Þjóðviljinn - 13.03.1982, Blaðsíða 8

Þjóðviljinn - 13.03.1982, Blaðsíða 8
8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 13.—14. mars 1982 mér er spurn Pétur Reimarsson formaöur Miðnefndar Samtaka herstöðvaandstœðinga svarar Svavari Gestssyni... Hvernig lítur þú á baráttustöðu herstöðva- andstæðinga í dag? Ég þakka kærlega fyrir spurn- inguna sem gefur kærkomið tilefni til að lita yfir stöðu barátt- unnar gegn hernum og þá um leið hvað sé framundan. Til skamms tima hvildi mál- flutningur herstöðvaandstæðinga á tveimurmeginstöðum, þar sem annars vegar var fjallað um menningarleg áhrif hersetunnar og hins vegar um hvernig islenskir „athafnamenn” mötuðu krókinn á veru hersins hér á landi og þá um leið um efnahagsleg áhrif hersetunnar. Á báðum þessum sviðum hafa unnist ágætir sigrar sem óþarfi er að rifja upp hér. Nú á aDra siðustu árum hafa herstöðvaandstæðingar beint at- hyglinni i vaxandi mæli að þeim breytingum sem smám saman hafa orðið á eðli herstöðvarinnar á Miðnesheiði og hefur rækilega verið sýnt fram á hversu mikil- væg þessi stöð er fyrir árásar- kerfi Bandarikjahers á N.-Atlantshafi. Jafnframt hefur verið dregið fram hvilik ógnar- hætta íslendingum stafar af veru hersins hér á landi og ferðum kjarnorkukafbáta umhverfis landið. Þessi hætta sem okkur stafar af f jarskiptastöðvum Bandarikjahers er staðfest i riti öryggismálanefndar um GIUK- hliðið en þar stendur m.a.: „Þau skotmörk sem Bandarfkjamenn álita að Sovétmenn muni beita kafbátaeldflaugum gegn strax I upphafi kjarnorkustriös eru bækistöðvar B-52 sprengjuflug- véla og fjarskipta- og stjórn- kerfi”. Þannig má segja að megin- stoðirnar sem baráttan gegn hernum hvilirá séu nú þrjárog aö á næstu misserum verðum við að leggja áhershi á að flétta þær Með þessum orðum þykist ég hafa sýntað grundvöllurinn undir baráttunni sé traustur og ég horfi þvi meö nokkrum ugg til þeirrar þróunar sem á sér stað suður á Keflavíkurflugvelli og á ég þar við framkvæmdir sem hafa átt sérstað, eru igangi eða eru fyrir- hugaðar. Ég kemst þvi varla hjá að ræða þátttöku herstöðvaand- stæðinga i þessari rikisstjóm þar eð baráttustaðan er hvort sem okkur likar það betur eða verr mjög undir þvi komin hvemig haldið er þar á spilunum. Þegar rætt var um skýrslu utanrikis- ráðherra á Alþingi i mai 1979 sagði Gils Guðmundsson m.a. um þátttöku herstöðvaandstæðinga i þeirri rikisstjórn: „En þeim stuðningsmönnum Alþýðubanda- lagsins sem gagnrýnt hafa og gagnrýna kunna þessa ákvörðun flokksins og öðrum raunveru- legum andstæðingum herstöðva á Islandi vil ég segja að ég skil það ákaflega vel og tel á engan hátt óeðlilegt þó að menn spyrji hvaða rök geti verið fyrir þvi að flokkur eins og Alþýðubandalagið sem bæði fyrrogsiðarhefur lýstfullri andstööu sinni við hersetu i landinu, skuli taka þátt i rikis- stjórn með þau stefnumið i þeim efnum sem núverandi hæstvirt rikisstjórn hefur”. Gils rakti siðan þau rök sem að baki rikis- stjórnarþátttökunni lágu. Siðan þetta var mælt eru liðin þrjú ár og enn eru herstöðvaandstæðingar þátttakendur i rikisstjórn sem hefur óbreytt ástand i herstöðva- málinu á stefnuskrá sinni. A síðustu mánuðum hefur það komið iljós að utanri'kisráðherra rikisst jórnarinnar hefur allt annað en óbreytt ástand á stefnu- skrá sinni. Þvert á móti er nú stefnt að verulega auknum umsvifum hersins og nægir þar að nefna olíubirgðastöö og höfn i Helguvik, sprengjuheld flugskýli og það nýjasta sem er móttöku- stöö fyrir sjónvarpsefni við Úlf- arsfefl. Égerþeirrarskoðunar að herstöðvaandstæðingar megi ekki una þvi að verulega séu auk- Pétur Reimarsson ...og spyr Guðjón Jónsson, formann Málm- og skipa^ smiðasambands íslands Hvers vegna hefur lítið