Þjóðviljinn - 22.12.1982, Qupperneq 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN, Miðvikudagur 22. descmber 1982
UOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýös-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan Ólafsson.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Auglýsingastjóri: Sigrlður H. Sigurbjðrnsdóttir
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Blaðamenn: Álfheiður Ingadóttir, Helgi Ólafsson, Lúðvik Geirsson, Magnús
H. Gíslason, Ólafur Gíslason, Óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson,
Þórunn Sigurðardóttir, Valþór Hlöðversson.
Iþróttafréttaritari: Víðir Sigurðsson.
Útlit og hönnun: Andrea Jónsdóttir, Guðjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Atlj Arason
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Gísli Sigurðsson, Guðmundur Andri
Thorsson.
Auglýsingar: Áslaug Jóhannesdóttir, Ölafur Þ. Jónsson
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Sæunn Óladóttir Kristín Pétursdóvtir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bilstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar Sigmundsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar: Síðumúla 6 Reykjavík, sími 8 13 33
Umbrot og setning: Prent.
Frentun: Blaðaprent h.f.
Gjöldum þeim
skuld okkar
• Frumvarp um málefni aldraðra, sem Svavar Gestsson,
félagsmálaráðherra hafði forgöngu um að undrrbúa er orðið
að lögum. Frumvarpið var samþykkt á Alþingi s.l.
laugardag.
• Það fór vel á því, að l júka afgreiðslu þessa máls á þinginu
nú fyrir jólahlé og þar með áður en baráttuár í málefnum
aldraðra rennur sitt skeið á enda.
• í hinum nýju lögum er að finna fjölmörg ákvæði, sem
stuöla eiga að áframhaldandi sókn fyrir bættum hag þeirra
þjóðfélagsþegna, sem lokið hafa sínum starfsdegi. Með
lögum þessum er leitast viö að tryggja öldruðum sem besta
heildbrigöis;þjónustu, svo og hvers kyns félagslega þjónustu
og öryggi. I athugasemdum með frumvarpinu segir m.a.:
• „Fitt af meginmarkmiðum þessa frumvarps er að stuðla
að því að aldraðir geti sem lengst búið eðlilegu heimilislífí.
Ein aöalforsenda þess að þetta markmið náist er sú að um
allt land veröi rekin virk heimilisþjónusta fyrir aldraða. Slík
þjónusta myndi gera öldruðum kleift að vera heima lengur
en elia hefði verið unnt. Þessi heimaþjónusta er tvíþætt,
annars vegar heilbrigðisþátturinn, þ.e. heimilislækningar,
heimahjúkrun og endurhæfing í heimahúsum og er gert ráð
fyrir að þessi þáttur þjónustunnar yröi í höndum starfsliðs
heilsugæslustöðva.
• Hins vegar er félagslegi þátturinn, þ.e. aðstoð við heimil-
isstörf, félagsráðgjöf og heimsending matar. Þessi liður
þjónustunnar yrði í höndum starfsmanna félagslegrar þjón-
ustu viðkomandi sveitarfélaga. Þá er lagt til að ráðherra geti
ákveöið með reglugerö að fleiri þjónustuþættir geti faliið
undir heimaþjónustu, svo og að aðrir en aldraðir geti notið
þjónustunnar.“
• í lögunum er cinnig fjallað um fjölmörg atriði er varða
málefni aldraðra, og í fyrstu grein segir að markmið laganna
sé, að aldraðir fái þá heilbrigðis- ogfélagslegu þjónustu, sem
þeir þurfa á að halda og að hún sé veitt á því þjónustustigi,
scm er eðlilegast og hagkvæmast miðað við þörf og ástand
hins aldraða. Þar segir ennfremur: „Lögin miða að því, að
aldraðir geti svo lengi sem verða má búið við eðlilegt heim-
ilislíf, en að jafnframt sé séð fyrir nauðsynlegri stofnana-
þjónustu, þegar hennar er þörf“.
• Lögin gera ráð fyrir sérstakri tekjuöflun í Framkvæmda-
sjóð aldraðra, en verkefni sjóðsins verði að reisa dvalar-
stofnanir og annað húsnæði fyrir aldraða.
