Þjóðviljinn - 28.07.1982, Blaðsíða 9

8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 28. júll 1982.
Miövikudagur 28. júll 1982. ÞJÓÐVILJINN — StÐA 9
Þaö tók langan tlma aö koma öllum yfir ána og þvl voru sumir á leiö
upp aö Hagavatni þegar aörir voru aökoma þaöan. — eik —
Best gætum viö trúaö aö þarna væri beöiö eftir þvl aö Strokkur bæröi á sér. Mynd: — eik
Baidur óskarsson flytur fræösluerindi um Laugarvatn. Mynd: — eik
Hér sér yfir hluta af Hagavatni og Langjökul I baksýn. — eik
Seiflytja þurfti yfir ána. Flestir eru komnir yfir en nokkrir blöa ennþá fars. Mynd: —eik
Sumarferð Alþýðubandalagsins:
Þaö var áreiöanlega meö nokk-
urri eftirvæntingu sem þeir, er
ákveöiö höföu aö taka þátt i ferö
Alþýöubandalagsins upp aö
Hagavatni litu út um gluggann á
laugardagsmorguninn. Lengst af
vikunnar haföi veriö rikjandi litt
fýsilegt feröaveöur. Það var fyrst
á föstudag, sem sólin gaf I skyn aö
hún væri ekki meö öllu farin i
felur. Allt um þaö fengust ekki
ákveöin fyrirheit um þurrt og
bjart veöur á laugardaginn.
En hvaö sáu menn svo þegar
litiö var til veöurs? Jú, laufið á
trjánum sagöi frá suövestangolu,
veöur var þurrt en fremur lág-
skýjaö, án þess aö sanngjarnt
væri aö segja loftiö þrútið.
Árdegisstund á Umferöar-
miðstöðinni
Umferðarmiöstööin. Þar var
margt oröiö um manninn þegar
kl. 8. A planinu sunnanundir þvi
viðlenda húsi þar sem ég átti von
á, samkvæmt fyrri reynslu, aö
hitta fyrir álitlegan hóp væntan-
legra feröafélaga höföu nú fleiri
tugir útlendinga tekiö sér stööu.
Mitt fólk reyndist hinsvegar vera
vestan hússins. Þótt ég þættist
vera þokkalega snemma á ferö þá
voru þó bilarnir orönir full-
skipaöir utan einn. Inn I hann var
engun hleypt. Fararstjórar gáfu
þá skýringu, aö billinn væri of lit-
ill til þess aö rúma þann hóp, er
enn stæöi utan dyra og væri veriö
aö útvega annan stærri. Það tókst
brátt og raskaði þetta timaáætlun
ekki nema um 15 mínútur og þótti
engum mikið.
Fararstjórar og leiösögumenn
voru I hverjum bil og var þeim
auövitaö ætlaö aö geta leyst úr
spurningum um ailt milli himins
og jaröar. I mínum bil gegndu
þeim störfum þær Adda Bára Sig-
fúsdóttir og Borghildur Jósúa-
dóttir. Viö bjuggum þvi viö konu-
riki, i besta skilningi þess orös.
Laugarvatn
Frá Umferöarmiöstööinni var
fariö kl. 15.40. Þá var þegar fariö
aö greiöa til I lofti og allir voru
sannfæröir um ánægjulegan dag.
Viö vorum i aftasta bilnum en þó
kom þaö i okkar hlut ab renna
heim I Hverageröi, þar sem ljós-
móöir var tekin meb i förina. 1
ferðum Alþýöubandalagsins er
jafnan fyrir öllu séö.
Var nú ekiö viðstöðulaust
austur um Olfus, yfir i „Grims-
nesiö góöa” og ekki numiö staöar
fyrr en á Laugarvatni. Dalurinn
heilsaöi meö glampandi sól sem
hélst úr þvi daginn á enda. A
Laugarvatni tók á móti feröa-
löngum hópur Alþýöubandalags-
manna, sem þar hefur átt sumar-
setu um sinn. Slógust þeir nú i
förina og mönnuöu á svipstundu
griöarmikinn langferöabil.
A meöan setið var að snæðingi
úti i guösgrænni náttúrunni sagði
Baldur öskarsson sögu staðarins
i stórum dráttum.
,,í þessum fagra fjallasal,
færöu menninguna,
Laugarvatn i Laugardai,
lengi skaltu muna",
sagöi Haukur Hjálmarsson frá
Hofi á Kjalarnesi, gamall Laug-
vetningur, og mun þessa visu aö
finna i mörgum minningabókum
Laugvetninga.
Laugarvatn hefur tekiö miklum
stakkaskiptum frá þvi aö héraös-
skólinn var þar eina menntasetr-
iö. Nú er þar risinn menntaskóli,
iþróttakennaraskóli, húsmæöra-
skóli, fjöldi ibúöarhúsa nemenda-
bústaöir, verslun, gróöurhús o.fl.
A Laugarvatni er risiö mikiö þorp
blíðu um Suðurland
og staöurinn oröinn margháttað
menntasetur.
