Þjóðviljinn - 18.11.1983, Blaðsíða 4

í
( 4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 18. nóvember 1983 ________________________________________ _______________________,
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Símavarslar-Sigríður Kristjánsdóttir, Margrét Guðmundsd.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bitstjóri: Ólöf Sigurðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson.
.Pökkun; Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóflir
Útkgyrsla, afgreiðsla og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, slmi 81333.
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaðaprent h.f.
MOBVIUINN
Mátgagn sósíalisma, verkalýðshreyf-
ingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Eramkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Jl.itstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan Ólafsson.
llmsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Auglýslngastjóri: Sigríður H. Sigurbjörnsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Blaðamenn: Auður Styrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Helgi Ólafsson,
Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gíslason, Ólafur Gíslason,
Óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Valþór Hlöðversson.
íþróttafréttaritari: Víðir Sigurðsson.
Utlit og hönnun: Guðjón Sveinbjörnsson, Þröstur Haraldsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Magnús Bergmann.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías. Mar.
Auglvsingar: Áslaug Jóhannesdóttir, Ólafur Þ. Jónssen.
Hinn sálrœni
undirbúningur
Fréttir af skýrslu sem gerð var fyrir bandaríska her-
málaráðuneytið og gerði m.a. ráð fyrir þeim möguleika
að eldflaugakerfi yrði sett upp á íslandi hafa að vonum
vakið mikla athygli. Það hefur verið bentáþað,að
; margir séu stríðsleikirnir sem aldrei verða að veruleika
j og kannski eiga menn að hugga sig við það. En varfærn-
: ir menn eins og Þórarinn Þórarinsson, ritstj óri Tímans,
minna einnig á það, að alltaf öðru hverju er ráðist í að
■ taka einn af þeim kostum sem höfundar stríðsleikja
bjóða upp á - og þá spyr risaveldi ekki um yfirlýsingar
og svardaga í smáríki sem á að dansa með, þá er „ekki
gefist upp við fyrstu tilraun” eins og hann segir í leiðara
í Tímanum í fyrradag. Og þess vegna telur Þórarinn að
það sé léttúð að afgreiða fregnir eins og þær sem hingað
bárust af eldflaugaskýrslu sem ómerkar.
Skýrslan ýtir sjálf undir slíka afstöðu. En þar er
merkileg klausa um það, að það sé ýmissa huta vegna
snjallt að reyna að koma fyrir tiltölulega „litlum” eld-
flaugum án kjarnorkuvopna fyrir í löndum þar sem
fyrirvarar um vígbúnað eru sterkir. Það geti nefnilega
leitt til þess, að auðveldara yrði síðar meir að skipta á
slíkum eldflaugum og öðrum, stórvirkari og búnum
kjarnorkuvopnum. Þessi hugsunarháttur er einmitt í
samræmi við hina dapurlegu sögu af því hvernig íslend-
ingar voru dregnir inn í hernaðarvél Bandaríkjanna.
Byrjað var á Keflavíkursamningi til skamms tíma og
var hann túlkaður af meðmælendum hans sem einkar
meinlaus samningur um óvopnaða fyrirgreiðslu við
góða vini. Þessu næst kom Nató á dagskrá - til að menn
sýndu samstöðu með lýðræðinu - en því fylgdu miklir
svardagar um að það kæmi vitanlega ekki til mála að
hafa hér her á friðartímum. Síðan kom herinn aftur í
eigin klæðum 1951 - en þá var það einnig aðeins til
bráðabirgða, það var ófriðsamt í Kóreu og allur varinn
góður - en þetta átti semsagt ekki að vera til margra
nótta. Meira að segja Sjálfstæðisþingmenn töluðu um
að þetta væri bráðabirgðaástand og neyðarástand,
hvað þá Framsóknarmenn. Síðan eru liðin meira en
þrjátíu ár, og Natóflokkar alveg hættir að tala um her- J
stöðvar hér öðruvísi en sem sjálfsagðan hlut. Meira að !
segja landsbyggðarþingmenn Framsóknar, sem stund- !
um sýndu nokkurn manndóm í slíkum málum, eru farn- j
ir að tala um nýjar bandarískar radarstöðvar sem ís-■!
lenska nauðsyn vegna flugumferðar og landhelgis- j
gæslu.
i
Þessi saga vísar okkur aftur á eldflaugafregnirnar og |
viðbrögð við henni. Það má vel vera að hér sé um mál \
að ræða, sem ekki er á dagskrá nú sem stendur. En það
er athyglisvert, að ekki er það fyrr upp komið en rit-
stjóri DV og þingmaður Sjálfstæðisflokksins skrifar
leiðara um það, að það sé eiginlega siðferðilega rangt
að hafna eldflaugum fyrirfram - úr því aðrar Natóþjóð-
ir taki við slíkum varningi. Dálkahöfundur hans kemst
greinilegar að orði en meinar alveg það sama, þegar
’ hann segir um umræðuna um eldflaugamálið á þingi:
„Ef Natósinnar á þingi væru sjálfum sér samkvæmir
j hefðu rétt viðbrögð þeirra verið á þá leið að lítast vel á
i eldflaugavarnir á Norður-Atlantshafi og samþykkja
umyrðalaust frekari könnun á snjöllum hugmyndum
frá Pentagon”.
