Þjóðviljinn - 28.07.1982, Blaðsíða 10

Þjóðviljinn - 28.07.1982, Blaðsíða 10
10 SIÐA — ÞJÖÐVILJINN Miövikudagur 28. júll 1982. Hryð juverkaalda 1 Lundúnum ✓ Obreyttar baráttu- aðferðir hjá IRA A þriöjudag I fyrri viku sprungu tvær sprengjur I London. í þess- um sprengjutilræöum létu niu manns lífið og u.þ.b. 50 slösuöust. 1 báöum tiivikum var sprengjun- um beint gegn breskum her- mönnum — fórnarlömbin uröu hinsvegar aöallega saklausir vegfarendur. írski lýöveldisher- inn lýsti þvi þegar I staö yfir, aö hann stæöi á bak viö sprengjutil- ræöin. Um nokkurt skeiö hefur veriö hljótt um Irska lýðveldis- herinn. Var jafnvel farið aö gera þvi skóna aö hann heföi breytt um baráttuaöferö. Sú von er nú borin. Viöbrögðin viö sprengjutilræö- unum hafa allsstaöar veriö á einn veg, — algjör fordæming. Eöli- lega. Aldrei geta morö þjónaö neinum málstaö. Þaö er hinsveg- ar álitamál hvort Margaret Thatcher hefur fullkomlega rétt fyrir sér þegar hún segir um sprengjutilræöin „sjúklegur glæpur framinn af illmennum sem hata lýðræöiö”. Auövitaö er létt aö skilja þær ástæöur sem fá breska forsætisráðherrann til aö fella þennan dóm yfir Irska lýð- veldishernum. En þessi dómur er einungis aö hluta til réttlætanleg- ur. Og þaö sem meira er, — sú af- staöa sem kemur fram i umsögn Thatchers lofar ekki góöu um pólitiska lausn á vandamálum Noröur-lrlands. Tilræöin i London i slöustu viku veröur auövitaö aö skoöa I stóru samhengi — bæöi sögulegu og fé- lagslegu. bannig verða hryöju- verkin ekki réttlætt, — slíkt er ómögulegt. Aftur á- móti er hugsanlegt viö slika skoöun aö öölast einhvern skilning á þeim vandamálum sem viö er aö etja á Noröur-lrlandi. Þar gildir sem annarsstaöar aö skilningur er skilyröi fyrir lausn. Þar er kannski skiljanlegt aö breski forsætisráöherrann komi sér hjá þvi ab lita irska vanda- máliö i viöu samhengi. Þaö kem- ur nefnilega I ljós aö rót vandans er aö verulegu leyti aö finna i London én ekki I Belfast. Þetta gildir bæði I bráö og lengd — sögulega og félagslega. Þaö borgarastriö sem háö hefur veriö á Noröur-Irlandi á sér rætur i enskri útþenslustefnu á 17. öld. Oliver Cromwell, — enskur 17. aldar maöur, valdagráöugur, púritani og slunginn hershöföingi, — gekk illa aö ráöa viö hina katólsku Ira. Til þess aö fá betri tök á hinni irsku þjóö flutti hann til Irlands nýja embættismanna- stétt, — aöallega hreinræktaða púritana frá Skotlandi. Þaö eru átökin milli þessarar aöfluttu embættismannastéttar og katólskrar alþýöu Irlands sem Sprengjunum var m.a. beint gegn lifveröi drottningar. hafa mótað sögu landsins á liön- — þó að i breyttri mynd sé, sem sem háðer á Norður-lrlandi og þá um öldum og þaö eru þessi átök, eru undirrót þess borgarastríðs um leiö hrybjuverka irska lýö- veldishersins. Þetta strið er þannig nær þvi að vera stéttastríð en truarbragöastriö einsog oft hefur veriö látiö i veöri vaka. Aðgeröir stjórnvalda i Lundún- um hafa iöulega verið merktar þessum sögulega bakgrunni. Hafa þau lengst af dregiö taum mótmælenda. Þetta hefur veriö óháð þvi hvort i Lundúnum hefur setiö stjórn ihalds eða Verka- mannaflokksins. Það er reyndar svo, aö sá breskur stjórnmáia- maður sem gengiö hefur lengst til móts við katólikka er ihaldsmaö- urinn William Whitelaw, sá sem nú gegnir embætti innanrikisráö- herra. Þegar hann gegndi embætti Irlandsmálaráöherra i stjórnartið Edwards