Þjóðviljinn - 06.12.1983, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 6. desember 1983 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5
Ásmundarsafn
Selur
afsteypur
úr leir
Stjórn Ásmundarsafns hefur
samþykkt að hefja gerð og söiu á
afsteypum af verkum eftir Ásmund
Sveinsson til að fjármagna bronsaf-
steypugerð staerri verka.
Verkið sem nú verður til sölu
nefnist „Kona með bikar“ frá árinu
1933. Það er unnið í brenndan leir,
39 cm á hæð og gert í 200 tölusett-
um eintökum. Styttan kostar
12.500 kr.
Myndin er til sýnis í Ásmundar-
safni. Þá eru pantanir teknar dag-
lega frá kl. 9 - 17 í síma 32155.
Áætlað er að afhenda stytturnar
fyrir jól.
Eins og fyrr segir verður ágóðan-
um varið til þess að koma verkum
Ásmundar í varanlegt efni. Ás-
mundur Sveinsson gerði mörg stór
verk sem hann reisti í garði sínum,
sem nú er Ásmundarsafn. Ás-
mundur steypti þessi verk í sement,
sem ekki hefur staðist tímans tönn
og eru flest þeirra nú í fremur lé-
legu ástandi. Draumur listamanns-
ins var ávallt að koma verkum sín-
um í varanlegt efni - brons, sem
einnig var hið endanlega stig í
myndhugsun Ásmundar.
Afsteypa af verkinu „Kona með bikar“ eftir Ásmund Sveinsson. Gerð í 200
töiusettum eintökum og kostar 12.500 krónur. Ljósm.: Magnús.
Þættir um
16 íslenska
stjóramálamenn
Iðunn hefur gefið út bókina Þeir
settu svip á öldina, þætti um sextán
íslcnska stjórnmálaleiðtoga. Sig-
urður A. Magnússon rithöfundur
hefur annast ritstjórn verksins og
samið formála. I bókinni er sagt frá
flestum forustumönnum í íslensk-
um stjórnmálum allt frá alda-
mótum og fram um 1970. Höfundar
þáttanna eru jafnmargir foringjun-
um. Bókin er prýdd myndum og
aftast niðjatal sem Guðjón Frið-
riksson hefur tekið saman.
Höfundar og viðfangsefm þeirra
eru sem hér segir: Jón Guðnason
dósent ritar um Skúla Thoroddsen,
Sigurður Líndal prófessor um Jón
Magnússon, Sigurður A. Magnús-
son rithöfundur um Hannes Haf-
stein, Gunnar Thoroddsen forsæt-
isráðherra um Jón Þorláksson, Jón
Baldvin Hannibalsson alþingis-
maður um Jón Baldvinsson, Þórar-
inn Þórarinsson ritstjóri um Jónas
Jónsson, Pétur Pétursson þulur um
Ólaf Friðriksson, Andrés Krist-
jánsson rithöfundur um Tryggva
Þórhallsson, Jónas Haralz banka-
stjóri um Ólaf Thors, Gils Guð-
mundsson rithöfundur um Héðin
Valdimarsson, Vilhjálmur Hjálm-
ISLKNSKIR 8TJÓRNMÁLAMENN
arsson fyrrv. ráðherra um Her-
mann Jónasson, Gísli Ásmundsson
kennari um Brynjólf Bjarnason,
Haukur Helgason hagfræðingur
um Einar Olgeirsson, Helgi Már
Arthursson blaðamaður um Hann-
ibal Valdimarsson, Jóhannes Nor-
dal seðlabankastjóri um Bjarna
Benediktsson, og Savar Gestsson
alþingismaður um Magnús Kjart-
ansson.
Finnlandsfagnaður hjá Suomifélaginu
Suomifélagið efnir til fagnaðar í
tilefni fullveldisdags Finna í kvöld,
þriðjudaginn 6. desember. Verður
hann haldinn í Norræna húsinu og
hefst kl. 21.
Áður en samkoman hefst leikur
Hornaflokkur Kópavogs undir
stjórn Björn Guðjónssonar. For-
maður félagsins, Barbro Þórðar-
son, setur samkomuna. Hátíðar-
spjall flytur dr. Jónas Kristjánsson
forstöðumaður Stofnunar Árna
Magnússonar.
