Þjóðviljinn - 22.06.1984, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Vinnuvikan á íslandi og í Vestur-Evrópu
Málmiðnaðarmenn í Vestur-Pýskalandi
heyja nú harða baráttu fyrir löggiltri stjttingu
vinnuvikunnar í 35 stunda vinnuviku. Islenskt
launafólk hefur löngum verið nokkuð á eftir
stéttasystkinum sínum í þessu efni eins og ýms-
um öðrum sem snerta kaup og kjör launafólks.
35 stunda vinnuvika er í raun orðin að veru-
leika hjá fjölmörgum starfshópum víðs vegar
um Evrópu. Vestur-þýsku málmiðnaðar-
mennirnir eru með harðvítugri baráttu sinni að
fara fram á löggildingu 35 stunda vinnuvikunn-
ar svo að ekkert tapist í kaupi við styttingu
vinnutímans.
Þegar íslensk verkalýðshreyfing sté sín
fyrstu spor var ein höfuðkrafa hennar löggild-
ing 40 stunda vinnuviku. Verkalýðshreyfing í
árdaga leit á það sem óaðskiljanlegan þátt bar-
áttunnar, að um leið og launamenn gætu lifað
sómasamlega af launum sínum, gæfist vinn-
andi fólki einnig tóm til að lifa með fjölskyldu
sinni, njóta menningar og mennta í frístundum
sínum. Til þess að svo gæti orðið, varð 40
stunda vinnuvika að vera raunveruleg.
Öðru hvoru frá löggildingu 40 stunda vinnu-
vikunnar á íslandi hafa komið upp kröfur um
að hún verði raunveruleg, þ.e. að fólk fái það
góð laun að geta lifað af 40 stunda vinnu á
viku. En því miður er raunin ekki sú. Og í tíð
núverandi ríkisstjórnar er 40 stunda vinnuvik-
an orðin enn fjarlægari draumur venjulegu
launafólki en áður. Þegar fregnir berast af
hörðum átökum fjölmennasta verklýðsfélags
Evrópu um 35 stunda vinnuviku, er ekki nema
eðlilegt að litið sé til hörmungarástandsins á
íslandi.
Nú er það óopinbert leyndarmál að fjöldi
fólks vinnur aukavinnu annars staðar heldur
en á hinum fasta vinnustað. Við kannanir á
vinnutíma kemur slík aukavinna og önnur sú
vinna sem unnin er á svörtum markaði ekki
fram í skýrslum. Margir telja að svarti markað-
urinn fari sífellt stækkandi - og að efnahagslífi
þjóðarinnar megi líkja við tvöfalt efnahags-
kerfi austur-evrópuríkja sumra hverra.
Engu að síður kemur fram í úrvinnslu Kjar-
arannsóknarnefndar að meðalvinnutími
verkafólks og iðnaðarmanna á síðasta ári hafi
verið 48,7 stundir. Verkakarlar unnu 50.8
stundir á viku hverri, verkakonur 43.6 stundir
og iðnaðarmenn 48.4 stundir. ítreka skal að
þetta eru einungis uppgefnar vinnustundir og
könnunin nær einungis til höfuðborgarsvæðis-
ins. Allir vita að konur verða sérdeilis illa fyrir
barðinu á kynjaskiptingunni á heimilunum svo
að bæta má mörgum stundum við þeirra upp-
gefnu vinnustundir á vinnustað. Karlarnir
vinna einnig oft og víða aukavinnu sem ekki er
gefin upp til skatts eða skýrslna.
Hvað heitir þetta á mannamáli, annað en
hrein og klár vinnuþrælkun? Hver er að furða
sig á því að til skuli vera vanrækt börn á ís-
landi, áfengisvandamál og önnur félagsleg óár-
an. í þessu ljósi verður einnig sú stefna Ragn-
hildar Helgadóttur Sjálfstæðisflokksráðherra,
að auka tengsl heimila og skóla eins og hver
annar nöturlegur og óviðeigandi brandari.
Meðan fólk, karlar og konur, í landinu þarfa
að púla myrkranna á milli til að halda heimil-
unum gangandi, þá verða engin tengsl til af
þeim toga.