Heaths lagöi hann fram svokallaöa Sunning- dale-áætlun þar sem gert var ráö fyrir aö Norður-lrlandi yröi stjórnað af norður-irskri lög- gjafasamkomu þar sem mótmæl- endur og katólskir ættu báöir full- trúa. Framkvæmd Sunning- dale-áætlunarinnar strandaöi á andstöðu mótmælenda. —bv. Enn uppskerubrestur Bandarískir bændur vilja selja þeim korn Enn einn ganginn er séð frammá mislukkaða korn- uppskeru í Sovét. Er jafn- vel reiknað með að upp- skeran verði ekki meiri en 170 milljón tonn meðan að áætlanir Rússa gerðu ráð fyrir 238 milljón tonnum. Er þetta fjórða árið i röð sem Rússum mistekst hrapalega að ná settu marki i kornframleiðslu. Reyndar er það svo að þetta er hrópandi dæmi um það sem Sovétríkjunum hafa eftilvíII verið mest mislagðar hendur við# þ.e. að bráuðfæða þegna sína. Er þóaf nóguaðtaka. Um leið og þetta gerist berast fregnir um aö vænta megi met- uppskeru I Bandarikjunum sem aö þýöir aö verö á hveiti þar i landi, sem ekki hefur veriö lægra siðan á kreppuárunum, lækkar enn frekar. Þetta kemur til meö aö hafa alvarlegar afleiöingar „Horfir á heyjaforöann hryggur búandinn”. fyrir bandariska bændur, sem næst á eftir þeldökku verkafólki erllklega sá þjóöfélagshópur sem haröast hefur oröiö úti I efna- hagsbágindum siöustu ára. Eina von ameriska bóndans er sú aö hann fái aö selja hveiti til Sovét- rikjanna. Fjótt á litið viröist þetta eölilegt og sjálfsagt. En, — svo sem aikunna er, eru stjórnvöld i Bandaríkjunum sér- stakir gæslumenn mannréttinda og frelsis i þessum heimi. Það hafa þau alltaf veriö. Þvi er það svo aö á meban sovéskur her er I Afganistan og herlög eru I gildi i Póllandi hafa efnahagslegar refsiaögeröir veriö settar á Sovét. Þessar refsiaögeröir felast I al- gjöru viöskiptabanni sem nær til allra vörutegunda. Vissar undantekningar eru þó geröar og liggja til þess tvær ástæöur. 1 fyrsta iagi ef viö- skiptabanniö kemur af einhverj- um ástæöum illa viö væntanlega kjósendur þeirrar stjórnar sem situr. I ööru lagi ef möguleiki er aö tapa peningum á viöskipta- banninu. Þetta þýöir i raun aö góöir möguleikar eru aö fá und- anþágur til útflutnings. Sérstak- lega varöar þetta hveitiö. Fyrir nokkrum árum sat i Bandarikjunum forseti sem hét Carter . Carter þessi var vinur frelsis og mannréttinda svo af bar. Mátti hann hvergi aumt sjá. Iðulega þá Carter forseti hélt ræöur veittist hann hart aö Sovétrikjunum sem hann kvaö ganga allra landa lengst i viröingarleysi fyrir frelsi og mannréttindum. Nú skyldi ekkert til sparaö við aö klekkja á þessari forsmán sem Sovét var. Þessu til áréttingar setti Carter forseti kornsölubann á Sovétrikin sem nú urðu að afla þess hveitis sem mis- tekist haföi aö rækta á heimaslóð um i Argentinu og Astraliu. En, — sem alkunna er, buisness is buisness. Nú rikir nýr forseti i Bandarikjunum og svellur honum í Sovét ekki eins móöur sem Carter forö- um. Allar líkur eru þvi á aö korn- sala frá USA til Sovét eigi nú enn eftir aöaukast. Þaö sem nú gerir bandariskum stjórnvöldum sérstaklega erfitt fyrir er aö þau hafa nýveriö reynt aö þvinga Evrópu I nafni mann- réttinda og frelsis aö hætta viö að kaupa jarögas frá Sovétrikjun- um. Samkvæmt samningi milli rikja Vestur-Evrópu og Sovétrikjanna eiga þau i samein- ingu aö byggja gasleiðslu frá Si- beriu til Vestur-Evrópu. Banda- rikjastjórn hefur nú skipað bandariskum undirverktökum sem