Þá flytur finnska leikkonan Sin-
ikka Sokka vísnadagskrá ásamt
djasspíanóleikaranum og tón-
skáldinu Eero Ojanen. Tónlistin er
m.a. eftir Kaj Chydenius. Lista-
mennirnir flytja einnig finnsk þjóð-
lög. Sinikka Sokka er leikkona við
Kom-teatteri í Helsinki og kom hér
á listahátíð 1980 í leikhópi frá
nefndu leikhúsi. Eero Ojanen hef-
ur einnig komið hingað áður. Hann
lék af list á slaghörpuna á listahátíð
1970.
Allir eru velkomnir á
fullveldisfagnaðinn meðan húsrúm
leyfir.
BandarOdn ráðast gegn Sýrlendingum
Ronald Reagan og Jitzhak Shamir hafa gert með sér samkomulag er felur í sér sameiginlega stefnu mótun í
hermálum, sameiginlegar heræfingar og stóraukna efnahagssamvinnu. ÁrásirBandaríkjannaáSýrlend-
inga eru settir í samband við samninginn.
/ ltjölfar nýs
hernaðarsam-
vinnusáttmála
við Israel
Styrjaldarástand það sem
nú ríkir á milli Sýrlendinga og
Bandaríkjanna í Líbanon
markar áherslubreytingu í
stefnu Bandaríkjanna á svæð-
inu, þar sem tekin hefur verið
upp mun nánari hernaðar-
samvinna við ísrael, og virð-
ast bæði ríkin nú reyðubúin
að Iáta skerast í odda við Sýr-
lendinga sem hafa stuðning
Sovétríkjanna.
Orrustuflugvélar frá flug-
móðurskipi Bandaríska flotans
úti fyrir ströndum Líbanon gerðu
loftárásir á bækistöðvar Sýrlend-
inga í Líbanon á sunnudag. Tóku
28 vélar þátt í árásunum og voru 2
þeirra skotnar niður. Banda-
ríkjamenn sögðust með þessu
vera að svara skotárásum Sýr-
lendinga á bandarískar „könn-
unarvélar". Sýrlendingar svör-
uðu síðan með eldfaluga- og
sprengjuárás á bækistöðvar
Bandaríkjanna við flugvöllinn í
Beirut, þar sem 8 bandarískir
hermenn féllu. Bandaríkjamenn
svöruðu síðan enn á ný með því
að skjóta á bækistöðvar Sýrlend-
inga frá herskipum sínum.
Hernaðarsamvinna ísra-
el og USA
Þessir atburðir gerast í kjölfar
þess að Bandaríkin og fsrael hafa
gert með sér hernaðarsamvinnu-
sáttmála, sem felur í sér að allar
hernaðaraðgerðir beggja aðila á
svæðinu verða samræmdar sem
og öll stefnumótun á sviði örygg-
ismála. Þá munu Bandaríkja-
menn koma fyrir vopnabirgðum í
ísrael og stóraukin verður sam-
vinna leyniþjónusta ríkjanna.
Ákvörðun um þessa nánu sam-
vinnu var tekin í Öryggisráði
Bandaríkjastjórnar skömmu eftir
sprengjutilræðið í Beirut, en frá
þessu var gengið í smáatriðum á
fundi Reagans og Shamirs forsæt-
isráðherra ísraels í síðustu viku,
þar sem ákveðið var að stofna
sérstaka samstarfsnefnd hátt-
settra embættismanna um örygg-
ismál. Þá mun Moshe Arens
varnarmálaráðherra fsraels
koma til Bandarfkjanna um miðj-
an desember og yfirmaður her-
afla Bandaríkjanna mun heim-
sækja ísrael í janúar. Samkomu-
lag þetta er ekki opinbert nema
að hluta til, og segja fréttaskýr-
endur að það sé hinn leynilegi
hluti samkomulagsins sem mestu
máli skiptir.