íslenskt launafólk á rétt og heimtingu á því
að stéttarfélög, ríkisvald og atvinnurekendur
tryggi að almenningur geti lifað af 40 stunda
vinnuviku. Fyrirtæki sem ekki geta greitt
mannsæmandi laun fyrir hóflegan vinnutíma
eru óarðbær fyrirtæki sem á að loka. Hræsnis-
full ríkisstjórn sem blaðrar um tómstundir
þegnanna um leið og hún gerir þeim ókleift að
lifa af dagvinnulaunum sínum á að fara frá.
Verkalýðsfélög sem treysta sér ekki í harðan
slag til að stöðva auðmýkingu launafólksins í
landinu missa tilverugrundvöll Sinn.
Þjóðviljinn tekur heilshugar undir með Mið-
stjórn Málm- og skipasmiðasambands íslands
sem hvetur önnur verklýðssamtök til siðferðis-
legs stuðnings við vestur-þýsku málmiðnaðar-
mennina.
KLIPPT 0G SK0RIÐ
Óhreinu börnin
Nasistarnir drápu hvorki meira
né minna en 800 þúsund homma í
gasklefum Evrópu meðan síðasta
heimsstyrjöldin geisaði og Adólf
heitinn var á þeim dögum að út-
vega Þjóðverjum meira „le-
bensraum“. En þessi hroðalegi
glæpur hefur eigi að síður ekki
verið skráður giska skíru letri á
spjöld mannkynssögunnar, eins-
og sést best af því að þeir eru
heldur fáir sem af þessu vita.
Þessi „gleymska“ er því miður
líka táknræn fyrir afstöðuna sem
enn í dag ríkir í garð þeirra ein-
staklinga sem hneigjast fremur
að eigin kyni en hinu. Með það
fólk er ennþá hyllst til að fara
einsog óhreinu börnin hennar
Evu, - fólk vill helst fela þau að
tjaldabaki og gleyma að þau séu
til.
Hér upp við heimskautsbaug
er ástandið að .líkindum verra en
víða annars staðar; ergi var ekki
hátt skrifað með forfeðrum okk-
ar norrænum víkingum og af-
komendurnir hafa ekki reynst
betrungar foreldranna. Og í
dvergvöxnu þjóðfélagi einsog ís-
landi er ekki létt að tilheyra
minnihlutahópum, hvað þá þeim
sem tengjast ástum og kynlífi þar
sem bannfæringar glotta einsog
draugur úr hverju horni. Homm-
ar og lesbíur hafa því oftar en
ekki hrökklast undan kaldrana
tíðarandans til hinna stærri landa
þar sem afdrep með félögum
sama sinnis er auðveldara að
finna en í slagviðri norðurhjar-
ans.
Skóggangsmenn
nútímans
Þessir erfiðleikar eru gerðir að
greinarefni í síðasta tölublaði
tímaritsins „Úr felum“ sem gefið
er út af samtökum lesbía og
homma á íslandi. Þar er greint frá
þeim voða sem slíkt fólk stefnir
sjálfu sér útí einungis með því
saklausa tiltæki að ætla að fara á
skemmtistað til að lyfta sér ögn
upp úr gráma hversdagslífsins:
„Hún er hörð gangan sem bíð-
ur þeirra opnu homma, sem ætla
að lyfta sér upp um helgar, fá sér í
glas, leita útrásar eftir vinnuvik-
una, spjalla við kunningjana og
fá sér snúning. Sú ferð snýst iðu-
lega upp í martröð: Ef einhver
skyldi halda það þá er það ekki
eins og að drekka vatn að verjast
auðmýkingunni sem hommum er
sýnd hér á skemmtistöðum. Hér
er svo sannarlega ekki um að
ræða neina auðmýkingu á kjaft,
einu sinni á lífsleiðinni, heldur
lendir sami einstaklingur í úti-
stöðum viku eftir viku, mánuð
eftir mánuð, ár eftir ár, mismun-
andi alvarlegum og með mismun-
andi löngu millibili. Það þarf eng-
an speking til að segja okkur að
venjulegur meðalmaður veldur
varla þessari lífsreynslu og þess-
um aðstæðum".
