Þjóðviljinn - 16.08.1984, Blaðsíða 9

Hvað veistu um Unglingaheimilið? •
Hvað langarþig tilað vita? Þú geturfengið einhver svör viðþessum ogfleiri spurningum efþú lestþessa
opnu
Við skelltum okkur í heimsókn
á eina deild Llnglingaheimilis rík-
isins, Meðferðarheimilið í Kópa-
vogi. Þar hittum við hóp af hressu
fólki, starfsmenn og unglinga.
Þau sem við hittum voru: Kolbrá,
Sissa, Bauja, Arnþór, Sverrir og
Lína. Þar að auki sást glitta í
matráðskonuna Torfhildi, en hún
var á eilífum þönum um allt hús
en gaf sér þó tíma í lokin að setj-
ast niður og láta smella af sér
einni mynd.
íbúðin þeirra er einstaklega
falleg og snyrtileg. Stórt og bjart
eldhús, setustofa sem er full af
blómum, (þar má ekki reykja)
svo þar við hliðina önnur setu-
stofa mun minni (en þar má
reykja). Á efri hæðinni eru her-
bergin, þau eru 10, svo og salerni
og sturtur. Skólinn er svo stað-
settur í kjallaranum.
Þau Sissa, Bauja og Arnþór
eru uppeldisfulltrúar á staðnum.
Þau sögðu að unnið væri á tví-
skiptum vöktum og væri skipt
klukkan 4, þá kæmi annar hópur
til vinnu. Þau sögðu að starfsað-
ferðin hjá þeim byggðist mikið
upp á fundum. Td. ef einhver
Þetta er glæsilegur hópur sem vift hittum í Kópavoginum. Þau heita: Kolbrá, Lína, Arnþór, Sverrir og Torfhildur, sem er
ráðskonan. Mynd: ATLI.
bóta við og það er að öllum
krökkunum væri blandað saman.
Sumir krakkar sem koma á
heimilið eru og hafa verið í eitur-
lyfjum, hassi, pillum hvers konar
og þess háttar. Svo er og stór hóp-
ur sem kemur sem hefur og á í
einhvers konar heimiliserfið-
leikum en hafa aldrei verið í
neinum eiturlyfjum en því miður
kynnast þau oft á tíðum slíku á
heimilinu. Þessu vill starfsfólkið
breyta, af skiljanlegum ástæðum.
Starfsfólk staðarins er allt
yngra fólk,.u.þ.b. þntugt. Þau
sögðu að þessi vinna væri frekar
erfið, mikið álag og eldra fólk
héldist þar síður. Skólinn þeirra
er hefðbundinn grunnskóli en þó
er lögð meiri rækt við hvern ein-
stakling þar en í almennum
skólum. Eina nýlundu hafa þau
tekið upp sem aðrir skólar mættu
taka sér tii fyrirmyndar og er það
sérstök kynfræðsla. Þau vinna
upp úr bókunum Kvennafræðar-
anum og Við erum saman.
Kennslan síðastliðinn vetur í
þessari kynfræðslu var eingöngu
fyrir stelpurnar en strákarnir
báðu um að fá hana líka og er það
Heimsókn á Meðferðarheimilið
hefur brotið af sér þá væri hald-
inn fundur og málin rædd. Eins
klukkan 4, þá settist hópurinn
niður og ræddi saman liðinn dag
og skipulegði það sem eftir væri
dags og kvöldið á þeim fundi.
Um fyrirkomulagið á Með-
ferðarheimilinu voru þau öll sam-
mála um að það þyrfti að minnka
staðinn. Hafa minna húsnæði og
færri unglinga. Þau vildu gera
þetta enn líkara heimili og þá fæ-
list í þvf líka að starfsfólkið byggi
á staðnum með sína fjölskyldu.
Þetta fyrirkomulag svipar mjög
til Sambýlisins, en þar búa 5-6
unglingar og deildarstjórinn
ásamt fjölskyldu sinni.
Varðandi Sambýlið sagði Sissa
að um hvert pláss væru 5 umsækj-
endur á aldrinum 14-18 ára og
það væri mikil nauðsyn á fleiri
sambýlum. En hvers vegna er
þessu þá ekki breytt? Arnþór
sagði að því væri um að kenna
„rótgróinni afturhaldssemi sem
ríkti í þjóðfélaginu varðandi allar
breytingar".
