Þjóðviljinn - 15.07.1984, Qupperneq 2

FLOSI
Niku
skammtur
af Vídeólögspeki Jónatans
Fyrir röskum tveim árum, kannske eru orðin þrjú ár
síðan, gerði ég mér það Ijóst að ég var orðinn svo illa
haldinn af sjónvarpssýki, að drykkjusýki hefði verið
talin hreinn barnaleikur hjá þeim ósköpum. Mínir nán-
ustu bentu mér á að ég yrði að „gera eitthvað í mínum
málum“. Eftir nokkra umhugsun féllst ég á það.
Ég keypti mér vídeó.
Nú gæti einhverjum dottið í hug að ég væri að reyna
að segja brandara, en það er nú eitthvað annað.
Síðan vídeóið kom inná heimilið hefur sjónvarpssýkin
snarrénað. Það er varla orðið kveikt á sjónvarpi heima
hjá mér á kvöldin, heldur er kvölddagskráin tekin upp
á segulband (vídeó) með þeim ásetningi að horfa svo
á hana seinna, þegar færi gefst.
Þannig safnast upp „kvölddagskrærnar", eins og
sjónvarpsefni íslenska sjónvarpsins er kallað heima
hjá mér.
Þegar svo allar spólur eru orðnar fullar af þessum
ósköpum, tek ég einhvern daginn í það aö fara yfir það
sem á þeim er og kemst að raun um að það er and-
skotann ekkert sem ég nenni að horfa á.
Stundum kemur það þó fyrir að efni rekur upp á
fjörur mínar, sem liggur við að ég kalli hvalreka. Þetta
geta verið ræðustúfar stjórnmálamanna og hagvitr-
inga, skarplegar athugasemdir sálfræðinga og fé-
lagsfræöinga, viðtöl við listvitringa, menningarvita og
pönkþungarokkara og raunar margt, margt fleira.
Svona bútum safna ég saman, kópíera svo yfir á eitt
band, set síðan uppí hillu og geymi þar, í von um að
það geti komið mér í gott skap seinna.
Um daginn kom hér upp andstyggilegt nauðgun-
armál. í kjölfar þess stórjókst umræða um þann sérís-
lenska sið að misþyrma konum, beinbrjóta þær og
limlesta, tíðar nauðganir og viðurlög við þessu geðs-
lega athæfi. Sem betur fer varpaði þessi umræða Ijósi
á það hryllilega ástand sem hér er ríkjandi í þessum
sökum, en þó er það ef til vill uggvænlegast að athæfi
af þessari tegund virðist tæplega talið saknæmt hér-
lendis.
Viðurlög við því að beinbrjóta, limlesta og jafnvel
hálfdrepa kvenfólk virðast að sögn lögfróðra manna
mun vægari á íslandi en nokkurs staðar annars staðar
í hinum siðmenntaða heimi.
Nú mætti ætla að opinberir fulltrúar réttlætisins í
landinu hefðu talsvert um þetta að segja og kem ég þá
að því, sem er mergurinn alls þessa máls.
Eg rakst semsagt á vídeóspólu, frá því að umfjöllun
var um þessi limlestinga- og nauðgunarmál í sjón-
varpinu.
Þarna var mættur Jónatan Þórmundsson ríkissak-
sóknari með fleirum og mátti því vænta þess að hér
yrði tekið röggsamlega á þessu séríslenska brotamáli,
sem er ofbeldi við konur, limlestingar og nauðganir.
Nú ætla ég að birta orðrétt hluta úr máli Jónatans
þar sem ég hygg hann komist næst kjarna málsins.
Eiginlega finnst mér ekki nóg að ég geymi spóluna
uppí skáp, heldur vil ég að viðræðuþátturinn verði
endurtekinn, svo að fólk geti fengið að nálgast málið í
hnotskurn. í raun og veru er tímabært að menn fái að
sjá á prenti, það sem oddvitar réttlætisins hafa fram að
færa.
Og semsagt orðrétt af vídeóspólu frá íslenska sjón-
varpinu.
Spyrill:
Og nú langar mig að spyrja þig, Jónatan, hver er
sérstaða þessara mála, hvað varðar málsmeðferð,
stöðu brotaþola og sönnunarstöðu?
Jónatan:
Ja það má kannski lesa það af þessari þingsá-
lyktun að Alþingi lítur svo á, að þau hafi nokkra
sérstöðu. Spurningin er að vísu sú, hvort að.. .Nú
vil ég taka strax fram að ég er mjög hlynntur efnis-
lega þessari tillögu sem nú hefur verið samþykkt
sem þingsályktun. í öllum meginatriðum er ég
það. Hinsvegar eru viss, vissar athugasemdir,
sem ég hef að gera, þær koma nú inn á þessa
spurningu stjórnandans. Það er nú það fyrsta til
dæmis að þarna er gert ráð fyrir nefndarskipun
um þennan málaflokk sérstaklega og ákveðnar
ráðstafanir, sem eru að vísu þarflegar, að ég held,
allar í þessum málum, en það er hins vegar svo að
það er ákaflega erfitt að setja lagareglur og raunar
að framkvæma þær hjá þeim stofnunum, sem
annast rannsókn og meðferð mála, alveg án
tengsla við önnur mál og önnur atriði til dæmis
réttarfarslaga. Nú en það náttúrlega segir auðvit-
að ekki í þessari þingsályktun að það megi ekki
tengja það öðru og mér sýnist að það hljóti að
þurfa að verða þar einhver samvinna meðal ann-
ars við þá aðila, sem nú eru að endurskoða lög um
meðferð opinberra mála í heild sinni og það hljóti
að þurfa að tengja þessi atriði öðrum atriðum í
réttarfarslögum (Tilvitnun lýkur)
Ef fleiri svona ræður verða haldnar í sjónvarpinu um
ofbeldi á konum, barsmíðar, beinbrot, limlestingar og
nauðganir, er kannski von til þess að þessum
ósköpum linni og smánarbletturinn verði hreinsaður af
íslenskum karlpeningi.