Geysir
Adda Bára lét sér ákaflega annt
um sitt fólk. Þegar fariö var frá
Laugarvatni hafði hún rænt
Vésteini Olasyni, sem hún sagöi
aö betur gæti frætt þegna hennar
um Laugardal og Biskupstungur
en hún sjálf. Og Vésteinn stóö líka
vel fyrir sinu. Og áfram lá leiöin
upp Laugardalinn, yfir Brúará og
upp i Biskupstungur.
Næsti viökomustaöur var
Geysir I Haukadal. Gengiö var
um hverasvæöiö en nú var ekki
gosdagur hjá Geysi karlinum en
Strokkur gamli geröi sitt besta i
staðinn.
Einhversstaöar á þessari leiö
voru boönir til kaups happ-
drættismiöar feröarinnar. Voru
þeir fjölmargir en þó fór svo, að
eftirspurnin reyndist meiri en
frambobið. Heföu þeir trúlega
selst fyrir of fjár ef frjálshyggju-
menn heföu stjórnar viöskiptaiif-
inu I feröinni.
öræfaslóðir
Þegar fariö var frá Geysi hvarf
Vésteinn til sins heima. En Adda
Bára var ekki á þvi aö láta af
mannránum. Nú kom hún með
Sigurjón Pétursson upp á arminn.
A þessum gripdeildum gaf hún þá
skýringu, aö framundan væri ör-
æfaleið æði löng og eftir misjöfn-
um vegum og þá væri vel viö hæfi
að hefja söng en Sigurjón úrvals
söngstjóri og hefur mörgu veriö
meira logiö i heimi hér. Borg-
hildur haföi hverjum úthlutað
hverjum og einum einskonar
sálmabók feröarinnar og studdist
Sigurjón við hana en lét þó engan
veginn einhlita en valdi lög eftir
þvi sem honum þótti best viö eiga
hvort sem textarnir stóöu i
sálmabókinni eöa ekki.
Og einhverntima geröist þaö á
þessari leið, aö Adda Bára kvaddi
hvern mann upp aö hljóönema til
þess aö hann mætti kynna sig
fyrir viöstöddum. Var þaö gott
uppátæki.
Selflutningur að Haga-
vatni
Þegar komiö var aö skála
Feröafélagsins, undir Einifelli,
við suöurenda hinna tignarlegu
og hvassbrýndu Jarlhetta, bjuggu
menn sig sem best undir þá ör-
æfagöngu, sem nú var fram-
undan, meö þvi aö boröa vel og
rækilega. Og nú var stutt i einu
hindrunina, sem á veginum varö
og ekki var kannski beint reiknað
meö. Minnti þaö mig á atvik, sem
gerðist þegar Sveinn heitinn afi
minn var eitt sinn aö spila viö
guösþjónustu I gamla daga. Hann
byrjaöi aö sjálfsögöu aö spila lag-
iö alveg grandalaus og kórinn tók
þegar undir viö orgeliö. En
skyndilega hætti karl að spila,
fórnaði höndum og hrópaöi svo
heyra mátti um alla kirkjuna:
„Biöiö ögn viö, þaö er einhver
helvitis kross hér i laginu”. En
kross á nótnastrengjum er merki
sem hækkar viökomandi nótu úm
hálfan tón. Og á þessu pári inni I
miöju smalmalagi þóttist karl
þurfa aö átta sig áöur en hann
héldi áfram spilamennskunni.
Eins fór fyrir okkur. Arspræna,
sem var litil þegar feröanefndin
átti þarna leiö um viku áöur, aö
eftir henni var naumast tekiö, var
nú oröin aö skaöræðis fljóti. Munu
aðeins tveir af bilunum hafa kom-
ist þarna yfir og uröu þeir aö sel-
flytja mannskapinn, sem tók tölu-
veröan tima af þvi þeir skiluöu
hverjum farmi eins langt inn meö
Farinu og þeim var fært. En þá
var eftir alliöng og brött, raunar á
köflum snarbrött brekka upp á
kambinn, sem heldur aö Haga-
vatninu og þann spöl varð aö
ganga. En þá var markinu lika
náö og vib blasti Hagavatniö
spegilslétt og Langjökullinn. Og
þá held ég aö enginn hafi taliö
eftir sér sporin upp brekkuna.
Gullfoss og Brúarhlöð
Nú var stöfnum snúiö heim-
leiöis og ekiö sem leið lá nibur að
Gulifossi, sem skartaði sinu feg-
ursta. Þar gengu menn undir
regnbogann og þar stendur Sig-
riöur i Brattholti vörö.
Slðari viökomustaöurinn i ferö-
inni var svo viö Hvitá hjá Brúar-
hlöðum, undurfagur staöur og
sérkennilegur, sem enginn, er fer
um þessar slóöir, ætti aö láta
óséöan, Þar, I skjólsælli skógar-
brekku, snæddu menn siöasta
nestisbitann og hlýddu á prýöilegt
ávarp Svövu Jakobsdóttur, rit-
höfundar og fyrrum alþingis-
manns. Mun þaö birtast hér i
blaöinu og koma þannig fyrir
augu þeirra, sem ekki höfðu tök á
að ljá þvi eyra upp viö Brúarhlöö.
