Þjóðviljinn - 17.06.1982, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 17. júni 1982
DJOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann.
ftitstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
Ólafsson.
Fréttastjóri: Þórunn Siguröardóttir.
L'msjónarmaftur sunnudagsblafts: Guöjón Friðriksson.
Auglvsingastjóri: Svanhildur Bjarnadóttir.
Afgreiftslustjóri: Filip W. Franksson.
Blaftamenn: Auöur StyrkársdóUir, Helgi Ólafsson
Magnús H. Gislason, ólaíur Gislason, Óskar Guðmundsson,
Sigurdór Sigurdórsson, Sveinn Kristinsson, Valþór Hlööversson.
iþróttafréttaritari: Viöir Sigurösson.
L tlit og hönnun: Andrea Jónsdóttir Guðjón Sveinbjörnsson.
l,jósmyndir:Einar Karlsson, Gunnar Elisson.
Ilandrita- og prófarkalestur: Elias Mar. Trausti Einarsson.
Auglýsingar: llildur Kagnars, Sigriöur H. Sigurbjörnsdóttir.
Skrifstofa: Guörún Guövarðardóttir. Jóhannes Harðarson.
Afgreiftsla: Bára Siguröardóttir, Kristin Pétursdóttir.
Sfmavarsla: Sigriður Kristjánsdóttir. Sæunn óladóttir.
Húsmóftir: Bergljót Guöjónsdóttir.
Bilstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Innheimtumenn: Brynjóllur Vilhjálmsson, Gunnar
Sigúrmundsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen
Jónsdóttir.
t'tkevrsla. afgreiftsla og auglýsingar: Slftumúla 6,
Keykjavik, simi 8i:ct:s
Prentun: Blaftaprent hf.
Verum hraust
• Þann 17. júní 1982 hefur fsland verið sjálfstætt
lýðveldi í 38 ár, og fullvalda ríki á sjöunda áratug.
Þótt margt haf i gengið lakar en skyldi, þá fer þó ekki
milli mála að hitt yf irgnæf ir sem vel hef ur tekist.
• A nokkrum áratugum hefur þjóð okkar risið frá
örbirgð til auðsældar og er öll sú mikla saga æf intýri
líkust. En við skulum muna vel að oft er erf iðara að
gæta fengins f jár en af la,og það á einnig við um sjálf-
stæði smárrar þjóðar í hörðum heimi. Þótt stjórnar-
farslegu sjálfstæði haf i verið náð og lýðveldi stofnað,
þá leynast við f ramtíðarbrautina margvíslegar
hættur. Sú er hættan mest að sjálf ur viljinn dofni, vilj-
inn til þess að halda hér uppi sjálf stæðu þjóðríki og því
menningarlega og sögulega samhengi, sem er undir-
staða þjóðlegrar reisnar.
• Sjálfsagt eru þeir til sem meina vilja að lífskjör
okkar Islendinga þyrftu ekki að vera verri, þótt við
fylgdum Dönum inn í Efnahagsbandalag Evrópu ell-
egar gerðumst eitt fylkið í Bandaríkjum Norður-
Ameríku. Þeirri skoðun skal harðlega mótmælt. Eða
hvað halda menn að hér yrði skilið ef tir af öllum þeim
arði sem okkar náttúruauðlindir á landi og í sjó bjóða
upp á, ef ísland væri aðeins einn útkjálkahreppur í
stórveldi fyrir austan haf eða vestan. Þá mynd ætti
ekki að vera þörf á að draga upp.
• Mörgum þeim, sem búa í dreifðum byggðum
landsins, finnst um langan veg að sækja sín mál til
stjórnsýslustofnana í Reykjavík, og eru þó vart 20
dagleiðir á hestbaki milli þeirra byggðarlaga, sem
fjærst liggja og höfuðborgarinnar. En hvað þá, ef
menn þyrftu að sækja sín mál til BrOssel eða
Washington?
• Við skulum muna alla daga hvílíkt fagnaðarefni
það er að vera þegn smárrar þjóðar, að minnsta kosti
haf i hún þann metnað að vilja sjálf ráða eigin málum
og virða land sitt sögu sína og menningu.
•' ,, Einstaklingur, vertu nú hraustur", segir Jónas
Hallgrímsson.
