Þjóðviljinn - 01.05.1985, Blaðsíða 17

Róttæka verka-
lýðsbaráttu án nokkurrar
málamiðlunar við auðvaldið
Bjarnfríður Leósdóttir frá
Akranesi hefur um áratuga
skeið verið virkur þátttakandi í
launþegahreyfingu hér á landi
og jafnframt í Alþýðubanda-
laginu. Guðmundur Sæ-
mundsson lætur eftirfarandi
orð um hana falla í bók sinni Ó,
það er dýrlegt að drottna: „Ó-
rólega deildin" í Alþýðubanda-
laginu hefur oft velgt foryst-
unni undir uggum. Forsprakk-
arnir hafa lengi verið þau
Bjarnfríður Leósdóttir - Bía -
... frá Akranesi... Klofningur
hefur þó aldrei orðið m.a.
vegna ótrúlegrar tryggðar
hinna órólegu."
Fyrir skömmu var svo
Bjarnfríður kjörin formaður
verkalýðsmálaráðs Alþýðu-
bandalagsins í sögulegum
kosningum. Ekki þótti úr vegi í
tilefni alþjóðadags verkalýðs-
Ins að taka hana tali.
Hver álítur þú að stefna ASÍ og
Alþýðubandalagsins skuli vera í
verkalýðsmálum?
Stefnan skal vera sú að ná valdi
á tekjuskiptingunni í landinu,
hún á að taka mið af þörfum
verkalýðsstéttarinnar. Stefnt skal
bæði að efnahagslegum og félags-
legum jöfnuði. Steftia þessi verð-
ur best knúin fram með mark-
vissri og róttækri verkalýðsbar-
áttu án nokkurrar málamiðlunar
við auðvaldið. Ef stefnumið jöfn-
uðar nást ekki fram í samningum
þá skal beitt faglegu og pólitísku
afli verkalýðshreyfingarinnar,
t.d. verkfallsaðgerðum. í því
sambandi eiga forystumenn að
ganga fram fyrir skjöldu, standa
og falla með hugsjónum sínum.
Víkjum að öðrum heildarsam-
tökum launþega en ASÍ. Nú er
aðalstarf þitt kennsla við Fjöl-
brautaskólann á Akranesi og þú
virkur félagsmaður í Kennara-
sambandi íslands og BSRB. Hvað
vUtu segja um aðgerðir BSRB sl.
haust og frammistöðu forystunn-
ar?
Ég vil taka það fram að ég hef
ekki verið virkur félagi í BSRB
fyrr en í verkfallinu í haust. Aðal-
vettvangur minn í kjarabaráttu
hefur verið innan ASI eins og svo
margra kennara fyrr og síðar, t.d.
Hannibals Valdimarssonar og
Karls Steinars Guðnasonar.
Verkalýðsfélag Akraness er mitt
gamla stéttarfélag og ég var í for-
ystu fyrir því um langt árabil eða
allt frá því að ég sem ung kona
saltaði síld og vann aðra verka-
kvennavinnu. í þá daga hikuðum
við ekki við að fara í ólögleg verk-
föll ef svo bar undir.
Afstaða mín til forystu BSRB
var sú hin sama og til forystu ASÍ
þar til hún hlýddi kalli félags-
manna um aðgerðir sl. haust og
hóf verkfallsaðgerðir, þegar til-
raun til þess að ná viðunandi
samningum hafði mistekist.
Fram til þess tíma var forysta
BSRB jafn deig og forysta ASÍ.
En batnandi mönnum er best að
lifa.
BSRB-verkfallið leiddi í ljós
að kennarar, sú stétt er ég til-
heyri, voru aðai slagkraftur að-
gerðanna, enda höfðu þeir hvað
mest knúið á um þær. Verkfallið
var skipulegt og vel rekið og bar
mikinn árangur sem slíkt. Það var
þó öllum augljóst, að þar sem
verðtrygging náðist ekki fram, þá
yrði árangurinn eyðilagður af
þeirri rikisstjóm sem nú situr.
