Þjóðviljinn - 03.04.1984, Blaðsíða 11

Þriðjudagur 3. aprfl 1984 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 15
1750 1800 1850 1900 1950 2000 2050 2100 215
Synir aætlaóa £raatióarÞróun a £61 ks-
íjoida á joróinni og hlutíoJl milJi barna
gamalroenna og atvinnu1ausra (svart svaói)
og Þeirra sem atvinnu hafa iatriJcaó svœói)
HeimiJd 1L0 o.fJ.Skali er Billjarðar manna
«1 % k e> 2. niiv «ie<54 1 h 11 i .
H f t ni. »■——
r «o u •o z •»- Þ» ° -10 ■ 1 /trostnork vains V// 1 Gelslavirkt oríil! S000 Mt 'y / 2.Gelsl»virkt urtill ei ntt bygoiu® B»eéun J Versts Boguleg utkone
U •a , •a ~ -40- 4.100 Mt • Þettbyll oo iOnas
X 9 tOO enn 3U0 rjbldl dege eftlr strio
Linurit sýnir aíieióingar ai atoastrlói
Þar sem 5000 Mt eru sprengd hitaíalJ er
ua 33.gr.C og nmr yfir um 150 daga^ Þar
• tii aó Þaó nar 0 gr .Frávik eru
eftir tilhögun og vali skotœarka.Heini!d
Svenska Dagbladet 24/12 1983.Framhalds-
<ri V.SJ^-,. .......................
Hnina dansinn
Graf 3 A sýnir hlutföll milli hernaðarútgjalda NATO og WTO á föstu verðlagi 1979 i bill. $. Sést á þessum
samanburði að útgjöld NATO eru að meðaltali nálægt 90 bill. $ hærri en WTO enda eru fylgiríki USA miklu
fjölmennari og fjárhagslega sterkarl en fylgiríki USSR. En hinsvegar er þessara staðreynda sjaidan getið þegar
fjallað er um útgjöld til hermála og hlutföll I herafla, enda félli um leið „mýtan“ um að USSR væri komin fram úr
Vesturveldunum í hernaðarmætti.
Graf B sýnir hlutföll í toppi útgjalda USA og USSR. (Áherslur milli ára). Ekki marktækt að öðru ieyti.
Graf 4 sýnir uppsöfnun kjarnorkuvopnabirgða USA og USSR. Ekki er vitað um áætlanir USSR um birgða-
aukningu eftir 1982.
Graf 5 sýnir útgjöld USA og USSR til hermála á arunum 1957-82 og áætlanir USA fram til 1988. Ekki er vitað um
áætlanir USSR eftir 1982. Viðmið fast verðlag 1979 í bill. dollara. Þarna koma fram þrjár meginbreytingar: 1) Við
Kúbu-deiluna , 2) Við Viet-Nam stríðið, 3) Þegar Reagan hóf „stríðsundirbúninginn", 4) CIA-endurmat útgjöld
USSR um 1976 og tek ég visst tillit til þess hér. Þarna sést að USA fer upp fyrir topp hernaðarútgjalda er varð
vegna Viet-Nam stríðsins og verður því að draga þá ályktun að þeir ætli sér að stunda enn víðtækari hernaðar-
lega áreitni en þar var framkvæmd.
Graf 6A sýnir halla á fjárlögum USA frá 1975 til 1983 og áætlaða þróun Reagan-stjórnarinnar frá 1983 til 1988.
Einnig líklega þróun miðað við gerðar áætlanir. En hin raunverulega niðurstaða hefur reynst vera allt að 100%
hærri en Reagan-stjórnin hefur áætlað. 1) Áætlun frá '81 gerði ráð fyrir að jöfnuður næðist 1983,2) Áætlun frá
'82 gerði ráð fyrir að halli lækkaði úr 111 bill.$ í 90 bill.S 1983 en reyndin varð 195.4 bill.$ halli.
Graf 6B sýnir þróun á viðskiptajöfnuði við útlönd, hann var m.t. 3ja ára hjá Carter 25,2 bill.$. En hjá Reagan m.t.
•3ja ára 47.9 bill.$. Heimildir: Stockholm International Peace Research Institute. The International Institute for
Strategic Studies. Natural Resources Defence council USA. The State of the World Economy. The Economist.
Newsweek. Time. Information o.fl.
