Þjóðviljinn - 28.05.1983, Blaðsíða 12

9
Átta lista-
menn hlutu
dvalarstyrki
8 listamenn hlutu í vikunni
styrki til dvalar erlendis við
listgrein sína en þeir eru Björn
Bjarman rithöfundur, Guð-
munda Elíasdóttir, óperu-
söngvari, Guðrún Tómasdótt-
ir, söngvari, Kjartan Guð-
jónsson myndlistarmaður,
Kristbjörg Kjeld leikari,
Oddur Björnsson, rithöfund-
ur, Svava Jakobsdóttir rithöf-
undur og Örn Guðmundsson
listdansari. Nemur hver styrk-
ur 15 þúsund krónum.
Þá voru veittir styrkir til
tónverkaútgáfu og fræði-
starfa. Þeir sem hlutu styrki til
tónverkaútgáfu voru Birgir
Helgason, tónlistarmaður,
Gramm s.f. (til útgáfu á tón-
verkum Áskels Mássonar), og
þeir Leifur Þórarinsson og
Páll P. Pálsson til útgáfu á
hljómplötum með konsertum
eftir þá. Þá voru tíu fræði-
mönnum veitt viðurkenning,
3 þúsund krónur hverjum.
Þeir eru Einar H. Einarsson
frá Skammadalshóli, Friðrik
Sigurbjörnsson, Reykjavík,
Guðmundur A. Finnbogason
Innri-Njarðvík, Haraldur Jó-
hannsson, Reykjavík, Jón
Gíslason, Reykjavík, Jón
Guðmundsson, Fjalli, Skúli
Helgason Reykjavík, Valgeir
Sigurðsson, Þingskálum,
Þórður Jónsson, Hveragerði
og Þórður Tómasson
Skógum.
Alls nam úthlutun styrkja
til menningarstarfsemi 240
þúsund krónum, en markaður
tekjustofn Menningarsjóðs
samkvæmt fjárlögum var 1,6
miljón krónur. 24 þúsund
krónur fóru til tónverka-
styrkjanna en 30 þúsund til
fræðimannanna, en þá hafði
Menntamálaráð bætt nokkuð
við upphæð sem ákveðin var
af Alþingi.
Launamálaráð ríkisstaifsmanna í BHM
Efnahagsaðgerðirnar
aðför að heimilunum
Á fundi stjórnar launa-
málaráðs ríkisstarfsmanna
innan BHM í gær var eftirfar-
andi ályktun samþykkt:
Stjórn launamálaráðs ríkis-
starfsmanna innan BHM mót-
mælir harðlega þeim
aðgerðum, sem ný ríkisstjórn
hefur boðað í kjaramálum,
þar sem þær snúast fyrst og
fremst um afnám samnings-
réttarins og stórfellda
skerðingu verðbóta á laun án
þess að bætur komi fyrir nema
til lítils hluta launafólks.
Launþegum einum er ætlað
að standa undir hjöðnun verð-
bólgu og gerð er mun harka-
legri aðför að afkomu fjöl-
margra heimila en áður hefur
þekkst. Bent skal á í því sam-
bandi, að með verulegri lækk-
un eða afnámi tekjuskatts
mætti koma til móts við þorra
launafólks og jafnframt auka
réttlæti í skattheimtu ríkisins.
Þá er það skýlaus krafa að
strax komi til framkvæmda
lenging lána til öflunar
íbúðarhúsnæðis.
Talsmenn stjórnarflokk-
anna segjast ætla að styrkja
undirstöður atvinnuveganna,
en í stjórnarsáttmálanum er
ekki að finna neinar ákveðnar
tillögur um uppbyggingu
atvinnulífsins né stefnumark-
andi tillögur í fjárfestingar-
málum.
Stjórn lauanmálaráðs telur
að með þessu sé launþegum í
landinu sýnd lítilsvirðing, þar
sem þeim er ætlað að axla svo
þungar byrðar án þess að gerð
sé viðunandi grein fyrir öðr-
um aðgerðum.
