Þjóðviljinn - 26.01.1983, Page 6

6 SÍÐA'— ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 26. janúar 1983
Mikael Þorsteinsson
á Patreksfirði
Þaö stóð vörubíll fyrir ofan hús-
iö hjá mér og flóðið skall á hon-
um, breytti þá örlítið um stefnu
og fór því fram hjá húsinu mínu,
en svo nálægt fór það að far er
eftir því endilöngu. Hins vegar
missti ég fjárhús með 5 kind-
um, hlöðu, bílskúr og geymslu-
hús, þar sem ég geymdi allt mitt
dót utan húss, sagði Mikael
Þorsteinsson, Aðalstræti 82a, í
viðtali við blaðamann Þjóðvilj-
ans, en hann var nýgengin inn
er krapaflóðið mikla skall á.
Ég hafði verið úti í bílskúr að
hlusta á talstöð, sem ég átti þar, og
fór síðan út í fjárhús að huga að
kindunum mínum, því að mikill
vatnselgur var í kringum þau. Síð-
an fór ég inn, úr vaðstígvélunum og
var rétt sestur við eldhúsborðið
þegar ég heyri að eitthvað skellur í
vegginn. Égfórþáútídyrog þá var
allt horfið, bara á örfáum sekúnd-
um. Loftkapail var strengdur frá
íbúðarhúsinu og út í fjárhúsin og
hann hafði slitnað og síegist utan í
húsið. Það var hljóðið sem ég
heyrði, en ég heyrði ekkert í
flóðinu sjálfu. Ég hélt að ég væri
orðinn vitlaus þegar ég leit út. Og
það verður líklega sagt um mig, að
ófeigum verður ekki í hel komið,
því að þarna munaði örlitlu að ég
var kominn inn og eins munaði
engu að íbúðarhúsið færi.
Eg fór nú að líta í kringum mig
og sá að það komu menn innan að
tii að hjálpa mæðgunum sem höfðu
borist með risinu niður í fjöru rétt
fyrir neðan mig. Skömmu síðar
kom Kristján Pétursson gangandi
þvert yfir brakið og inn til mín.
Hann var illa skorinn á höfði, hafði
einnig verið uppi á lofti í sínu húsi
sem varð að braki og barst með
flóðinu. Einnig kom Halldóra
Snjóflóð og afleiðingar þeirra
Hvers konar flóð féllu á Patreksfirði?
„Flokkast sem viðburðarflóð”
segir Sigurjón Rist vatnamælingamaður
„Á máli vatnafræðinnar kallast
það fyrirbrigði sem skall yfir Pat-
reksfjörð viðburðarflóð, en þau
verða oft stórkostleg sökum þess að
snjóflákar af svellabunkum hrapa
niður í gil og eins konar snjóflóð
stíflar upp í gilið í nokkrar mínútur
og brestur síðan fram með miklu
afli og rífur allt lauslegt með sér“,
sagði Sigurjón Rist vatnamæling-
amaður um krapaflóðin sem fcllu
yfir Patreksfjörð sl. laugardag með
hörmulegum afleiðingum.
„Þessi fyrirbrigði ganga undir
ýmsum nöfnum eftir landshlutum.
Á Suð-austurlandi kallast þetta
vatnshlaup en á Vestfjörðum krap-
ahlaup. Þessi sk. viðburðarflóð
stafa af óvæntum og venjulegast
snöggum veðrabrigðum eins og
eldgosum, jarðskjálftum, hruni og
svo framvegis. Tvö alþekkt dæmi
eru um þessi flóð, annars vegar við
upphaf Heklugos 1947, en þá skall
flóðbylgja út í Ytri-Rangá og hins
vegar þegar bergspilda úr Innsta-
haus féll niður í Steinholtslón árið
1967 og orsakaði mikla flóð-
bylgju“, sagði Sigurjón ennfremur.
„Þessi tvö flóð sem féllu yfir
Patreksfjörð komu mér í sjálfu sér
ekki á óvart þegar veðurfræðingar
höfðu spáð úrkomu og tölur um
gífurlega úrkomu á þessu svæði
lágu fyrir. Það hlaut eitthvað að
gerast. „Spýjurnar" sem féllu úr
Brellum og gili Litladalsár eru ein-
mitt afleiðingar rigninganna á
undan, enda þótt engan hefði órað
fyrir þeim hörmulegu afleiðingum
sem þær höfðu í för með sér," sagði
Sigurjón Rist vatnamælingamaður
að síðustu.
-v.
Hús Mikaels og Sabínu að Aðalstræti 82. Ef rýnt er í myndina má sjá far
eftir flóðið á húsveggnum. Mikael var rétt stiginn inn fyrir dyrnar þegar
flóðið skall á. Niðri í fjörunni er risið af Aðalstræti 79a, sem flaug fram
hjá. Ljósm eik.