ASÍ og BSRB hefðu þurft að
standa saman í þessari deilu,
raunin varð þó allt önnur.
Varst þú ekki þátttakandi í hin-
um hörðu verkfallsátökum á
Grundartanga? Þar var háður
einn bryggjuslagurinn.
Það má eiginlega segja að ég
hafi haldið til inni á Grundar-
tanga meðan á verkfalli BSRB
stóð. Við höfðum það verkefni
að hindra tollafgreiðslu Urriða-
foss, sem í fyrstu lá fyrir ankerum
úti á Hvalfirði og vildum við þá
einnig koma í veg fyrir að skipið
yrði bundið við landfestar.
Með vélabrögðum og stórvirk-
um vinnuvélum tókst hafnar-
stjóranum, með aðstoð hlaupa-
stráka, að binda skipið við land-
festar, hindra okkur þegar við
vildum ná í aðstoð og koma í veg
fyrir að skipið legðist að bryggju.
Þarna skapaðist lífshættulegt
sl. haust. Síðan stóð Hið íslenska
kennarafélag fyrir uppsögnum í
mars og kennsla í framhaldsskól-
unum lá niðri um þriggja vikna
skeið. Hvað sýnist þér um fram-
tíð þessarar baráttuglöðu stéttar,
mun hún t.d. sameinast í einu fé-
lagi innan skamms, utan BSRB og
BHM?
Ég held að kennarafélögin
standi á miklum tímamótum, það
hefur sannast á þessum vetri að
það er mjög mikilvægt að kennar-
ar sameinist í einu stéttarfélagi.
Ég dreg þó mjög í efa að rétt sé að
slíkt stéttarfélag sé utan BSRB.
Innan þess höfum við samnings-
og verkfallsrétt og þeim réttind-
um vil ég ekki afsala mér. Æski-
legast væri að innan BSRB hefði
hvert aðildarfélag sérstakan
samnings- og verkfallsrétt, líkt og
innan ASÍ, og að kennarar sam-
einuðust í einu í slíku félagi.
Hvað varðar uppsagnir sem
undan, það sé komin margra
mánaða biðröð hvað uppboðin
varðar. Atvinnuleysi og
eignaupptaka blasir við fjölda
heimila. Það virðist vera stutt í
hina klassísku öreigastétt, sem
mun fylla kjallaraholur auðvalds-
ins.
Hvað viltu segja um hlut
stjórnarandstöðunnar og þar
með Alþýðubandalagsins?
Gegn ríkisstjórn, sem leikur al-
menning svo grátt eins og núver-
andi ríkisstjórn gerir, þarf sterka
sameinaða stjórnarandstöðu.
Slíkri stjómandstöðu höfum við
því miður ekki á að skipa, enda
stjórnarandstaðan í mörgum
flokkum.
Þá finnst mér Alþýðubanda-
lagið alls ekki koma fram sem
skipulagður flokkur, það er allt
of oft sem hver talar gegn öðrum.
Það er auðvitað vegna þess að
flokksmenn hafa ekki mótað
Bjarnfríður
Leósdóttir
ræðirum
verkalýðsmál,
ríkisstjórnina,
verkfaíl BSRB
og baráttuna
framundan
ástand, munaði minnstu að einn
félaga okkar félli í sjóinn, því
menn voru eltir um bryggjuna af
hlaupastrákunum hvar þeir sátu
við stjórnvöl vinnuvélanna.
Þrátt fyrir þá miklu hættu sem
við komumst í álít ég það vera
nauðsynlegt að menn fái séð
framan í stéttaróvin sinn grímu-
lausan. Því að þó þeir menn sem
að vélabrögðunum stóðu séu
launþegar eins og við þá er þeim
beitt í þágu auðvaldsins.
Það verður að segjast um verk-
fallsvörsluna á Grundartanga að
þrátt fyrir þá spennu sem stund-
um ríkti var oftastnær rólegt. Eitt
sinn sem oftar spiluðum við t.d.
bridge úti við, í blíðunni, við
keflvíska félaga, er komið höfðu
okkur til aðstoðar, eins og svo
margir aðrir, t.d. félagar í Hinu
íslenska kennarafélagi.