Helgin 28. - 29. maí 1983 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 13
12 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 28. - 29. maí 1983
Maj Britt Theorin er formaður afvopnunarsendinefndar Svía í
afvopnunarnefnd Sameinuðu þjóðanna, en í þeirri nefnd eiga 40
aðildarlanda S.Þ. sæti. Hér svarar Maj Britt spurningum ís-
lensks fréttafólks. - (Ljósm. Atli).
Konur stofna
friðarhreyfmgu
Stofnfundur friðarhreyfingar íslenskra kvenna var haldinn í
Norræna húsinu í Reykjavík í gærkveldi. Afstaða var tekin til
stofnunar friðarhreyfingar kvenna, starfs hennar og skipulags.
Gestur fundarins var sænska þingkonan Maj Britt Theorin,
sem sæti á í afvopnunarnefnd Sameinuðu þjóðanna. Hún hélt
fund með blaðafólki í gær og var meðfylgjandi mynd tekin við
það tækifæri. Maj Britt hélt síðan erindi um friðarbaráttu og
hlut kvenna í henni á stofnfundi friðarhreyfingar íslenskra
kvenna. Við segjum nánar frá þessum fundi síðar. - ast
Erlendur Einarsson hefur gert SÍS og þar Anægjan með samvinnu íhaldsaflanna var slík 1974-1978 að í fyrsta sinn í sögu lýðveldisins
með Framsókn að eðlilegum vopnabræð- sat Framsókn í ríkisstjórn til loka kjörtímabilsins.
rum VSI og atvinnurekendaklíkunnar í
Sjálfstæðisflokknum.
Framsókn er orðin íhaldsflokkur
„Allt er betra en íhaldið“ og „Betra er að vanta brauð en að hafa her í landi“ voru kjörorðin
sem forystumennirnir, Tryggvi og Hermann, færðu Framsóknarflokknum fyrr á öldinni.
Þau eru nú gleymd og grafín.
Þegar Ólafur og síðar Steingrímur tóku við formennsku í Framsóknarflokknum náði
kaldastríðskynslóðin völdum sem dugðu til að gera flokkinn á röskum áratug að hreinrækt-
uðum íhaldsflokki, baráttutæki fyrir kjaraskerðingum í þágu atvinnurekenda og traustum
bakhjarli hagsmuna Bandaríkjanna og Alusuis.se á íslandi.
Þrisvar fyrir kosningar reyndi
Framsóknarflokkurinn aö
mynda þingmeirihluta meö
hinum hreinræktuöu
íhaldsöflum í
stjórnarandstöðunni. Þrisvar
eftir kosningar hefur verið knúiö
á um stjórnarmyndun þes.sara
fylkinga. Tilraunirnar sex þurfa
ekki að koma á óvart. Þær eru
lokakaflinn í langri þróun. í
röskan áratug hefur
Framsóknarflokkurinn jafnt og
þétt verið aö breytast í
hreinræktaöan íhaldsflokk.
Kjaraskeröingar,
atvinnurekendahagsmunir,
stóriöja í þágu erlendra
auðfélaga og aukin
hernaöarumsvif Bandaríkjanna
eru aðeins nokkrirvegvísará
þeirri brautsem
Framsóknarforystan hefur
markað.
Félagshyggja og
fjórmenningaforysta
Þegar Eysteinn Jónsson stjórnaöi 12 ára
baráttu Framsóknarflokksins gegn Við-
reisnarstjórninni áttu hugsjónir vinstri
manna ríkan hljómgrunn í stefnu flokksins.
Verkalýðssinnar úr Framsóknarflokknum
mynduðu meirihluta í miðstjórn ASÍ með
Alþýðubandalaginu. Forystan í B.S.R.B.
var byggð á samstarfi verkalýðssina úr þess-
um tveimur flokkum. Herstöðvarand-
stæðingar voru öflugir á þingum Framsókn-
arflokksins og mikill meirihluti flokks-
manna barðist einarðlega gegn álsamning-
num. Framsóknarflokkurinn var á þessum
árum svo beinskeytt baráttutæki vinstri
manna að á áratugnum 1960-1970 var fylgi
Framsóknarflokksins í Reykjavík oft álíka
mikið og stundum jafnvel meira en fylgi
Ajþýðubandalagsins.
