Þjóðviljinn - 15.07.1984, Blaðsíða 17

LEÐARAOPNA
Þjóðviljinn spyr: Hvernig skilur þú þá þróun að meiri hluti
íslendinga iýsir sig fylgjandi gjaldtöku fyrir
herstöðina á Keflavíkurflugvelli? .
Njörður P. Njarðvík
bókmenntafrœðingur:
Slaevð þjóð-
ernisvitund
og braskara-
viðhorf
Njörður: Þetta fólk virðist vilja hafa
hér her en telur hervarnir ekki
nauðsynlegar!
Mér fínnst niðurstöður í þessari skoðana-
könnun yfirleitt vera svo mótsagnakenndar
að það er erfitt að átta sig á því hvaða
hugsun liggur þama að baki hjá fólki.
Það er svo að sjá að fólk vilji annars vegar
vera í hemaðarbandalagi sem er að fylla
V-Evrópu af kjamorkuvopnum og hins
vegar segist það vilja styðja málefni friðar-
hreyfingar sem fyrst og fremst er til að berj-
ast gegn kjamorkuvopnum. Þetta fólk virð-
ist vilja hafa hér her, en telur hervamir ekki
nauðsynlegar.
Ef við komum að spurningunni um gjald-
töku af hemum á íslandi þá er ljóst að það
getur ekki litið svo á að okkur sé nauðsyn á
hemum vegna vama, því að engum getur
komið í hug að ætla að fara að selja
mönnum aðgang að því að verja sig. En
kannski má líta svo á að þetta spegli afleið-,
ingar af langvarandi vem erlends hers á
íslenskt þjóðlíf.
Afleiðingamar tel ég vera tvær, annars
vegar mjög svo slævða þjóðemisvitund og
hins vegar sívaxandi braskaraviðhorf.
Rolf Johansen
stórkaupmaður
Þetta eru
viðskipti
Rolf: Ég vil gera 25 ára samning við
Bandaríkin.
Mín skoðun er einföld og afdráttarlaus.
Mér finnst þetta vera viðskipti. Ég vil gera
25 ára samning við Bandaríkin um að við
fáum leigu fyrir vem varnarliðsins hér á
landi. Það gætu verið 100 miljónir króna á
ári. Þá muna ekkert um það, kostar svona
álíka mikið og 2-3 herþyrlur.
Hægt væri að hugsa sér 100 miljónirnar
sem lán sem væri svo vaxta- og afborgunar-
laust þamæstu 25 ár og síðan gæti komið
bakreikningur sem jafnaði þetta út. Jónas
frá Hriflu vildi á sínum tíma gera samning til
99 ára við þessa heiðursmenn og þeir
byggðu upp fyrir okkur hafnir, vegi og fleira
og keyptu alla okkar framleiðslu. Ég er inni
á þeirri skoðun. Það byggist allt með pen-
ingum og við þurfum aðstoð til að koma
okkur áfram. Ég veit ekki betur en Norð-
menn, ein ríkasta þjóðin á Norðurhveli
jarðar hafi þegið aðstoð frá Bandaríkjun-
um og Nató til að byggja ýmislegt hjá sér.
Sama ættum við að gera.
Kjartan Ólafsson fv. ritstjóri:
Sú var
tíðin...
„Fólkið er veikt,“ sagði ágætur prestur
um söfnuð sinn ekki alls fyrir löngu, og
stendur það víst heima.
Sú var tíðin, að flestir brugðust heldur illa
við, ef þeir vom sakaðir um að vilja „selja
landið“. Nú er hins vegar svo komið, að
býsna mörgum þykir slíkt ekkert tiltöku-
mál, heldur sómi að skömminni. Boðorðið
er að fyrir svolitla peninga, nokkra skitna
dollara, skuli allt vera falt.
