Þjóðviljinn - 05.11.1982, Blaðsíða 5

Föstudagur 5. nóvember 1982 ÞJÓÐVÍLJINN — StÐA 5
Ólympíuskákmótið í Sviss__
íslendingar í hópi
efstu sveitanna
Frá Helga Ólafssyni fréttamanni
ÞjóÖviljans í Sviss:
ísiendingar eru nú komnir í hóp
©fstu sveitanna í karlaflokki á Ól-
ympíumótinu í skák hér í Sviss,
eftir sigur yfir Búlgörum í dag, 2'h -
IV2. Guðmundur gerði jafntefli við
Radulov,HelgiviðVelikov,Mar -
>eir við Imkov, en Jóhann Hjartar-
son vann Danchef. Svona til gam-
ans má geta þess að nú, áður en
biðskákir verða tefldar er íslenska
sveitin í 4. sæti með 13,5 vinninga.
Annars er staðan sú eftir 5. um-
ferðina að Tékkar eru efstir með
1472 vinning og 2 biðskákir.Sovét-
menn með 13V v. og 2 biðskákir og
íslendingar í 4. sæti með 137: vinn-
ing. Auðvitað mun þetta allt
breytast þegar biðskákir verða tefl-
dar í kvöld.
í 5. umferð tefldu efstu þjóðirn-
ar, Sovétmenn og Tékkar saman.
Tékkar hafa fengið ÍV: vinning á
móti'ö hjá Sovétmönnum, en tvær
skákir fóru í bið, og standa Sovét-
menn tilvinmngs í þeim báðum. Þó
er skák KarpoVs og Horts óljós
ennþá. Það var Polugajevski í sov-
ésku sveitinni sem tapaði sinni
skák.
fslenska kvennasveitin stóð sig
vel í5. umferðogsigraði Kolumbíu
2-1. Sigurlaug Friðþjófsdóttir og
Guðlaug Þorsteinsdóttir gerðu
jafntefll- Hól/S.dór
Síðustu fréttir
Eftir að biðskákir höfðu verið
tefldar í gærkvöldi var það ljóst að
íslendingar voru í 5.-8. sæti, aðeins
tveimur vinningum fyrir neðan
SovétTkin senivoru orðin efst með
15V2 vinning. I öðru sæti eru Tékk-
ar með 14‘/2V., íþriðjasæti V-Þjóð-
verjar með 14 v. og eina biðskák og
í fjórða sæti Argentínumenn með
14 v.
„Pað er œði langt að bíða, ef
verkalýðshreyfingin þarf önnur
tuttugu ár til að gera það
upp við sig, hvernig hún leysi
sjálfa sig upp og setji sig
saman á ný í nafni lýðræðis“.
„Félagar, and-
stœðingurinn er
vel skipulagðuru
Það var hér fyrir nokkru, rétt-
ara sagt 24. sept. s.l. að Vilmund-
ur Gylfason, þingmaður Al-
þýðuflokksins í Reykjavík,
„ljóðaði" á okkar félaga í Al-
þýðubandalaginu og nýtti til þess
okkar eigin vettvang, Sjónarhorn
Þjóðviljans. Mér fannst það bæði
skemmtilegt og vel til fundið hjá
honum og velti því fyrir mér um
hríð, hvort ég ætti að svara, vegna
þess að mín var þar að litlu getið
til dæmis um þá, sem standa
lýðræðinu helst fyrir þrifum. En
um lýðræði vildi Vilmundur ræða
og þá einkum lýðræðið í
verkalýðshreyfingunni.
En nokkuð vafðist það fyrir
mér, hvernig ég mætti svara og
hvers heiður ég ætti að verja,
minn, flokksins, hinna, sem
nefndir voru á nafn, eða
verkalýðshreyfingarinnar. Var
það á mínu færi?
Þá kom Játvarður Jökull Júl-
íusson okkur til bjargar og mér
létti í bili,fannst ómakið af mér
tekið, þangað til ég heyrði þá
kappræða um lýðræðið í verka-
lýðshreyfingunni eða öllu heldur
skortinn á því í útvarpinu, Vil-
mund og Guðmund J. Guð-
mundsson að morgni 26. októ-
ber. Og það rifjaðist upp fyrir
mér, að Vilmundur hafði kallað
mig tepru og síðan yfirfært þá
einkunn á nokkra félaga mína, og
ég hafði látið þessu ósvarað.
Reyndar opinberaðist honum
tepruskapurinn með dálítið sér-
tökum hætti. Hann segist hafa
verið á hlaupum heima hjá sér
með kók og samloku á milli funda
fyrir kosningarnar 1979, og þá
hafi hann séð í sjónvarpinu, hvar
undirrituð brosti teprulega til
Einars Olgeirssonar í forvali hjá
Alþýðubandalaginu og útskýrði
fyrir honum, að áróður væri
bannaður á kjörstað. Nú hef ég
ekki jafn gott minni og Vilmund-
ur og rámar ekki í þennan atburð,
þó Einar Olgeirsson sé mér með
minnisstæðustu mönnum, hvort
sem ég hef hitt hann í Bókabúð
Máls og menningar, þar sem
hann hefur jafnan reynt að kynda
upp í mér hugsjónaeldinn, eða
farið með honum á bíó í út-
löndum að sjá „Kammerater,
motstándaren ár vál organiserad!
