Þjóðviljinn - 15.02.1984, Qupperneq 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN' Miðvikudagur 15. febrúar 1984
Fyrsta rœða Konstantíns Tsjernenkos.
Áherslur á áframhald fyrrí
stefnu sem og varfæmi
Miklar vangaveltur fara
fram í blöðum heimsins
þessa dagana um eftirmann
Júrís Andropov í aðalritara-
starfi Kommúnistaflokks So-
vétríkjanna, Konstantín
Tsjernenko. Mjög áberandi í
þeim skrifum er sá annmarki
Kremlarfræðinga, að þeir
vita í rauninni mjög fátt um
það sem gerst hefur í æðstu
vaidastofnunum Sovétríkj-
anna að undanförnu - þeir
eru til þess neyddir að fara
með ágiskanir og líkinda-
reikning. Venjulega endar
þessi líkindareikningur á
þeirri niðurstöðu, að ekki sé
við meiriháttar breytingum
að búast í Sovétríkjunum á
næstunni.
Það sama verður reyndar uppi á
teningnum þegar blaðað er í fyrstu
ræðu hins nývalda flokksleiðtoga
sem haldin var á
miðstjórnarfundinum á mánudag-
inn var. Þar var, eins og við má
búast, farið miklum viðurkenning-
arorðum um störf Andropov og
gefin eru fyrirheit um að minning
hans skuli heiðruð með því að
„halda áfram með sameiginlegu
átaki áfram á þeirri braut, sem
gengin var undir forystu hans“.
Tsjernenko kveður einna afdrátt-
arlausast að orði um utanríkis-
stefnuna: „við munum ekki hvika
um þumlung frá þeirri stefnu“,
segirþar. í framhaldi afþessu sagði
Tsjernenko á þá leið, að Sovét-
menn vildu ekki neyða vilja sínum
upp á aðra með valdi hernaðar-
legra yfirburða, “en“, bætti hann
við, „við leyfum ekki að því
hernaðarlega jafnvægi sem skapast
hefur verði raskað".
Stjórn efnahagslífs
Mörgum hefur leikið forvitni á
því, hvað lesa mætti af þessari
fyrstu aðalritararæðu Tsjernenkos
um framhald þeirra áforma sem
byrjað var á á valdatíma Andropov
um breytingar á stjórn efnahags-
lífsins. Um þetta segir í ræðu
Tsjernenkos:
„Kerfi efnahagsstjórnarinnar og
allt efnahagslíf okkar krefst alvar-
legrar endurskipulagningar. Starf á
þessu svið er rétt hafið. Þar er um
að ræða umfangsmikla efnahags-
lega tilraun til að efla réttindi og
auka ábyrgð fyrirtækjanna. Verið
er að leita nýrra aðferða og leiða
stjórnunar á þjónustusviðinu. Það
verður vafalaust hagnýtt og hjálpar
okkur til að leysa mikilvæg strateg-
ísk vandamál varðandi aukna
framleiðni í þjóðarbúskapnum.
Við skulum spyrja okkur sjálfa:
Verður það ekki þannig að biðin
eftir nýjum árangri af tilraunum
verður fyrir suma forystumenn í
þjóðarbúskapnum eins konar
ástæða til að fela eigin aðgerðar-
leysi og óskina um að vinna upp á
gamla mátann? Það þarf ekki að
taka það fram, að endurnýjun í
efnahagslífinu er mikilvægt mál.
Það er gott ráð að fylgja gömlu
reglunni á þessu sviði: Mældu sjö
sinnum og sagaðu svo. En þetta
afsakar ekki þá, sem vilja alls ekki
taka tillit til breyttra aðstæðna og
nýrra þarfa í lífinu.“
Hlutverk flokksins
Með öðrum orðum: Það verður
haldið áfram með áætlanir
Andropov-tímans - en um leið far-
ið að öllu með gát („mældu sjö
sinnum“). Sú áhersla getur svo
vakið upp þá spumingu, hvort hér
sé átt við vissan ótta Tsjernenkos
og þeirra sem hugsa svipað og hann
J'
■* * <:«,

Tsjernenko.
við það, að aukið sjálfstæði fyrir-
tækja bjóði heim auknu forstjóra-
valdi, sem þá verði á kostnað
flokksnefndarinnar í hverju fyrir-
tæki, en samkvæmt sovéskri hefð
og stjórnskipan, er flokknum ætlað
lykilhlutverk á hverjum stað. Um
þetta segir Tsjernenko (þýðing
APN):
„Þið vitið, félagar, hversu mik-
inn gaum miðstjórn okkar, fram-
kvæmdanefnd miðstjórnar og Júrí
Vladimiriovits Andropov gáfu
undanfarið þeim málefnum er
varða fullkomnun starfs ríkisapp-
aratsins og betri stíl flokksforyst-
unnar.
Eitt þeirra er nákvæm afmörkun
starfssviðs flokksnefnda sem eru á
vegum stofnana ríkisins og þjóðar-
búskaparins og koma í veg fyrir tví-
verknað. Þetta er málefni, sem er
afar mikilvægt pólitískt séð. Og
satt að segja er ekki allt þannig í
pottinn búið sem vera skyldi. Það
kemur fyrir að starfsmenn ráða,
ráðuneyta og fyrirtækja sýna ekki
nauðsynlegt sjálfstæði og láta
flokksstofnanir um málefni, sem
þeir eiga sjálfir að leysa. Það, að
vinna verkin fyrir aðra í þjóðarbú-
skapnum, verður til þess að starfs-
mennirnir nýtast ekki sem skyldi.
