Þjóðviljinn - 26.02.1983, Blaðsíða 5

Helgin 26. - 27. febrúar 1983 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5
ig, að einkaaðilar eigi þess kost
að veita þjónustu á þessum svið-
um til jafns við opinbera aðila.
Jafnframt verði opinber útgjöld
til þessara málaflokka endur-
skoðuð og sú þjónfista, sem rétt
og mögulegt er að veita, betur
skilgreind“.
Lægri skattar -
færri opinberir
starfsmenn
Á bls. 17 í áðurnefndri áætlun
kvartar Verslunarráðið undan því
hve mikill hluti skatta fer í
heilbrigðismál og fræðslumál. Um
heilbrigðisútgjöldin er sagt að gera
verði „alveg sérstaka kröfu um
rekstrarlegt fyrirkomulag þessarar
þjónustu og tengja saman eins og
unnt er ákvarðanatöku um útgjöld
og fjárhagslega ábyrgð“. Þetta
þýðir eins og áður ersagt, að eir'ca-
aðilar verði með heilbrigðisþjón-
ustuna á sínum snærum til að græða
á fyrirtækinu - sem þeir sem hafa
efni á kaupi þjónustu hjá. Það
þýddi að færri gætu notfært sér
heilbrigðisþjónustu en nú gera.
Þeir sem fengju ekki þessa þjón-
ustu, væru hinir efnaminni í
landinu. Og þetta þýddi þar af
leiðandi að verulega fækkaði í
heilbrigðisstéttunum.
Kennsla í skólum
eftir þörfum
markaðarins
Við höfum verið að kynnast því af
raun hvernig Sjálfstæðisflokkurinn
í borgarstjórn Reykjavíkur sker
niður samneyslu, einsog útgjöld
borgarinnar til dagvistarstofnana.
Enn fremur að þjónusta sem annað
hvort hefur verið ókeypis eða seld
lágu verði er skyndilega seld eftir
lögmálum „hins frjálsa markaðar“.
Þannig er t.d. allt í einu farið að
taka gjald fyrir börn á gæsluvöllum
borgarinnar og einnig er skyndi-
lega búið að hækka áskriftagjöld
barna að bókasöfnum. í þessu felst
„leiftursóknin" þó í fljótu bragði
virðist ekki mikið mál hverju sinni.
Að öllu samanlögðu þýðir þetta
mikið áfall fyrir láglaunafjöl-
skyldur.
Allt skal gert að bísniss. Á bls. 17
segir:
„Fræðslumálin eru annar stærsti
útgjaldaflokkurinn. Á þessu
sviði hafa einkaaðilar sýnt að
þeir hafa hlutverki að gegna og
ætti að auka hlutdeild einka-
skóla í menntakerfinu eins og
kostur er. Skólar á vegum ein-
staklinga, fyrirtækja og samtaka
í atvinnulífinu eru líklegir til að
tengja betur það nám sem í boði
er á hverjum tíma þörfum
atvinnulífsins í landinu.“
Þess er að sjálfsögðu ekki getið
að verslunarskólar hérna og víða
erlendis lenda yfirleitt fljótlega á
ríkisspenann og eru oftsinnis kost-
aðir alfarið af ríkinu.
Leggja niður Lána-
sjóð námsmanna
í þessu barbaríi verslunarinnar
er ekki pláss fyrir jafnrétti til náms.
Reiknað er með að í tvö þúsund
miljóna niðurskurði ríkisútgjalda á
þessu ári verði Lánasjóður ís-
lenskra námsmanna skorinn niður
(áfjárlögum 1983). Undirhnífnum
viðskiptajöfranna lenda í því tilfelli
226,943 miljónir.
Niður með bændur!
Það er undarleg tíska í Reykja-
vík um þessar mundir og trúlega
ættað frá innrætingarverksmiðjum
frjálshyggjunnar, að gera lands-
byggðina tortryggilega, bændur og
fólk almennt úti á landsbyggðinni.