Hvalfjörðurinn skartaði oftum
sínu fegursta, spegilsléttur, í fölri
haustsólinni. Þá er líða tók á
verkfallið jukust samskiptin við
þá Grundartangamenn og voru
nú góð. Ljáðu þeir mér stundum
reiðhjól og fór ég eftirlitsferðir
um nágrennið jafnframt því sem
mér var boðið upp á kaffisopa í
mötuneytinu hjá þeim.
Kennarafélögin
á tímamótum
Nú segir þú Bjarnfríður að
kennarar, þ.e. félagar í Kennara-
sambandi Islands, hafi verið þeir
sem fyrst og fremst knúðu fram
verkfallsaðgerðir af hálfu BSRB
baráttuaðferð, en það kom og til
greina að Kennarasambandið
beitti henni, þá er það mín
skoðun að hér sé um ákaflega
krefjandi aðgerðir að ræða hvað
varðar hvern og einn sem þátt í
þeim tekur. Sú hætta er fyrir
hendi að samstaðan rofni og að-
gerðirnar verði brotnar á bak aft-
ur.
Kjallaraholur
auðvaldsins
Svo við víkjum nú lítillega frá
launþegahreyfingunni og að
landsmálum almennt, hvernig
finnst þér rfldsstjórn þeirri er nú
situr hafa tekist til?
Ástandið verkar þannig á mig
eins og ég gæti hugsað mér að það
geysaði drepsótt og það hefðist
ekki undan að koma þeim dauðu
fyrir. Byggðarlögin flagga í hálfa
stöng, eins og fram kom í frétt
Þjóðviljans á dögunum frá
Grundarfirði, þegar verið var að
bjóða upp skuttogarann Sigur-
fara. Atvinnutæki sem skapar
stórum hluta bæjarbúa atvinnu
lagt í rúst. Þannig er byggðastefn-
an í raun, vítt og breitt um landið
er verið að bjóða upp atvinnu-
tæki fólksins; Húsavík, Akranes,
Hafnarfjörður, Suðurnes, hvar
sem litið er.
Seðlabankinn og aðrar gróða-
stíur virðast þrífast vel á refsi-
vöxtum þjóðarinnar. Svo er verið
að bjóða upp eignir almennings í
svo stórum stíl að ég hef fyrir satt
að uppboðshaldarar hafi ekki
stefnu sína sameiginlega. Þetta
kemur átakanlega fram í verka-
lýðspólitíkinni.
Hvað er tíl ráða?
í fyrsta lagi, breyta lífskjörun-
um. Afnema vísitölubindingu
vaxta og jafnframt lækka þá,
þannig að lánakjörin þjóni eðli-
legri fjárfestingu í landinu. Skila
atvinnutækjunum til þess að fólk
hafi atvinnu þar sem það á heima,
svo byggð haldist í landinu.
Fólk þarfnast húsnæðis og fjár-
magn þarf til félagslegrar upp-
byggingar. Skila verður okkur
því sem rænt hefur verið af okkur
með ránsvöxtum og með því að
hrifsa stóran hluta launa okkar,
svo þau yrðu afhent gróðaöflun-
um í landinu. Verkalýðshreyf-
ingunni ber að vera helsti aflgjafi
baráttunnar fyrir leiðréttingu
þessa og það getur hún auðvitað
ef hún skilur sinn vitjunartíma.
Ég er alin upp á krepputímum,
og þykist örlítið vita hvernig það
líf var, fátækt almennings,
menntunarleysi og almennt úr-
ræðaleysi. Mín kynslóð reis upp
úr þessu, náði því að verða efna-
hagslega sjálfstæð, geta komið
bömum sínum til náms, sem átti
að gera þau hæfari til að bjarga
sér. Ég vil ekki horfa aðgerðar-
laus á það að þetta verði allt eyði-
lagt á örfáum árum, að allt lífs-
starf mitt og annarra fari forgörð-
um, að allt sé unnið fyrir gýg.