Samkomulag þetta markar
stefnubreytingu hjá Bandaríkj-
unum að því leyti að það verður
erfiðara en áður fyrir þá að halda
andlitinu gagnvart arabaríkjun-
um og koma fram sem sáttasemj-
ari í deilunni á milli fsraels og
arabaríkjanna. Á það ber einnig
að líta að ísrael hefur oftar en
einu sinni komið Bandaríkjunum
í opna skjöldu með hernaðar-
ævintýrum sínum í nágrannaríkj-
unum. Gilti þetta sérstaklega í
stjórnartíð Begins og Sharons,
t.d. þegar þeir réðust inn í Líban-
on fýrir ári síðan eða þegar þeir
gerðu sprengjuárásina á kjarn-
orkuverið í Bagdad.
Það er álit fréttaskýrenda að
þótt Jitsaak Shamir sé ekki síður
herskár en Menachem Begin, þá
sé hann ekki eins óútreiknan-
legur í viðbrögðum sínum og það
muni auðvelda samstarf við
Bandaríkin.
Þá hefur efnahagsástandið í ís-
rael einnig gert þessa nánu hern-
aðarsamvinnu vænlegan kost
fyrir Shamir, því henni munu
óhjákvæmilega fylgja enn auknar
skuldbindingar Bandaríkjanna
um efnahagsaðstoð af ýmsu tagi.
Hins vegar getur þessi nána
hernaðarsamvinna Bandaríkj-
anna og fsraels teflt öðrum mikil-
vægum hagsmunum Bandaríkj-
anna í tvísýnu og jafnvel vakið
ólgu meðal bandalagsríkja
Bandaríkjanna í arabaheimin-
um. Þannig mun aukin hernað-
arsamvinna Bandaríkjanna og fs-
rael verða vatn á mylíu öfgafyllri
afla í röðum múslima sem gætu
hugsanlega snúist gegn hófsamri
stefnu Fahds konungs í Saudi-
Arabíu og Mubaraks í Egypta-
landi.
Ágreiningur
Bandaríska blaðið New York
Times segir að ekki ríki einnig um
þennan hernaðarsamvinnu-
sáttmála innan Reagan-stjórn-
arinnar. Þeir sem eru fylgismenn
þessarar samvinnu eru George
Shultz utanríkisráðherra og Ró-
bert McFarlane öryggis-
málaráðgjafi Reagans, en hins
vegar hafa sérfræðingar utan-
ríkisráðuneytisins í málefnum
Mið-Austurlanda og Caspar
Weinberger varnarmálaráðherra
verið hugmyndinni andvígir
vegna þeirra hagsmuna sem
Bandaríkin ættu að gæta í araba-
heiminum.
Þess ber að gæta að Bandaríkin
selja nú mjög mikið magn vopna
til arabaríkja eins og Jórdaníu,
Egyptalands og Saudi-Arabíu.
Með því að taka upp sameigin-
lega stefnumótun og sameigin-
lega skipulagningu öryggismála
við ísrael efu Bandaríkin að leika
tveim skjöldum með augljósum
hætti. Það hefur hins vegar orðið
ofaná hjá Bandaríkjunum að
mynda sterkt mótvægi við hina
sterku stöðu Sýrlendinga á svæð-
inu, sem hafa Sovétríkin að bak-
hjarli.
En tvískinnungurinn í afstöðu
Bandaríkjanna kemur ekki bara
fram í þessu. Það hefur verið yfir-
lýst stefna Bandaríkjanna að vera
andvíg frekara landnámi Gyð-
inga á vesturbakka Jórdan. Jafn-
framt lýstu þeir sig á sínum tíma
andvíga formlegri innlimum Gol-
anhæðanna í Ísraelsríki. Ekki
kemur fram í samkomulagi ríkj-
anna að stefnubreyting hafi verið
knúin fram í þessu máli, og því
má túlka hernaðarsamvinnu-
sáttmálann sem hernaðarlegan
stuðning við markmið sem
Bandaríkin hafa lýst sig andvíg
hingað til.
Núna er staðan í Líbanon jafn-
framt orðin þannig, að „friðar-
gæslulið" Bandaríkjanna hefur
myndað eins konar hernaðar-
bandalag við fsrael og virðist búa
sig undir að leggja til atlögu við
Sýrlendinga til þess að hrekja þá
burt úr landinu. Og er þá skammt
í að stórveldin standi andspænis
hvoru öðru með allan umfram-
drápsmátt sinn samanlagaðn, og
þá er spurningin væntanlega sú
hver verður fyrri til að ýta á
hnappinn. ólg.