Þjóðviljinn - 02.06.1982, Blaðsíða 4

4 SiÐA — ÞJÖÐVILJINN MiOvikudagur 2. júnl 1982
UOOVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
hreyfingar og þjódfrelsis
(Jtgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
Ölafsson.
Fréttastjóri: Þórunn Siguröardóttir.
L msjónarmaður sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Augiýsingastjóri: Svanhildur Bjarnadóttir.
Afgreiðslustjóri: Filip W. Franksson.
Klaðamenn: Auöur Styrkársdó'tir, Helgi Ölafsson
Magnús H. Gislason, Olafur Gislason, Óskar Guðmundsson,
Sigurdór Sigurdórsson, Sveinn Kristinsson, Valþór Hlöðversson.
iþróttafréttaritari: Viöir Sigurösson.
t'tlit og liönnun: Andrea Jónsdóttir Guðjón Sveinbjörnsson.
Fjósmvndir ;Einar Karisson, Gunnar Elisson.
Ilandrita- og prófarkalestur: Elias Mar. Trausti Einarsson.
Auglýsingar: llildur Kagnars, Sigriöur H. Sigurbjörnsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Guövarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Afgreiðsla: Bára Siguröardóttir, Kristin Pétursdóttir.
Simavarsla: Sigriöur Kristjánsdóttir, Sæunn óladóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bilstjóri: Sigrún Baröardóttir.
Innheimtumenn: Brynjóllur Vilhjálmsson, Gunnar
Sigúrmundsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Haila Pálsdóttir, Karen
Jónsdóttir.
t tkeyrsla. afgreiðsla og auglýsingar: Siðumúla 6,
Reykjavik, simi 81ÍI33
Prentun: Blaðaprent hf.
Það reynir á
• Á síðasta ári gerðist það í fyrsta skipti síðan 1974
að hingað til lands flutti fleira fólk heldur en nam
f jölda þeirra sem brott f luttu til annarra landa.
• Þetta voru ánægjuleg tíðindi og ásamt fleiru til
marks um það, að okkur Islendingum hafði tekist
betur en flestum nágrannaþjóðum okkar að bjargast
undan boðum þeirrar alvarlegu ef nahagskreppu, sem
á síðustu árum hefur valdið svo þungum búsifjum
bæði austan hafs og vestan.
^ Versnandi lífskjör og meira atvinnuleysi en
nokkru sinni síðan á árum heimskreppunnar miklu
fyrir stríð hafa verið þau auðkenni, sem sett hafa
sterkastan svip á þjóðfélagsþróunina víðast í kringum
okkur síðustu tvö til þrjú ár.
• Fáar þjóðir eru háðari utanríkisviðskiptum en við
fslendingar, og að sjálfsögðu höfum við ekki sloppið
með öllu við af leiðingar kreppunnar. Þannig hafa við-
skiptakjörin í okkar utanríkisviðskiptum reynst lakari
að jafnaði s.l. þrjú ár, 1979—1981, heldur en nokkru
sinni á öðru þriggja ára timabili um langt skeið. Engu
að síður hef ur tekist á þessum árum að halda hér uppi
fullri atvinnu með hærri kaupmætti ráðstöfunartekna
á mann en nokkru sinni fyrr, og er hækkunin t.d. nær
30% milli áranna 1975 og 1981 samkvæmt upplýsingum
Þjóðhagsstofnunar. Á bak við þennan kaupmátt
síðustu ára er hins vegar mikil vinna, yfirvinna og
yf irborganir, því kaupmáttur kauptaxta verkamanna
var t.d. á síðasta ári ekki talinn nema liðlega 7% hærri
en 1975 og um 5% lægri en hann hef ur orðið hæstur en
það var árið 1978 samkvæmt upplýsingum Kjararann-
sóknarnefndar.
• Ástæðurnar f yrir því að við höf um hins vegar slopp-
ið betur en flestar okkar nágrannaþjóðir við áföll
efnahagskreppunnar eru tvíþættar.