• Á íslandi er auðveldara að uppfylla þá kröfu en
víðast annars staðar, ekki vegna þess að loftið er hér
gott og heilsugæsla í bærilegu lagi, heldur vegna hins,
að í samfélagi svo smárrar þjóðar hefur hver ein-
stakur langtum meiri möguleika til að láta til sín taka
og eiga gildan hlut að málef num sinnar þjóðar, heldur
en þegnar risaveldanna og annarra stórþjóða.
• Hversu miklu auðveldara ætti það ekki að vera, að
halda hér uppi virku og lifandi lýðræði með sem al-
mennastri þátttöku heldur en hjá þeim í Moskvu og
New York, en hraustur og dugandi er sá einn, sem
eygir leið til að verða nýtur í samfélaginu með einum
hætti eða öðrum og stuðla að breytingum þess.
• í því alþjóðlega umróti sem við nú lifum á f jöl-
miðlaöld er vissulega mikil hætta á því, að uppvax-
andi kynslóðir missi sjónar á arfi fortíðarinnar, á
samhengi sögunnar og þeim dýru menningarverð-
mætum, sem íslensk þjóðartilvera byggist á. Gegn
þessari hættu ber að snúast — ekki með heimskulegu
ofstæki gegn erlendum áhrifurp, heldur með öflugu
menningarstarfi, sem byggi á sífelldri víxlverkan
þess besta úr eigin sjóði og annarra, gamals og nýs.
• Okkur íslendingum er nauðsynlegt að sækja okkur
menntun og menningaráhrif til annarra þjóða, en
ástæða er til að staldra við og spyrja hvort hinir þjóð-
legu þættir hafi ekki verið vanræktir í uppeldisstarfi
okkar á síðari árum,m.a. í skólakerfinu. — Hvort sú
menntun og mótun, sem hér er í boði, ekki síst í f jöl-
miðlum, geri ekki of lítið af því að minna menn á
skyldur við land sitt og þjóð.
• Enginn verður góður fslendingur nema hann horf i
vakandi augum til umheimsins og þekki skyldur okkar
viðstríðandi mannkyn.Til hins kynni að draga að hér
mótist menn og menntist á heimsins hátt, en kunni þó
það eitt sem boðið er upp á í alþjóðlegri gerviveröld
f jölmiðlanna, og gætu þess vegna eins étið sitt tros í
Ástralíueða Ameríku. Þá yrði heimurinn fátækari, og
ísland ekki lengurtil, nema sem liðinn draumur horf-
inna kynsióða, skotvirki erlendra herþræla, en þúsund
ára saga týnd.
— k.
j Kreisky
: um
| ísrael
j og
! Palestínumenn
| Bruno Kreisky, kanslari
IAusturrikis, tók við friðar-
verðlaunum sænsku
verkalýöshreyfingarinnar á
, dögunum. Kreisky er einn
Iþeirra evrópskra stjórn-
málamanna sem hefur reynt
að finna leiöir til að leysa
, mál Palestinumanna og
Iísraela og hefur hlotið litlar
þakkir fyrir hjá frændum
sinum, en sjálfur er Kreisky
, af Gyðingaættum. 1 viðtali
Ivið kanslarann i DN, þar
sem hann vikur m.a. að sið-
ustu atburðum i Libanon
, segir:
1„Ég er einn þeirra fáu sem
vita að það hafa verið mögu-
, leikar á að koma á friði i
IAusturlöndum nær... Það er
enginn vafi á þvi, að ef að
Israelar hefðu verið reiðu-
, búnir til undirbúningsstarfs
Imeð PLO (Frelsissamtökum
Palestinumanna) þá hefði
verið hægt að fá viðurkenn-
, ingu PLO á ísraelsriki ef að
Imenn hefðu um leið viljað
viðurkenna rétt Palestinu-
manna til aö stofna eigiö riki
, á Vesturbakkanum og i
IGaza.
En i Israel hafa menn ekki
, einu sinni viljaö ræða þetta.
IÞar er aðeins minnihluti sem *
vill friö og veit að ekki er
hægt aö halda áfram sem nú.
