Þjóðviljinn - 11.01.1984, Síða 9

Miðvikudagur 11. janúar 1984 ÞJOÐVILJINN — SÍÐA 9
„Ég hef ekki lesið óstyttan
texta“, sagði Sverrir Haukur
Gunnlaugsson deiidarstjóri í
varnarmáiadeild utanríkis-
ráðuneytisins þegar Þjóðvilj-
inn spurði. hvort íslensk
stjórnvöld vissu um hvað út-
strikanirnar úr þingtíðindun-
um bandarísku væru, en þar
er fjallað um beiðni banda-
ríska hersins fyrir marghátt-
uðum framkvæmdum hér á
landi. Viðtalið við Sverri
Hauk Gunnlaugsson fer hér
á eftir:
- Er samið bæði við Nató og
bandaríska herinn þegar fram-
kvæmdir eru kostaðar af þessum
tveimur aðilum, einsog í Helguvík?
- Það er samið við Bandaríkja-
menn og þeir gera síðan út um
kostnaðarskiptinguna við Nató.
- Þannig að Islendingar þurfa þá
aldrei að vita frekar hvaða fram-
kvæmdir eru kostaðar af Nató og
hverjar af bandaríska hernum?
- Bandaríkjamenn óska eftir
framkvæmdunum og semja síðan
við Nató og við vitum hvernig því
háttar.
- í sjónvarpsþættinum kom fram
hjá þér að þú teldir ummæli full-
trúa hersins byggð á misskilningi,
þ.e. að ísland ætti að tengjast SAC-
kjarnorkuvopnakerfinu?
- Já. Það er á engan hátt tengt
Keflavíkurstöðinni.
- Og kemur ekki til með að verða
það?
- í útlistun fulltrúa varnarmála-
ráðuneytisins kemur fram, að
Bandaríkjamenn kosta það birgð-
arými sem þarf til daglegrar notk-
unar. Þannig að það eru varabirgð-
irnar sem Nató kostar fyrst og
fremst, en svo verða Bandaríkja-
menn að kosta þær varabirgðir sem
þarf ef til hættuástands kemur er
lúta að vélum undir þeirra stjórn.
'Dæmi um slíkar vélar eru AWACS
vélarnar. Síðan eins og kom fram í
sjónvarpsþættinum, er um að ræða
birgðir sem nota á í þeim tilfellum
ef til átaka kemur í Evrópu eða
Bandaríkjunum.
- En nú eru þessi ummæli um
SAC ítrekuð í bandarísku þingtíð-
indunum?
- Já, en það dæmi á ekki við um
Keflavík. Það er misskilningurinn.
- Þegar rætt var um Helguvíkur-
framkvæmdirnar í sjónvarpinu,
tókst þú einhvern veginn þannig til
orða, að hér væri um framkvæmd-
ir að ræða sem annað hvort hefðu
verið samþykktar „formlega eða
óform!ega“ af íslenskum
stjórnvöldum?
- Já fyrsti áfangi var samþykktur
í október 1982. Það er þessi tveggja
tanka framkvæmd og svo pípu-
lögnin upp á flugvöll.
- En við hvað er átt með „óform-
Iegu samþykki“?
- Með formlegu samþykki er átt
við það að utanríkisráðherra hefur
samþykkt annan áfanga, Helguvík-
urhafnarframkvæmdirnar, jafn-
framt þriðja áfanga sem er tankaá-
fangi uppá 1900 kúbikmetra, sem
er minni en fyrsti áfangi.
- En utanríkisráðherra á þá
væntanlcga eftir að fá staðfestingu
fyrir ríkisstjórnina?
- Það er sjálfsagt fyrir þig að
spyrja hann að því, en þetta hefur
verið heimilað. Og það er þetta
sem átt er við með óformlegu sam-
þykki.
- Nú var beiðni hersins um nýja
stjórnstöð á Keflavíkurvelli vísað
frá bandaríska þinginu, en þú talar
um nauðsyn á nýrri stjórnstöð?
- Það geri ég vegna þess að sú
stjórnstöð sem er fyrir hendi á
Keflavíkurvelli er í járngrindarhúsi
með mjög ófullkominni aðstöðu
varðandi alla þætti slíkrar stjórn-
stöðvar, en það er ekki þar með
sagt að ég sé, eins og þið gefið til
kynna í ykkar blaði í dag, að óska
eftir frekari aðstöðu fyrir herinn en
bandaríska þingið vill samþykkja.