• f fyrsta lagi hefur stjórnarfar verið hér að ýmsu
leyti skárra en víða annars staðar og meira lagt upp
úr því að verja lífskjör alþýðu. f annan stað hefur
aukning sjávarafia ár frá ári á undanförnum árum
bætt okkur upp versnandi viðskiptakjör að mjög veru-
legu leyti.
• Hvað varðar sjávarafla er hins vegar nú orðin al-
varleg breyting á til hins verra. Á síðasta ári jókst
framleiðsla sjávarafurða aðeins um 1,5% á móti
10,5% aukningu árið 1980 og 15,0% aukningu árið 1979.
Áþessuári eru horf urnar þó mun dekkri. Loðnuveiðar
jafnvel engar og á fyrstu fimm mánuðum þessa árs
hef ur þorskaf li verið mjög tregur hjá togaraf lotanum
og horf ur á að á þessu ári muni heildarþorskaf li fara
minnkandi. Fátt bendir til þess að f ramleiðsluaukning
á öðrum sviðum, eða viðskiptakjarabati, verði á þessu
ári til að bæta okkur upp skakkaföll í sambandi við
loðnu- og þorskveiðarnar.
j Ritskoðunar-
I tilhneigingar
IBandariski rithöfundurinn
Lawrence Millman vikur aö
■vaxandi ritskoöunartilhneig- ■
Iingu i landi sinu i viötali i Helg-1
artimanum. Hann segir m.a.: |
I' „Hér vita allir aö Móralskal
meirihlutanum tókst aö útrýmal
vissum sjónvarpsþáttum einsj
og Lööri úr amerisku sjónvarpi.*
I'Hitt vita kannski færri hvaðl
Móralska meirihlutanum hefurl
orðið ágengt i aö fá vissar bæk-|
ur fjarlægðar úr skólabókasöfn-"
Jum. Og það eru ekki bækur seml
|ég mundi álita æsinga eða áróð-j
jursrit, hvað þá klám. Ég hef|
■fylgst aðeins með gangi þessara'
J mála i Maine — i smábæjum þar |
jhefur foreldrum sem sitja ij
jskólanefndum tekist að fá bæk-|
■ur eins og „Catcher in the Rye”>
Jeftir Salinger og „Slaugther-|
jhouse Five” eftir Vonnergutj
jfjarlægðar úr bókasöfnum. Og|
•svo fleiri bækur sem eru flestar*
fhverjar minna þekktar enl
Isnerta eitthvað kynferðismál,I
getnaöarvarnir, sósialisma og|
■ annan undirróður. Þó það fari.
Ileynt viðgengst i raun ekkij
minni ritskoðun en hefur veriðj
siöustu fjörutiu árin, það er rit-J
•skoðun alls staðar, hjá útgef-.
|endum,iskólumogsjónvarpi.‘ |
• Hér hef ur verið dregin upp dökk mynd af horf um
í þjóðarbúskap okkar Islendinga á þessu ári. Fyrir
allaaðilaer hollt að horfast í augu viðþá mynd eins og
hún er, og búa okkur í stakk til að mæta nokkrum
erf iðleikum.
• Hér skal þó áhersla á það lögð, að þótt sjávarafli
minnki eitthvað í eitt eða tvö ár, þá þarf almenn
kjaraskerðing ekki endilega að fylgja í kjölfarið. Kjör
hinna lakar settu mætti eftir sem áður bæta nokkuð,
en þá auðvitað með réttlátari skiptingu þjóðartekna,
minni sóun hjá fyrirtækjum, einstaklingum og opin-
berum aðilum og markvissum aðgerðum til að auka
framleiðsluverðmæti, hvar sem því verður við komið.
j Hœgri
: timburmenn
IMillman kallar þessar|
hremmingar hluta af hægri|
timburmönnum I Bandarikjun-I
(um eftir frjálsræði og tiltölulega1
.bærilegt ástand i um það bil tvoj
járatugi. Hann segir: j
• Fari þjóðarframleiðsia minnkandi, þá verður
krafan um réttlátari skiptingu þess sem aflað er enn
brýnni.