• Tekna í sjóðinn skal samkvæmt Iögunum aflað fyrst og
fremst með þessum hætti:
1. Beint framlag ríkissjóðs samkvæmt fjárlögum hverju
sinni. Á fjárlögum næsta árs eru þetta 40 miljónir króna.
2. Tekjur af sérstöku gjaldi, sem skattstjórar skulu leggja á
mcnn sem skattskyldir eru samkvæmt lögum um tekju-
skatt og eignaskatt. Skal gjaldið nema kr. 300,- á hvern
mann á árinu 1983. Þó skulu börn innan 16 ára aldurs á
tekjuárinu og þeir sem eru 75 ára og eldri undanþegnir
gjaldinu, svo og þeir sem hafa tekjuskattsstofn undir kr.
60.000,-. Fleiri undanþágur eru frá gjaldinu.
• Verði lögum þessum fylgt myndarlega eftir bæði af hálfu
ríkisvaldsinsogsveitarstjórna, þá má vænta að framundan sé
á næstu árum betri tíð hjá gömlu fólki á íslandi og „ár
aldraðra" hafi því skilað árangri sem að gagni mun koma.
• Við kennum okkar þjóðfélag stundum við velferð, og víst
má siíkt til sanns vegar færa, sé til samanburðar tekið mið af
kjörum meginþorra alþýðu heimsins, eða þeim lífskjörum,
sem íslenskur almcnningur bjó við fyrir ekki ýkja löngu. -
En við skulum muna það vel, að gæðunum er ekki réttlátlega
skipt, - ekki heldur hér. í sérhverju því þjóðfélagi, þar sem
allur almenningUr má kallast bjargálna, þá hljótum við að
spyrja um aðbúnað þeirra, sem ekki geta með góðu móti séð
sér farborða af eigin rammleik, - áður en við svörum þeirri
spurningu, hvort með réttu inegi kenna viðkoinandi þjóðfé-
lag við velferð eða ekki. - Þar er mælikvarðinn, gleymum
honum ekki í kapphlaupi daglegs lífs.
- k.
klippt
Skattalœkkanir
og verðbólga
Bandaríkjamenn eiga ekki sjö
dagana sæla undir ríkisstjórn Re-
agans. í þau rúmlega tvö ár hefur
atvinnulausum fariö fjölgandi
jafnt og þétt og nú eru atvinnu-
leysingjarnir orðnir nær tólf mill-
jónirmanna. Margirsegjaaö þeir
séu miklu fleiri, sem ekki komast
á opinberar skrár. Þetta þýöir
nær 11% atvinnuleysi.
Samtímis hefur „tekist" að ná
veröbólgunni niöur og er ekkert
tækifæri látið ónotað til að gorta
sig af þeinr ávinningi. En auk
atvinnuleysisins fjölgar þeim
fyrirtækjum sem verða gjald-
þrota, og stöðnun er viðkvæðið í
flestuni atvinnugreinum.
Þetta er sú efnahagsstefna sem
Sjálfstæðisflokkurinn prédikar
hér og kollegar þeirra í öllum
löndum eru annað hvort að fram-
fylgja eða hyggjast gera það.
Skattar hvers konar á fyrir-
tækjum og fólki eru lækkaðir eða
felldir niður. Kenningin er sú að
ríkissjóður fái fjármagnið til baka
með því að fyrirtækin sem þurfi
að greiða lægri skatta, hafi nú
efni-á því að fjárfesta og auka við
framleiðslu sína.
Þetta gerðist hins vegar ekki
eftir kokkabókununi frekar en
fyrri daginn. Umsvif fyrirtækj-
anna minnkuðu og minni velta
þýddi enn minna en áður í skatt-
tekjur fyrir ríkissjóð.
Horfið frá
kenningunni?
Nú gætu einhverjir haldið að
reynslan hafi kennt þessum Fri-
edmönnum eitthvað. En því er
nú ekki alltaf að heilsa. Ronald
Reagan segir oft á dag að ástand-
ið fari nú bráðum að skána, þó
nær flestir sérfræðinga haldi hinu
gagnstæða fram.
Reagan hefur þó orðið að éta
ofan í sig eitthvað af slagorðun-
um frá fyrri tíð. Þannig hélt hann
því fram að banna ætti skuldir
ríkissjóðs með stjórnarskrárá-
kvæði. Enn hann hefur nú orðið
að taka fleiri lán heldur en nokk-
ur fyrirrennara hans. Ástæðan er
auk efnahagshrunsins, vopn-
væðing eins og á stríðstímum.