Og þetta eru ekki ómerk ómaga orð, þótt undir
dulnefni séu. Viðhorf af þessu tagi eiga miklu öflugri
' hljómgrunn í Sjálfstæðisflokknum en talsmenn hans
vilja vera láta. Einn af ritstjórum Morgunblaðsins sagði
reyndar á Heimdallarfundi fyrir margt löngu, að Kefla-
’ víkurflugvöllur ætti jafnan að vera búinn hinum bestu
. vopnum, þ.á.m. kjarnorkuvopnum.
r -áb
þegar hann var spurður um ríkis-
fyrirtækjaútsöluna. Niðurstaðan
var samt ótvíræð: Albert kæmi
þetta mál eiginlega ekki við.
Flokksbræður Alberts eru heldur
ekkert að skafa utan af því:
Tímann í gær. Hann er heilbrigð-
is- og tryggingamálaráðherra og
samgönguráðherra.
Albert Guðmundsson
Og hvað skyldi þá hugmynd-
asmiðurinn sjálfur segja um þessi
viðbrögð samráðherranna:
„Þetta er ekki lengur mitt mál”,
segir hann í viðtali við Þjóðvilj-
ann í gær. Og við Tímann segir
hann vegna viðbragða Steingríms
forsætisráðherra: „Það þýðir
ekki að segja eitt í dag og annað á
morgun”.
Húsnæðismálin
Þó Albert telji það ekki duga
fyrir Steingrím að segja eitt í dag
og annað á morgun, þá hefur
samt sú aðferð reynst Albert
Guðmundssyni næsta vel. Þannig
hefur ráðherrann margoft haldið
því fram að ef sala ríkisskulda-
bréfa gengi ekki nógu vel, yrðu
engir peningar til að standa við
loforð ríkisstjórnarinnar í hús-
næðislánum. í viðtali við Þjóð-
viljann í gær upplýsir hann hins
vegar að ef skuldabréfin hrökkvi
ekki til „þá verðum við að bæta
við aukafjárveitingu til að standa
við loforð ríkisstjórnarinnar í
þessu máli”.
Þegar ráðherra er hrakinn
svona úr einu horninu í annað, er
; skiljanlegt að brýna nauðsyn beri
! til að setja fram nýstárlegar hug-
myndir, til að eldri málin
gleymist. Má búast við einhverju
slíku næstu daga?
-óg
Ragnhildur Helgadóttir
Menntamálaráðherrann segir í
viðtali við Alþýðublaðið af sama
tilefni í gær: „Ef af sölu fyrirtækja
á vegum menntamálaráðuneytis-
ins verður, þá verður það sam-
kvæmt ákvörðun menntamála-
ráðuneytisins og stjórnarfrum-
vörp um það verða ekki lögð fram
nema eftir frumkvæði mennta-
málaráðuneytisins”.
Halldór Ásgrímsson
Og sjávarútvegsráðherra segir
í Alþýðublaðinu um málið, en
undan hans ráðuneyti á t.d. að
selja Síldarverksmiðjur ríkisins:
„Ég tel að við núverandi aðstæð-
ur sé ekki rétt að selja þessar
eignir”.
Flengingar
Albert Guðmundsson fjár-
málaráðherra fær heldur betur á
baukinn frá samráðherrum sín-
um þessa dagana. Þjóðviljinn
hefur áður skýrt frá því að „takt-
ik” ráðherrans væri gjarnan sú,
að setja fram mál (eiga frum-
kvæðið) og láta svo aðra sjá um
framkvæmdina. Þannig gæti
hann sagt „ég gerði það sem ég
gat - það strandaði á hinum”.
Þegar hávaðinn og bægslagang-
urinn varð útaf útsölu ríkisfyrir-
tækja þóttust einnig margir sjá,
að Albert væri að endurtaka
þann gamla leik, að setja málið af
stað til að geta síðar bent á „söku-
dólgana”.
