Þjóðviljinn - 10.11.1982, Blaðsíða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur lO.nóvember 1982
MOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan Ólafsson.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guöjón FriðriKsson.
Augiýsingastjóri: Svanhildur Bjarnadóttir.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Blaðamenn: Álfheiður ingadóttir, Helgi Ólafsson, Lúðvík Geirsson, Magnús
H. Gíslason, Ólafur Gíslason, Óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson,
Þórunn Sigurðardóttir, Valþór Hlöðversson.
íþróttafréttaritari: Víðir Sigurðsson.
Útlit og hönnun: Andrea Jónsdóttir, Guðjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Elíasson.
Handrita-og prófarkalestur: ElfasMar, Gísli Sigurösson, Guömundur Andri
Thorsson.
Auglýsingar: Áslaug Jóhannesdóttir, Sigríður H. Sigurbjörnsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Kristín Pétursdóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar Sigmundsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar: Síðumúla 6 Reykjavik, simi 8 13 33
Umbrot og setning: Prent.
Frentun: Blaðaprent h.f.
75.000 krónur
á heimili
• Ef spá Þjóðhagsstofnunar um þróun þjóðarframleiðslu
og þjóðartekna okkar á næsta ári gengur eftir, þá verður
hér ekki baðað í rósum á árinu 1983.
• Spá Þjóðhagsstofnunar er sú, að á árinu 1982 verði
þjóðartekjur á mann um 5% minni en árið 1981 og að á
næsta ári muni þær enn lækka verulega og verða þá um
9% minni en árið 1981.
• Fari þetta eftir þá verður hið stóra áfall, nú á árunum
1982 og 1983, yfir 50% þyngra en það áfall sem íslenskur
þjóðarbúskapur hlaut um miðjan síðasta áratug. Þá féllu
þjóðartekjur á mann að vísu um 7% á einu ári, árinu 1975,
en hækkuðu strax aftur árið eftir um 5%. Nú er því hins
vegar spáð að skriðan haldi áfram að falla a.m.k. í tvö ár,
hvað sem síðar verður.
• Við þessar aðstæður hlýtur tvenns konar skylda, að
hvíla á stjórnvöldum:
• í fyrsta iagi, að gangast fyrir meiriháttar kjarajöfnun í
þjóðfélaginu í því skyni að forða hjnum lakar settu frá
þungum áföllum af völdum minnkandi þjóðartekna. í því
sambandi skal m.a. vísað til tillagna Alþýðubandalagsins
frá því í ágústmánuði s.I. um sérstakan kjarajöfnunar-
sjóð.
• I öðru Iagi, að gera allt sem unnt er til þess að efla hvort
tveggja í senn þjóðhagslega arðbæra framleiðslu og þann
sparnað sem hæfir eins og nú er komið.
• Að sjálfsögðu getum við ekki ráðið niðurlögum
heimskreppunnar sem miklu veldur um fall þjóðartekna
okkar íslendinga, og við getum heldur ekki stýrt fiski-
göngum í sjonum. En við getum með samhentu átaki
hafið sókn gegn þeirri gegndarlausu sóun sem hér hefur
lengi viðgengist á svo mörgum sviðum, og við gætum líka
með samhentu pólitísku átaki tryggt miklu meiri jöfnuð í
lífskjörum en nú er boðið upp á. í þessum efnum hefur að
vísu engin ríkisstjórn neitt alræðisvald svo sem kunnugt
er, en stjórnvöld þurfa að móta stefnuna og leitast síðan
við að fylkja landslýð að baki henni.
• Á öllu veltur að gott samstarf geti þróast milli stjórn-
valda og verkalýðshreyfingar, og að öllum sé gert greini-
lega Ijóst, að vilji menn komast nálægt því marki að verja
kjör lágtekjufólks í landinu, þrátt fyrir stór áföll í þjóðar-
búskapnum, þá verða hinir sem betur mega að taka á sig
umtalsverðar fórnir.
• Hitt eru órar, að hér verði hægt að taka til skipta milli
þegnanna verðmæti, sem hvergi eru til.
• Á þessu ári er þjóðarframleiðsla okkar íslendinga talin
nema rösklega 30 miljörðum króna.
• Verði þróun þjóðartekna á mann með þeim hætti sem
Þjóðhagsstofnun spáir á árunum 1982 og 1983, þá töpum
við á þessum tveimur árum 4 til 5 miljörðum króna (á
verðlagi ársins 1982) frá því sem verið hefði, ef þjóðar-
tekjur síðasta árs hefðu haldist óbreyttar. Þetta eru risa-
fjárhæðir, og samsvara 70 til 75.000,- krónum á sérhverja
fjögurra manna íjölskyldu í landinu. Hjá manni sem hefur
að jafnaði kr. 15.000,- í laun á mánuði nú á þessu ári, þá
jafngilda 75.000,- krónur fimm mánaða iaunum.