Á fyrstu 50 árunum í sögu Framsóknar-
flokksins höfðu fjórir menn afdrifaríkust
áhrif á stefnu flokksins. Tryggvi Þórhalls-
son og Jónas Jónsson töldu baráttuna við
Morgunblaðsafturhaldið meginverkefni í
íslenskri pólitík. Kjörorðið „Allt er betra
en íhaldið“ varð samgróið þeirri samvinnu
félagshyggjuaflanna sem flokksforystan
kappkostaði. Hermann Jónasson og
Eysteinn Jónsson tóku ungir við forystu-
verkefnum þegar þeir gerðust ráðherrar í
„Stjórn hinna vinnandi stétta" á tímum
heimskreppunnar miklu.
Þegar Bandaríkin hófu síðan landvinn-
inga sína á íslandi reyndist Hermann Jónas-
son þeim erfiður í taumi.í kosningunum
1956 barðist hann um allt land undir kjör-
orðinu: „Betra er að vanta brauð en að hafa
her í landi“. Þegar Eysteinn Jónsson tók
*svo við formennskunni af Hermanni á
Viðreisnarárunum varð baráttan gegn inn-
Olafur
Ragnar
Grímsson
skrifar
Fyrri grein
reið Alusuisse í íslenskt efnahagslíf megin-
viðfangsefnið í formannstíð Eysteins.
Kaldastríðs-
kynslóðin
Þessir fjórir menn - Tryggvi, Jónas,
Hermann og Eysteinn - skipuðu Framsókn-
arflokknum í forystusveit félagshyggju-
aflanna í hálfa öld. En um og upp úr 1970
tóku nýir menn við. Kaldastríðskynslóðin
var kjörin til forystu í Framsóknarflokkn-
um. Féiagshyggja og þjóðernisvitund voru
ekki aðalsmerki þessara manna. Þeir voru
annarrar gerðar. Nato-hollusta og einka-
braskið voru þeirra vettvangur. Bandalag
við Morgunblaðið í stuðningi við herinn og
margvísleg samvinna við gróðaöflin í
röðum atvinnurekenda voru þær víglínur í
stjórnmálunum sem þeir töldu mestu
varða. Þeir stóðu í verktakabraski, störf-
uðu við hermangsfyrirtæki, ráku íssjoppur
og kepptust um að fá heiídsöluumboð af
ýmsu tagi.
Þegar Ólafur Jóhannesson og síðar
Steingrímur Hermannsson tóku við for-
mennsku í Framsóknarflokknum náði
kaldastríðskynslóðin þeirri viðspyrnu í
flokknum sem dugað hefur til að gera hann
á röskum áratug að hreinræktuðum íhalds-
flokki, baráttutæki atvinnurekenda og
traustum bakhjarli Bandaríkjahagsmuna á
íslandi.
Álvinir og
Varðbergsmenn
Ólafur Jóhannesson fann fljótlega í
formannstíð sinni að hann var ærið einangr-
aður í hópi þeirra vinstri manna sem
Eysteinn hafði treyst. Ólafur tók því til við
'að ryðja í burtu slíkum vinstri kröftum og
setja í staðinn dygga og trausta Varðbergs-
menn.
Félagsskapurinn Varðberg var bandalag
Nató-stráka úr Sjálfstæðisflokki, Fram-
sóknarflokki og Alþýðuflokki sem á
Viðreisnartímanum voru aldir upp við að
verja kröfugerð Bandaríkjanna. Steingrím-
ur Hermannsson, Kristinn Finnbogason,
Tómas Karlsson og Alfreð Þorsteinsson
voru forystumenn hinna ungu Varðbergs-
riddara innan Framsóknarflokksins. Þeir
vissu að Ólafur Jóhannesson var einlægur
aðdáandi Nato og svo mikill stuðnings-
skapinn sem framfaratæki alþýðu til sjávar
og sveita. Þessir gömlu samvinnumenn
voru sprottnir úr jarðvegi
aldamótakynslóðarinnar og töldu að Sam-
vinnuhreyfingin ætti að vera þjóðlegt afl í
andstöðu við íhaldið.