• Okkar þjóðfélag er sóunarþjóðfélag, þar sem
gífurlegum verðmætum er kastað á glæ með óhófs-
eyðslu, í stað þess að nýta verðmætin til að bæta kjör
hinna lakast settu, eða til uppbyggingar fyrir fram-
tíðina.
• Það er i þessum efnum, sem við þurfum að taka
okkur á. Til þess þarf samstillt átak stjórnvalda i
samvinnu við verkalýðshreyfinguna í landinu og alla
þá sem setja hag vinnandi alþýðu ofar stundargróða
f járplógsmanna og braskara. Hef jumst handa strax.
I „En nú finnst mér við vera!
■aftur stödd á tima Eisenhowersj
Ieða MacCarthys, tima norna-S
veiða, bókabrennajj
kommúnistahræöslu. Komm-i
■únistar geta jú eöli málsinsj
Isamkvæmt ekki verið barn-j
fæddir i okkar landi, þeir hljótaj
að vera Rússar eða jafnvelí
■Islendingar, sem koma til aðj
Isnúa drengjunum okkar fráj
trúnni á mömmu, eplapæ,|
ameriska fánann og „The New.
■ York Yankees” — það er horna-1
Iboltalið. Þeir biða bara eftirj
færi á að kippa teppinu undanj
litsjónvarpstækinu.” D
— k.
klrippt
Hvorki
hœgri
né vinstri
Hver dagur sem liöur færir
okkur nýja skemmtun i túlkun
borgar- og bæjarstjórnarkosn-
inganna. Mikið af þvi gamni er
spunnið utan um Alþýðuflokk-
inn. Jón Baldvin Hannibalsson
skrifaði á dögunum leiðara i
blað sitt sem heitir „Að standa á
eigin fótum”. Þar er lögð á það
mikil áhersla, að Alþýðuflokk-
urinn hafi sérstööu og eigi
möguleika á aö sækja sér fylgi
bæði til Sjálfstæðisflokksins og
Alþýðubandalagsins vegna þess
aö mikiö af kjósendum þeirra
flokka séu i raun og veru kratar.
Sitthvað er nú til i þessu hjá Jóni
— en hinu er jafn ósvarað fyrir
þvi hvernig á þvi stendur aö
„kratar” kannast ekki við
krataflokkinn.
Ritstjóri Alþýðublaðsins vill
leysa hin vistfræðilegu mál
flokksins með þvi aö hasla sér
einhverskonar miðjuvöll að
standa á. Alþýðuflokkurinn seg-
ir hann „á hvorki að hallast til
hægri né vinstri”. En það sem
ritstjórinn meinar er svo það, að
hann vill vara samkrata sína
við þvi að leita einskonar sam-
stöðu með Alþýðubandalaginu
— „þá munu Islenskir sósial-
demókratar á ný taka til fót-
anna inn i Sjálfstæðisflokkinn”.
Þetta er fróðlega kenning, en
Miðsœkni
Nú. Fleiri vilja taka til máls.
Einn af höföingjum Alþýðu-
flokksins i Vestmannaeyjum er,
eins og ritstjórinn á móti þvi að
„dúlla til vinstri og hægri”.
Hann vill aö Alþýðuflokkurinn
sé „fjálslyndur miðjuflokkur”.
Hann um það — en þeir sem
bera fram slikar yfirlýsingar
ættu sist af öllu aö undrast það,
aö mikill fjöldi þeirra sem rit-
stjóri Alþýðublaðsins kallar
sósialdemókrata telja sig best
komna hjá Alþýðubandalaginu.
Það var annars þessi fram-
bjóðandi sem á skemmtilegustu
meðmælin til Alþýðuflokksins
eftir kosningar. Hann segir:
„Samstarf flokksins inn á við
þarf aö stórauka”. Þetta er nú
miðsækni sem segir sex!
Óttinn
Þórarinn á Timanum telur i
leiðara á dögunum að það hafi
komiö glöggt fram I borgar-
stjórnarkosningunum að það sé
„óheppilegt” að fela
Alþýðubandalaginu forystuhlut-
verk. Hann rökstyður þetta á þá
leið, að öflugir fjölmiðlar Sjálf-
stæðisflokksins hafi komið þvi
inn hjá kjósendum, að Alþýðu-
bandalagið „drottnaði með
harðri hendi i borgarstjórnar-
meirihlutanum” — þar með hafi
skapast óttivið Allaballann sem
hafi svo komið niður á öllum
meirihlutaflokkunum fyrrver-
andi.