Annað atriði voru þau öll sam-
mála um sem þyrfti skjótra úr-
ákveðið að taka upp næsta vetur
fræðslu fyrir þá. Þau sögðu að
ekki hafi verið lögð höfuð áhersl-
an á kynfræðsluna sjálfa heldur
og tilfínningamálin. Tilfínningar
eru jú nú einu sinni einn aðalþátt-
ur manna í öllum samskiptum.
HS
Lína,
Sverrir
og
Kolbrá
Það voru aðeins þrír krakkar
heimavið þegar við litum inn á
Meðferðarheimilið í Kópavogi.
Þau sem við spjölluðum við voru:
Lína 14 ára (að verða 15), Kolbrá
13 ára og Sverrir 14 ára. Krakk-
arnir sögðu að einn strákur væri í
sveit og tveir í stroki. Svo að nú
eru sex skráðir á heimilið. Á vet-
urna eru þau 10.
Krakkarnir sögðust vinna á
staðnum og þau fá kaup sam-
kvæmt vinnuskóla Kópavogs.
Það sem þau gera er mun fjöl-
breytilegra en aðrir jafnaldrar
þeirra. Þau sjá um heimilisstörf-
in, taka til og elda á kvöldin.
Matráðskonan sér um mat í há-
deginu. Þau sögðust sjá um við-
hald á húsinu sem felst að mestu í
að mála það að utan sem innan.
Þau voru reyndar að taka nokkur
herbergi í gegn þegar við kom-
um. Þrífa þau, spasla í sprungur
og mála þau svo. Það er nú
reyndar þannig að iðnaðarmenn
eru sjaldséðir gestir á Kópa-
vogsbraut 17. Benda má líka á að
á árunum ’78-’79 þá byggðu þau
Kolbrá, Lína og Sverrir. - Mynd: ATLI.
sína eigin sundlaug. Og í dag eru
þau með ansi stórt verkefni, þau
eiga bragga upp við Meðalfells-
vatn sem krakkarnir eru að gera
upp, svo að eftir nokkur ár eiga
þau sumarbústað, og það er
meira en margur annar!
í frístundum sögðust krakk-
arnir lesa, hlusta á útvarp og
horfa á sjónvarp. Það er ekkert
sérstakt sem þau lesa, eru eins
konar alætur. Um verslunar-
mannahelgina fóru Lína og Köl-
brá í Viðey og þær sögðu að það
hefði verið alveg æðislega
skemmtilegt. Þær voru ekkert að
koma heim þó að öllu hafí rignt
niður, heldur voru þær fram á
mánudag eins og á að gera þegar
farið er í útilegu um helgi sem
þessi er. Sverrir sagðist aftur á
móti hafa farið norður, á ættar-
mót.
í herberginu hennar Línu var
lítill, gulur páfagaukur og sagði
hún að hún hefði ofsalegan áhuga
á dýrum. En líka ferðalqgum og
hárgreiðslu. Lína sá t.d. um það
síðast að klippa Kolbrá. Hún
sagðist hafa áhuga á að læra hár-
greiðslu þegar hún eldist. Hún
sagðist líka eiga sér þann draum
að fara út í lönd og ferðast. Þar
kemur líka inn í að hún á fjöldann
allan af pennavinum um allan
heim og þá væri upplagt að fara
og hitta þau. Lína lumaði því nú
líka út úr sér að eitt af áhugamál-
um hennar væru skriftir, ekki
bara bréfa heldur og að semja og
hún samdi sögu sem þótti bara
ágæt.
Þegar við komum í heimsókn-
ina þá var Kolbrá að spila á gítar.
Það var nú bara nokkuð gott.
Þegar við inntum hana eftir
þessu, þá sagði hún, að hana
langaði til að læra á gítar og líka
að fara að æfa fimleika. Svo hvers
vegna ekki að drífa sig?
Sverrir aftur á móti ætlar að
verða kokkur. Hann fer af heim-
ilinu um miðjan september í
skóla út á land. Þar ætlar hann að
klára níunda bekkinn og fara svo
í kokkaskólann. Fyrir utan það
að hafa áhuga á að elda mat (sem
hann gerir nokkuð oft) þá er
hann sjúkur skíðaáhugamaður og
hann sagðist nota mikið af frítím-
anum í það að fara á skíði.