Fjárlög USA fyrir árið 1985 hafa
verið lögð fram og sannar ófriðar-
og yfirgangstilhneigingar þess
ríkis, þrátt fyrir allt friðarkjaftæðið
sem upphófst fyrir 3 mánuðum síð-
an. Það sannar einungis þá áráttu
Kanans að geta drepið hér og drep-
ið þar og helst allsstaðar í einu.
Enda er það yfirlýst stefna Banda-
ríkjamanna að vígvæðast í þeim
mæli að þeir geti framkvæmt þetta
verkefni hvar sem er á þessum
hnetti. Minni ég þar á ummæli
Caspars Weinberger varnarmála-
ráðherra USA 13. desember 1983,
er verið var að spyrja hann um
(skothríð frá New Jersey á Líbanon-
strendur. Þá svaraði hann: „Ótrú-
lega hrifnæm aðferð til að þagga
niður í árásaraðilum“. Það er eins
og hann viti ekki eða vilji ekká
viðurkenna að USA ber upphafsá-
byrgð á Beirut-vandræðunum með
því að baktryggja ísraelsmenn með
fé og vopnum hversu skammsýnar
aðgerðir sem þeir gera (á þar við
innrásina í Líbanon o.fl.).
Fjárlögin sanna að USA vill
auka enn á drápsgetu ríkisins, þrátt
fyrir að upp úr 1960 (Graf 4) voru
vopnabirgðir nægar til að drepa
hvern einasta mann á jörðu hér og
nú er talið að þeir geti það 4-6
sinnum. Ætla ég að víkja að Mið-
Ameríkuríkjunum í því sambandi:
E1 Salvador, Guatemala, Hondúr-
as, Costa Rica og einnig Nicaragua
og Grenada.
Að gefnum þeim forsendum að
USA virði raunverulegt frelsi ein-
hvers, getur verið skynsamlegt að
athuga hvernig þeir koma fram og
beita stjórnmálaafskiptum og öðr-
um afskiptum á eigin áhrifasvæð-
um. í þessum ríkjum hefur USA
mest og lengst haft áhrif og ætla
mætti að þjóðlíf þeirra ríkja væri
þar með til fyrirmyndar.
En það er einmitt þveröfugt,
borgarastyrjaldir, skipuleg útrým-
ing á fólki, framkvæmdar af óopin-
berum „dauðasveitum“ en ná-
tengdum stjórnvöldum, og einnig
þrífst hverskyns skepnuskapur,
óbeint fjármagnaður af USA.
Samandregin „aðstoð“ frá USA
við fyrrgreind fjögur ríki var 1980
150.7 mill. $, 1981 221.1 mill. $,
1982 472.6 mill. $, 1983 726.3 mill.
$. Allsí4árum 1.570.700mill. $og
sé Grenada og aðstoð við fyrrver-
andi slátrarasveit Somosa í Nicar-
agua talin með nema fjárútlát um
1.650-1.700.000 mill. $. Tek hér E1
Salvador út. Þar hefir „aðstoðin" á
4 árum numið alls 801.8 mill. $.
Þetta fé hefur dugað til að fjár-
magna og baktryggja dráp á um
40.000 þúsund manns, „kostnað-
ur“ pr. mann, konu og/eða barn er
því um 20.000 þús. $ pr. einstak-
ling. f Viet-Nam var sami „kostn-
aður“ um 100.000 þús.$ pr. ein-
stakling. Henry Kissinger finnst
þessi kostnaður „að líkum“ fremur
lágur. Þann 11. jan. 1984 var birt
svokölluð „Kissinger-skýrsla“ og í
þeirri skýrslu er lagt til að fjórfalda
„aðstoðina" við Mið-
Ameríkuríkin, þ.e. hækkun úr
1.600 mill. $í 8.000 mill. $ 1985-89.
Heildarmannfall á fyrrgreindu
svæði hefur síðustu 5-6 árin verið
um 70-80.000 manns. Þannig að
þetta fjármagn ætti að duga til að
„baktryggja" og fjármagna dráp á
allt að 120-200.000 manns. Heiður
USA var næsta lítils virði efi'r Viet-
Nam stríðið og í endurminningum
sínum um það ritar Henry Kissing-
er að hann hafi fyllst „velgju og
skömm“ er hann leiddi hugann að
því síðar. En „kveisan“ er að líkum
bötnuð og hann ætlar að líkum að
gerast „útfararstjóri" á síðustu
leifum „Heiðurs USA“ í Mið-
Ameríku því þær verða hinar einu
og öruggu afleiðingar ef núverandi
og áætluð stefna verður fram-
kvæmd.