Sagt hefur verið frá hallærislegri
„skoðanakönnun" í Reykjavík,
þarsem atkvæðaseðli fylgir áróður
þeirra sem standa fyrir könnun-
inni. Margir þeirra sem stóðu að
undirskriftasöfnuninni um „Varið
Land“ eru líka í þessu stússi sem
gengur út á það að velflestir þing-
menn löggjafarsamkomunnar eigi
að vera úr Reykjavík og nágrenni.
Þetta sjónarmið er oftsinnis var-
ið einsog fólk á landsbyggðinni
hefði gerst sekt um galdra með því
að gætt hefur verið landsbyggðar-
sjónarmiða á þinginu. Formaður
Verslunarráðs íslands undirstrik-
aði þetta sjónarmið í setningar-
ræðu sinni á Viðskiptaþingi 1983
með eftirfarandi orðum: „Þó er
jöfnun kosningaréttar ekki aðeins
sjálfsagt réttlætismál heldur einnig
mikilvægt baráttumál þeirra sem
vilja heilbrigðan markaðsbúskap“.
Og þegar stefnuskrá þeirra er
grannt skoðuð, kemur í ljós að
landsbyggðin skipar ekki háan sess
í framtíðarsýn íslensku viðskipta-
jöfranna.
Það þarf ekki að spyrja að því
hvaða viðhorf Verslunarráðið hef-
ur til niðurgreiðslna og útflutnings-
bóta. Hvort tveggj a skal leggj a nið-
ur. „Heildsölu og smásöluverð
landbúnaðarafurða verði gefið
frjálst" (bls. 35). Á fjárlögum yfir-
standandi árs þýddi það niður-
skurð uppá samtals 470 miljónir.
Auk þess vilja þeir skera niður hjá
Stofnlánadeild landbúnaðarins
(20.828), Framleiðnisjóð landbún-
aðarins (750 þúsund), Búnaðar-
banka íslands, veðdeild (250 þús-
und). Þá verður Byggðasjóður
skorinn niður um 69 miljónir 825
þúsund og Lánasjóður sveitarfé-
laga um 5 miljónir og 510 þúsund,
sem hlýtur að koma einnig niður á
bændum sem og öðru fólki á lands-
byggðinni.
Þá má geta þess að „Fyrir búfé
sem gengur sjálfala á afréttar-
löndum sem ekki eru eignarhlutar
bújarða komi sérstakt beitargjald á
árinu 1984, sem eigendur greiði í
hlutfalli við fjölda búfjár á fjalli.
Gjald fyrir hross skal vera 5 sinnum
hærra en fyrir sauðkind", segir á
bls. 39 í Frá orðum til athafna
Verslunarráðs íslands.
Niðurgreiðslur og útflutnings-
bætur eiga að falla niður. Það stór-
hækkar verð landbúnaðarafurða
innanlands. Sama gildir um nýtt
beitargjald. Ekkert af þessum
verðhækkunum fengju launþegar
bætt í kaupi, þarsem ein aðal tillaga
Verslunarráðsins gengur út á að
vísitölubætur á laun verði felldar
niður!
Enga samvinnu
í dreifbýlinu
Engu er líkara en þeir viðskipta-
jöfrar vilji leggja niður búsetu á
landsbyggðinni því afleiðing af
efnahagsráðstöfunum þeirra gæti
alveg eins orðið sú. Er það máske
það sem þeir vilja?
Á bls. 39 í áðurnefndum bæk-
lingi segir:
„Sveitarfélögum verði bannað
með lögum að eiga eða taka þátt
í áhættusömum atvinnurekstri.
Sveitarfélög verða þar með
skuldbundin að selja útgerðar-
fyrirtæki sín og fiskvinnslu-
stöðvar til einkaaðila. Frestur til
að ganga frá sölu þessara fyrir-
tækja renni út í árslok 1985. Ef
sveitarfélög vilja örva atvinnu-
rekstur, verður að lækka skatta
til sveitarfélagsins á fyrirtæki."