Ekki er víst að ráðherrann átti
sig á því að nú þegar hugmyndir
hans um færibandaútsölu á
eignum þjóðarinnar eru komnar í
fastmótað form, þá hrista sam-
ráðherrar hans hausinn og.
flengja hann opinberlega með
háðulegasta hætti. Steingrímur
Hermannsson gat varla haldið
niðri í sér hlátrinum í sjónvarps-
viðtali á miðvikudagskvöldið,
Sverrir Hermannsson
„Ég hef lýst því yfir, og það er
bókað í ríkisstjórn að þegar ég
ætla að selja fyrirtæki sem undir
mig heyra, þá mun ég búa til lag-
afrumvörp þar að lútandi sjálfur
og leggja þau fram. Ég þarf enga
aðstoð til þess frá einum né
neinum”.
Sá sem svona mælir hefur einn-
ig þurft lengi að sitja á strák sín-
um vegna útsöluhugmynda fjár-
málaráðherrans og Heimdell-
inga. En það er Sverrir Her-
mannsson sem lætur í ljós álit sitt í
viðtali við Tímann um lagafrum-
vörp Alberts Guðmundssonar
um sölu 25 ríkisfyrirtækja.
Matthías Bjarnason
„Það þarf enginn að semja
frumvörp fyrir mig”, segir Matt-
hías Bjarnason af sama tilefni við
„Nú ríður á sam-
stöðu”
Árni Gunnarsson sem eitt sinn
gat sér gott orð fyrir fordóma-
lausan skilning á friðarbaráttu, er
nú kominn inná þing. Daginn
áður hafði Alþýðublaðið haft
eftir honum að mikið lægi við að
félagshyggjuflokkarnir hæðu
sameiginlega baráttu. En fyrsta
setning Árna á þingi var hins veg-
ar „Ég er stuðningsmaður Nató”.
Eftir margra vikna bið var fyr-
irspurn Steingríms Sigfússonar
um ratsjárstöðvarmálið loks
tekin fyrir í sameinuðu þingi og
spunnust miklar umræður um
málið. Árni Gunnarson virtist
ekki vita um aldur fyrirspurnar-
innar og setti fram samsæriskenn-
ingu, sem fékk góðan hljóm-
grunn hjá borgaralegu fjölmiðl-
unum: Alþýðubandalagið væri
að undirbúa landsfund sinn um
helgina með máli sem sameinaði
bandalagið. Samsæriskenningin
var svo útfærð í máli þingsetans
með því að ratsjárnar ættu áreið-
anlega uppruna sinn í síðustu rík-
isstjórn. Þá hefði Alþýðubanda-
lagið ekki verið með neitt múður.
Ekki baðst hann heldur afsökun-
ar þó upplýst væri að þetta mál
hefði ekki komið til kasta síðustu
ríkisstjórnar. Til að kóróna
skömmina, kvað Árni, að Al-
þýðubandalagið hefði ekki haft
áhuga á að ræða utanríkismál í
stjórnartíð síðustu ríkisstjórnar. í
ljósi þess að Árni var sjálfur oft-
sinnis meðflutningsmaður ýmissa
góðra mála í utanríkismálum
með Alþýðubandlagsmönnum á
síðustu árum, þá hljóma ummæli
hans hálf annkannanlega nú. En
hverju sætir? Er Árni verðandi
forystumaður Alþýðuflokksins
að plægja akurinn fyrir við-
reisnarstjórn með Jóni Baldvin?
Ólafur
Vestfirðingagoði
í umræðunni um ratsjármálið
kom glöggt fram hversu hernám
hugarfarsins hefur grafið um sig
meðal þings og þjóðar. Þannig
gerðu Natóþingmennirnir engan
greinarmun á því hvað væru víg-
búnaðartól bandaríska hersins og
hvað eign íslensku þjóðarinnar.
Og í umræðunni náði fornafnið
„við” bæði yfir íslenska þjóð og
bandaríska herinn.
Kjánalegastur varð þessi mál-
flutningur að vonum hjá Ólafi
Þórðarsyni Vestfirðingagoða
sem einnig hefur haft Reykholt
að léni. í ræðu hans merkri kom
glöggt fram, að hann leit á rat-
sjárstöð bandaríska hersins sem
þjóðareign íslendinga og spurði
„hvenær höfum við íslendingar
glatað réttinum til að fylgjast
með því sem er að gerast í kring-
um landið?” Hann vildi aldeilis
ekki búa við „útsýnisbann frá
Rússum”. Umræða á þessu plani
er vissulega sorgleg, en hún sýnir
eina dekkstu hlið hernáms
heimsveldisins hér á landi.
-óg
1