Réttur til
sjálfsvirðingar
Þetta er heldur ömurleg lýsing
á hlutskipti þeirra sem hafa
„komið úr felum“, gert það upp
við sig að þeir hallast að eigin
kyni, og hafa í sér þann að-
dáunarverða kjark að vera ekk-
ert að fela að þeir eða þær séu
hommar eða lesbíur. Allt fólk
hefur rétt til sjálfsvirðingar, til að
vera stolt af því að vera einmitt
það sem það er. Hommar og lesb-
íur eru sá minnihlutahópur sem
einna mest má þola af hendi sam-
borgaranna, og það er skylda
allra sósíalista að berjast fyrir
breyttu hugarfari gagnvart þeim
- leyfa hverjum og einum að vera
- og gera - það sem hann vill, svo
fremi sem það brýtur ekki í bága
við þau lög sem við höfum sett
okkur sem þjóð.
Tími skóggangsmanna er lið-
inn á íslandi.
A hausinn
með bankana
Ágætur rauðvínssmakkari
skrifar leiðara í DV á þriðjudag
og ræðir skuldagildrur. Hann
bendir á að óstjórnlegar skuldir
þjóða þriðja heimsins megi að
nokkru rekja til fyrirhyggjuleysis
vestrænna banka og segir:
„Bankastjórar ímynduðu sér,
að ríki gætu ekki orðið gjald-
þrota, þótt annað sé nú að koma í
ljós.
Ekki bætir úr skák, að sumt af
lénsfénu fór beint á banka-
reikninga í Sviss, í margvíslegt
sukk og svínari eða í fáránlegar
framkvæmdir. Stórtækastir í
þessum efnum hafa verið herfor-
ingjar og aðrir þjófar, sem höfðu
brotizt til valda og höfðu raunar
ekkert umboð frá þjóðinni.
í Argentínu er því til dæmis nú
haldið fram, að hin nýja, lýðræð-
iskjörna stjórn geti ekki borið
ábyrgð á skuldum, sem fyrri her-
foringjalýður stofnaði til, sjálfum
sér en ekki þjóðinni til framdrátt-
ar. Argentína er einmitt eitt
' þeirra landa, sem nú rambar á
barmi gjaldþrots.
Ekki verður betur séð en vit sé í
þessari röksemdafærslu. Hvaða
rétt hafa bankastjórar til að ætl-
ast til af fátækum þjóðum, að þær
endurgreiði fé, sem þessir stjórar
lánuðu umboðslausum glæpa-
mönnum? Þeir áttu að vita betur
og eiga skilið að glata öllu slíku
fé.
Sanngjarnt er, að nokkrir vest-
rænir bankar verði gjaldþrota
vegna fyrirhyggjulausra lána til
umboðslausra herhöfðingja,
einkum í Suður-Ameríku. Á-
stæðulaust er að láta banka kom-
ast upp með að lána öðrum ríkis-
stjórnum en þeim, sem hafa
eitthvert umboð viðkomandi
þjóða.“ .
Undir þetta geta allir góðir
menn tekið og megi Jónasi
smakkast matur og drykkur hið
besta í framtíðinni.
En er það ekki undarlegt - og
það gildir um okkur vinstri gaura
líka - hvað menn eru alltaf undar-
lega róttækir þegar rætt er um
vanda fjarri föðurtúnum, en
beita þó alltaf á eigin vandkvæði
sömu gömlu ráðleysunni? _ÖS
ÞJÚIWIUIÍIN
Málgagn sósialisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshfeyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans. -
Rit8tjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Fróttastjórar: Óskar Guðmundsson. Valþór Hlöðversson.
Biaöamenn: Auður Styrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Guðjón Friöriks-
son, Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gíslason, Mörður Árnason, Súsanna
Svavarsdóttir, össur Skarphéðinsson, Víðir Sigurðsson (íþróttir).
Ljósmyndir: Atli Arason, Einar Karlsson.
litlit og hönnun: Haukur Már Haraldsson, Þröstur Haraldsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Framkvœmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrif8tofu8tjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir.
Auglý8inga8tjóri: Ólafur Þ. Jónsson.
Auglýsingar: Margrét Guðmundsdóttir, Ragnheiður Óladóttir, Anna Guð-
jónsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Símavarsla: Aðalbjörg Óskarsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjórl: Ólöf Sigurðardóttir.
Innheimtumaður: Brynjólfur Vilhjálmsson.
Pökkun: Anney N. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir,
Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, auglýsingar, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 22 kr.
Sunnudagsverð: 25 kr.
Askriftarverð á mónuði: 275 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 22. júní 1984