Krakkamir voru misánægð á
heimilinu, stelpurnar eru búnar
að vera frekar stutt en Sverrir
mun lengur og raunin var sú að
hann var ekkert ósáttur við dvöl-
ina. Þau vom þó sammála um
það að þeim fyndist reglurnar of
strangar. Ef þau fara út á virkum
dögum þá eiga þau að vera komin
heim um 11 og þá þurfa þau að
taka 10:30 vagninn. Um helgar
mega þau vera úti til eitt en geta
þó fengið undanþágu um að vera
eitthvað lengur.
Að lokum. Gangi ykkur vel •
krakkar!
HS
8 SlÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 16. ágúst 1984
Unglingaheimili
Unglingaheimili rfldsins er að
Kópavogsbraut 17, Kópavogi.
Unglingaheimilið var áður nefnt
Upptökuheimili ríkisins, og hóf
það starfsemi sína 1. september
1972. Hið nýja heimili, Unglinga-
heimilið er byggt upp sem með-
ferðarheimili.
Unglingaheimili ríkisins er nú
samheiti fjögurra mismunandi
deilda. Þessar deildir eru: með-
ferðarheimilið að Kópavogs-
braut 17, Neyðarathvarf, Ung-
lingasambýlið og meðferðar- og
ráðgjafardeild og Unglingaráð-
gjöfin. Svo er og starfrækt með-
ferðarheimili að Torfastöðum í
samvinnu við unglingaheimili
ríkisins.
Unglingaheimilið þjónar öllu
landinu og heyrir undir
Menntamálaráðuneytið.
Deildirnar eru tiltölulega sjálf-
stæðar og óháðar hver annarri,
ríkisins
en hafa þó náið samstarf.
Unglingaheimilið er til að
hjálpa unglingum á aldrinum 13-
16 ára, en aldurstakmörkin eru
þó ekki mjög stíf. Það geta allir
fengið hjálp hjá Unglingaheimil-
inu en viðkomandi bamavernd-
aryfirvöld þurfa að samþykkja
vistun og viðkomandi sveitarfé-
lag að greiða fyrir hana. Beiðnir
um vistun á meðferðarheimilum
og í Unglingasambýlið berast for-
stöðumanni og afrit til viðkom-
andi heimilis.
Skrifstofa Unglingaheimilis
ríkisins er að Sólheimum 17.
Meðferðarheimilið
Meðferðarheimilið er staðsett
að Kópavogsbraut 17, Kópavogi.
Unglingar sem eiga við erfiðleika
að stríða eiga kost á sérfræðilegri
þjónustu á Meðferðarheimilinu.
Hvort sem um er að ræða lengri
eða skemmri tíma og aðstoð og
ráðgjöf um áframhaldandi hjálp.
Á heimilinu em starfandi 8 upp-
eldisfulltrúar, 2 kennarar, sál-
fræðingur og ráðskona.
Meðferðarheimilið getur hýst
10 unglinga, stráka og stelpur.
Hver og einn fær sér herbergi en
salerni og sturta er sameiginlegt,
þ.e. strákar sér og stelpur sér.
Þeir krakkar sem dvelja á heimil-
inu eiga það sameiginlegt að eiga
við ýmis vandamál að etja. Yfir-
leitt eru þá einhverjir árekstrar
við foreldra eða skóla, þó eru
sumir sem hafa verið í afbrotum.
Á heimilinu er reynt að koma
því fyrir að hver unglingur læri að
þekkja hæfileika sína og tak-
markanir og reynt er að hafa öll
markmið sem skýrust. 1 sam-
vinnu við unglinginn og fjöl-
skyldu hans stefnir Meðferðar-
heimilið að því að hann fái þjálf-
un og leiðsögn í mannlegum sam-
skiptum og skilningi á orsökum
og afleiðingum ákveðinna hegð-
unarþátta.
Meðferðarheimilið er starf-
rækt allt árið um kring og skipta
má starfinu í vetrar- og sumar-
starf. Á veturna er skólinn aðal
starfsemin. Eins og fyrr segir eru
2 kennarar starfandi við heimilið.
Stefnt er að venjulegu grunn-
skólanámi en jafnframt er leitast
Meðferðarheimilift
við að unglingarnir fái fræðslu við
hæfi hvers og eins. Ef að náms-
áhuginn hefur fallið niður er
reynt að endurvekja hann.
Benda má á að oft er áhugi fyrir
námi ekki mikill hjá sumum ung-
lingum eftir margra ára ands-
treymi í hinum almenna grunn-
skóla. Aðferðin við að endur-
vekja áhugann fellst meðal annas
í breyttum starfsaðferðum, meiri
verkíegri kennslu og áherslu á
notagildi skólanáms.