ráönir voru hjá þýskum, frönskum og breskum fyrirtækj- um aö rifta öllum samningum varðandi gasleiösluna. Stjórnvöld I Vestur-Evrópu brugðust ókvæöa viö. Breski viðskiptamálaráð- herran lord Cockfield gaf meöal annars út þá yfirlýsingu aö ekki kæmi til mála að Evrópubúar létu Bandarikin etja sér i viðskipta- striö viö Sovét. „Lög sem sett eru i Bandarikjunum”, sagði lordinn, „gilda þar og ekki i Evrópu”. Ef siöan bandariskir bændur fá aö selja Sovét þau 8 milljón tonn af hveiti sem falast hefur verið eftir, er hætt viö að enn frekar kólni vinátta þeirra tyrrverandi' fóstbræðra Ameríku og Evrópu. —bv. Undanfarnar nætur hefur her tsraels haldiö upp árásum á Vestur-Beirút og þannig rofiö vopnahléiö. Hafa tsraelar beitt bæöi flugvélum og stórskotaliöi. Árásunum hefur einkum veriö beint gegn þeim stööum þar sem frelsissamtökin eru talin hafa bækistöövar sinar. Almennt er nú talið að dragi til úrslita I þessu bráðum tveggja mánaöa umsátri Isra- elsmanna um Beirút. Mikillar óþolinmæöi er farið að gæta i stjórn Begins og vilja haukarnir I stjórninni láta til skarar skriöa og taka Beirút meö áhlaupi. Telja þeir aö meö hverjum degi sem llöur styrkist staöa Palestinuaraba. 1 fljótu bragði viröist Israels- her hafa hernaðarlega full- komna yfirburöi. En þegar betur er aö gáö kemur i ljós aö þessir yfirburöir eru ekki eins miklir og ætla mætti. Sá hluti styrjaldarinnar sem búinn er, hefur aö mestu veriö þaö sem kalla mætti heföbundiö striö. Innrás meö stórskotaliöi og skriödrekum, bardagar á til- tölulega opnum svæðum þar sem beita má þyrium og flug- vélum. Einmitt við slikar aöstæður njóta sin yfirburöir isrelska hersins, — háþróuö / Israelsher í vanda tbúöahverfi I Beirút sumariö 1982. tækni, agi og skipulag. Viö þessar aöstæöur stenst enginn Israelsher snúning, — hvorki Arabar né aðrir. Nú er hinsvegar þessum þætti striösins lokiö. Palestinuarabar hafa verið hraktir frá Suöur- Libanon inni Beirilt þar sem her Israels situr um þá. Samkvæmt kunnáttumönnum um hernaöa eiga Israelsmenn um tvennt aö velja, ætli þeir að vinna hernaöarsigur i Beirút. I fyrsta lagi geta þeir með lang- varandi umsátri murkaö lifið úr Palestinuaröbum. Þessi leiö hefur þá galla, séö meö augum Israelsmanna, aö hún er óhemju dýr og, sem vegur eftir- vill enn þyngra: meö þessari aöferö yröi ekki einungis bund- inn endir á li'f þeirra u.þ.b. 7000 Palestinuskæruliöa sem nú hafast viö I Vestur-Beirút, heldur einnig hundruðþúsunda óbreyttra borgara. Þetta þykir ráöamönnum I Israels ekki vænlegur kostur þegar jafnvel heittrúaöir jUöar eru famir aö tala um „sviviröilegt blóöbaö I Beirút.” 1 I I ööru lagi getur Israelski her- i inn ráöist til atlögu inni Beirút I og freistaö þess aö sigra Palestinuaraba i götubar- , dögum. Þá er hinsvegar komiö ■ upp nýtt striðsform. Maöur meö vélbyssu gegn manni meö vél- byssu. Viö siikar aöstæöur fer ■ ekki eins mikiö fyrir yfirburö- un> Israel. Þvf er jafnvel haldiö fram að akkúrat i þesskonar götubardögum standi ■ Palestinuarabar israelskum hermönnum framar. Þaö er a.m.k. augljóst aö yröi þessi leiö farin, mundi þaö þýöa stórkost- .. legt mannfall. Af hinum föllnu yröu isrelskir hermenn aö öllum likindum meir en helmingur. Nokkuð sem isrelsk stjórnvöld eru óvön við og foröar þvi kannski aö þessi leiö verði farin. — bv !

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.