Bandaríska þingið hefur ákveðnar
athugasemdir við gerð stjórnstöðv-
arinnar, að bygging hennar sé of
dýr og Nató eigi að greiða hana
aífarið, en það kemur í ljós hvernig
niðurstaðan verður í því máli. En
Viðtal við Sverri Hauk Gunnlaugsson
deildarstjóra í utanríkisráðuneytinu
Hef ekki lesið
óstvttan texta
Question. What scope of operations does this assume?
Answer. Full wartime operations under applicable war plans. In-
cludes full augmentation of peacetime forces based in Iceland by
designated reinforcing units.
Question. What special features make the command center cost
so much per square foat?
Answer. The Cénter will be of semi-hardened construction meet-
ing NATO criteria, with —------ reinforced concrete shell partially
underground.--------is to fully surround the structure. Air filtra-
tion and-----—.
Question. What features of the building are not NATO eligible
and why?
Answer. Most of the U.S. contribution to this project is for-.
Stjórnstöðin í Keflavík
Útstrikanir í bandarískum þing-
tíðindum þarsem fjallað er um
hernaðarmannvirki hér á landi
það vantar stjórnstöð í einhverri
mynd. Það kemur sérstaklega fram
í þessu þingskjali að stjórnstöðin
þjóni þrenns konar hlutverki: í
fyrsta lagi stjórn á orustuflugvélum
varnarliðsins og eftirliti sem AW-
ACSvélarnar hafa með höndum, í
öðru lagi kafbátaeftirliti og í þriðja
lagi björgunar og leitarstarfsemi.
- Er svo að skilja að íslensk
stjórnvöld hafi átt hlut að beiðni
hersins um nýja stjórnstöð fyrir
bandaríska þinginu?
- Nei, við erum bara að viður-
kenna staðreyndir sem eru fyrir
hendi hér. Það er mjög gömul
stjórnstöð hér og þarfnast endur-
nýjunar.
- Þegar þú segir „við“ áttu þá við
varnarmáladcild eða ...?
- Ég tel það sjálfur að þurfi að
endurnýja hana.
- Er þetta þá einkaskoðun þín en
ekki stjórnvalda?
- Ég hef séð stjórnstöðina á vell-
inum og tel endurnýjun bráð-
nauðsynlega í hvaða formi sem það
á að vera. Ég bara tel að stjórn-
stöðin éins og hún er á vellinum sé
ekki nægilega góð.
- Það er ekki semsagt búið að
taka málið fyrir í ríkisstjórninni?
- Ekki svo ég viti til.
- í þingtíðindunum er talað um
að hér sé um öfluga stjórnstöð að
ræða, og svo koma þar útstrikanir.
Viðbrögð þingmanna við lýsingu á
stjórnstöðinni eru þannig að þeir
Sverrir Haukur Gunnlaugsson deildarstjóri í varnarmáladeild íslcnska
utanríkisráðuneytisins. (Ljósmynd -eik).
FullgUd stríðsverkefni
Ljósrit ur bandarísku þingtíðindunum
Spurning: Hvaða verkefnasvið verða í stjórnstöð-
inni?
Svar: Fullgild stríðsverkefni samkvæmt viðeigandi
hernaðaráætlunum. Það hefur í för með sér fulla
aukningu á þeim mannafla sem er á íslandi á friðar-
tímum með þeim sveitum sem ætlað er koma til átaka
svæðanna.
Spurning: Hvaða sérstöku þættir eru það sem gera
stjórnstöðina svo dýra á þverfet?
Svar: Stjórnstöðin verður sérstyrkt bygging, sem
uppfyllir Nató staðla með ... (útstrikanir, hættulegt
öryggi Bandaríkjanna) styrktur steypuveggur að
hluta til neðan jarðar... (útstrikanir, hættulegt öryggi
' Bandaríkjanna) á að umlykja bygginguna alveg.
•Lofthreinsibúnaður og ... (útstrikun, hættulegt ör-
yggi Bandaríkjanna).
Spurning: Hvaða hlutar í byggingunrii eru ekki ætlað-
ir Nató til notkunar og hvers vegna?
Svar: Stærstur hluti framlags Bandaríkjanna til þess-
arar áætlunar er fyrir... (útstrikun, hættulegt öryggi
Bandaríkjanna).
Ofangreindur kafli úryfirheyrslum þingnefndarinn-
ar í Bandaríkjunum er úr þingtíðindum þar sem segir
frá spurningum og svörum um stjórnstöðina. Pjóðvilj-
inn getur útstrikana í svigum.
hrópa upp fyrir sig að þetta sé eins
og Kings Bay. Og hvað er Kings
Bay? Er það ekki rammger stöð
sein búin er undir kjarnorkuárás?