Eins og í „venjulegu“ skóla-
námi hafa unglingarnir frjálsan
tíma. Sá tími er oft notaður sam-
eiginlega, svo sem í ferðalög,
skíðaiðkanir og önnur tóm-
stundastörf.
Á sumrin vinna unglingarnir
flestir á Meðferðarheimilinu. Þar
sjá þau um viðhald hússins og
lóðarinnar. Svo og sjá þau um
grisjun á silungi í silungavötnum,
á handfæraveiðum á trillu og
svona mætti lengi telja. Allir ung-
lingarnir eru á launum við þessi
störf. Á árunum ’78 - ’79 var haf-
ist handa við að byggja sundlaug
og tóku krakkarnir virkan þátt í
því, eins og við byggingar garð-
húss og knattspyrnuvallar á
staðnum. Á sumrin er alltaf farið
í lengri ferðalög. í kjallara húss-
ins er aðstaða til ýmiskonar tóm-
stundastarfsemi, s.s. leður-
vinnslu, smíða og framköllunar.
Þeir unglingar sem dvelja á
Meðferðarheimilinu eru þar mis-
lengi. Oftast eru það nokkrir
mánuðir en lögð er áhersla á að
gera dvölina sem heilsteyptasta
og tengja hana annaðhvort upp-
hafi eða lokum skólaárs. HS
Neyðarathvarf
Neyðarathvarf unglinga er
staðsett á Kópavogsbraut 9,
Kópavogi, oft kölluð „nían“ í
daglegu tali. Á þeim stað er lögð
áhersla á að aðstoða unglingana
sem eru í bráðri þörf fyrir aðstoð,
með því að hjálpa þeim að finna
leið út úr erfiðleikum sínum. í
Neyðarathvarfi starfa 4 uppeldis-
fulltrúar.
í Neyðarathvarfíð getur ung-
lingurinn sjálfur leitað eftir að-
stoð, til dæmis vegna aðstöðu-
leysis síns eða annarra erfiðleika.
Félagsmálastofnanir geta og vís-
að unglingunum á Neyðarat-
hvarfið, meðan þær eru að finna
varanlega lausn á málefnum
þeirra. í flestum tilvikum eru
unglingarnir frjálsir ferða sinna
samkvæmt samningi sem þeir
gera við Neyðarathvarfið. Áuk
þess koma stundum unglingar frá
öðrum deildum Unglingaheimil-
isins, ef nauðsynlegt er að ein-
beita sér að málefnum þeirra í
skamman tíma. Einnig kemur
það fyrir að lögreglan kemur með
unglinga í Neyðarathvarfið vegna
rannsókna á afbrotum, eða vegna
þess að hún getur ekki að ein-
hverjum orsökum ekið þeim
heim. í flestum tilvikum eru þess-
ir unglingar ekki frjálsir ferða
Neyftarathvarf unglinga
sinna, fyrst um sinn.
í Neyðarathvarfinu er lögð
áhersla á hröð vinnubrögð, þann-
ig að úrræði finnist sem skjótast.
Eftir frumathugun á máli hvers
og eins er athugað hvaða úrræði
eru fýrir hendi og þeim raðað í
forgangsröð. Þegar því er lokið er
hafínn undirbúningur að því,
með unglingnum, að nýta þessi
úrræði. Ef til vill þarf að kynna
unglinginn fyrir nýjum aðilum,
■ ■ ■■ ' \ u mm mm
Unglingaraðgjofin
Unglingaráðgjöfin er staðsett
að Sólheimum 17, Reykjavík.
Þeir sem starfa við Unglingaráð-
gjöfína eru félagsráðgjafar og sál-
fræðingur, svo er og starfandi rit-
ari. Það er opið alla virka daga
milli kl. 8:20 og 16:15, en á
fimmtudögum er þó opið til kl.
18:30.
Það geta allir leitað til Ung-
lingaráðgjafarinnar vegna vanda-
mála unglinga. Unglingarnir
sjálfir, foreldrar eða forráða-
menn, sem og aðrir sem með ung-
lingum vinna. Til Unglingaráð-
gjafarinnar hefur fólk leitað
vegna ýmissa mála, t.d. vegna
persónulegra erfiðleika, erfíð-
leika í samskiptum við aðra,
vegna misnotkunar vímugjafa
eða vegna afbrota, svo eitthvað
sé nefnt.