Rísum upp, rísum upp, enga
málamiðlun, sækjum rétt okkar,
sameinuð.
Bónusvinnan spillir
Bjarnfríður, nú ert þú starf-
andi í Samtökum kvenna á vinnu-
markaðnum, samtökin voru
stofnuð í desember 1983. Hefur
ykkur orðið eitthvað ágengt?
Hvati stofnunar þessara sam-
taka er það ójafnrétti sem ríkir
milli karla og kvenna á vinnu-
markaðnum, æ dregur í sundur
með kynjunum hvað launin varð-
ar. Þær konur sem eru sér þessa
meðvitaðar hafa tekið höndum
saman og hafið baráttu gegn ó-
réttlætinu.
í dag, þá er kvennaáratug fer
senn að ljúka, standa konur verr
að vígi gagnvart körlum, bæði
kjaralega og varðandi stöðu-
veitingar, en við uphaf áratugar-
ins. Þá er staða kvenna innan
stéttarfélaganna veik. Jafnvel
þótt farið sé aftur til þess tíma, þá
er lögin um sömu laun fyrir sömu
vinnu voru sett af Alþingi á sjö-
unda áratugnum, þá hefur síðan
enn hallast á konur. Konur í
verkalýðsstétt og þá sérstaklega
þær sem vinna í bónus eru mjög
illa settar og löngu vitað að slík
vinna spillir bæði líkamlegri og
andlegri heilsu þeirra.
Ég held að Samtökum kvenna
á vinnumarkaði hafi talsvert orð-
ið ágengt í starfi sínu. Félagar í
samtökunum voru td. hvað virk-
astir í BSRB-baráttunni sl. haust,
en það verður að segjast eins og
er að enn eru fleiri konur frá
BSRB og BHM innan samtak-
anna en frá ASÍ, því miður.
Þú ert fædd og uppaiin í útgerð-
arbænum Akranesi og hefur ver-
ið búsett þar alla tíð síðan... Hver
er stefna þín í landbúnaðarmál-
um?
Landbúnaðurinn er annar að-
alatvinnuvegur þjóðarinnar, líkt
er á komið með honum sem sjáv-
arútveginum, báðir á vonarvöl. í
landbúnaði er því brýn þörf á
uppbyggingu. Ég tel öllu væn-
legra að styrkja landbúnaðinn
heldur en td. að greiða niður
orkuverð fyrir erlenda auð-
hringa.
Það sama er að verða uppi á
teningnum hvað varðar þau
byggðarlög sem grundvallast á
verslun og iðnaði í tengslum við
landbúnaðinn og útvegsbæina,
þar má greina veruleg samdrátt-
areinkenni. Hér í Vesturlands-
kjördæmi höfum við eitt dæmi
um slíkt en það er Borgarnes.
Að lokum Bjarnfríður, í dag er
alþjóðadagur verkalýðs 1. maí,
hver eru þau mál hér í henni ver-
öld sem þú álítur mikilvægust
fyrir mannkynið?
Nákvæmlega þau hin sömu og
hér á landi, þe. að jöfnuði verði á
komið og þar með friði. í því
sambandi vildi ég vitna til orða
spekingsins hvar hann segir að
friður byggist á réttlæti og réttlæti
sé forsenda friðar.
Sú helstefna sem stórveldin
virðast altekin af, hvar þau met-
ast um hvert þeirra geti tortímt
mannkyni oftar, vekur ugg.
Steinn Steinarr sagði: það bjarg-
ast ekki neitt, það ferst sem ferst.
En gamla fólkið sagði nú samt
oft, þegar voraði eftir langan og
strangan vetur, að nú væri kom-
inn lífsteinn í jörðina og ætli ég
fari ekki út og gróðursetji aním-
óníurnar mínar í þeirri von að
þær blómstri í sumar.
Jóhannes Ágústsson.
Miðvlkudagur 1. maí 1985 PJÖÐVILJINN - SÍÐA 17