- Ég held að viðbrögð þing-
manna ,og viðmiðun þeirra við
Kings Bay sé fyrst og fremst vegna
kostnaðarins. Ég held að saman-
burðurinn sé miðaður við kostnað-
inn. Þannig Ies ég og skil þingskjöl-
in.
- Beiðni hersins um stjórnstöð er
m.a. vísað frá með tilvísun til þess
hve stjórnstöðin á að vera dýr. I því
sambandi er vitnað til þess að Is-
lenskir Aðalverktakar séu svo dýr-
ir, kanntu einhverja sérstaka skýr-
ingu á þessu?
- Ja.þúhefurskjaliðfyrirframan
þig. Þar koma ýtarlegar upplýsing-
ar fram og rakið lið fyrir lið hvers
vegna fulltrúi bandaríska varnar-
málaráðuneytisins telur að kostn-
aðurinn sé meiri á íslandi en t.d.
miðað við einhvern viðmiðunar-
stað í Bandaríkjunum. Hann er
kannski ekki alveg réttur og væri
nær að taka Alaska eða einhvern
slíkan stað. Ég held að það sem
gefið er til skýringar í þingskjalinu
sé rétt, það er að segja að það kost-
ar mikið að byggja á íslandi miðað
við þær kröfur sem gerðar eru. Frá
því komast menn mun auðveldar í
Bandaríkjunum. Svo er það flutn-
ingskostnaðurinn og fleira sem
bætist við.
- Nú er mikið um útstrikanir í
þessu þingskjali, hefur varnarmái-
adeild utanríkisráðuneytisins að-
gang að óstyttum textunum?
- Éghefekkilesiðóstyttantexta.
- íslendingar vita þá ekki fyllilega
hvernig beiðnirnar eru útlistaðar
nánar?
- Við vitum meira og minna um
helstu þættina í þessum málum.
- En þegar spurt er um við-
kvæmnismál sem eru strikuð út í
opinberri útgáfu þingtíðindanna
vitum við ekkert frekar?
- Við fáum og getum fengið upp-
lýsingar af því tagi.
- Oneitanlega vakna grunsemdir
í tilefni af ummælum um geisla-
virkni og þess háttar, í því tilefni
mun þá utanríkisráðherra og varn-
armáladeild ráðuneytisins fara
fram á að fá textana óstytta?
- Ég er ekki að segja það. Ég er
að segja að við getum fengið þær
upplýsingar sem við teljum
nauðsynlegt aö fá fram hverju sinni
og við gerum það stundum. Það fer
eftir því hvort við teljum okkur í
málum á hverjum tíma nauðsyn-
legt að fá betri skýringar eða ekki.
- A að skilja það þá þannig að
varnarmáladeildin sé ánægð með
þær sklyringar sem fram koma í
þingtíðindunum bandarísku og
þurfi þær ekki fyllri?
- Við erum alls ekki ánægðir til
dæmis með það dæmi sem starfs-
maður varnarmálaráðuneytisins
tiltók sem almennt dæmi varðandi
skiptingu á fjárveitingum milli
Nató og Bandaríkjanna. Hann gaf
þarna dæmi sem átti ekki við Kefla-
vík og við höfum óskað eftir skýr-
ingum á því og fengið þær. Á sama
hátt höfum við fengið skýringar á
öðrum þáttum þessa máls.
- Ilafið þið séð teikningar af þess-
ari stjórnstöð sem var verið að
biðja um á bandaríska þinginu?
- Nei ég hef ekki séð teikningar
af þessari stjórnstöð, enda er ör-
ugglega ekki búið að útfæra þær
teikningar, frekar en teikningar af
ýmsum áföngum í Helguvík.
- Það er heldur ekki búið að því,
þó búið sé að veita svona óformlegt
samþykki fyrir?
- Ja, það er nú búið að hanna
höfnina í Helguvík að miklu leyti,
en útlínur þess máls eru ekki enn á
hreinu. En megindrættir þessa
máls eru á hreinu, en þú spyrð
beint um stjórnstöð; nei við höfum
ekki séð teikningar af stjórnstöð.
- I margnefndum sjónvarpsþætti
sagðir þú að íslensk stjórnvöld
hefðu lýst því yfir að þau mundu
aldrei leyfa kjarnorkuvopn á ís-
landi. Við hvað áttir þú?
- Þá yfirlýsingu stjórnvalda að
það séu ekíci kjarnorkuvopn á ís-
landi og verði ekki, sagði Sverrir
Haukur Gunnlaugsson deildar-
stjóri í utanríkisráðuneytinu að
lokum.
-óg