heyrst i verkalýðshreyf- ingunni islensku að undanförnu um friðar- og af- vopnunarmál/ og þá hættu sem íslandi er búin af vígbúnaðarkapphlaupinu, á svipaðan hátt og gerst hefur í grannlÖndum. okkar? in umsvif hersins meðan þeir ráða nokkru um stjórn þessa lands. Það er hins vegar allt annað enauðvelt að eiga við þessi mál þegar rikisstjórnin er að meiri hluta skipuð hernámssinn- um og utanrikisráðuneytið og varnarmáladeild þess virðast lita á sig sem sérstaka útverði Bandarikjahers hér á landi og að þeim beri sérstaklega að gæta hagsmuna hersins gagnvart islenskum almenningi. Þess vegna verður nú að setja utan- rikisráðherra og þeim stjórn- málaflokki sem hann er fulltrúi fyrir stólinn fyrir dyrnar. Það verður að draga Framsóknar- flokkinn til ábyrgðar, þvi það er erfitt að trúa þvi að sá flokkur sem til skamms tima hefur verið andvigurhernum,sé nú alltí einu orðinn aðalmálsvari aukinna her- námsframkvæmda. Annað atriði sem vert er að hafa i huga er að fyrir almenningi eru verk eins ráðherra oft verk rikisstjórnar- innar allrar og þvi er nú kominn timi til að á „stöðvunarvaldið” verði látið reyna til hins itrasta. Að undanförnu hafa nýir vindar blásið i Evrópu, vindar kjarnorkuvopnaandstöðu og hafa islenskir herstöðvaandstæðingar kappkostað að efla tengsl sin við andstæðinga kjarnorkuvopna viða um lönd. Þessar friðarhreyf- ingar hafa orðið ótrúlega sterkar svo að fáar eða jafnvel engar rikisstjórnir i Evrópu komast hjá þvi að taka mið af þeim. A næstu mánuðum munu þessar hreyfingar láta meira að sér kveða en nokkru sinni fyrr þvi skipulagning aðgerða sumarsins eru \ fullum gangi og lofa þær góðu. Herstöðvaandstæðingar hér á landi hafa tekið þátt i samstarfi friðarhreyfinga i Evrópu og gert þar kröfur um að Island verði haft með i baráttunni fyrir kjamorkuvopnalausum svæðum. Við höfum einnig á þessum vett- vangi lýst áhyggjum vegna hugsanlegs flutnings kjarnorku- vopna af landsvæðum Evrópu út i kafbáta á Norður-Atlantshafi. Þarna höfum við hitt fyrir sam- herja og hefur i þessu tilefni verið búið til slagorðið um kjarnorku- vopnalausa Evrópu frá Islandi til ttaliu. 1 framhaldi af uppgangi friðar- hreyfinganna i Evrópu ákváðu Samtök herstöðvaandstæðinga á siðustu landsráðstefnu sinni aö þau væru tilbúin til samstarfs við alla aðila um einstök mál sem geta tengst meginmarkmiðum Samtakanna. Með hliðsjón af þessu hafa herstöðvaand- stæðingar tekið þátt i nefndar- starfi og fundum viðs vegar um landið og munu á næstunni standa fyrir ýmsum uppákomum með aöilum sem engan veginn skrifa upp á okkar kröfur að fullu og öllu. Annað sem einkennir baráttu- stöðu okkar er hinn mikli fjöldi ungs fólks sem styður her- stöðvaandstæðinga og tekur þátt i starfi okkar. Ungt fólk skynjar greinilega þá hættu sem íslandi stafar af veruhersins hér á landi og sér auðveldlega i gegnum kenninguna um ógnarjafnvægið. Min niðurstaða er þvi sú að baráttustaða herstöðvaand- stæðinga sé i' meginatriðum góð og að við megum á næstum vik- um, mánuðum og misserum eiga von á sivaxandi stuðningi við baráttuna gegn vigbúnaði risa- veldanna, gegn tortimingu og fyr- ir friði. Ljósterþóað sú barátta verður ekki auðveld, þar sem við eigum sifellt við að etja málsvara ,,lik- kistuiðnaðarins” sem vilja draga tsland enn frekar inn i hugsan- leg átök risaveldanna og að þessir menn hljóta auk þess góða umbun fyrir. r ■ tst jór nargrci n Eining og sundrung kvenna Þegar hér er komið sögu ætti hvert mannsbarn að hafa kynnst allvel forsendum kvennahreyf- ingar seinni ára: umræðunni um þá hlutverkaskiptingu sem er ein- att niöurlægjandi fyrir konur og óhagstæð þroska samfélags og einstaklinga,viðleitni til aö breyta þviformlega