Þessu til viðbótar má minnast
þess sem áður hefur verið sagt um
niðurskurð sjóða einsog Byggða-
sjóðs og Lánasjóðs sveitarfélaga.
Eins ættu menn að átta sig á því,
að niðurskurður í opinbera geiran-
um hlýtur að koma jafnt niður á
landsbyggðarfólki einsog þéttbýlis
- í liðum einsog þeim, þar sem gert
er ráð fyrir að ekki verði endur-
ráðið í þau störf í A-hluta fjárlaga
sem losna á árinu 1983 (niður-
skurður áætlaður 134 miljónir og
600 þúsund). Eins má geta þess að
sjóðir einsog Iðnlánasjóður og Fé-
lagsheimilasjóður verða skornir
niður við endurskoðun fjárlag-
anna, sá fyrrnefndu um 625 þúsund
og Félagsheimilasjóður um 10 milj-
ónir 352 þúsund. Þetta hefði ekki
lítið að segja fyrir búsetu á lands-
byggðinni.
Það er margt í þessari leiftursókn
gegn lífskjörum almennings, sem
launþegasamtökin hljóta að berj-
ast harkalega gegn. Þarna eru til-
lögur (í ætt við þær frá Vilmundi
Gylfasyni) um stéttarfélög á vinnu-
stöðum og bindandi kjarasamn-
inga á vinnustöðunum, verulegar
takmarkanir á verkfallsréttindum,
að ekki skuli minnst á þá tillögu að
verðtrygging á launum verði bönn-
uð með öllu.
Lagt er til að „Á árinu 1984 verði
afnumin öll félagsleg aðstoð við
fullfrískt fólk“. Hér er trúlega átt
við fæðingarorlof og ýmis réttindi
sem launþegasamtökin hafa skilað
í höfn með baráttu sinni m.a. með
milligöngu ríkisins. í samræmi við
þetta leggja þeir viðskiptajöfrarnir
til að félagslegar íbúðabyggingar
leggist af. í niðurskurðaráætlun
ársins 1983 er lagt til að Bygging-
asjóður ríkisins verði skorinn niður
um 141 miljón 514 þúsund og
Byggingasjóður verkamanna um
158 miljónir og 50 þúsund. Þessir
sjóðir sjá annars vegar um hús-
næðislán Húsnæðisstofnunar ríkis-
ins og hins vegar um byggingu
verkamannabústaða. Muna má um
minna. Þessi niðurskurður kæmi
að sjálfsögðu einnig niður á þeim
sem ella hefðu unnið við byggingar
húsnæðisins t.d. niður á iðnaðar-
mönnum.
Atvinnuleysi
skiptir engu máli
Hugsanlegt atvinnuleysi virðist
ekkert hrella þessa menn. Það er
allt réttlætanlegt ef verðbólgan
næst niður um nokkur prósentu-
stig. Enda er sagt (bls. 9): „Helstu
viðskiptaþjóðir okkar hafa sýnt
mun betri árangur en við í því að
leysa þau efnahagsvandamál, sem
leiða til verðbólgu og efnahagslegs
óstöðugleika". Þessu til staðfest-
ingar er svo birt tafla um verðbólgu
í helstu viðskiptalöndum okkar
sem sýnir að Bretar og Bandaríkja-
menn hafi náð árangri í baráttunni
við verðbólgudia. En að það sé birt
tafla með tölum um atvinnuleysi í
sömu löndum? Nei, {»í er ekki að
heilsa. Hins vegar brá Morgun-
blaðið skjótt við og birti töflurnar
um verðbólguna - í viðurkenning-
arskyni.