Þegar kaldastríðskynslóðin tók við for-
ystunni í Framsóknarflokknum var Er-
lendur í SÍS og frímúrarabandalagið í Sam-
bandinu orðin nægilega föst í sessi til að
halda inn á nýjar brautir. Við fall
Viðreisnarstjórnarinnar vildi Erlendur að
Framsóknarflokkurinn héldi strax til sam-
vinnu við íhaldið. Slíkt bandalag tryggði
best atvinnurekendahagsmuni SÍS.
Sambandið er fyrst og fremst fyrirtæki í
augum Erlendar en ekki félagsmála-
hreyfing og á þessum árum boðaði hann í
stefnuræðu á aðalfundi Sambandsins að
breyta ætti samvinnufélögunum í hlutafé-
lög. Greiða þyrfti götu fjármagnsins inn í
Sambandsfyrirtækin. Hagsmunir heildsöl-
unnar, útgerðarfyrirtækjanna og iðnrekst-
ursins gerðu Vinnuveitendasambandið og
Sjálfstæðisflokkinn að eðlilegum banda-
mönnum SÍS og Framsóknarflokksins. í
anda þessarar stefnu tók Sambandið upp
sífellt nánari samvinnu við Vinnuveitenda-
sambandið í kjaradeilum við launafólk.
í augum Erlendar Einarssonar og nýju
forstjóraklíkunnar eru samvinnuhugsjónin
og samstaða félagshyggjufólks fyrst og
fremst efni í hátíðarræður þegar á tíu ára
fresti er haldið upp á stofnun Sambandsins
og Kaupfélags Þingeyinga. Fyrirtækjahags-
munirnir eru hins vegar sá veruleiki sem
mótar daglega afstöðu forstjóranna. Sú
skilgreining gerir Sambandið að eðlilegum
vopnabróður Vinnuveitendasambandsins
og atvinnurekendaklíkunnar í Sjálfstæðis-
flokknum. Þessi afstaða Erlendar Einars-
sonar reyndist Ólafi Jóhannessyni kærkom-
inn bakhjarl í undirbúningnum að langvar-
andi samvinnu Sjálfstæðisflokksins og
Framsóknarflokksins. Miðflokkskenningin
eignaðist bandamenn í hagsmunakröfum
SÍS-forstjóranna.
Erlend stóriðja,
hernaðarframkvæmdir
og kjaraskerðingar
Framsóknarflokkurinn undi sér vel í
ríkisstjórn Geirs Hallgrímssonar 1974-
1978. í fyrsta sinn í sögu lýðveldisins entist
Framsóknarflokkurinn til að sitja í ríkis-
stjórn heilt kjörtímabil. Slík var ánægjan
með samvinnu íhaldsaflanna. Verkefni
stjórnarinnar risu hæst á þremur sviðum:
í fyrsta lagi voru gerðir nýjir samningar
við Alusuisse. Steingrímur Hermannsson
fékk aftur að sitja ásamt Jóhannesi Nordal
að samningaborði með Alusuisse. í þetta
sinn hafði hann þó flokkinn á bak við sig.
Andstaða Eysteins við hagsmuni hins er-
lenda fyrirtækis var horfin en í staðinn kom-
inn kenningargrundvöllur Ólafs Jóhannes-
sonar um vestræna samvinnu og stóriðju-
framkvæmdir.
Nýir svikasamningar voru gerðir við hið
svissneska auðfélag og algjör þögn ríkti um
svindlið sem sannast hafði á Álusuisse árið
1975. Þjóðin fékk ekkert að vita um afbrot
fyrirtækisins. Framsókn, íhald og Alu-
suisse stóðu í sameiningu að samsæri þagn-
arinnar. Svikasamningurinn frá 1975
reyndist íslendingum svo jafnvel enn dýr-
keyptari en sá fyrri. Almenningur í landinu
hefur á undanförnum árum orðið að borga
milljónir dollara í meðgjöf til Alusuisse.
f öðru lagi var afturhaldsstjórnin lipur
þjónn Bandaríkjanna. Hún samþykkti að
gera ísland að fyrsta heimavelli hinna ill-
ræmdu Awacs-flugvéla utan Bandaríkj-
anna og undirritaður var samningur um
stórfellda endurnýjun á fjarskiptakerfi
Bandaríkjanna á íslandi. Awacs-
flugvélarnar og fjarskiptaendurnýjunin
tengdu ísland kjarnorkuvígbúnaðarkerfinu
á afdrifaríkari hátt en nokkru sinni fyrr.
