Þjóðviljinn - 28.05.1983, Blaðsíða 6

1
I
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 28. - 29. máí 1983
Og svo 1 % til baka
• Þeir láta skammt stórra högga á milli nýju valdhafarnir,
sem settust í stjórnarstólana í fyrradag. I gær var gengi
íslensku krónunnar lækkað um 14,5% og verð á erlendum
gjaldeyri þannig hækkað um 17%.
• Þessi gengislækkun ein mun á hálfu til heilu ári valda um
15% verðlagshækkun hér innanlands, og mjög verulegur
hluti þeirrar hækkunar kemur fram nú alveg á næstunni.
Samkvæmt ákvörðun ríkisstjórnarinnar verður ekkert af
þessum hækkunum bætt í kaupi frekar en aðrar þær
verðlagshækkanir, sem framundan eru.
• Samkvæmt kjarasamningum á að greiða 22% verðbætur á
laun nú þann 1. júní vegna verðlagshækkana 1. febrúar til 1.
maí, og síðan nýjar verðbætur þann 1. sept. og 1. des., sem
óhætt er að slá föstu að vera ættu a.m.k. 10-15% í hvort sinn,
ef gerðir samningar fengju að standa.
• Allar þessar verðbætur afnemur ríkisstjórn Steingríms
Hermannssonar með lögum og skammtar í staðinn 8% 1.
júní og 4% 1. október, eða samtals 12,3% í verðbætur á
almenn laun á sama tíma og verðlag er talið munu hækka um
nær 60%, eins og greint var frá hér í Þjóðviljanum í gær.
• Það er því algerlega ljóst að nái ríkisstjórnin að fram-
kvæma stefnu sína, þá fær almenningur ekki verðbætur á
Iaun út þetta ár, nema fyrir um helming af verðhækkunum
síðustu þriggja mánaða, og síðan ekki einn einasta eyri fyrir
allar þær verðhækkanir, sem hér verða frá 1. maí til áramóta.
• Og til að kóróna skömmina þá lætur ríkisstjórnin á sama
tíma hækka verð á erlendum gjaldeyri um 17% og hellir
þannig vænum olíuskammti á verðbólgueldinn.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaös: Guöjón Friðriksson.
Auglýsingastjóri: Sigríður H. Sigurbjörnsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Blaðamenn: Auður Styrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Helgi Ólafsson,
Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gíslason, Ólafur Gíslason,
Óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Valþór Hlöðversson.
íþróttafréttaritari: Víðir Sigurðsson.
Utlit og hönnun: Helga Garðarsdóttir, Guðjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Atli Arason.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Auglýsingar: Áslaug Jóhannesdóttir, Ólafur Þ. Jónsson.
r i tst Jór nar g r ci n
ur aimanakinu
Skrifstofa: Guðrún Guövarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Sæunn Óladóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bilstjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar Sigurmundsson.
Ólafur Björnsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir. Karen Jónsdóttir
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaðaprent h.f.
ÞJÚDVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyf-
ingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastióri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan Ólafsson.
• Og hverjar eru svo hinar mildandi aðgerðir, sem ríkis-
stjórnin hefur leyft sér að nefna svo:
• Til þeirra á að verja um 400 miljónum króna. Búast má
við, að hefðu laun náð að haldast sem óbreytt hlutfall af
þjóðartekjum, þá hefði heildarlaunaupphæðin á þessu ári
átt að vera um 40.000 miljónir króna, og er þá ekki reiknað
með meiri verðbólgu, en ríkisstjórnin sjálf gerir ráð fyrir. -
Með öðrum orðum, það er um 1% launaupphæðarinnar,
sem verja á í „mildandi aðgerðir“, á sama tíma og verið er að
skera niður kaupmátt launa um 25-30%.
• Það er hent 2% sérstakri hækkun í fólk, sem hefur innan
við 9.581,- krónu í mánaðartekjur, - en á sama tíma er kaup
þessa fólks lækkað með hinni hendinni um 25%.
• Það er út af fyrir sig góðra gjalda vert að veita gjaldfrest á
hluta greiðslubyrðar íbúðalána svo sem Svavar Gestsson
hafði lagt til á Alþingi sem félagsmálaráðherra, en fékkst þar
ekki samþykkt á síðasta vetri.
• En sú ráðstöfun dregur þó harla skammt á móti þeirri
gífurlegu kauplækkun, sem þeim er nýlega hefur byggt eða
keypt íbúð er ætlað að bera eins og öðrum. Hvað það varðar
er einnig sömu sögu að segja um lítilfjörlega lækkun á tekju-
skatti og hækkun lífeyrisgreiðslna, - og það sem boðað er um
lækkun húshitunarkostnaðar úti um land er sýnd veiði en
ekki gefin.
k.
39% framhjá
hlutaskiptum
• Samkvæmt bráðabirgðalögum gærdagsins, verða 39% af þ\i
fiskverði, sem fiskvinnslan greiðir fyrir landaðan afla tekin fram-
hjá hlutaskiptum til sjómanna. Þetta gildir um fiskiskip yfir 240
lestum, en hjá minni skipum verða 35% tekin framhjá hluta-
skiptum.
