Þjóðviljinn - 23.12.1982, Síða 5

Fimmtudagur 23. desember 1982 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5
„Og hófatak hans skall
eins og ekki á veginum”
Nína Björk Árnadóttir
Svartur hestur í myrkrinu
Mál og mcnning
Það er enginn vafi á því að Svart-
ur hestur í myrkrinu er langbesta
bók Nínu Bjarkar fram að þessu.
Ljóðmálið er leikandi létt og ein-
kennist af áreynslulausum og áhrif-
amiklum tökum fagmannsins á að-
ferð sinni. Bókin skiptist í tvo
kafla. Sá fyrri heitir „Með kórónu
úr skýi“ og er um ást, gleði og
bjartar vonir, en seinni hlutinn
heitir „Fugl óttans". Sá kafli í
bókinni er um allan þann ótta og þá
kvöl sem þú þarft að yfirstíga til
þess að geta notið ástar og gleði; til
að eiga þér „kórónu úr skýi.“
í báðum köflunum er að finna
þennan frelsandi svarta hest sem
bókin dregur nafn sitt af. (Mér
finnst hann skemmtileg andstæða
við gömlu hvítu merina sem prins-
inn reið) Þessi svarti hestur er
dauðvona, enginn situr hann
lengur, frelsið syngur ekki lengur í
sporum hans. Einföld ljóðmynd
Nínu af svarta hestinum er djúpvit-
ur og brýtur uppá árangursríkum
lífsskilningi. í henni er síendur-
tekið stef í lífi nútímamannsins
endurskapað í skáldskap og slíkt
sér maður nú satt að segja ekki
beinlínis í hverri bók á jólavert-
íðinni. Alla vega skil ég þessa ljóð-
mynd Nínu þannig að gleði þín og
von getur aldrei orðið til nema and-
stæðan, sorg og vonleysi séu til
líka. Nú til dags er alltaf verið að
reyna að sannfæra menn um að séu
þeir duglegir og með réttar skoðan-
ir, geti þeir keypt sér frið fyrir kvöi
sinni og ótta, annað hvort með
glingri eða góðri stöðu eða ein-
hverju öðru. Kannski tekst sumum
þetta, skamman tíma í senn, en það
er á kostnað lífsgleðinnar. Henni
kynnast þeir einir sem hafa staðið
hj á svarta hestinum og strokið hon-
um niður „stóran góðan flipann."
Myndmál
Myndmál Nínu er afskaplega
markvisst. Mér finnst að mörgu
leyti erfitt að taka það út úr ljóðum
hennar og lýsa því sérstaklega enda
er því ekki klesst á ljóðin eins og
málningu á hús; áður en maður veit
af er umræðan um myndmál farin
að snúast um boðskap eða merk-
ingu vegna þess að myndmálið er í
boðskapnum og boðskapurinn í
myndmálinu. Slíkt gerist ekki
nema hjá bestu og þjálfuðustu
Ijóðskáldum og þá er ég ekki að
miða við íslenskan markað eða
höfðatölu eða neitt þvíumlíkt. Til
dæmis um þetta mætti kannski taka
kvæðið um fugl óttans.
Fugl óttans breytir sífellt um
lögun
Fugl óttans er stór
hann tekur manneskjuna í klœrnar
og flýgur með Itana langt
svo langt
frá gleðinni
en hann er líka lítill
þá flýgur hann inn í brjóstin
og veinar
og veinar þar
Svo má auðvitað líka benda á
svarta hestinn sem ég talaði um fyrr
í þessu spjalli.
Vita Anderscn
Árið 1979 sendi Nína frá sér
ágæta þýðingu á ljóðum Vitu And-
ersen sem var tískuhöfundur í
Danmörku um nokkurra ára skeið.