Utanríkisráðherra afturhaldsstjórnar-
innar, þáverandi varaformaður Framsókn-
arflokksins, fór síðan í margar bón-
orðsferðir til Washington í því skyni að
betla fjármuni í nýja flugstöð. Eftir tveggja
ára kvabb samþykkti bandaríska þingið að
verja milljónum dollara í að reisa nýja flug-
stöð gegn því skilyrði að yfirstjórn bygging-
arinnar yrði alfarið í höndum Bandaríkj-
anna og herinn gæti hvenær sem er yfirtekið
húsnæðið í þágu vígbúnaðarstarfsemi.
Varaformaður Framsóknarflokksins fagn-
aði miklum sigri og flugstöðvarbyggingin.
varð einskonar minnisvarði um þá eðlis-
breytingu sem orðið hafði á Framsóknarf-
lokknum.
Flokkur herstöðvarandstæðinga og Her-
manns Jónassonar var gleymdur og grafinn.
Betliferðir til Bandaríkjaþings og stórfelld-
ar hernaðarframkvæmdir voru komnar í
staðinn. Það var því eðlilegt að Ólafur Jó-
hannesson teldi flugstöðvarmálið kjarna-
mál Framsóknarflokksins þegar hann sett-
ist í embætti utanríkisráðherra. Fyrrver-
andi flokksformaður ætlaði sé að fullkomna
verkið sem varaformaður vann á sinni tíð.
í þriðja lagi settu stórfelldar kjara-
skerðingar og orrustur við launafólk í land-
inu svip á samstjórn íhalds og Framsóknar
1974-1978. Ríkisvaldinu var miskunnar-
laust beitt í þágu hagsmuna atvinnurek-
enda. í nauðvörn greip launafólk til verk-
fallsvopnsins í ríkari mæli en nokkru sinni
fyrr. I lok kjörtímabilsins reis alþýða
manna svo upp á vinnustöðum um allt land
til að mótmæla kjaraskerðingarlögum
afturhaldsins.
Framsóknarforystan stóð hins vegar keik
við hliðina á atvinnurekendaöflunum og
bauð alþýðunni byrginn. Sá flokkur sem
upp úr 1960 fór með meirihlutavald í ASÍ
og BSRB í samvinnu við Alþýðubandalagið
var gleymdur og grafinn. 1 staðinn voru
komnir dyggir þjónar VSÍ og forstjóra-
klíkunnar í SÍS.
Fylgishrun -
Nýtt Íhaldstríó
í kosningunum 1978 var ljóst að Fram-
sóknarforystan vildi áfram stuðla að sam-
vinnu afturhaldsaflanna. En kjósendur
gripu í taumana. Framsóknarflokkurinn
varð minnsti flokkurinn á íslandi og beið
eitthvert mesta fylgishrun í sögu íslenskra
stjórnmála. Alþýðubandalagið og Alþýðu-
flokkurinn urðu í fyrsta skipti stærri að
þingmannafjölda og fylgi en Framsóknar-
flokkurinn. Þjónusta kaldastríðskynslóðar-
innar við atvinnurekendaöflin og hernaðar-
ítök Bandaríkjanna hafði reynst Framsókn-
arflokknum dýrkeypt.
Ýmsir töldu að Framsóknarflokkurinn
hefði nú lært sína lexíu. Samvinnan við
afturhaldið hefði aðeins verið tímabundin
tilraun sem aldrei yrði endurtekin. Slíkar
spásagnir voru reistar á mikilli blindu og
misskilningi. Þegar Steingrímur Her-
mannsson og Tómas Árnason tóku hönd-
um saman við Ólaf Jóhannesson í forystu
flokksins að loknum kosningaósigrinum ár-
ið 1978 höfðu kaldastríðsöflin, Nato-
dýrkendurnir og andstæðingar félagshyggj-
unnar í reynd náð öflugri fótfestu í flokk.s-
forystunni en nokkru sinni fyrr.