, Við verðum”, sagöi Kreisky,
1„að vekja samvisku heims-
ins. Við höfum byrjaö það
starf i Evrópu, en i Banda-
, rikjunum gera menn sér enn
Iekki grein fyrir málstað
Palestinumanna. Og meðan
það gerist ekki i Bandarikj-
, unum þá er ekki hægt aö fá
j ísraela til að skilja þetta...
I Þaöerekkihægtaðþurrka
* út miljónir Palestinumanna
Ieða reka þá á brott”, sagöi
Kreisky ennfremur.
• En vel á minnst: Islend-
Iingar hafa ekki haft sig sér-
lega mikið frammi i þeirri
viðleitni til að „vekja sam-
* visku heimsins” sem Bruno
IKreisky talar um. Ættu þó
einnig þeir sem hafa nokkrar
taugar til Israels að geta
• skiliö, að sú tveggja rikja
Ilausn sem hann minnir á er
sú eina sem kemur til greina
ef ekki á illa að
• fara — einnig fyrir Isra-
elum.
Fögnuður
Morgunblaðiö var i spariföt-
unum i gær. Astæöan var mikill
fögnuöur þar i húsi yfir sigri
Breta i Falklandseyjastrfðinu.
Fyrirsagnirnar á forsiöu sögöu
sitt um yfirmáta hrifningu af
hinum sterka. Þar segir neöst
„Argentinumennirnir hlupu
eins og hérar” en efst á forsiö-
unni er svo stunduð pólitisk
endurholdgunarpredikun með
þvi að téngd eru saman tvö
bresk átrúnaðargoð islenskra
ihaldsmanna: „Thatcher er
eins og Churchill endurborinn”
segir þar.
,Frækileg herför
Þær hneigðir sem forsiöan
lýsir spretta svo út i miklu fjólu-
skrúöi i leiöara blaðsins. Ekki
veröur betur séð af honum en
flest hafi verið gott og ánægju-
legt við Falklandseyjastriðið.
Þar er meöal annars þessar
perlur að finna:
„Bretar unnu þvi sigur á
Falklandseyjum og luku þar
með einhverri frækilegustu her-
för sem farin hefur verið á sið-
ari timum..” „Herför Breta
hefur sýnt að þeir búa yfir miklu
afli, og þeir geta beitt þvi með
árangursrikum hætti viö hinar
erfiðustu aðstæöur”. „Má segja
þaö staðfesti mikla hæfni
stjórnenda breska sóknarflot-
ans, hvernig varnir Argentinu-
manna I Port Stanley hrundu
nær mótstööulaust til grunna
eftir um þriggja sólarhringa
átök”...Og svo mætti áfram
telja. Leiðarinn samfagnar
Bretum yfir þvi, að nú muni
sjálfstraust þeirra vaxa. Hann
er lika hæstánægður yfir þvi, að
Falklandseyjastriöiö veröi nyt-
söm lexfa i sjóhernaöi og notar
tækifæriö til aö efast um þá
kenningu aö mikið skipatjón i
striðinu hafi sýnt fram á aö timi
ofansjávarskipa sé liöinn. Nei,
segir hinn herskái aðdáandi frú
Thatcher, herförin sýnir einmitt
fram á aö floti veröur aö vera!
Og sem fyrr segir: allt fer nú á
hinn besta veg I breska heims-
veldinu: „1 herförinni hefur
fengist dýrmæt reynsla I sjó-
hernaði sem mun styrkja varnir
Vesturlanda á Norður-Atlants-
hafi”.
Skammgóður
vermir
Leiðarahöfundurinn gefur þvi
engan gaum aö þvi sem ýmsir
breskir fréttaskýrendur hafa
veriö ófeimnir viö aö minna á aö
Bretum er þaö út af fyrir sig
skammgóöur vermir aö hafa
unniö hernaöarsigur á fremur
illa búnu herskylduliöi Argen-
tinumanna. Vandræöin byrja
hjá Bretum sjálfum að þeim
sigri loknum — þvi aö þaö er
ljóst aö hvaöa stjórn sem viö
klíppt
tekur i Argentinu (vonandi
veröa þó þær jákvæöar mála-
lyktir i þessum átökum aö her-
foringjaklikan þar hrekist frá
völdum) — hvaöa stjórn sem
þar situr mun itreka fyrri kröfu-
gerö til Falklandseyja, sem nú
hefur veriö vætt i blóöi hundr-
uða ungra manna. Það er lika
ljóst, aö herförin hefur veriö dýr
og að öflug herseta suður i höf-
um verður lika dýr og erfið. Það
væri i leiðinni hægt að striða
Natóvininum sem leiðarann
skrifar á þvi, að eins og bent var
á i nýlegri grein Anthony Samp-
sons I Newsweek, þá mun fram-
hald Falklandseyjaævintýrisins
veikja vigbúnaö Nató á
Noröur-Atlantshafi — vegna
þess að framhald það sem frú
Thatcher býöur upp á bindur
þar herliö og skip.
