Þjóðviljinn - 16.08.1984, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Pólitískt háloftaklifur
Þorsteinn Pálsson formaður Sjálfstæðis-
flokksins og Steingrímur Hermannsson for-
maður Framsóknarflokksins létu báðirdrjúgan
yfir væntanlegri endurskoðun stjórnarsátt-
mála ríkisstjórnarinnar sl. vor. Endurskoðun-
artaliðvarvanmáttatilrauntil að hleypa nýju lífi
í ríkisstjórn sem landsmenn gerast æ þreyttari
á.
Frá því hinar drýgingalegu yfirlýsingar leið-
toga stjórnarflokkanna um endurskoðunina
sem nota átti sumarið í voru birtar í vor, hefur
þögnin verið sveipuð um þessa endurskoðun.
Staðreyndin er líka sú, að þingmenn og ráð-
herrar ríkisstjórnarinnar hafa valið sér hægari
sess heima og erlendis í sumar heldur en að
stjórna landinu. Málgagn Framsóknarflokks-
ins reynir ekki einu sinni að breiða yfir sköm-
mina í fréttaskýringu sl. þriðjudag. Málgagnið
kemst svo að orði að þingmenn Framsóknar-
flokksins séu „uppteknir við búsýslu og önnur
slík jarðbundin verkefni". Þannig læturTíminn
á sér skiljast að pólitísk störf Framsóknar-
flokksins séu einhvers konar háloftaklifur sem
eigi ekkert skylt við pólitíska ábyrgð flokks í
ríkisstjórn. Og þar hefur Nýi Tíminn rétt fyrir
sér.
Sumarið, sem Þorsteinn Pálsson og
Steingrímur Hermannsson ætluðu að nota til
endurskoðunar á stjórnarsáttmálanum, er nú
senn liðið án þess að stjórnarliðar hafi hreyft
legg né lið. Forsætisráðherrann var í Banda-
ríkjunum og frá Þorsteini hefur ekkert heyrst.
Til að minna á tilveru formanns Sjálfstæðis-
flokksins, lét Albert Guðmundsson þess getið
að Þorsteinn ætti að koma inní ríkisstjórnina.
Eiginlega ætti formaður Sjálfstæðisflokksins
að verða forsætisráðherra. Og fleiri áhrifa-
menn í Sjálfstæðisflokknum halda áfram að
klifa á því, að Steingrímur ætti að víkja fyrir
Þorsteini. Og þá gjarnan vitnað til hins sögu-
lega fordæmis þegar Ólafur Thors tók við for-
sætisráðherraembættinu af Steingrími Stein-
þórssyni.
Ekki hefur forsætisráðherra landsins fyrr
stigið á íslenska grundu, þegar hann skipar
sér í sveit hinna málglöðu sem vilja breytingar
á ríkisstjórninni. Segir Steingrímur að hann
telji æskilegt að Þorsteinn Pálsson komi inn í
ríkisstjórnina. En bætir því við, svona til að
forðast misskilning, að það sé einkamál Sjálf-
stæðisflokksins. Það leynir sér ekki að
Steingrímur Hermannsson er kominn heim,
gott ef hann er ekki búinn að taka ofan kúreka-
hattinn.
Tíminn upplýsir að allt það sem Framsókn-
arflokkurinn hafi ætlað aðgeratil undirbúnings
viðræðum stjórnarflokkanna hafi dottið uþp
fyrir. Enn fremur að Framsóknarmenn óttist að
flokkurinn komi þarafleiðandi óviðbúinn í við-
ræðurnar.
Svipaða sögu er að segja af Sjálfstæðis-
flokknum. Þar hafa menn ekki náð samkomu-
lagi um eitt eða neitt varðandi endurskoðun
stjórnarsáttmálans. Ráðherrarnir eru heldur
ekki reiðubúnir til að standa upp fyrir Þorsteini
Pálssyni - og benda réttilega á að þátttaka
Þorsteins í ríkisstjórn myndi engu breyta um
óvinsældir ríkisstjórnarinnar til lengri tíma.