Tómas Árnason hafði um áraraðir verið
harðasti stuðningsmaður Nato og Banda-
ríkjahers í þingliði og forystu Framsóknar-
flokksins. Ar og síð hafði hann barist gegn
samvinnu við Alþýðubandalagið og óskað
nánari tengsla við Sjálfstæðisflokkinn.
Steingrímur Hermannsson var pólitískur
forystumaður Varðbergsklíkunnar í
flokknum, samningavinur Alusuisse frá
1966 og 1975 og meginandstæðingur þeirrar
vinstri stefnu sem Eysteinn Jónsson hafði
markað á Viðreisnarárunum.
Það var sérkennileg þversögn að um leið
og Framsóknarflokkurinn var knúinn inn í
vinstri stjórn árið 1978 valdi hann til forystu
hægri sinnaðri ráðherrahóp en nokkru sinni
fyrr. Ólafur Jóhannesson, Steingrímur
Hermansson og Tómas Árnason höfðu frá
1960 verið burðarásarnir í hægri fylking-
unni innan Framsóknarflokksins. Stuðn-
ingur við erlenda stóriðju, Nato og Banda-
ríkjaher hafði um áraraðir byggst innan
flokksins á forystu þessara manna.
Alusuisse-hagsmunir Steingríms, Nató-
hollusta Tómasar og smáatvinnurekenda-
kenning Ólafs Jóhannessonar runnu saman
í eina heild. Framsóknarflokkurinn hafði í
reynd fengið hreinræktaða íhaldsforystu
sem byggði stefnugrundvöll sinn á þríeinni
hollustu við erlenda stóriðju, Nató og hags-
muni atvinnurekenda.
Áframhaldandi
íhaldsþróun
Kosningaósigurinn 1978 hafði í reynd
gert íhaldsöflin enn sterkari í forystu Fram-
sóknarflokksins. Sú staðreynd kom fljót-
lega í ljós innan ríkisstjórnarinnar veturinn
1978 til 1979. íhaldsþróun Framsóknar-
flokksins hélt áfram hraðbyri innan þeirrar
stjórnar. Hún var meginorsök þess ófriðar
sem ávallt ríkti innán hennar.
Íhaldstríóið sem myndaði ráðherrasveit
Framsóknarflokksins var fljótt að gleyma
lærdómi kosningaósigursins 1978. Rætur
þeirra í atvinnurekendaherbúðunum,
Natóliðinu og stóriðjusveitinni voru svo
sterkar að breyting Framsóknarflokksins í
hreinræktaðan íhaldsflokk hélt áfram
hröðum skrefum.
Ríkisstjórn Framsóknarflokksins og
Sjálfstæðisflokksins sem nú tekur við völd-
um að loknum kosningum er því í raun
eðlileg niðurstaða þróunarinnar á undan-
förnum árum. Hún er endanleg staðfesting
þeirra breytinga sem átt hafa sér stað á
Framsóknarflokknum. Um feril þeirra
breytinga á síðustu fimm árum verður fjall-
að í síðari hluta þessarar greinar sem birtast
mun hér í blaðinu á þriðjudag.
Varðbergsliðið í Framsókn studdi við bakið á Morgunblaðinu og Vörðu landi til að koma í
veg fyrir brottför hersins. Steingrímur var pólitískur erfðaprins Varðbergsklíkunnar í
flokknum.
maður kanasjónvarpsins að hann var eini
maðurinn í þingflokki Framsóknarflokks-
ins árið 1966 sem gagnrýndi baráttu sextíu-
menningana svokölluðu gegn Keflavíkur-
sjónvarpinu. Sextíumenningarnir voru
sveit ýmissa -fremstu rithöfunda, lista-
manna og menntamanna þjóðarinnar sem
tóku höndum saman til að stöðva skaðvæn-
leg áhrif bandaríska sjónvarpsins.