Ég veit ekki hvers vegna mér dettur gamli húsgang-
urinn í hug:
Lögspekingar mala og mala
mala stundum gullið eitt.
Og sumir þeirra tala og tala
en tala bara um ekki neitt.
Launamál í
Stúdentaleikhúsi
Ágreiningur hefur verið innan
stjómar Stúdentaleikhússins
um launagreiðslu til þeirra
sem taka þátt í sýningunni
„Láttu ekki deigan síga, Guð-
mundur". Sem kunnugt er er
þessi sýning framlag Stúdent-
aleikhússins til Listahátíöar
1984.
Frá því að umræður hófust
um leikaraval og þá einkum í
hlutverk Guðmundar þótti
sýnt aö atvinnuleikara þyrfti í
svo viðamikið hlutverk. Til
þess að fá atvinnuleikara yrði
að ákveða greiðslu til hans.
Þegar svo sýningar fóru af
stað og stjórnin settist niður til
að ákveða greiðslur til t.d.
Ijósamanns, sviðsmynda-
Ágrelningur um launamál hefur
jafnan fylgt hálf-professlonal
lelkhópum. Hvaða llnu hyggst
Stúdentalelkhúslð taka ? Mynd af
æfíngu i „Guðmundl".
hönnuðar o.ffl. reis upp á-
greiningurumlaunagreiðslutil
Kjartans Bjargmundssonar
sem fer með hlutverk Guð-
mundar. Vildi formaðurstjóm-
arinnar Súsanna Svavars-
dóttir að ákveðin yrði greiðsla
til hans, en aðrir meðlimir
stjómar voru alfarið á móti því.
Engar greiðslur yrðu til þeirra
20-30 „leikara“ sem tækju
þátt í sýningunni.
Stjómarformaður benti á að
aðeins væru fjórir leikarar
með menntun í sýningunni en
þau rök voru ekki tekin gild.
Að afloknum þessum fundi
sagði formaður stjórnarinnar
sig úrStúdentaleikhúsinu, þar
sem henni fannst það ekki
vera hlutverk leikhússins að
lítilsvirða menntun leikara og
meta þá út frá sömu forsend-
um og áhugafólk.
Eins og að framan segir var
„Láttu ekki deigan síga, Guð-
mundur" framlag Stúdenta-
leikhússins til Listahátíðar.
Greiddi því Listahátíð laun
höfundar og leikstjóra. Var
síðan gerður skriflegur samn-
ingur við þessa aðila. Nú þeg-
ar hafa verið átta sýningar á
Guðmundi karlinum og er
alltaf uppselt. Hefur því
eitthvað vænkast hagur Stú-
dentaleikhússins, sem verið
hefur á barmi gjaldþrots frá
því um áramót.
Nú bregður hinsvegar svo
við að annar höfundurinn,
Hlín Agnarsdóttir, hefur hugs-
að sór að krefja Stúdentaleik-
húsið um meiri peninga en
samningur hennar hljóðar
upp á, þar sem hún kærir sig
ekki um að láta sitt verk greiða
upp „klúður" annarra. ■
Ábyrgð
póstsins
Ábyrgð ríkiseinokunarfyrir-
tækja virðist stundum vera
engin. Nýlega ætlaði fyrirtæki
eitt, sem fæst við listastarf-
semi að senda út á þriðja þús-
und boðs- og kynningarkorta
til væntanlegra viðskiptavina
sinna vegna starfsemi sem
átti að hefjast á laugardegi.
Hringt var í Þósthúsið í
Reykjavík og spurt hvenær
póstleggja þyrfti kortin til þess
að þau yrðu borin út tíman-
lega. Svarið sem var gefið var
að nægjanlegt væri að póst-
leggja síðdegis og þá yrðu
þau borin út að morgni annars
dags frá póstlagningunni.
Forráðamenn fyrirtækisins
settu svo kortin í póst síðdegis
á þriðjudegi en svo hittist á að
fimmtudagur að þessu sinni
var frídagur. Samkvæmt því
hefði átt að bera út kortin á
föstudagsmorgni. Það var þó
ekki gert heldur voru þau bor-
in út eftir helgina þannig að
forráðamenn fyrirtækisins
sátu uppi með sárt enni og
helgin var ónýt fyrir viðkom-
andi kynningarstarfsemi.
Hringt var í Póst og síma og
spurt hverju þetta sætti og
hvort stofnunin bæri ekki
ábyrgð á orðum sínum. Fátt
var um svör önnur en þau að
engin ábyrgð yrði tekin á
þessu. ■
Ekki „kreditkort“
í búningana
takk
Auglýsingastyrkur
kreditkortafirmans Visa ís-
land til landsliðsins í hand-
knattleik uppá 100 þús. kr.
mæltist vel fyrir hjá hand -
knattleiksforystunni, en dýrt
ferðalag er fyrir höndum þar
sem Olympíuleikarnir eru.
Framlag Visa ísland var aö
því er heimildir blaðsins
herma ekki bundið mörgum
nó miklum kröfum. Teknar
2 SfÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 15. júlí 1984