það, er ég var staddur á
Dröngum, að Kristin kallaði á
mig i einrUm og afhenti mér þar
bréf frá sjálfri sér er hún hafði
ritað samdægurs. Var bréf það
innilega gottog lýsti ástKristinar
til min. Ég undraðist að fá bréf
þetta, en varð nú sem snortinn
rafmagni og fékk ég óstöðvandi
ást til stúlkunnar, þó gat ég litið
talað við hana enda var hún öll á
glóðum og þaut i burt að svip-
stundu.
G. april 18%
Bróf frá Dröngum
Kom Ingibjartur Jónsson á
Dröngum, hann færði mér bréf
frá systur sinni Kristinu. Hafði ég
föstudaginn langa skrifað henni
bónorðsbréf, og fékk nú það svar
Guðrún Anna Magnúsdóttir, unnusta skáldsins. Hún lifði til 1956 og er þessi mynd tekin skönimu fyrir
andlát hcnnar. A veggnum bak við hana er mynd af Magnúsi og börnum þeirra tveimur er upp komust,
þeim Asdisi Þórkötlu og Einari Skarphéðni.
frá henni að hún ekki gæti tekið
mér ,,að svo stöddu”.
13. apríl 1897
Moira en hlýlegorð
Ég gisti i' Breiðadal um nóttina
á vegum Ingibjargar lausakonu
Guðmundsdóttur er ég hafði i hug
að taka til min um voriö og flytja
hana með mér að Brekku á Ingj-
aldssandi. Ingibjörgu vildi ég
taka að mér sem manneskju er
hafði verið mér hlýleg mjög i
heilsuleysis- og ófrelsisvandræð-
um minum i Fremri-Breiðadal
árið 1892 - 93. Vildi ég þvi rétta
henni hjálparhönd en það átti ég
hægra með væri hún þar sem ég
yrði. Hún hafði verið mest ævinn-
ar heilsulaus og var nú komin á
fertugsaldur, 42 ára, áleit ég þvi
að það félli i góðan stað ef ég
framvegis gæti rétt henni hjálp-
arhönd og launað henni þar með
sem hún áður var mér alúðleg.
Það var þó meira en hlýleg orð er
Ingibjörg vildi fá af minni hendi,
vildi hún fá mig sem ciginmann.
en það hafði mér ekki dottiö i hug.
Sem kærustu gat ég ekki elskað
hana. Hún var manneskja ófrfð
mjög og auk þess eyðilögð af
hryllilegum veikleika, slagveiki.
2:i. júl í 1 897
\slarfrekja otí girnd
eins kvenmanns
Gott veður. Fór ég til Sæbóls-
kirkju. Presturinn, sr. Þóröur
Ólafsson á Gerðhömrum, talaði
við mig einslega, áminningarorð
til min. Kvaðst hann hafa heyrt
að ég sængaði saman við Ingi-
björgu erhjá mér var. Kvað hann
það geta „rýrtálit” mitt þar sem
ég hlyti „göfugan lofstýr hjá öli-
um” og væri ,,auk þess barna-
kennari” og sagðist ,,af hreinni