Þegar baráttan gegn innreið Alusuisse
stóð sem hæst reyndist Varðbergsfylkingin
sú fimmta herdeild innan Framsóknar-
flokksins sem var reiðubúin að veita Alu-
suisse lið. Barátta Steingríms Hermanns-
sonar fyrir hagsmunum Alusuisse innan
Framsóknarflokksins á árunum 1965-1966
var fyrsta stórorrustan sem hann tók þátt í á
vegum flokksins. Afar lítill minnihluti var
þá reiðubúinn til að styðja þjónustu Stein-
gríms við hagsmuni Álusuisse. Fátt sýnir
betur þau umskipti sem orðið hafa í Fram-
sóknarflokknum á síðari árum en sú
staðreynd að í vor gengu allir þingmenn
Framsóknarflokksins í stuðningssveit Alu-
suisse á Alþingi íslendinga.
Miðflokkakenning -
Hægri stjórn
Þótt kosningasigur Alþýðubandalagsins
og Samtaka frjálslyndra og vinstri manna
1971 hafi knúið Framsóknarflokkinn tii að
mynda vinstri stjórn, varð fljótlega ljóst að
Óíafur Jóhannesson ætlaði Framsóknar-
flokknum annan hlut. Á fyrsta ári vinstri
stjórnarinnar réð Ólafur Hannes Jónsson,
krónískan kommúnistahatara, til að gerast
opinber hugmyndafræðingur Framsóknar-
flokksins. Hannes var látinn skrifa í
Tímann langlokur um miðflokkseðli Fram-
sóknarflokksins og gefa út sérstakt kenn-
ingarit um nauðsyn þess að hafna öllum
stuðningi við verkalýðssinna og launafólk.
Framsóknarflokkurinn ætti fyrst og fremst
að vera flokkur embættismanna, smá-
atvinnurekenda og bænda.
Þessa kenningu gerði Ólafur Jóhannes-
son síðan förmlega að sinni og boðaði hana
opinberlega sem formaður flokksins.
Miðflokkskenningin og kommúnistahatrið
úr Hannesi Jónssyni varð undir forystu
Ólafs að stefnugrundvelli Framsóknar-
flokksins. Kaldastríðskynslóðin í Fram-
sóknarflokknum tók Hannesi fagnandi sem
hinum nauðsynlega kennimanni sem skrif-
að gat ýtarlegar réttlætingar á því sem ætíð
hafði verið ætlun hinnar nýju forystu: að ná
"traustu bandalagi við hægri öflin í landinu.
1 Þegar búið var að skilgreina Framsókn-
arflokkinn sem hagsmunatæki smáatvinnu-
rekenda og embættismanna var auðvelt að
stíga hið formlega skref til samvinnu við
Sjálfstæðisflokkinn. Varðbergsliðarnir í
Framsóknarflokknum voru síðan notaðir til
að standa að undirskriftasöfnun gegn stefn-
unni um brottför hersins og styðja þannig
við bakið á Morgunblaðinu og Vörðu Iandi.
Allt síðasta árið á valdaferli vinstri
stjórnarinnar 1971-1974 var Ólafur Jóhann-
esson markvisst að undirbúa samvinnu við
Sjálfstæðisflokkinn að loknum kosningum.
Traust hægri stjórn var óskadraumur for-
mannsins. Á sumarmánuðum 1974 mynd-
aði hann svo stjórnina fyrir Geir. Kalda-
stríðskynslóðin hafði sannað Morgun-
blaðsöflunum að hin nýja forysta í Fram-
sóknarflokknum gat verið traustur banda-
maður.
Hagsmunir SÍS
Þegar Ólafur Jóhannesson var að undir-
búa jarðveginn fyrir hægri þróun Fram-
sóknarflokksins fékk hann óvæntan
liðsauka frá Erlendi Einarssyni forstjóra
SÍS. Eysteinn Jónsson hafði á sírium tíma-
stuðst við öfluga fylkingu kaupfélagsstjóra
frá landsbyggðinni innan Framsóknar-
flokksins sem litu á samvinnufélagsbú-