Stríð til
atkvæðaveiða
Leiðarahöfundur þusar einnig
um pólitiskar afleiöingar hern-
aðarsigurs Breta og segir þá
m.a.:
„Margaret Thatcher, for-
sætisráðherra Breta, hefur
áunnið sér virðingu langt út
fyrir Bretlandseyjar fyrir fram-
göngu sina i þessu máli. Ekki er
óliklegt að hún efni fljótlega til
kosninga og leiti eftir endurnýj-
uöu umboöi fyrir sig og flokk
sinn” Þetta finnst Morgunblað-
inu ágætt: loks fengu flokks-
bræöur blaösins i Bretlandi
tækifæri til að stöðva flóttann
meðal fylgismanna sinna, sem
leiftursóknarstefna frú That-
cher haföi rekiö af staö! Svo
sjálfhverfar pólitiskar sam-
úöarhvatir loka augum leiöara-
skrifarans fyrir þvi sem er
einna hörmulegast viö Falk-
landseyjastriðið. En þar er átt
viö þann þjóðernisbelging sem
striðið hefur vakiö, það spilverk
ráöamanna i London og Buenos
Aires, sem byggir á þvi, að
vopnaskak sé vænlegasta ráðið
til aö eignast þann pólitiskan
stuöning og vinsældir sem litt
þokkaöar stjórnir hafa áöur
fyrirgert. Striö eru nógu djöful-
leg, þótt ekki sé fariö aö nota
þau til atkvæöaveiöa.
Og að lokum eina spurningu
til Morgunblaðsins: Hvernig
hefði fariö fyrir Islendingum i
þorskastriði ef að flokksystirin
frækna, frú Thatcher, heföi þá
veriö komin til valda? Ætli hún
hefði ekki látiö skjóta islensku
varðskipin í kaf til að „sýna
sannarlega að Bretar hafa ekki
glatað þeim styrk sem i senn
geröi þá einráða á höfunum og
aö heimsveldi fyrri á
öldum” — eins og segir i loka-
oröum leiöarans undarlega,- AB
og skerrið
40 SÍÐUR
MIÐVIKUPAGUB 18. JÍINÍ 1982
Prcnltmlðji Mor8unbUd»ln».
„Thatcher er eins og
Churchill endurborinn“
________________iull 4 -VJO (Jflld
8. lil FdkludMrju. n Mlun
■i «D nou uudir •lrlMu|>. un
voru um bort I nutnlnguklpinu
inlk Conveyor. un v«r «6itH ZS
Th.u-hvr «kýr«i frá H. •« broUir
Vr.lur-K.lll.nd, til «á tlipulrggj,
brotlíluuin* um I þúwnd w«Mt
innkr, Wmuu þnánn Hán
irrindi «nni| frá þvi, n» v.tn.vrlun
i Port Sunlry vmrl úr l.ai Of mikl-
um rrfiílnlum v»ri bundkS n» kom.
.rjrnlínUu fíngunum I akjál og «i»-
nn konu þrim hrim
Forurti*rá»hrrr«nn hotti þvf viá.
„Argentíiuimennirnir
hlupu eins og hérar“
*f voldum .tdrt gám.flutninnukip til oyj- OÍ«
"L hrim Pnnnig h.f* .tjdmor.nd-
,l»4in»«r rkki .iíur rn atjórn.r-
. - í l>_________.I__l: r.nniA rinrl nv
fjolmiólum hrfur vrrlft *«i
,f .triftuniniii o* þjóírrmbu
Th.lrhrr. foruvtirráóhrrra
BrrU. hríur ákvr»i» *» fmU for
PalkUndmvium. «» Brrtum h«fl
— ó