jafnréttisem viða er komiö á i raunsanna jafnstöðu i atvinnulifi, menntun, i fjölskyldu- lifi. Framboðsmál Þegar svo komið er að spurn- ingum um sérstaka pólitiska hreyfingu kvenna með kvenna- framboðum, þá hljóta svörin að ákvaröast af þvi fyrst og fremst, hvernig menn meta staöhæfingar um sérstakan reynsluheim kvenna og mikilvægi hans. Það er vitanlega ljóst að menn tala ekki út i hött um slikan reynsluheim: kynferði skapar vissan samnefn- ara i reynslu við hlið annarra þátta svo sem stéttar eða þjóð- ernis. En það er ekkert sjálfgefið um það, hve stór og veigamikill þessi þáttur er. Þær konur sem berafram kvennaframboð leggja sem mesta áherslu á að hin sér- lega reynsla kvenna sé rikjandi þáttur I þeirra tilveru og eyði þá væntanlega i verulegum mæli þeim ágreiningi sem annars er uppi manna imilliog skiptir þeim ipólitiskar hreyfingar: ágreiníng um auðhringa og atvinnulýöræði, um markaðshyggju og félags- hyggju, eignarrétt, herstöðva- pólitfk og margt fleira. Reynslan Saga kvennahreyfingar seinni ára virðist ekki staðfesta þetta viðhorf. Hún fór einmitt af stað undir merkjum verulegrar bjart- sýni á hin sameinandi viNiorf og hugsjónir. Sú bjartsýni hefúr orð- ið fyrir mörgum skakkaföllum eins og nærri má geta. Konur hafa skipt sér i fylkingar og hópa eftir þvi hve mikið eða litið þær vildu sætta sig við, eftir skilningi á stéttabaráttu, eftir afstööu til kynllfsmála og þar fram eftir göt- um. Sumar hafa lagt höfuð- áherslu á stöðuframa kvenna, aðrar á endurnýjun mannlegrar sambúðar. Ákveðinn angi kvennahreyfingar hefur hafnað i sérkennilegum karlafjandskap, sem kemurm .a. fram I þeirrisér- stæðu söguskoðun, að tekin er heldur einfölduð marxisk sögu- skýring, borgarastéttinni kippt út úrhenni og karlar settirf staðinn. Samanburður Þessi ágreiningur allur getur vafalaust freistað ýmissa karla til illkvittinna athugasemda i þá veru, að öll erum við eins, ekki eru þær betri en við, nema siður væri. Slikar athugasemdir eru reyndar næsta óþarfar. Sá ágreiningur sem sundrar kvenna- hreyfingu er nákvæmlega jafn dapurlegurog skiljanlegur og sá sem hefur skipt verkalýðshreyf- ingunni 1 smærri og stærri fylk- ingar. — svo dæmi sé tekið af þeirri fjöldahrey fingu sem áhrifadrýgst hefur orðið á okkar öld. Það er hollt að hafa i huga ýmsar hliöstæður sem eru á milli þessara hreyfinga tveggja. Einn- ig verkalýðshreyfingin fór af stað undir fögrum fánum eðlislægs bræðralags, innborinnar sam- stöðu, sem menn vonuðu að skap- ast myndi fljótlega eftir stutt þöf gegn gömlum fordómum. Þetta gekk ekki eftir. Menn vita ofurvel að innan þess ramma sem dreg- inn erum „verkalýðsstétt” rúm- Árni Bergmann skrifar ast allt mögulegt: byltingar- hyggja og römm Ihaldssemi, jafnaðarvilji og römm sérgæska hópa, bræðralagshugsjón og úti- lokunarhyggja. Kvennahreyfing- in fór af stað m.a. i þeirri von að hægt væri að komast hjá svipaðri þróun. Það hefur ekki tekist, vegna þess að andstæður I þjóöfé- lögum og ágreiningur um þróun- arleiðir þeirra eru rammari en svoaðkvenlegreynsla.sem ofter ákölluð nú,yfirstigi og eyði þeim. Án svartsýni En láti menn þetta samt ekki verða sér að svartsýnisrausi. Agreiningurer annað og meira en vandamál, hann er einnig örvun, andleg ögrun, betri en þvinguð eining eða fölsk. Allar fjölda- hreyfingar nýrri tima hafa beðið marga ósigra, engin þeirra hefur farið nálægt þeim árangri sem hugsjónadjarfa brautryðjendur dreymdi um. En þegar þessar hreyfingar hafa farið yfir löndin, þá hafa þær samt breytt ótal mörgu, rétt marga úr kútnum, opnað nýjar viddir, heimurinn, þjóðfélögin, einstaklingarnir eru ekki samir og áður. Svo mikið er vist. AB.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.