Svarið er
stóriðja, stóriðja,
stóriðja
Verslunarráðinu er nú ekki alls
varnað í atvinnumálum, því þeir
sjá fyrir sér hálfa þjóðina í vinnu
fyrir stórverksmiðjurnar, sem út-
lendingar reisa hér fyrir lítið. Þann-
ig mega opinberir starfsmenn
glöggt vita hvar þeir vinna í fram-
tíðinni:
• „Hraði framkvæmda skal taka
mið af atvinnuþörf landsmanna,
bæði þess nýja vinnuafls, sem
bætist á vinnumarkaðinn á
næstu áratugum og þess dulda
atvinnuleysis, sem þrífst vegna
útþenslu hins opinbera og óarð-
bærrar atvinnuuppbyggingar í
sjávarútvegi á vissum svæðum
og í landbúnaði. Ný og arðbær
atvinnutækifæri geta þar bæði
losað mannafla og fjármagn,
sem gefa þjóðarheildinni meiri
arð og bæta lífskjör í landinu."
Sagt er að hraði við orkufram-
kvæmdir skuli miðast við væntan-
lega orkukaupendur. Þeir eru kall-
aðir „stórkaupendur“ í plöggum
þessum. „Gert er ráð fyrir því að
erlendir aðilar geti reist og rekið
hér stóriðju án skilyrða um meiri-
hlutaaðild íslendinga“.
Reyndar er þess getið að: „ís-
lenska ríkið hætti að leggja fram fé
skattborgaranna í áhætturekstur.
Hlutabréfaeign í núverandi iðnfyr-
irtækjum verði seld einstaklingum
á almennum markaði". Þetta er og
í samræmi við stefnuna gagnvart
sveitarfélögum sem ekki mega taka
þátt í atvinnurekstri.
Ekki er að sökum að spyrja um
viðskiptin við erlenda aðilja, þeir
vilja fá Jóhannes Nordal og félaga
til að sjá um þetta á ný og meira til.
Á bls. 37 í þessari raunverulegu
stefnuskrá fyrir næstu kosningar
segir svo:
„Erlendir aðilar
boðnir velkomnir“
• „Orkusala í tengslum við stór-
iðju og samningar við erlend og
> innlend fyrirtæki verði í höndum
sérstakrar stóriðjunefndar. ís-
land verði auglýst á erlendum
vettvangi sem land fjárfesting-
artækifæra, þar sem erlendir
aðilar eru boðnir velkomnir til
arðbærs samstarfs við innlenda
aðila.
• Til að bæta fyrir seinagang verði
sérstakt kapp lagt á að afla
samninga um sölu á orku frá
Blönduvirkjun annað hvort með
stóriðju á Norðurlandi í huga
eða stækkun þeirra iðjuvera sem
fyrir eru í landinu.
• Því verði haldið opnu, þegar
fram í sækir, að sá auður, sem
orkulindir okkar skapa, verði
notaður til að kaupa erlendar
fjárfestingar í stóriðju. Fjár-
magnsskortur, ónóg tækniþekk-
ing og reynsluleysi í mark-
aðsmálum standa enn í vegi fyrir
„íslenskri“ stóriðju, enda ó-
nauðsynleg áhætta á þessu
stigi.“
Bogesen til liðs
við auðhringa
Trúlega er meir að segja Versl-
unarráðsmönnum ljóst, að ef til
þessa kæmi er líklegt að auðhringar
gleypi á sögulegu augabragði allt
efnahagslíf í landinu. Og þá
gleymist sá sem síst skyldi í öllu
frelsistalinu, nefnilega einstakling-
urinn sem á undir högg að sækja.
Verslunarráðið sér við þessum
vandkvæðum og stingur upp á því
að einstaklingar fái að reisa rafork-
uver, selja orku inn á veitukerfið
og „afla orkusölusamninga“.