Á Stór-Reykjavíkursvæðinu er
veitt ráðgjöf við hvers konar
vandamálum sem unglingarnir
geta átt í. Unglingurinn getur
fengið að koma með einhverja
persónu vegna ráðgjafar, sem
hann kýs. Benda má á að boðið er
upp á einstaklings-, hóp-, eða
fj ölsky ldumeðferð.
Hægt er að panta tíma í gegn-
um síma hjá Unglingaráðgjöfinni
en jafnframt er opinn tími á
mánudögum kl. 10:00 til 14:00 en
þá geta allir sem óska komið án
þess að hafa pantað tíma.
Öll þjónusta Unglingaráðgjaf-
arinnar er ókeypis og eru starfs-
menn að sjálfsögðu bundnir
þagnarskyldu. -HS
Unglingasambýlið er staðsett
að Sólheimum 17 Reykjavík.
Sambýlið er heimili þar sem 5-6
unglingar af báðum kynjum geta
búið í einu. Þetta heimili er ekki
meðferðarheimili heldur sambýli
unglinga á leið til sjálfstæðs lífs.
I unglingasambýlinu búa 14-17
ára unglingar, sem af einhverjum
ástæðum geta ekki búið heima
hjá foreldrum eða forráða-
mönnum sínum. Þessir unglingar
Unglingasambýlift og Unglingaráftgjöfin
koma frá öðrum deildum Ung-
lingaheimilisins, eða beint úr
samfélaginu án viðkomu á öðrum
stofnunum. Deildarstjóri Ung-
lingasambýlisins býr ásamt fjöl-
skyldu sinni á staðnum og er hug-
myndin að svo verði og í framtíð-
inni. Einnig er lausráðið fólk til
aðstoðar, sem svarar einu starfi.
Allir þeir sem dvelja á Ung-
lingasambýlinu verða að sækja
skóla eða stunda vinnu, sem aðrir
þjóðfélagsþegnar gera. Þeir sem
stunda vinnu verða að borga
heim en ekki þeir sem eru í skóla.
Reglur þær er gilda á sambýlinu
eru samskonar og viðgangast í
samfélaginu. Venjulegt heimilis-
hald stórrar fjölskyldu setur svip
sinn á Sambýlið. Það er skipst á
við eldhússtörfin og þrifttað.
Unglingarnir búa tveir og tveir í
herbergi og hafa sín eigin hús-
gögn.
Dvalartími á Sambýlinu er
hugsaður lengstur í eitt ár en þó
eru aðstæður og reynsla látin
skera úr um lengd dvalartíma.
-HS
Unglingasambýlið
Fimmtudagur 16. áaúst 1984 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 17
halda fundi með tjölskyldu hans,
sækja um vistun fyrir hann á með-
ferðarheimili, skóla eða annars-
staðar, hjálpa honum a fá vinnu
ogsvo framvegis. Lögð er áhersla
á að kynnast unglingnum með
viðræðum og í leik og starfi.
Dvalartími unglinganna í
Neyðarathvarfinu er stuttur.
Stefnt er að þvf að störfum með
unglinginn sé lokið ekki síðar en
14 sólarhringum eftir að hann
kom og þá séu mál hans komin í
þann farveg að framtíðin sé
öruggari en hún var í upphafi
dvalartíma.
Alla sérfræðiþjónustu fær
Neyðarathvarfið frá Unglinga-
ráðgjöfinni og sálfræðingi með-
ferðarheimilisins að Kópavogs-
braut 17. HS
Fordómar
Flest allir vita að einhver
staðar er starfrækt eitthvert
unglingaheimili en vitneskjan
nær oftast ekki lengra. Vegna
þessa fórum við á stúfana og
leituðum upplýsinga.
í tali manna kemur oftast
mjög neikvæð umfjöllun um
heimili sem þessi. Fólk sér
fyrir sér allt hið versta, talar
um það sem slíkt og á það til að
bæta við (krydda) frásögnina
ýmsu sem ekki er til. Það má
segja að landsmenn séu haldn-
ir fordómum gagnvart Ung-
lingaheimilinu, og tala þá jafn-
an um Upptökuheimilið í nei-
kvœðri merkingu, án þess að
þekkja neitt til neins.
Vegna alls þessa ætlum við
að kynna ykkur, eftir bestu
getu, starfsemi Unglingaheim-
ilis ríkisins og birtum viðtöl
við krakka sem eru á Ung-
lingaheimilinu í Kópavogi og
nokkra starfsmenn þar.
HS