Morgunblaðið sem vill vernda ungann sinn
Þorstein Pálsson, svo líkingamál Morgun-
blaðsritstjóra sé notað, er í stökustu vand-
ræðum. Það getur ekki sagt frá því að logandi
ágreiningur sé innan Sjálfstæðisflokksins og
að flokkurinn sé að gefast upp á samstarfinu
við Framsókn og ráðherraklíku eigin flokks. Til
að láta líta svo út, sem Sjálfstæðisflokkurinn
hafi eitthvað verið að gera í sumar, birtir blaðið
á fréttasíðu í gær að Sjálfstæðisflokkurinn sé
að undirbúa viðræðurnar að kappi. Þegar nán-
ar er lesið, kemur í Ijós, að Morgunblaðið birtir
kafla úr Varðarræðu Þorsteins Pálssonar í 20.
sinn. Vandaðurog lýðræðislegur undirbúning-
ur það.
A stjórnarheimilinu er hver höndin upp á
móti annarri - og ekki ólíklegt að þjóðin megi
horfa uppá nýtt sjónarspil á næstu vikum.
Steingrímurer kominn heim, Þorsteinn fjölritar
ræðuna sína, - og pólitískt háloftaklifur heldur
áfram.
KUPPT 0G SKORIÐ
Verslunarstéttin veitir
nauðsyn1
Bókmenntir
Hannes H. Gissurarson
fré framJeiöanda til neytenda, auö-
veldar béöum viö skiptin, sparar
bóöum fyrirhöfn. Hún l*kkar með
öörumoröum vlöskiptakostnaðinn.
Lœsilegt og
alþýðfogt rh
Allt þaö, sem Vilhjálmur segir, er
augljóst, þegar é það hefur verið
bent. Ef milliliöir cru óþarfir, þé
hljóta einhverjir aö hafa hag af því
aö stytta sér leiö fram hjé þeim.
Hvers vegna selja b«ndur ekki egg
beint til neytenda? Vegna þess aö
hað borgar sig ekki. Skynsamlegra
K«ndur aö nota tíma sinn til
iöa fleiri egg en til aöfinna
ir, þvi aö þaö geta milliliö-
l betur.
/er augljóst, en þó er nauö-
Iaö benda mönnum é þaö, svo
/m þeim er viö aö missa sjónar
Þetta tekst Vilhjélmi óg*t-
rit hans er læsilegt og alþýö-
Hannes H. Glssurarson.
Jtgerð þeirra Húsvíkinga á Kolbeinsey er frjálst að fara á hausinn og milliliðunum frjálst að hirða gróða
sjávarútvegsins.
Milliliðirnir
nauðsynlegir
Sæmd er hverri þjóð að eiga sér
milliliði og það sem flesta. Þá
þurfa framleiðendur ekki að elt-
ast við kaupendur, né standa í
auglýsingum eða öðru veseni sem
fylgir því að koma vörunni út.
Þetta er öllum augljóst. Þessi
sannindi rekur Hannes H. Giss-
urarson í DV-umsögn um dæmi-
sögu Vilhjálms Egilssonar af
Guðmundi Gústafssyni hug-
sjónamanni sem út kom hjá Við-
skipti og verslun í fyrra. Guð-
mundur þessi var framleiðandi
sem var á móti milliliðum eins og
hugsjónamenn eru og fór ósköp
illa fýrir honum.
Engin mælir því mót að
myndarleg þjónusta og vel skipu-
lögð verslun er nauðsynlegur og
vaxandi þáttur í verkskiptu
þjóðfélagi. Um það er á hinn
bóginn deilt hvort stjórna skuli
þjóðfélaginu með hag þessara
greina fyrir augum fyrst og fremst
eða hvort blómstrandi verslun og
þjónusta eigi að vera ávöxtur
öflugrar framleiðslustarfsemi.
Fyrirtækið
ísland
Vinnufær mannafli á íslandi er
ekki fjölmennari en svo að hann
gæti sem hægast allur verið í
vinnu hjá einu erlendu stórfyrir-
tæki. Sumir vilja því líta á rekstur
íslenska þjóðfélagsins út frá sjón-
arhóli rekstrarhagfræði fyrirtækis
en ekki þjóðhagfræðilegum. í
stórfyrirtækinu íslandi þætti
sjálfsagt flestum sem sölu- og
innflutningsdeildin væri ærið út-
blásin og til mikils væri að vinna
að skipuleggja hana betur.
Frjálst og
ófrjálst
Ef litið er á sjávarútveginn í
heild sem eitt fyrirtæki þá blasir
við dæmi sem ekki gengur upp.