Það er að sönnu ekkert nýtt að
fjölmiðlar ihaldsins hamist
gegn sósialistum og máli það
upp með hinum dekkstu litum
hvað sé I vændum ef þeir fari
Pólitískt óveður
* vinstri væna
Forustu Alþýdu-þ",
bandalasshafhaðl' 5??..
—RITSTJORNflRGREIN-—------L__
Að standa á eigin fétum
hún virðist ekki standast próf
reynslunnar. Alþýðuflokkurinn
hefur jafnan skroppið saman
þegar hann hefur veriö við hlið
Sjálfstæðisflokksins — hvort
sem væri I stjórn eða stjórnar-
andstöðu — og einmitt þá hefur
lekið úr honum til ihaldsins.
Hótun
En það eru fleiri en Alþýðu-
blaðsritstjórinn sem vilja vara
krata við þvi að setja upp
vinstribros. Staksteinar tala á
laugardaginn um þetta efni meö
þjósti nokkrum og mæla eins og
sá sem valdiö hefur. Þar er að
finna alveg ódulbúnar hótanir
um aö kratar megi við öllu illu
búast ef þeir ekki makka rétt:
„Sjálfstæðismenn hafa um
tuttugu ára skeið verið þeirrar
skoðunar, að helst ættu þeir
samleið með Alþýðuflokknum.
Þessa skoðun má rekja til hins
góöa og trausta samstarfs, sem
tókst i viðreisnarstjórninni. Lík-
lega er rétt að taka hana til end-
urmats, þvi að svo viröist sem
kratar leitist við að nýta sér vel-
vilja sjálfstæðismanna, en hug-
ur þeirri stefni i raun i átt til
Alþýðubandalagsins. Sjálf-
stæðismenn verða einnig að átta
sig á þvi að þeir geta ekki leitt
krata i rétta átt af þessum
krossgötum og sist af öllu ber
þeim nokkur skylda til þess,
þegar tekiö er mið af þeim svi-
viröingum, sem ausið var yfir
Sjálfstæðisflokkinn af efsta
manni krata I Reykjavik i kosn-
ingabaráttunni”.
með völd eða haldi völdum. Það
á að afkristna börnin, innræta
þeim kommuniskt viðhorf,
drepa framtak einstaklingsins,
taka ibúðir af gömlu fólki, éta
upp hvern eyrir sem áður var
sparaður og yfirleitt undirbúa
Gúlagið meö öllum ráðum. Þeg-
ar svo sósialistar fara með
stjórnsýslu þá er einatt eins og
Morgunblaðsliðið verði fyrir
enn meiri vonbrigðum en þeir
óþolinmóðu i villta vinstrinu ef
að byltingin byrjar ekki á næstu
vikum eftir kosningar!
Ekki stór-
mannlegt
Það er ekki gott að segja hve
mikil áhrif þessi hræðsluáróður
hefur. En hitt er ljóst, að fulltrú-
ar Alþýðuflokksins og
Framsóknarflokksins létu hann
skelfa sig verulega fyrir kosn-
ingar. Þeir kepptust um að
berja sér á brjóst og bera
fram einhverjar óútfærðar yfir-
lýsingar um að þeir hefðu haldið
aftur af Allaballanum, haldið
honum I skefjum, sest á frekju
Alþýðubandalagsmanna og þar
fram eftir götunum. Ekki var
það athæfi stórmannlegt, svo
mikið er víst. Og það er vist, að
ekki gat það með neinu móti
aukið traust á miðjuflokkunum
tveim, sem notuðu tækifærið til
að viðra sig svolitið upp viö
hægrisjónarmið og láta liklega
við lið Daviðs. Enda fór það svo,
að sá borgarfulltrúi sem lengst
gekk fram I þessari iðju féll i
kosningunum. —áb
•i skorið