Þjóðviljinn - 22.08.1984, Blaðsíða 5

Þjóðviljinn - 22.08.1984, Blaðsíða 5
Einhvern tfma á næstunni mun Erich Honecker, leiðtogi Austur-Þýskalands, fara í op- inbera heimsókn til Vestur- Þýskalands í fyrsta skipti og eiga viðræður við ráðamenn landsins, og þótt ekki hafi ver- ið tilkynnt opinberlega um komudaginn, er gert ráð fyrir því að heimsóknin standi yfir dagana 26.-29. september. Um sama leyti og verið er að undir- búa þessa heimsókn eru ráða- menn Vestur-Þýskalands einnig að ganga frá 950 miijón marka lánveitingu handa Austur-Þjóðverjum, gegn því að hinir síðarnefndu auki allverulega ferðafrelsi iands- manna vestur yf ir landamærin. Er þetta í annað skipti á einu ári, sem Austur-Þjóðverjar fá lán að vestan með slíkum skilmálum. Samvinna land- anna er því greinilega að aukast og liðkast á ýmsum sviðum. En víst er að það fellur ekki öllum jafnvel í geð: Und- anfarna mánuði hafa Sovét- menn mjög haft samband Austur- og Vestur-Þjóðverja á hornum sér, og hefur sprottið af því illvíg ritdeila, sem sýnir glögglega að ýmsar viðsjár eru meðal þjóða austantjalds. Mögnuð ritdeila Þessi ritdeila, sem hófst í apríl, skömmu áður en utanríkisráð- herra Vestur-Þýskalands fór í op- inbera heimsókn til Sovétríkj- anna, er að vísu mjög í anda austantjaldslanda: Aldrei er gengið beint framan að hlutunum „Nú er ailt til reiðu". Sovétmenn hræddir við samstarf þýsku ríkjanna og það sagt berum orðum um hvað deilurnar snúist, heldur eru gefin óbein svör við óbeinum ár- ásum, dregnar fram alls kyns til- vitnanir og því líkast sem um dulmálsskeyti sé að ræða. En greinilegt er, að deilurnar hafa smám saman aukist þangað til núna alveg síðast, þegar þær virð- ast vera í rénun. I þessu öllu er það e.t.v. merkilegast, að í ljós hefur komið nokkur klofningur meðal ríkja Austur-Evrópu: Austur-Þjóðverjar og Ungverjar standa saman á móti Sovét- mönnum og öðrum fylgiþjóðum þeirra. Deilurnar hófust með því að pólsk blöð fóru að vara við „þjóð- ernisstefnu“ í Vestur-Þýskalandi og ásökuðu stjórnina í Bonn fyrir að vilja fela ábyrgð sína í eld- flaugamálunum með því að taka upp samband við viss ríki austantjalds. Um sama leyti réðst málgagn tékkneska kommúnista- flokksins undir rós á þær stjórnir austantjaldsríkja, sem telja sig geta verið með sjálfstæða utan- ríkisstefnu. Aldrei var tekið fram á hverja væri verið að deila, en engum duldist að árásirnar voru gerðar að undirlagi Sovétmanna og beindust fyrst og fremst gegn Austur-Þjóðverjum og Ungverj- um. Einn af ráðamönnum ung- verska kommúnistaflokksins svaraði í grein sem birtist í blaði í Búdapest og í þýskri þýðingu í málgagni austur-þýska kommún- istaflokksins daginn eftir. í lok júlí blossuðu deilurnar upp aftur, og voru nú enn svæsn- ari. í þetta skipti var það málgagn sovéska kommúnistaflokksins, Pravda, sem byrjaði: birti blaðið grein, þar sem ráðist var á „hefndarstefnu" Vestur- Þjóðverja og þeir sakaðir um að stefna að því að fá aftur sömu landamæri og 1937. Því var hald- ið fram að sú stefna þeirra að taka upp sem vinsamlegast samband við Austur-Þjóðverja væri aðeins yfirskyn og takmarkið það eitt að ná tangarhaldi á landinu. í þetta skipti var enginn vafi á því að ár- ásinni var beint gegn Austur- Þjóðverjum. Samkvæmt venju varð málgagn austur-þýska kom- múnistaflokksins að birta grein Prövdu í þýðingu, - en daginn eftir birti það hins vegar grein úr málgagni ungverska alþýðusam- bandsins þar sem lokið var lofs- orði á stefnu Honeckers gagnvart nágrönnunum í vestri. Skömmu