Það nýjasta af þessum vígstöð-
um er „atvinnubótavinna" fyrir
320 þúsund atvinnulausa við við-
gerð á brúm og vegum og félags-
legum verðmætum í Bandaríkj-
unum. Kunnugir segja þetta
prógranim vera eins og sniðið
eftir kenningum Keynes, sem
hingað til hefur ekki átt uppá
pallborðið hjá hagfræðingum
republikana í Bandaríkjunum.
Vinstri sigur
í Hamborg
Sósíaldemókratar í Hamborg í
V-Þýskalandi unnu meirihluta-
sigur í kosningunum þar í borg sl.
sunnudag. Þetta er í annað sinn á
árinu sem kosið er en enginn einn
flokkur fékk þá meirihluta.
Reyndar er Hamborg mikið vígi
sósíaldemókrata og hefur lengst-
um verið undir vinstri stjórnum.
Borginni var m.a.s. einnig stjórn-
að af verkamanna- og hermanna-
ráðum um skeið áður en byltingin
fór út unt þúfur 1921.
Græningjar sem hafa staðið í
samningum við krata í borginni
frá því í kosningunum fyrr á árinu
fengu 6.8%, sem er frábær árang-
ur við þessar aðstæður. Flokkun-
um tveimur hafði tekist að ná
samkomulagi um fjárhagsáætlun,
svo ekki var um annað að ræða en
kjósa aftur. En einmitt þessir
samningar hafa valdið því að sá
möguleiki þykir nú nær en áður
að græningjar og kratar fari í
víðtækara samstarf á þinginu í
Bonn. Frjálsjr demókratar hlutu
hlálega útreið fyrir framkomu
sína að undanförnu, en þeir stigu
i íhaldssængina fyrr á árinu.
íhaldið í Þýskalandi fór einnig illa
út úr þessum kostnaði (þó Morg-
unblaðið segi í gær að Kohl
kanslari sé bjartsýnn). Almenn-
ingur hefur lítillega fengið að
kynnast stefnu kristilega íhalds-
ins í raun - og Hamborgarar hafa
gefið einkunn sína. Af þessu má
nokkurn lærdóm draga hérlend-
is.
Auglýsingarnar
fyrir jólin
Nú eru blessuð jólin að nálgast
og auglýsingaflóðið að ná há-
marki. í hljóðvarpinu hefur
auglýsingaflóðið flætt yfir liefð-
bundna dagskrá og dagblöðin eru
spikfeit af auglýsingum þessa
dagana.
I verðkönnun Verðlagsstofn-
unar hefur komið í ljós að marg-
faldur munur er á verði sömu
vörutegundar í hinum ýmsu
verslunum. Á samdráttartímum
skiptir þetta neytendur mjög
miklu máli, enda fátt betur fallið
lil þess að vekja verðskyn
neytenda en einmitt birting á
könnununt af þessu tagi.
Niðurstöður verðkannana.gefa
einnig ótvírætt til kynna, að fram-
leiðslukostnaður og kostnaður
við þjónustu er ótrúlega mismun-
andi, eða er verðlagning máske
eftir geðþótta? Þá mætti álykta
sem svo, að kaupmaður, sem
yerðleggur sína vöru í sæmilegu
skapi setji á þær kristilega prísa
meðan sá skapvondi sem fékk
víxilinn í hausinn í gær er vísast að
verðleggja sína vöru nreð tilliti til
dráttarvaxta næsta mánaðar.
Auglýsinga-
kostnaðurinn
bœtist við
vöruverð
Því má heldur ekki gleyma í
auglýsingaflóðinu að inní vöru-
verðinu er allra handa kostnaður
sem neytendur gera sér almennt
ekki grein fyrir. Þannig er til
dæmis allur auglýsingakostnaður
af öllum vörum lagður á vöru-
verð. enda einn þáttur þess
kostnaður sem felst í því að flytja
vöruna á markað. Það ert þú
neytandi góður, sem borgar fyrir
auglýsingarnar í sjónvarpinu og
útvarpinu sem og í dag-
blöðunum. - óg