(Félagar, andstæðingurinn er vel
skipulagður“). En hvað um það,
kannski var þetta ég og ekki ein-
hver önnur, þótt minnið svíki og
aldrei hafi ég séð um atkvæða-
greiðslu á vegum flokksins, auk
þess gjörsamlega metorðalaus
kona í pólitíkinni.
Stórar staðhœfingar
af litlu tilefni
Vilmundur notar nú samt þetta
litla tilefni til stórra staðhæfinga
og leggur út af á ýmsa vegu.
Teprulegt bros mitt (ef það var
mitt bros) sýnir honum, hvað við
erum pólitískt hrædd og nervös,
forðumst lýðræðisleg skoðana-
skipti og átök, en erum haldin
pólitískri sjálfumgleði, án þess að
eiga fóður undir fat. Þar á ofan
bætist, að við erum full af of rétt-
mætum efasemdum um eigin
skoðanir.
Hugleiðum þennan dóm, því
Vilmundur skrifar í góðu. Og þó
hann sé landsfrægur sleggjudóm-
ari, þá segir máltækið: Oft ratast
kjöftugum satt á munn.
Erum við svona eins og hann
lýsir, teprulegir palísander-
kommar (mætti kannski benda
honum á nýrri kategóríur, furu-
og strigakomma eða bárujárns-
komma ), eða erum við þvert á
móti hress, pólitískt hugrökk og
örugg, reiðubúin til lýðræðislegra
skoðanaskipta og átaka, auk þess
öldungis sannfærð um ágæti eigin
skoðana? Eins og Vilmundur
sjálfur og þau í Alþýðuflokknum
hljóta að vera.
Mér er nær að halda, að það sé
misjafn sauður í mörgu fé, bæði í
Alþýðubandalagi og Al-
þýðuflokki, þótt báðir vilji sjálf-
sagt halda því fram, að í þeirra
flokki séu „betri menn“. En þeg-
ar Vilmundur átelur okkur fyrir
pólitíska sjálfumgleði, þá sýnist
mér hann eiga við, að við könn-
umst ekki við eiginleika eins og
„heilbrigðan metnað og valda-
fíkn“ í okkar röðum, hjá okkur
gerist allir hlutir í einhverskonar
„dópuðu bróðerni“.
Kratísk
móðurmjólk
Þarna kemur Vilmundur
auðvitað við auman blett hjá
mörgum, því gamla hugsjónin
um frelsi, jafnrétti og bræðralag
hefur ekki ennþá dugað til frelsis,
jafnréttis og bræðralags manna,
þótt sums staðar hafi kannski
eitthvað þokað í áttina. Og þeir
sem eiga göfuga hugsjón vilja
gjarna verða jafn göfugir hugsjon
sinni. Það er aftur á móti þrautin
þyngri. Hugsjónin ein er ekki nóg
til að losa sósíalista úr viðjum
mannlegleikans; þeir eins og
aðrir mótast fremur af fortíð sinni
en framtíðarsýn.
Vilmundur segist hafa drukkið
það með móðurmjólkinni, að
lýðraeði væri nokkuð gott af sj álfu
sér. Ég fékk líka kratíska móður-
mjólk að drekka og ætti þess
vegna að hafa líka skoðun og
hann á ágæti lýðræðisins, en ef
okkur skyldi samt sem áður
greina á í einhverjum efnum, þá
gæti það átt rætur að rekja til
þess, að ég er dóttur alþýðu-
mannsins, en hann sonur
Alþýðuflokksins. Og þó að ég
eigi ekki í neinum erfiðleikum
með að viðurkenna einstaklings-
eðli mannsins, þá sé ég hann engu
síður sem hluta af ákveðnum
hópi og ákveðinni stétt. Einstakl-
ingar berjast um völdin, maður
og kona berjast um völdin, ólíkir
hópar og STÉTTIR berjast urn
völdin. Hið síðast nefnda vefst
varla fyrir varaformannsefni
flokks, sem kennir sig við alþýð-
una.
Tilrœði eða
lýðrœði
Og nú þegar Vilmundur hefur
lagt fram frumvarp til laga um
breytingu á lögum nr 80 11. júní
1938, um stéttarfélög og vinnu-
deilur, þá segir hann að það sé
gert til þess að auka lýðræðið í
verkalýðshreyfingunni, en Guð-
mundur J. Guðmundsson for-
maður Dagsbrúnar ku hafa kall-
að það tilræði við þá sömu hreyf-
ingu. Hvor hefur réttara fyrir
sér?
