Þjóðviljinn - 01.05.1985, Blaðsíða 7

1. MAÍ
Vegatálmanir voru óhjákvæmilegar. Ósvífnustu smyglaramir reyndu annars að aka á fleygiferð framhjá verkfallsvörðum.
Atvinnuleysistryggingar
Þessi sjálfsögðu mannréttindi fengust
meðeinhverju lengsta og harðvítugastaverkfalli
sem háð hefurverið hér á landi. Stuttlega rakin saga sem ekki má gleymast.
Þann 28. apríl, voru liðin
rétt þrjátíu ár frá lokum eins
langvinnasta og harðvítug-
asta verkfalls, sem háð hef-
ur verið hér á landi. Verk-
fallið, sem háð var í Reykja-
vík og á Akureyri, stóð í sex
vikur leiddi meðal annars til
þess að komið var á
atvinnuleysistryggingum á
íslandi.
Atvinnuleysistryggingar og at-
vinnuleysisbætur þykja nú sjálf-
sögð mannréttindi í öllum sæmi-
lega þróuðum þjóðfélögum,
einnig hér á landi. Þessi
mannréttindi fengust hins vegar
ekki færð á silfurfati. Það kostaði
verkfallsátök í margar vikur að
koma þeim á, átök sem reyndu
mjög á þolrifin í verkalýðssam-
tökunum og mörgum félags-
manna þeirra. Brynjólfur
Bjarnason segir meðal annars um
þetta í 2. hefti Réttar árið 1955.
Mikill sigur
„Þetta var mikill sigur fyrir
verkalýðssamtökin, einhver hinn
mesti sem þau hafa unnið síðan
1942 miðað við allar aðstæður,
enda þótt mjög hafi orðið að
slaka á hinum upprunalegu kröf-
um. Einkum voru atvinnuleysis-
tryggingarnar mikilvægar. 14 ár
eru nú liðin síðan sósíalistar báru
þetta mál fyrst fram á Alþingi og
síðan hefur staðið um það látlaus
barátta.
Þetta varð lengsta stórverkfall,
sem háð hefur verið til þessa hér á
landi og eitt hið harðasta. Því
lauk með miklum sigri vegna
hinnar frábæru samheldni sam-
takanna og þróttmikillar og ein-
huga forustu. Engin ágreinings-
mál komu upp allan tímann sem
verkfallið stóð, enda þótt að því
stæðu menn með ýmsar
stjórnmálaskoðanir. Má það
heita einsdæmi í slíkum stórá-
tökum, þar sem varla líður svo
dagur að ekki þurfi að taka vand-
asamar og djarfar ákvarðanir.
Allstaðar ríkti samhugur og ein-
ing. Aldrei fyrr hefur slíkur fjöldi
tekið virkan þátt í rekstri verk-
falls. Fómfýsi og þrautseigja ver-
kfallsvarðanna, sem lögðu nótt
við dag, var frábær“.
Undirbúningur
Miðstjórn Alþýðusambands-
ins, undir forsæti Hannibals
Valdimarssonar, ákvað á fundi
sínum hinn 12. janúar 1955 að
ræða við fulltrúaráð verkalýðsfé-
laganna í Reykjavík, um að kalla
saman formannaráðstefnu verka-
lýðsfélaganna við Faxaflóa, til að
kanna afstöðu félaganna til upp-
sagnar á samningum. í skýrslu
Hannibals til 25. þings Alþýðu-
sambandsins 1956 segir meðal
annars:
„Formannaráðstefna þessi var
haldin í Reykjavík þann 19. janú-
ar. Mættu þar fulltrúar frá 29 fé-
lögum í Reykjavík og 10 félögum
utan Reykjavíkur. Þar var sam-
þykkt með öilum atkvæðum gegn
einu að segja upp samningum
fyrir 1. febrúar. Með fundi þess-
um var teningunum kastað um
það, að samningum mundi al-
mennt verða sagt upp á Faxaflóa-
svæðinu, enda tóku félögin nú
hvert á fætur öðru ákvarðanir um
uppsögn samninga.
Sama daginn sem formannar-
áðastefnan var haldin, óskaði
forsætisráðherra, Ólafur Thors,
viðræðna við miðstjórn A.S.Í.
um hvort óhugsandi væri, að
sambandsstjórn gæti komið því
til vegar viö félögin, að þau frest-
uðu samningsuppsögnum til vors
(1. júní) gegn því, að ríkisstjórnin
lofaði að gera allt, sem í hennar
vaidi stæði, til þess að semja um
lækkað verðlag við nokkur til-
greind stórfyrirtæki, sem einna
mest áhrif gætu haft á verðlag í
landinu. - Miðstjórn Alþýðu-
sambandsins tók þessari mála-
leitan ríkisstjórnarinnar vel. Hún
harmaði þó hve seint ríkisstjórn-
in gæfi kost á að reyna þessa leið,
en benti á, að enn væru 40 dagar
til stefnu, þar til verkfall skylli á,
ef ekki tækjust samningar fyrir
þann tíma. Gæti það dregið veru-
Iega úr verkfallshættunni, ef
stjórnin ynni rösklega að því að
koma fram verðlækkun á næstu 6
vikum.
Hins vegar tók miðstjórn Al-
þýðusambandsins dauflega í að
beita sér fyrir frestun samnings-
uppsagnar á þessu stigi málsins,
meðan ekkert lægi fyrir um það
hvernig unnið yrði að því að
lækka verðlagið. j.
Það rynni enginn verkfallsbrjótur gegnum þessa vörpulegu sveit varða í verkfallinu mikla 1955. Frá vinstri: Ágúst F.
Jónsson, járnsmiður, Björn Bjarnason í iðju, Guðmundur J. Guðmundsson núverandi formaður Dagsbrúnar og VMSl,
Cýrus Hjartarson bifreiðarstjóri, Kristján Jóhannsson frá Skjaldfönn, Jón Ásgeirsson sem síðar varð formaður Einingar.
Miðvlkudagur 1. maí 1985 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7