• 10% eiga að renna í Stofnfjársjóð fiskiskipa, svo sem áður
hefur verið, en 25 til 29% í „sérstakan kostnaðarhlut útgerðar“
eins og segir í lögunum. Áður voru 7% tekin framhjá skiptum
með sérstöku olíugjaldi, og auk þess greiddi fiskvinnslan í ohusjóð
til niðurgreiðslu á olíu upphæð sem svaraði um 10% í fiskverði. I
stað þessara liða upp á samtals 17%, sem hverfa úr sögunni, þá
fær útgerðin nú 25 til 29% í „sérstakan kostnaðarhlut“, framhjá
skiptum.
Lán í öláni
- eða þegar ég uppgötv-
aði lánskj aravísitöluna
Það eru mörg reikningsdæmin
sem vesalings húsbyggjandinn
þarf að reikna. Eitt hið skelfileg-
asta í minni húsbyggjandasögu
var að uppgötva lánskjaravísitöl-
una. Auðvitað var manni aiy,af
Ijóst að með verðtryggingu lana
yrði maður að borga hverju sinni
raunverulegt verðgildi hverrar
afborgunar, en græddi ekki á
verðbólgunni eins og maður
gerði þegar maður keypti sér
fyrst þak yfir höfuðið og fékk
húsnæðismálastjórnarlán, af-
borganirnar af því urðu að næst-
um engu á nokkrum árum. Sá
draumur var sem sagt úti. Eigi að
síður dembdi maður sér í hús-
byggingu, taldi sig heppinn á eiga
ótekin lífeyrissjóðslán, svo kom
húsnæðismáLastjórnarlánið og
bankarnir redduðu afgangnum
með verðtryggðum lánum til 4ra
ára.Dg það var þá sem ég uppgöt-
vaði I lánskjaravísitöluna. Ég
vildi sem sagt vita hvernig dæmið
væri reiknað. Hvernig út væri
fundið hversu stór verðbótaþátt-
urinn væri af hverri afborgun. Ég
hafði auðvitað komist að raun
um, þegar ég fór með budduna í
bankann minn til að borga af ein-
hverju lánanna, að verðbótaþátt-
urinn var jafnan miklu hærri en
afborgunin sjálf. Ég gekk á milli
manna og spurði þá um lánskjar-
avísitöluna, en fékk óljós svör.
Þegar ég fékk svo loks útreikning
frá hagfræðingi sem sýndi svart á
hvítu að bilið á milli kauphækk-
ana og hækkunar á lánskjaravísi-
tölu fer stöðugt breikkandi, sá ég
auðvitað hvers kyns var. Ég er
sem sagt stöðugt að borga hlut-
fallslega meira og meira af
laununum mínum til að greiða
niður þessi lán.
Þórunn
Sigurðard.
skrifar
Þegar ég hafði komist að þess-
ari skelfilegu niðurstöðu fór ég að
bera mig upp við vini og kunn-
ingja, sem eru nýbúnir að kaupa
húsnæði eða eru að byggja. Eng-
inn þeirra vildi viðurkenna að
þetta gæti verið rétt. „Við borg-
um bara í samræmi við verðbólg-
una“ sögðu menn. „Hvaða verð-
bólgu“ spyr maður þá. Þegar
launin eru orðin langt á eftir
verðbólgunni, fer nú fyrst að
harðna á dalnum. Verðbólgan,
sem átti að hækka launin okkar
um 22% núna 1. júní, á sem sagt
aðeins að ná til þess sem við þurf-
um að borga, - ekki til þess sem
við fáum borgað. Og nú verða
verðbætur á laun aðeins 8% og
hvernig lítur dæmið þá út?
Ég fékk hagfræðinginn til að
reikna út síðasta og svartasta
dæmið, stöðuna l.júní. í maí var
bilið á milli hækkana á kauptaxta
og lánskjaravísitölu komið í 21%,
eða meira en nokkru sinni. Er
einhver hissa á því þótt bankarnir
eigi peninga? Hver fær þessa
„plús-vexti“ nema þeir? Og þetta
hét einu sinni „raunvaxtastefna“!
„Þetta lagast 1. júní“ sögðu
menn „Þetta hefur alltaf lagast
1 .júní.“ Mikið rétt það hefur allt-
af lagast l.júní, því þáhefur jafn-
an komið veruleg kauphækkun.
Þessi kauphækkun sem átti að
verða 22% til þess að vega upp á
móti öllum hækkununum, hún
verður nú aðeins 8%. Nú í maí
hefur lánskjaravísitalan hækkað
um 8,25%, því minnkar bilið ekki
l.júní, eins og það hefur alltaf
gert, heldur eykst. 1. júní, er bilið
á milli hækkana á kauptöxtum
(miðað við næstlægsta Dagsbrún-
artaxta) og hækkunar lánskjara-
vísitölu komið í 21,3%, og er
breiðara en nokkru sinni. Og
hvað gerist svo á næstu mánuðum
- þá heldur það enn áfram að
breikka, því ekki hækkar kaupið.
Þetta er nu orðið svo skugga-
legt dæmi að mann langar næst-
um af landinu. Það er von að ný
ríkisstjórn geti boðað hærri lán til
þeirra sem byggja í fyrsta sinn.
Þeir verða trúlega fáir. Og það er
allt í lagi að bjóða „skuld-
breytingalán". Hvað þýðir það?
jú, þú lengjir lánin, verðbótaþ-
átturinn hækkar og hækkar og,
bankarnir fá mismuninn. Ég spái
því að það verði ekki þungur
baggi á Húsnæðismálastjórn að
lána þeim sem fara út í bygging-
aframkvæmdir í fyrsta sinn á því
herrans ári 1983. Slíkir
bjartsýniskappar ættu að fá
heiðursmerki.