Veiðarnar og vinnslan eru þannig
á sig komnar að jafnvel þó að þeir
sem við þessar greinar vinna gæfu
allt kaup sitt og ynnu eingöngu
sjálfboðavinnu væru erfið-
leikarnir samt miklir. Fjármagns-
kostnaðurinn er svo gífurlegur í
útgerðinni og í mörgum byggðar-
lögum blasir það við að hætta
verði útgerð nýrra skipa.
Ráðherrar vorir hafa komist að
þeirri niðurstöðu að best sé að
veita mönnum í sjávarútvegi
frelsi tií að fara á hausinn og láta
markaðinn sjá um að grisja tog-
araflotann. Markaðurinn er þó
ekki frjálsari en svo að stjórnvöld
ákveða verð á fiski upp úr sjó og
halda genginu föstu, þannig að í
sjávarútveginum er „ófrjálst“ í
báða enda.
Sveitar- og samvinnufélög bera
mikla ábyrgð á rekstri í sjávarút-
vegi enda tími stórútgerðarauð-
valdsins að miklu leyti liðinn. Þau
munu ieggja á sig miklar fórnir til
þess að tryggja atvinnuöryggi og
viðgang sinna byggðarlaga og
halda helstu atvinnutækjum
þeirra gangandi. Áður en menn
fara á hausinn múnu sveitarsjóðir
hafa tæmst og öll geta til þess að
byggja eitthvað upp í staðinn
fyrir útgerðina. Landið sporð-
reisist og fólk flýr suður.
Setja landið
á hausinn
Meðan á þessu gengur skila all-
ir þjónustuaðilar við sjávarútveg-
inn, söludeildin, innflutnings-
deildin, viðhalds- og þjónustu-
deildin, ómældum gróða. Hundr-
uð miljóna króna gróða er hægt
að nota í uppbyggingu, nýjar
verslunarhallir og lánabrask, þar
sem þessir aðilar geta staðið
undir viðskiptum við banka á
þeim kjörum sem nú bjóðast.
Þessi fyrirtæki renta sig. Fjárfest-
ingin mun því beinast í átt til
milliliðanna, sem njóta góðs af
láglaunastefnu stjórnvalda og
fastgengi. Peningamálaaðgerðir
stjórnvalda, sem ganga upp í
þjóðhagfræðinni, þjóna fyrst og
fremst milliliðunum í sjávarút-
vegsdæminu, og ýta undir fjár-
festingarstefnu sem virðist ekki
koma framtíðinni að miklum not-
um.
í þjóðfélagi sem byggir að
meginhluta lífsafkomu sína á út-
flutningi sjávarafurða hlýtur að
þurfa að stýra hlutum þannig að
milliliðir hirði ekki allan gróða af
framleiðslunni. Sjávarútvegur-
inn þarf að byggja sig upp og
endurnýjast. Og ekki vanþörf á
fjármagni í nýja farvegi í atvinnu-
lífinu. En offjárfesting millilið-
anna til þess að fela gróða sinn er
ekkert betri og líklega verri en
offjárfesting í framleiðslutækjun-
um. Hún setur fvrirtækið ísland á
hausinn. -ekh
UÖÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Rltstjórar: Ámi Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Fréttastjórar: óskar Guðmundsson, Valþór Hlöðversson.
Blaöamenn: Álfheiður Ingadóttir, Guöjón Friðrikssson Halldóra Sigur-
dórsdóttir Jóna Pálsdóttir Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gíslason, Mörður
Ámason, Súsanna Svavarsdóttir, Víðir Sigurðsson (íþróttir), össur Skarp-
hóðinsson.
Ljósmyndlr: Atli Arason, Einar Karlsson.
Utlit og hönnun: Bjöm Brynjúlfur Björnsson Svava Sveinsdóttir, Þröstur
Haraldsson.
Framkvœmdastjórl: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir.
Auglýsingastjóri: Ólafur Þ. Jónsson.
Auglýsingar: Margrót Guðmundsdóttir, Ragnheiður Óladóttir,
Anna Guðjónsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiösla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Símavarsla: Ásdís Kristinsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmóðir: Ðergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: Ólöf Sigurðardóttir.
Innheimtumaður: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson.
litkeyrsla, afgreiðsla, auglýsingar, rltstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 22 kr.
Sunnudagsverð: 25 kr.
Askriftarverð á mánuði: 275 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 16. ágúst 1984