síðar færðu Sovét- menn sig enn upp á skaftið: Gagnrýndi Pravda nú samning Austur- og Vestur-Þjóðverja um lánveitinguna berum orðum og hélt því fram að með þessu móti stefndu Vestur-Þjóðverjar ein- ungis að því að afla sér nýrra áróðursleiða. Sama daginn rétt- lætti Neues Deutschland, mál- gagn austur-þýska kommúnista- flokksins, samningana og brá síð- an hefðbundinni venju með því að birta ekki greinina úr Prövdu. Þannig héldu deilurnar áfram, og má geta þess í þessu samhengi að Ungverjar striddu Sovétmönnum með því að birta ítarlegar og reglulegar fréttir frá Ólympíu- leikunum í Los Angeles. Auðvelt að skilja óttann í raun og veru er ekki erfitt að skilja ótta Sovétmanna. Enginn vafi leikur á því, að í löndum eins og Austur-Þýskalandi, Póllandi, Tékkóslóvakíu og Ungverjalandi ríkir megn óánægja með þjóð- skipulagið: Menn þola yfirráð Sovétmanna æ verr og vilja af- nema alla ritskoðun, bann á ferðafrelsi og slíkt og taka upp frjálsara þjóðfélagskerfi. Hingað til hefur þessi óánægja komið fram í skyndilegum fjöldahreyf- ingum og hafa Sovétmenn getað bæit þær niður ýmist með beinum innrásum eða fyrir tilstilli leppa sinna. En þeim stendur meiri hætta af hægfara þróun, sem UMSJÓN: ÁRNI BERGMANN leiddi til þess að austantjalds- löndin yrðu opnari fyrir um- heiminum og ný viðhorf ryddu sér til rúms, - ekici síst ef sú þróun takmarkaðist ekki við eitt land í einu heldur næði til margra landa. Víða má nú sjá glögg merki um að slík þróun sé að hefjast, - fyrst á sviði efnahagslífsins, en svo fylgir annað á eftir. Nú er svo komið að tengslin við vesturlönd eru grundvallaratriði í ungversku efnahagslífi: Minna en 50% við- skipta eru nú við önnur austan- tjaldsríki, og standa Ungverjar nú í samningaviðræðum við ríki Efnahagsbandalagsins í blóra við Sovétstjórnina. Um leið hafa þeir aukið stjómmálatengsl við Vest- urlönd: Fjöldamargir af ráða- mönnum þeirra, m.a. Margaret Thatcher, Mitterrand og varafor- seti Bandaríkjanna, hafa nýlega komið í heimsókn til Búdapest, og von er á Janosi Kadar, leið- toga Ungverjalands, í heimsókn til Frakklands í haust. „Et tu Brute... “ Austur-Þjóðverjar voru lengi tryggustu stuðningsmenn Sovét- manna og fengu hreyfingar af því tagi sem komu upp í Póllandi, Ungverjalandi og Tékkóslóvakíu engan hljómgrunn meðal þeirra. Þegar Sovétmenn tóku upp þá stefnu að styðja friðarhreyfingar á Vesturlöndum opnaðist Austur-Þýskaland nokkuð í sam- ræmi við það. En þegar Sovét- menn sneru við blaðinu eftir dauða Andropovs og fóru að herða ólarnar, fylgdu Austur- Þjóðverjar hins vegar ekki með. í sambandi við lántökuna hafa þeir nú fallist á að rýmka ferðafrelsi til muna: Austur-Þjóðverjar sem fara vestur mega nú vera í Vestur-Þýskalandi 60 daga á ári (í stað 30 áður), og geta fengið að fara til að hitta kunningja (en ekki einungis til að hitta ættingja eins og áður). Vestur-Þjóðverjar sem fara austur geta verið 45 daga í ferðinni (í stað 30 áður) og þurfa ekki að skipta nema 15 mörkum á dag (í stað 25). Jafnvel hefur verið talað um að auðvelda innflutning bóka og hljómplatna frá Vestur- til Austur- Þýskalands. Slíkar tilslakanir hafa að sjálfsögðu miklu meiri áhrif í Austur-Þýskalandi en í nokkru öðru austantjaldsríki, vegna þess að þar eru engar tungumálstálmanir í samskiptun- um. Þegar þannig er ástatt með tryggustu stuðningsmennina er ekki nema von að Sovétmenn séu óttaslegnir. (eny. eflir „Le Monde“). Miövikudagur 22. ágúst 1984 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.