Ekið niður Arnesþing
Og nú var ekiö I kvöldsólarglóö-
inni niöur Hreppa, Skeið, Flóa og
Olfus. Adda Bára reyndist hafa
mannhyili sem áöur. Nú haföi hún
gómað Eystein Þorvaldsson, sem
alit vissi um þessar sveitir. Og til
Reykjavikur var svo komiö laust
fyrir kl. 9. og þaö hygg ég að
enginn, sem þessa för fór, hafi séö
eftir þvi aö hafa aukið þeim degi i
æviþáttinn.
Jafnrétti á fjöllum
Nú er þaö auðvitaö þannig, i
svona fjölmennum feröum, aö
lengstaf leiöarinnar mynda far-
þegar I hverjum bil einskonar
veröld út af fyrir sig. Þvi er þessi
frásögn aö talsveröu leyti bundin
þeim bil, sem höfundur hennar
var i. En svona til aö auka á fjöl-
breytni ferðasögunnar kemur hér
ofurlitil viöbót og er hún ættuð úr
bil nr. 4. en þar voru þeir farar-
stjórar Vésteinn Ólason og Jón
Hnefill.
Þaö gerðist þaö m.a. aö á leið
yfir gróöurlausar auðnirnar frá
Gullfossi aö Hagavatni, haföi
hinn siöarnefndi yfir nokkrar
gamlar beinakerlingavisur,
flestar af Kaldadal og Gunnar
Valdimarsson bætti viö einni,
eftir Benedikt frá Hofteigi, úr
beinakerlingunni á Smörvatns-
heiði. En svona til leiðbeiningar
þeim sem þekkingu skortir á
þessu fyrirbrigöi skai þess getiö
aö beinakerling var varöa á f jall-
vegi, sem sauöarlegg eöa hross-
legg var stungiö I. Visur, sem
feröamenn settu saman, voru
annaö hvort ritaöar i hrosslegg-
inn eða á blað, sem stungiö var i
legginn. Frægar beinakerlingar
voru á ýmsum fjallvegum svo
sem Stórasandi, Kaldadal, Smör-
vatnsheiöi, Þorskafjaröarheiöi,
Vatnahjalla og viöar. Ekki þóttu
beinakerlingarvisur alltaf prent-
hæfar þótt nú oröið séu þar hið
mesta guösorö miöað viö margt
það, sem látiö er á þrykk út
ganga.
Þegar þessar visur höföu nú
veriö fiuttar komu upp i bilnum
raddir um aö þaö væri skortur á
jafnrétti, aö eingöngu væri ljóðaö
á beinakerlingar. Nú færu konur
i þeim mæli um óbyggöir aö þar
væri ekki siöur ástæöa til aö ljóöa
á beinakarla.
A leið frá Hagavatni meö Jarl-
hettur að baki, köliuöu farar-
stjórar eftir kviölingum um
beinakarla. I fyrstu var tregt um
viöbrögö og byrjuöu þá farar-
stjórarnir sjálfir, fyrst Jón Hnef-
ill:
Þegar kona fer um fjail
á fögrum sumardegi,
gæti brattur beinakall
birst á hennar vegi.
„Gesti fagnar hotdið hrjúft,
hnekktu mlnum vanda.
Ekki veröur einum ijúft
á öræfum aö standa.”
Vésteinn bætti við:
Ferðakona kom að beinakarli
við Hagavatn, þótti hann skop-
legur og hlóvið:
„Þú brosir bölvuð tæfa,”
kvað beinakarlinn,
„hjá Hettum mér sýnist hæfa
að heröa jarlinn”.
Nú þurfti ekki lengi aö biöa þess
aö fleiri tækju viö sér. Gunnar
Valdimarsson kvaö:
Ef að blásinn beinakarl
brosir — móti vonum —
Gcö hans hefur yljast af,
einhverjum förukonum.
Þaö var kona, sem haföi siöasta
orðið um beinakarla og þótti fara
vel á þvi. Svava Jakobsdóttir
kvaö:
Beinakarlí ef kynnist þú
köldum upp á fjöllum,
glædd’onum löngum, lif
og trú
meö Ijóöunum þlnum öllum.
Þegar hér var komiö haföi bill-
inn skilaö sér í byggö og yrkis-
efniö var tekiö af dagskrá.
Svo er þá einnig um ferðasög-
una. —mhg
Þaö var hátt til lofts og vitt til veggja I „borðsalnum á Laugarvatni. Mynd: — eik —
Þarna er Arni Björnsson áreiðanlega aö skýra viðstöddum frá einhverji
er hann aö benda á þá frægu rauf? Mynd: — eik —
iu merkiiegu viö Geysi, kannski
Þær hikuöu ekkert viö aö fara úr sokkunum og vaöa yfir ána, þessar ungu stúlkur, og skeyttu þvf Htt þótt
þær steyttu fót sinn viö steini. Mynd: — eik —.