Nína hefur greinilega orðið fyrir
áhrifum af Vitu. Fram að þessu
hefur mér fundist Ijóð Nínu falleg
og ljóðræn en kannski svolítið
beygluleg, - í þessari bók sýnist
mér þau hafa litast svolítið af
grófum og hranalegum játningum
Vitu Andersen. Útkoman er betri
en nokkuð sem þær stöllur hafa
áður gert.
Skáld sem yrkja eins og Nína
gera eins og óafvitandi dálítið grín
að bókmenntafræðihugtökum og
tlokkunaraðferðum. Eg ætla að
Nína S3jörk Árnadóttir
Kristján Jóh. Jónsson
skrifar um
bókmenntir
taka hérna til dæmis eitt ljóð. Eftir
að ég las bókina hefur það komið til
nu'n hvað eftir annað - í strætó, útí
kjörbúð, í bankarium fyrir framan
gjaldkera sem minnti mig annars
alls ekki á það ljóðræna í veröld-
inni - og ég held að ég hafi í alvöru
gleymt því hvort ég hafði verið að
lesa ljóð eða smásögu eins og
greindur maður sagði einu sinni.
Dóra
Eg átti eina vinkonu í hverfinu
við töluðum þó alclrei saman
en þegar við hittumst
sögðu augu okkar meira
en nokkur orð
pabbi minn valsaði oft fullur
um hverfið
rosalegur og stór og talaði hátt
með handasveiflum
söng dimmri röddu
og sagði nágrönnunum til
syndanna
kom svo inn og
faðmaði okkur og grét
og lyktin af honum
fékk mig til að kúgast
pabbi hennar laumaðist og
lœðupokaðist
fullur Iteim
síðan heyrðust um alla götuna
Itljóðin í henni og mömmu hennar
blönduð reiðiöskrum hans
og hótunum
og þær mœðgúr voru oftast
bólgnar og sprungnar
í framan
hún átti eina vinkonu í hverfinu
mig
við töluðum þó aldrei saman
en þegar við hittumst
sögðu aug'u okkar meira
en nokkur orð
geta gert
Þetta kvæði er vissulega engin
flugeldasýning af hnyttnum orða-
leikjum og þaulhugsuðum stíl-
brögðum en ég hef varla áður séð
svo langa og flókna sögu sagða í
jafn litlu og einföldu kvæði. Hvað
finnst ykkur?
Lokaorð
Það þarf varla að taka það fram
að eitt og eitt kvæði í bókinni þykir
mér slakara en önnur en það er
óvera. Þetta er ein albesta bókin í
þessu flóði og vonandi að hún
sökkvi ekki í ölduróti sölumennsk-
unnar. Þeir missa nefnilega af dált-
íið miklu þeir sem sjá ekki svarta
hestinn í myrkrinu.-
Þegar Kaupfélag Austur-Skaft-
fellinga varð 25 ára var þess minnst
með veglegu samkoinuhaldi að
Höfn. Jafnframt var þávcrandi for-
manni félagsins, Þorleifi Jónssyni,
fyrrverandi alþingismanni í Hól-
um, falið að rita starfssögu
Kaupfélagsins. Kom rit Þorleifs út
1950 og nefndist Samgöngur og at-
vinnuhættir Austur-Skaftfellinga.
Fimmtugsafmælis félagsins var
einnig minnst með góðum gleð-
skap.
Þegar svo félagið varð sextugt
þótti viðeigandi að þess yrði minnst
með því að halda áfram verki Þor-
leifs í Hólum og rita sögu félagsins
frá 1945 og til afmælisársins. Tók
Farsæl
Páll Þorsteinsson, fyrrverandi al-
þingismaður á Hnappavöllum að
sér söguritunina.
Og nú er bók Páls komin út:
„Kaupfélag Austur-Skaftfellinga
60 ára", ekki ýkja mikil að vöxtum,
um 100 bls. auk allmargra mynda,
en full af beinhörðum fróðleik.