En það er ekki nóg fyrir hið
„bandaríska siðgæði eða hugrekki“
sem er þess eðlis að halda mætti að
þeir telji sig þurfa að taka upp lifn-
aðarhætti preriuhunda (Cynomys)
ef þeir geta ekki drepið hvern ein-
asta mann á hnettinum minnst 10
sinnum. Til þess benda framtíðará-
ætlanir Reagan-stjórnarinnar í víg-
væðingarmálum (Graf 3 og 4). Op-
inberlega stundar USA iðju þessa í
nafni frelsisins og ber því að taka
það til greiningar. Bendi á Graf 1
til hliðsjónar og umhugsunar. Það
sýnir fólksfjölda á hnettinum og
tengsl hugtaksins „frelsis" í sam-
bandi við þann þróunarferil.
Frelsið?
Frelsi er ekki hægt að skýra í
fáum orðum og sjálfsagt eru skýr-
Bjarni
Hannesson
skrifar
Fyrri
hluti
ingarnar allt að því jafnmargar og
aðilar þeir sem við greininguna
fást. En hinsvegar er hægt að draga
fram nokkra þætti til lauslegrar
greiningar. 1. Frjálshugsun: Engin
valdstjórn getur hindrað frjálsa
hugsun, einungis boðun hennar til
annars aðila. 2. Frjáls hugsun er þó
sjaldnast til vegna fáfræði og sið-
venja, trúar eða hindurvitna. Ekki
er pláss hér til að skilgreina þessa
fullyrðingu. 3. Möguleikar til að
skilja og nýta sér frelsi. Þar tel ég
vera komið að kjarna hugtaksins.
Mætti um það skrifa heila bók en
ég ætla hér að stikla á stærstu þátt-
unum að eigin mati. í nútíma-
þjóðfélagi kostar frelsi peninga og
þannig er það orðið víðast hvar á
hnettinum og vanti fólk peninga
getur það illa nýtt sér frelsismögu-
leikann þó hann sé ef til vill fyrir
hendi.
a. Hvert er frelsi hins atvinnu-
lausa?, ekki þarf hann að mæta í
vinnu en hann getur ekki nýtt
sér frelsið nema mjög takmark-
að sökum fjárskorts.
b. Hvert er frelsi þeirra sem hafa
vinnu en launin duga máske rétt
fyrir brýnustu lífsnauðsynjum?,
ekki er frelsið mikið hjá þeim.
c. Hvert er frelsi hins ríka sem er
svo háður auðsöfnun umfram
þarfir að hann er oft engu frjáls-
ari en hinir auralitlu?
d. Hvert er frelsi titlasafnara sem
eru eins og útspýtt hundsskinn
alla ævina við að safna sem flest-
um titlum? (séð hef ég þá og
ekki eru þeir öfundsverðir).
e. Hvert er frelsi stjórnmálamanna
og valdhafa sem hvergi geta um
frjálst höfuð strokið sakir emb-
ættis síns? Oft er það nú næsta
lítið.
f. Ég tel að æskilegasti möguleiki
til að nýta sér frelsi sé sá að hægt
sé að vinna sér inn á 9 mánuðum
fyrir lifibrauði fyrir árið og 30-
50% ofan á það miðað við eðli-
legan vinnutíma og er þá hægt að
nýta sér ýmsa möguleika og
valkosti til frelsis á skynsam-
legan hátt.
Að gefnum þessum forsendum
og ótal öðrum sér maður að frelsið
er oftast næsta lítið og mögu-
leikarnir fara hraðminnkandi
sökum aukinnar fólksfjölgunar því
að ég leyfi mér að setja fram þá
fullyrðingu að frelsið minnki jafn-
hliða aukinni fólksfjölgun.
Hvort skildi t.d. Islendingur eða
Tokyo-búi vera frjálsari eða Mong-
ólíumaður eða Bangladesh-
maður? New York-búi eða veiði-
maður í Alaska? Nær gæti maður
einnig litið. Hvort skyldi Reykvík-
ingur eða Húnvetningur vera
frjálsari maður? (Það tel ég mig
vita og tel muninn vera minnst jafn
mikinn og á hvítu og svörtu).
Hér ætlast ég til að lesandinn fari
sjálfur að fást við framhaldsþanka
um frelsið, og læt ég hér fyrri grein
lokið um Hrunadans skynseminnar
í USA.
Ritað 3. mars 1984.
Bjarni Hannesson,
Undirfelli.