• Slíkur samanburður skýrir myndina. Auðvitað hljótum
við að vona, að spá Þjóðhagsstofnunar sé í svartsýnna
lagi, en tekið skal fram að þar er þó gert ráð fyrir 4% vexti
í framleiðslu sjávarafurða á næsta ári. Fráleitast af öllu
væri að stinga nú höfði í sand, og láta sem engar blikur
sjáist á lofti, þótt óveðursskýin hrannist upp.
• Ef gera ætti ráð fyrir, að áætlað fall þjóðartekna 1982
og 1983 hefði hliðstæð áhrif á kaupmátt launa og hér
gerðist í erfiðleikunum um miðjan síðasta áratug, þá
þýddi það 25-30% fall kaupmáttar helstu kauptaxta á
næsta ári.
• Til þess að forða slíkurn ósköpum skiptir öllu máli að
treysta hér í sessi stjórnarstefnu, er taki alveg sérstaklega
mið af hagsmunum láglaunafólksins og tryggi kjara-
jöfnun.
k.
klippt
Einlœg um-
hyggja
Eins og mönnum er kunnugt
ber Morgunblaðiö mikla um-
hyggju fyrir velferð svissneska ál-
félagsins Alusuisse og dóttur þess
ÍSALS. Þessi djúpstæða um-
hyggja kemur fram á mjög sér-
kennilegan og eiginlega hjart-
næman hátt í Reykjavíkurbréfi
blaðsins nú um helgina.
Þar segir fyrst, að nú séu veður
öll válynd á álmarkaði. Því næst,
að fulltrúar frá bandarísku álfyr-
irtæki sem Alumax heitir hafi
verið hér á ferð fyrir skömmu og
hafi þeir skoðað sig um í
Straumsvík. Morgunblaðið telur
sig svo hafa heimild fyrir því, að
þetta amríska fyrirtæki sé að
hugsa um að kaupa álverið eða
hluta þess.
Mætti nú ætla að málgagn hins
frjálsa streymis fjármagnsins
brygðist glatt við slíkum tíðind-
um: þrátt fyrir álkreppu hefðu
meira að segja útsmognir Amrík-
anar fullan hug á álverinu hér. En
því er ekki að heilsa. Morgun-
blaðið þykir sú gestakoma sem
nú var nefnd hinn válegasti fyrir-
boði. Og ástæðan er sú, að
bandarískur kapítalismi sé miklu
grimmari og tillitslausari en
nokkurntíma sá evrópski eða þá
svissneski í þessu tilfelli. Um
þetta segir blaðið:
Bandarísk
hörkutól
„Það er til dæmis ljóst að
gjörólík viðhorf ríkja í Banda-
ríkjunum og Evrópu í rekstri
fyrirtækja. í Bandaríkjunum rík-
ir mun meiri harka í viðskiptalíf-
inu en í Evrópu. Stórfyrirtæki
ganga kaupum og sölum milli
risavaxinna fyrirtækjasamsteypa.
Snöggar breytingar á eignaraðild
geta haft í för með sér gjör-
breytingar á rekstri. Gangi rekst-
ur fyrirtækis illa í Bandaríkjunum
eru teknar skjótar ákvarðanir um
lokun þess og uppsagnir starfs-
manna með litlum fyrirvara.“
Annarleg
lífsviðhorf
Þetta er að vísu rétt og satt, en
ekki er það síður spaugilegt að sjá
Morgunblaðið grípa til þessara
röksemda. Og taki menn eftir
því, að hér hefur blaðið ekki lok-
ið sér af - öðru nær. Það segir að
íslendingar hafi haft litla reynslu
af samstarfi við bandarísk stórfyr-
irtæki - og liggur við að við sé
bætt: sem betur fer. Eða hvað
þýðir þetta hér:
„Sú spurning hlýtur að vakna í
huga okkar íslendinga, þegar við
verðum varir við hreyfingu í þá
átt, að eignaskipti verði á álver-
inu í Straumsvík, hvort það sé
ekki beinlínis hættulegt íslensk-
um hagsmunum, að nýir aðilar
með framandi viðskiptahætti og
ólík lífsviðhorf komi til skjalanna
við rekstur álversins í
Straumsvík."