Meginatriði frumvarps Vil-
mundar (og Árna Gunnarsson-
ar), sem er aðeins í þrem grein-
um, er að allir launþegar, sem
taki laun hjá sama atvinnurek-
anda, geti stofnað félag á vinnu-
Steinunn
Jóhannes-
dóttir
skrifar
stað, sem hafi með samninga að
gera og taki í einu og öllu við rétt-
indum og skvldum stéttarfclaga.
Þetta er skyld hugmynd og
ASÍ samþykkti sjálft í stefnuskrá
fyrir meira en 20 árum, þ.e.a.s.
að breyta skipulagi sínu í þá átt,
að vinnustaðurinn yrði grunnein-
ing í staðinn fyrir fagfélögin, eins
og fram kemur í langri og fróð-
legri greinargerð með frumvarp-
inu. Samt hefur ekkert orðið af
þessu enn, en í staðinn verið
reynt að taka skref í vald-
dreifingar- og lýðræðisátt með
því að stofna landshluta-
sambönd. Hvað tefur?
Litlar einingar
Er það barátta stríðandi fylk-
inga innan ASÍ, þótt enginn sé
þar kapitalisminn, þar sem hags-
munir einstakra hópa eru farnir
að sitja í fyrirrúmi fyrir hagsmun-
um verkalýðsstéttarinnar í heild
sinni, öfugt við margyfirlýst
markmið? Er það faglærði
iðnaðarmaðurinn, sem ekki vill
vera í starfsgreinafélagi með
ófaglærðu verkakonunni og
faghyggjan því farin að bera hina
eiginlegu stéttarvitund ofurliði?
Er það „heilbrigður metnaður og
valdafíkn" foringjanna, sem ekki
gæti notið sín í öðru kerfi? Eða er
það fleira, sem kemur til og aðrar
efasemdir sérstaklega um
valkostinn Vilmundar?
Það er ekki ólíklegt, að fram
kæmu margvíslegar aukaverkan-
ir fyrir verkalýðinn og verka-
lýðsbaráttuna, ef verkalýðshreyf-
ingin yrði leyst upp í jafn litlar
einingar og Vilmundur leggur til,
eða allt niður í 25 manna eftir
stærð fyrirtækja. Það leiddi vafa-
laust til enn meiri sérhyggju og nú
í formi fyrirtækjahyggju, eins og
þeir ku hafa í Japan, í staðinn
fyrir faghyggjuna vafasömu. Og
það gerði hugsanlega út af við
þann vott af stéttarvitund, sem
enn er eftir, þegar búið væri, „að
opna fyrir þann möguleika að
betri samvinna og meiri skilning-
ur verði á milli þeirra, sem við
fyrirtækið starfa og hinna, sem
það reka.“
Hér undrast ég aðeins, að
lýðræðisástin skuli ekki leiða
hinn frjálslynda, demókratíska
nýjafnaðarmann nógu langt til að
hann leggi til, að þeir sem starfi
við fyrirtæki eigi ekki aðeins rétt
til að stofna félag, heldur einnig
til þess að eignast hlutdeild í því
og njóta arðsins af því. Það þætti
mér lýðræðislegt.
Það leggur Vilmundur aftur á
móti ekki til, oggeturverið vegna
þess að hann sé frjálshyggju-
jafnaðarmaður auk alls annars.
Samtökin haldi
afli sínu
Það er æði langt að bíða, ef
verkalýðshreyfingin þarf önnur
tuttugu ár til að gera það upp við
sig, hvernig hún leysi sjálfa sig
upp og setji sig saman á ný í nafni
lýðræðis. Og svo sannarlega
veitir ekki af því, að hún hristi sig
svolítið, jafn réttmætar áhyggjur
og margir hafa af óvirkni félag-
anna og þrásetu foringjanna, að
ekki sé minnst á stöðu kvenna
innan hennar, sem bæði hafa lág
laun og lítil völd. En skipulags-
breytingin hlýtur þó að vera gerð
með þeint hætti, að samtökin
missi ekki það afl, sern rnáli
skiptir, þ.e.a.s. fjöldaaflið, sem
eitt dugar á móti valdi auðsins og
handhafa hans. Alþýðusamband
íslands er voldugt afl í þjóð-
félaginu vegna þess að það eru
samtök yfir 50 þúsund manna.
Gallinn við slík risasamtök er
aftur á móti sá, að í þeim er mikil
tilhneiging til sterkrar mið-
stýringar, skrifræðis og óper-
sónulegs valds, en áhrifaleysis
hins almenna manns. Þess vegna
hlýtur verkalýðshreyfingin að
verða að taka mark á gagnrýn-
endum innan sem utan vébanda
sinna, en þó ávallt minnug þess,
að andstæðingurinn er vel skipu-
lagður.
Mánaðamót okt-nóv.
Steinunn Jóhannesdóttir er
leikkona við Þjóðleikhúsið og
hefur skrifað fjölmargar greinar í
Þjóðviljann.