Ég tek að vísu með fyrirvara tölum úr
þessari skoðanakönnun, en þær benda til
þess, að 60-70% íslendinga vilji nú gjaman
selja erlendu risaveldi til hernaðarumsvifa
þessa eða hina skákina af sinni móðurjörð.
Ég geri mér vonir um, að landsölufólkið sé
nú ekki alveg svona margt, þótt ærið sé
fjölmennið án vafa.
Kjartan: Fjárstreymi frá erlendri her-
stöð risaveldis getur aldrei virkað
öðruvísi en sem eiturlyf á þjóðarlík-
ama þegar dvergþjóð á í hlut.
Fjárstreymi frá herstöð risaveldis getur
aldrei virkað öðm vísi en sem eiturlyf á
þjóðarlíkamann, þegar dvergþjóð á í hlut.
Þeir sem sækja eftir slíkum fjármunum í dag
og líta á herstöðina sem gullnámu em ekki
líklegir til þess að vilja losna við herinn á
morgun. Þvert á móti má vænta þess, að
þaðan verði hrópað á meiri her, fleiri doll-
ara og öflugri sprautur, því þetta er vana-
bindandi.
Munu þá íslendingar grátbiðja Banda-
ríkjaher að vera hér kyrran, þegar loks
kynni að koma boð frá Washington til að
kalla hann heim? Og ekki telja líft í landinu
án þess allsnægtaborðs, sem hemum fylgir?
- Eða á þá að leita að öðrum hæstbjóðanda,
máske að selja Rússum Langanes eða Kín-
verjum Grímsey? - Að minnsta kosti
standa hugsjónir frelsis og lýðræðis ekki
hátt hjá því fólki, sem að vísu getur hugsað
sér þátttöku í varnarsamstarfi gegn rúss-
neskri ógn, en þó því aðeins að full greiðsla
komi fyrir!
Það em gömul sannindi, að sá sem sækir
eftir gróða af hörmungum annarra týnir
sjálfum sér.
Við emm enn nokkuð mörg sem viljum
friðlýsa ísland og una hér engum hemaðar-
umsvifum stórvelda. Okkur greinir á við
þá, sem hér vilja hafa bandarískt herlið um
stundarsakir og telja slíkt illa nauðsyn með
tilliti til hættu á rússneskri innrás eða vegna
sameiginlegra vamarhagsmuna vestrænna
ríkja. Milli þessara tveggja hópa er ág-
reingingurinn þó málefnalegur, og ekki
óbrúanlegur vilji menn í orði og verki fallast
á brýna nauðsyn þess, að koma, svo sem
frekast er unnt, í veg fyrir öll áhrif herset-
unnar á íslenskt þjóðlíf. En það er hér sem
hnífurinn stendur í kúnni. Þriðji hópurinn
vill einfaldlega selja landið, og hvernig á þá
að talast við?
Kj arnorkusprengj an er hættuleg, en hún
er ekki það hættulegasta. Miklu alvarlegra
mál er það hernám hugarfarsins, sem margt
bendir til að hér þróist, ekki aðeins hjá
nokkmm stjórnmálamönnum, heldur því
miður miklu víðar. Samt er síðasta vígið
ekki fallið enn, og því má snúa vöm í sókn.
En til þess þarf breiða og öfluga samstöðu,
vakandi hug og virk handtök.
Það er bágt að sjá forsætisráðherra lands-
ins tala um að kannski mætti nú láta Banda-
ríkjaher byggja fyrir okkur vegi og hafnir.
Það er ömurlegt að sjá ungan formann
Sjálfstæðisflokksins vísa glaðlega á bug
öllum áhyggjum vegna þeirra viðhorfa til
gjaldtöku fyrir hersetu, sem fram koma í
skoðanakönnun Öryggismálanefndar.
Samt er þó líklega verst á komið fyrir
þeim einstaklingum, sem telja sig berjast
fýrir friði og herlausu landi, en skipa sér
engu að síður í raðir þeirra, sem hér heimta
fleiri blóðkrónur og betlidali fyrir selt land.