Svona einsog í framhjáhlaupi er
lagt til að Rafmagnsveitur ríkisins
og Landsvirkjun verði lagðar niður
(bls. 37);
• „Einstaklingum verði gefinn
kostur á að reisa og reka
raforkuver og selja orku annað-
hvort beint til stórkaupcnda eða i
inn á veitukerflð. Opinberum '
fyrirtækjum, sem reka raforku- j
ver, verði breytt í hlutafélög, en
síðan verði hlutabréf þeirra sett í
sölu á almennum markaði. Þessi
háttur verði einnig hafður áljár-
mögnun nýrra virkjana. Slík
hlutabréf gætu komið í stað
ríkisskuldabréfa.
• Einstakiingum verði gefin kost-
ur á að afla orkusölusamninga.
• Hlutafé í nýjum stóriðjuverum
verði boðið út á almennum inn-
lendum markaði.
• Erlendum fyrirtækjum verði
frjálst að eiga meirihluta í inn-
lendum fyrirtækjum, enda verði
þeim sett almenn takmörk að
eiga hér tilteknar tegundir eigna
eða réttinda.“
7. maí verður
gaddavélin
sett af stað
Áætlun þessari fylgir „tímaröð
aðgerða“. Gerir Verslunarráðið
ráð fyrir að ný ríkisstjórn taki við í'
lok apríl - og á hún að kynna þann
7. maí aðgerðirnar og að niður-
skurður ríkisútgjalda taki gildi.
Sama dag byrjar gaddavélin að
snúast gagnvart almenningi; vísi-
tölubinding launa afnumin, tollaf-
greiðslugjald fellt niður, nýr
grunnur fyrir vísitölu framfærslu-
kostnaðar tekinn upp miðað við 1.
febrúar 1983, frjáls verðmyndun
tekur gildi, ný stóriðjunefnd tekur
til starfa og fleira gott á að gerast
þann dag. 1. júní verða svo niður-
greiðslur afnumdar og gengur svo á
allt til 1. júní 1984. Og máske er
ártalið 1984 einmitt táknrænt fyrir
hugmyndafræðina (skáldsaga Orw-
.ells).
Erum við hundar?
Á Viðskiptaþingi flutti Matthías
Johannesen erindi sem hann
nefndi Athafnaskáld. Harris lá-
varður flutti þar erindi sem hann
nefndi Samkeppni í atvinnulífi og
stjórnmálum. Harris er sagður
vera einn af frumkvöðlum efna-
hagsstefnu Tatchers í Bretlandi og
Morgunblaðið hefur mikið látið
með manninn í tilefni Viðskipta-
þings.
1 útvarpinu í sl. viku var viðtal
við Harris þennan. Hann var
spurður um andstöðu nokkurra
ráðherra við því, að taka fleiri þætti
heilsugæslu ög menntunar undan
ríki og afhenda einkaaðiljum. Við
þessari spurningu hafði Harris lá-
varður það svar, að auðveldara
væri að gefa hundi bein heldur en
ná því af honum. Ég og þú.lesandi
góður, erum hundar í þessu dæmi.
Sami lávarður Viðskiptaþingsins
heldur því fram, að stjórnmál þurfi
að lúta sömu lögmálum og efna-
hagslífið. í sjónvarpsviðtali var
hann spurður um það hvort hann
væri að segja lýðræðinu einsog við
þekktum það stríð á hendur. Hann
var ekki fjarri því í svari sínu og
sagði - að þó stjórnmálalýðræði
væri nauðsynlegt þá væri það
„truflandi starfsemi sem oft er til
trafala“.
Það er löng leið frá borgara-
legum húmanisma til hins „snögga
átaks“ íslenskra viðskiptajöfra
1983. Oft hefur manni fundist lítill
veigur í slagorðum sem Alþýðu-
bandalagið hefur verið að taka upp
um Einingu um íslenska leið - og
fleira þess háttar. En þegar staðið
er andspænis hugmyndaheimi eins-
og þeim sem forstjórar íslands ætla
að bjóða uppá, þá öðlast slík
slagorð dýpri merkingu og fá raun-
hæft inntak.
-óg
„Með auglýsingum séu erlendir aðilar boðnir velkomnir til arðbærs sam-
starfs við innlenda aðila....“