Daglega fylgst með snjóflóðahættu
1 Neskaupstað:
Vildi ekki vera án
þessa eftirlits
segir Logi Kristjánsson bæjarstjóri
Þótt maður þykist vita það, að
snjóflóð á borð við það sem féll hér
í Neskaupstað árið 1974, fellur ekki
nema á 100 til 300 ára fresti, þá
væri mér ekki rótt ef ekki væri
haldið uppi því cftirliti með snjó-
flóðahættu, sem verið hefur hér síð-
an 1974, sagði Logi Kristjánsson í
samtali við Þjóðviljann í gær um
þetta eftirlit, en Neskaupstaður er
eini staðurinn á landinu scm hefur
sérstakan mann á launum við eftir-
lit með snjóflóðahættu.
Logi sagði að sá er þetta eftirlit
hefur með höndum væri til jafn-
aðar í hálfs dags starfi. Yfir vetur-
inn er eftirlitið hluta starf, en yfir
sumarið '/> hluta starf. Sá heitir
Gunnar Ólafsson er gegnir því, og
annast liann einnig veðurtökur
þrisvar á sólarhring fyrir Veður-
stofuna.
Að sögn Loga var skipuð nefnd
strax eftir að snjóflóð féll 1974, til
að kanna hvað helst væri til úrbóta
á þessum sviðum. Að hennar
undirlagi var eftirlitsmaður með
snjóflóðahættu ráðinn, og einnig
var lagt á ráðin hvernig best væri að
haga snjóflóðavörnum. Við höfum
lagt til, sagði Logi, að ríkíð veitti
styrki til fyrirbyggjandi fram-
kværnda, þar sem snjóflóðhætta er
mest á landinu, en því miður hefur
ekki enn verið farið eftir þeim til-
lögum okkar.
Reynsla af þessu eftirliti í Nes-
kaupstað er mjög góð, að sögn
Loga. Hann er auk þess að vera
bæjarstjóri, formaður almanna-
varnarnefndar Neskaupstaðar, og
hefur eftirlitsmaðurinn alltaf
samband við Loga ef hann telur
hættu á ferðunt og síðan er haft
samband við sérfræðing hjá Veður-
stofunni. Aðeins einu sinni síðan
1974 hefur verið gefin út aðvörun
vegna snjóflóðahættu og þá var
fólk varað við að vera á ferli í fjall-
inu, en ekki var og hefur ekki ver-
ið talin ástæða til að fólk yfirgæfi
hús sín sagði Logi að lokum.
-S.dór
Nauðsyn
segir Helgi Björnsson
jöklafræðingur
Það cr greinilega nauðsynlegt að
setja mjög ákveðnar reglur um
skipulag byggðar, þannig að ekki
verði byggt þar sem hætta er á
snjóflóðum, og einnig þarf að gera
athuganir þar sem eldri byggð er
fyrir, með það fyrir augum að
koma þar upp snjóflóðavörnum“,
sagði Helgi Björnssón jarðeðlis-
fræðingur og sérfræðingur um
jökla og snjóflóð.
Helgi kvað enga sérstaka
stofnun í raun sjá um þessi atriði í
dag. Skipuð hefði verið nefnd á
vegum Rannsóknarráðs ríkisins
undir stjórn vegamálastjóra eftir
að snjóflóðin féllu á Neskaupstað,

¥ •’
Þarna var bílskúrinn, segir Mikael og bendir. Öll útihús hans fóru með
flóðinu. Ljósm. eik.
Þórðardóttir og önnur dóttir henn-
ar inn til mín fyrst á eftir og ég
reyndi að sinna þeim eftir bestu
getu þar til þau voru flutt á sjúkra-
hús.
Mikael er búinn að búaáPat-
reksfirði í 42 ár og sagðist aldrei
hafa vitað aðrar eins hamfarir nátt-
úrunnar. Hann býr ásamt konu
sinni Sabínu Sigurðardóttur í Aðal-
stræti 82a, en börn þeirra eru öll
uppkomin og flutt að heiman.
að efla varnirnar
Helgi Björnsson
er hafði það verkefni að fjalla um
snjóflóð og varnir gegn þeim.
Nefndin skilaði áliti og lagði til að
Veðurstofu íslands yrði falið að
safna saman uppiýsingum um
snjóflóð og snjóflóðahættu, og hef-
ur stofnunin á grundvelli þeirra
upplýsinga gert landshlutaspár
og sent út aðvaranir um yfir-
vofandi snjóflóð.
„Erlendis þekkjast margs konar
varnir gegn snjóflóðum, en
reynslan hefur sýnt að ekki þýðir
að koma fyrir hindrunum nema
annað hvort á upptakasvæðinu
sjálfu ellegar neðst þar sem flóðið
kemur niður og kraftur þess dvín-
að. Menn hafa þróað margs konar
varnarvirki t.d. grindursem koma í
veg fyrir að snjór safnist í hengjur,
og einnig eru keilur og varnarvegg-
ir reistir til að sveigja flóðið frá
mannvirkjum. En vonlaust er að
hefta framgöngu þess í farvegin-
um sjálfum eftir að það er komið á
fullt skrið," sagði Helgi Björnsson
að lokum. -v.
Krapaflóðið sleikti húsið hans
Viðtal við