Elður Guðnason alþingismaður:
Hvorki ein-
falt né ein-
hlítt svar
Eiður: Gjaldtaka getur auðvitað verið
með margvíslegum hætti.
legum gróða af viðskiptum og framkvæmd-
um fýrir varnarliðið. Þessi gróði er greyptur
í steinsteypu á Ártúnshöfða. Vera má að
einhverjum þyki sem svo að það sé hrein-
legra að láta Bandaríkin greiða gjald til
ríkisins en að styrkja nokkra einstaklinga,
sem kalla sig íslenzka Aðalverktaka.
Þá gæti almennar efnahagsþrengingar átt
þátt í því að gjaldtökuhugmyndin á meira
upp á pallborðið nú en áður, og að lokum
gæti verið að margir þeirra sem aðhyllast
gjaldtöku séu þeirrar skoðunar að varnar-
liðið sé hér fyrst og fremst til að verja
Bandaríkin en ekki Island og því sé gjald-
taka eðlileg.
Við þessari spumingu er hvorki einfalt né
einhlítt svar.
Undanfarin ár hefur það þráfaldlega
komið fram í fjölmiðlum, að ýmsar er-
lendar þjóðir, sem veita öðrum ríkjum að-
stöðu fyrir eftirlitsstöðvar eða herstöðvar af
einhverju tagi, taka fyrir það gjald. T.d.
Malta, Portúgal og Spánn, ef ég man rétt.
Þessar frásagnir kunna að hafa haft áhrif í
þá átt, að menn hugsi sem svo: Hversvegna
þá ekíri við líka?
Gjaldtaka getur auðvitað verið með
margvíslegum hætti. Segja má, að íslenzkir
Aðalverktakar taki gjald af varnarliðinu,
en það fyrirtæki hefur rakað saman ótrú-
Árni Árnason framkvœmda-
stjóri Verslunarróðs:
Ekkert
samrœnni
Með spumingunni er gefið í skyn, að
breyting hafi orðið á afstöðu íslendinga í
þessu efni. Það er að vísu vitað hver formleg
afstaða stjórnmálaflokka hefur verið, en
hinn almenni kjósandi hefur mér vitað, lítið
verið spurður, hvort taka skuli gjald fyrir
vem varnarliðsins hér á landi. Mér sýnist
því vafasamt, að fullyrða megi nokkuð um
breytingar á afstöðu almennings í þessu
efni.
Með vamarsamningnum við Bandaríkin
var óbeint ákveðið, að íslendingar ætluðu
ekki að greiða fyrir vamir landsins, og líka
að þeir ætluðu sér ekki að taka gjald fyrir að
láta verja sig. Til þessa höfum við haldið
þeim fjárhagslega ávinningi, sem við höfum
af vem vamarliðsins, innan ákveðinna
marka. Vissulega er það óhjákvæmilegt, að
við höfum af þessu nokkrar tekjur t.d.
Árni: Það virðist ekki í neinu samræmi
að taka þátt í gagnkvæmu varnar-
bandalagi, leggja lítið til varna þess
og óska auk þess eftir greiðslu af
verjendunum.
vegna aðkeyptrar þjónustu og allra
nauðsynlegustu mannvirkja. Við höfum
ekki gengið lengra.
Könnunin sýnir, að 60% aðspurðra em
fylgjandi gjaldtöku af varnarliðinu. Það er
þó e.t.v. ekki merkilegasta niðurstaðan,
heldur hversu stór hluti þeirra, sem em
hlynntir aðildinni að NATO, fylgja gjaid-
tökunni. Það virðist ekki í neinu samræmi
að taka þátt í gagnkvæmu varnarbandalagi,
leggja lítið til vama þess og óska auk þess
eftir greiðslu af verjendunum.
Sunnudagur 15. júlí 1984 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 17