Þó að bók Páls fjalli að verulegu
leyti um starfsemi Kaupfélagsins
frá 1945 þá víkur hann einnig, af
eðlilegum ástæðum, að ýmsu því,
Magnús H. Gislason
skrifar um
bókmenntir
sem á undan var gengið. Er rit hans
því í raun með nokkrum hætti saga
félagsins í 60 ár.
Þegar Kaupfélagið hóf rekstur
sinn á Höfn árið 1920 tók það við af
miklum og ágætum athafnamanni,
Þórhalli Daníelssyni, sem þar hafði
um allnokkurt skeið rekið verslun
og aðra atvinnustarfsemi. Keypti
félagið smátt og smátt eignir Þór-
halls á Höfn og voru engir
nauðungarsamningar því ég álít
„mér skylt og Ijúft að greiða fyrir
þróun
hinu nýja kaupfélagi sýslubúa allt
sem í rnínu valdi stendur meðan
verið er að koma því á laggirnar‘%
segir Þórhallur í ávarpi til viðskipta-
manna sinna, dags. 28. des. 1919.
Að þessu leyti náði kaupfélagið
þegar í upphafi góðri fótfestu á
Höfn. Þar við bættist að til þess
réðist í öndverðu mjög dugmikill
kaupfélagsstjóri, Jón ívarsson, og
enn kom til að Austur-
Skaftfellingar hafa lengi haft ríkan
skilning á nauðsyn félagslegrar
samstöðu og þeim möguleikum
sem hún veitir til alhliða framfara.
Auðvitað hefur félagið átt sín erf-
iðleikatímabil eins og önnur
kaupfélög, allllest a.m.k. En þeir
erfiðleikar voru yfirstignir af því að
félagmennirnir skildu hvað í húfi
v;ir. Og síðuslu þrjá áratugina hef-
ur ferill félagsins verið óslitin sig-
urganga. Munu vandfundin þau
framafaramál meðal Austur-
Skaftfellina, sem kaupfélagið hef-
ur ekki haft forgöngu um eða stutt
með þeim hætti, að sköpum hefur
skipt. Um þá sögu er bók Páls á
Hnappavöllum greinargóð heimild
og traust. -mhg.
&HOTEL&
iii
ril
BLÓMASALUR, SUNDLAUG OG VEITINGABÚÐIR HÓTELANNA VERÐA OPIN, SEM HÉR SEGIR UM HÁTÍÐIRNAR:
HÓTEL LOFTLEIÐIR BLÓMASALUR VEITINGABÚÐ SUNDLAUG HÓTEL ESJA ESJUBERG SKÁLAFELL
Þorláksmessa 12:00-14:30 19:00-22:30 05:00-20:00 08:00-11:00 16:00-19:30 08:00-22:00 19:00-02:00
Aðfangadagur LOKAÐ 08:00-20:00 08:00-11:00 08:00-13:00 (Hótelinng.) LOKAÐ
Jóladagur LOKAÐ 09:00-20:00 LOKAÐ LOKAÐ LOKAÐ
2. Jóladagur LOKAÐ 08:00-20:00 08:00-11:00 LOKAÐ 19:00-02:00
Gamlársdagur LOKAÐ 08:00-20:00 08:00-11:00 08:00-13:00 (Hótelinng.) LOKAÐ
Nýársdagur LOKAÐ 09:00-20:00 14:00-16:00 LOKAÐ LOKAÐ
Gistideild Hótel Esju verður lokuð frá hádegi 24. desembertil 08:00 27. desember, og frá hádegi 31. desember til 08:00 2. janúar. Gistideild Hótel Loftleiða opin alla daga. Hótel Loftleiðir og Hótel Esja óska öllum viðskiptavinum sínum gleðilegra jóla og farsæls nýárs og þakka ánægjuleg viðskipti.
HOTEL
LOFTLEIÐIR
Vinsamlegast geymið auglýsinguna.
ííl.