Viö skulum að svo komnu máli
ekki hætta okkur langt út í skil-
greiningar á því, hvað sé „ólíkt“ í
„lífsviðhorfum" til dæmis þeirra
Múllers og Meyers hjá Alusuisse
og þá forsprakka Álumax eða
Alcoa. Það vita þeir betur sem
safnað hafa mannþekkingu á
Bilderbergfundum. Snúum okk-
ur heldur að öðru: til hvers er
þessi samanburður gerður í
Morgunblaðinu allra lands-
manna?
Mikið skal til
mikils vinna
Svarið kemur í næstu máls-
grein: það er verið að brýna það
fyrir lesendum að álmálin séu í
trölla höndum. Nánar tiltekið:
„málflutningur Hjörleifs Gutt-
ormssonar hefur skaðað fyrir-
tækið (m.ö.o. Alusuisse) á al-
þjóðavettvangi.“ Morgunblaðið
vill ekki með neinu móti sætta sig
við slík ósköp. Og niðurstaðan
verður þessi hjá blaðinu: Það er
svo brýnt og þýðingarmikið að
vernda heiður Alusuisse og „taka
álmálið úr höndum ríkisstjórnar-
innar“ - eins og einnig er lagt til í
Reykjavíkurbréfinu - að öll ráð
eru góð til að ná þeim markmið-
um. Eins þótt Morgunblaðið
þurfi í leiðinni að gera banda-
rískan kapítalisma að sérlega
grimmri, hættulegri og duttl-
ungafullri ófreskju!
Þetta mál verður allt hið
spaugilegasta. Ekki síst þegar
Morgunblaðið klykkir út með
því, að ávíta Hjörleif Guttorms-
son orkuráðherra fyrir það
tvennt í senn: að hann sé ekki
búinn að semja við Alusuisse og
fyrir að hafa boðið Alusuisse of
góða kosti (of lágt raforkuverð)!
Verður nú með hverjum degi tor-
skildara, hver ósköp þarf til að
fullnægt verði þeim sérstæðu
kröfum sem ósérplægin ást Morg-
unblaðsmanna á ÍSAL og Alu-
suisse ber fram. áb.
og skorið
Framúrstefna
í sjónvarpinu
Fyrir um það bil sextíu árum
samdi ítalinn Pirandello framúr-
stefnuleikrit sem hét„Sex pers-
ónur í leit að höfundi". Leikrit
þetta hrærði talsvert upp í hug-
myndum manna um það flókna
vandamál sem Jónas Árnason
kom svo orðum að í þýðingu sinni
á Gísl: hver er hvað og hvað er
hver og hver er ekki hvað?
Þetta framúrstefnuleikrit
virðist nú hafa gengið aftur með
sérkennilegum hætti í sam-
skiptum Hrafns Gunnlaugssonar
allsherjarleikstjóra Sjónvarpsins
og sex höfunda að gamanmála-
þáttum sem kenndir eru við fé-
lagsheimili úti á landi. Þættirnir
eru því miður ekki sérlega
skemmtilegir, og gerast því
daufari sem lengra á þá líður. En
þeim mun skemmtilegri eru alls
konar eftirmál og hliðarmál og
athugasemdir sem skjótast á milli
allsherjarleiksvjórans og höf-
unda. Mætti þessi skopleikur vel
fá nafn í anda þess framúrstefnu-
leikrits sunnan af Ítalíu sem fyrr
var nefnt. Það gæti heitið: „Sex
höfundar í leit að leikstjóra“.
Eða þá: „Leikstjóri á flótta
undan sex höfundum". Einnig er
hugsanlegt að nefna til:„Sex höf-
undar íleitaðpersónumsínum".
Eða - svo að nefndur sé sá sem
einn sýnist uppi standa í því odda
ati listrænu sem fram fer: „Flosi
Ólafsson snýr á sex höfunda og
einn leikstjóra"...
Bent á
leið
Sjónvarpið mun hafa lagt út í
félagsheimilisævintýri til að
verða við þeim óskum sem há-
værastar eru í lesendadálkum
blaða og víðar: það þarf að búa til
eitthvað létt og skemmtilegt! Því
miður er engu líkara en einmitt
þetta verkefni sé fullkomin of-
raun sjónvarpslistamönnum. Og
með því að happa- og glappa-
aðferðin er mjög sterk í íslensk-
um efnahagsmálum og sjón-
varpsmálum skal hér borin fram
hógvær hugmynd um sjónvarps-
efni sem ekki sakar að reyna.
Hún er sú, að sjónvarpið setji sér
að búa til eitthvað sem er þungt
og alvarlegt. Það gæti nefnilega
hugsast að einmitt úr slíkri fyrir-
ætlun kæmi eins og óvart það
létta og skemmtilega sem prent-
svertukórinn kallar sáran á.
áb.