Auk þess hefur það í för með sér að
hætta er á því að hlutverk flokks-
nefndar sem pólitískrar forystu-
stofnunar veikist. Flokksnefndir
sem fjalla um efnahagsmál eiga
fyrst og fremst að eiga við fólk, sem
er að vinna að stjórn efnahags-
mála.“
Meining þessarar klausu liggur
ekki í augum uppi: þar er í senn
kvartað yfir stjórnendum sem ekki
séu nógu sjálfstæðir og á hinn bóg-
inn látinn í ljós uggur um að flokks-
nefndir missi forystuspón úr sínum
aski. En það er kannski ekki úr
fegi að lesa í þetta mál einhvers-
onar viðvörun frá Tsjernenko um
að ekki megi skera hár af höfði
flokksins með tæknikratískum til-
færingum. Á öðrum stað segir
hann í ræðu sinni að áherslu skuli
leggja á það, að„auka stöðugt for-
ystu flokks og ríkis á efnahags-
sviðinu“.
En semsagt: höfuðáherslan er á
„áframhald". Sömu áherslur voru í
ávarpi Tíkhonofs forsætisráðherra
sem mælti með Tsjernenko við
miðstjórn Kommúnistaflokks So-
vétríkjanna á mánudaginn var.
Hann sagði meðal annars:
„Kommúnistar - sovéska þjóðin -
þekkir Konstantín Ústinovítsj sem
frábæran leiðtoga Kommúnista-
flokksins og sovéska ríkisins, sann-
an félaga slíkra lenínskra leiðtoga
eins og Leoníds Íljítsjs Brésjnev og
Júrís Vladimirovitsj Andropov".
- áb. tók saman.
Undir stjórn Reagans bœtast við
Atta nýjar kjarn-
orkusprengjur
á degi hverjum
Heimurinn hefur aldrei sýnst
fjær því að njóta góðs af af-
vopnun. Til dæmis að taka
bæta Bandaríkin átta kjarn-
orkusprengjum á degi hverjum
við vopnabúr sitt, en þau eiga
nú 26000 kjarnorkusprengjur
og kjarnorkuodda á eldflaugar.
Gera má ráð fyrir því að Sovét-
menn eigi svipað magn.
Þetta kemur fram í 340 blaðsíðna
langri skýrslu sem óháð stofnun í
Bandaríkjunum hefur tekið sam-
an. Er skýrslan hugsuð sem eitt
bindi af átta í einskonar alfræða-
safni um kjarnorkuvopn og mun
næsta bindi fjalla um kjarnorku-
vopn Sovétmanna. Bandarísk
stjórnvöld hafa lýst því yfir að hér
sé um að ræða skýrslu sem „ekki er
í þjóðarhag að birta“ en þau hafa
heldur ekki gert tilraun til að
stöðva birtingu hennar. Hér mun
um ítarlegustu skýrslu um þessi
mál að ræða sem nú er aðgengileg
almenningi.
Eins og kunnugt er hefur sú
hreyfing eflst í Bandaríkjunum
sem beitir sér fyrir „frystingu"
kjarnorkuvígbúnaðar eins og hann
er, og væri það fyrsta skref til raun-
hæfrar afvopnunar. Það er ekki
nema von að slík hreyfing láti til sín
taka. Skýrslan greinirfrá því, að nú
standi Bandaríkin í framkvæmd
mestu áætlunar um framleiðslu á
kjarnavopnum sem menn hafi haft
spurnir af síðan í upphafi kjarn-
orkualdar. Og síðan Reaganstjórn-
in tók við hafa átta kjarnori u-
sprengjur bæst við vopnabúrið á
hverjum virkum degi.
Skipt um
Dr. Milton Hoenig, einn af þrem
höfundum skýrslunnar, segir: „á
miðjum næsta áratug verður búið
að taka allt vopnabúrið sem nú er
til úr umferð og koma með ný vopn
í staðinn. Þessi nýja kynslóð atóm-
vopna hitta betur í mark en þau
sem nú eru til, þau má senda um
lengri vegalengdir og það verður
auðveldara að breyta um skotmark
eftir þörfum - þar með verða þau
betur „virk til raunverulegs kjarn-
orkustríðs".
Samstarfsmaður dr. Hoenigs,
William Arkin frá Institute for Pol-
icy Studies í Washington, tekur
það fram, að árlegur kostnaður af
kjarnorkuvígbúnaði Bandaríkj-
anna nemi nú 45 miljörðum doll-
ara. Meira en 700 hereiningar
bandarískar og 150 sem lúta yfir-
stjórn Nató hafa leyfi til að nota
kjarnorkuvopn. Eyðileggingar-
mátturinn er upp á 8000-11000
megatonn.
Skýrslan greinir frá því, að nú
séu til reiðu 13.500 atómvopn
langdræg og 12.500 „taktísk" af 26
mismunandi gerðum. Þeim er
komið fyrir á um 200 stöðum í
Bandaríkjunum og níu löndum
öðrum. Öflugasta sprengjan, B-53,
er tólf fet á lengd, vegur fjögur
tonn og hefur sprengikraft níu milj-
óna smálesta af TNT - hún er
m.ö.o. þúsund sinnum öflugri en
sprengjan sem féll á Hirosima.
(áb tók saman).