Þjóðviljinn - 13.07.1985, Page 15

Reykjavík er ein stærsta verstöð landsins, segir í grein Svavars Gestssonar, og fólk í sjávarútvegi Reykjavíkur býr við nákvæmlega jafn léleg kjör og annað fiskverkunarfólk í landinu. Mynd: eik.
Fiskverkunarfólk
er líka í Reykjavík
Ekki verður sagt að þingmenn
Reykjavíkur hafi oft verið kallað-
ir á fundi atvinnufyrirtækja hér í
borg. Þau ár sem ég hef setið á
alþingi hefur það aldrei borið við
fyrr en nú á dögunum er Sam-
band fiskvinnslustöðva í Reykja-
vík gaf þingmönnum Reykvík-
inga kost á því að sækja fund til
þess að fá upplýsingar um stöðu
fiskvinnslu í Reykjavík. Það var
um margt fróðlegur fundur sem
staðfesti rækilega þær upplýsing-
ar sem við Sigurjón Pétursson
höfum fengið undanfarna daga er
við höfum sótt heim og haldið
vinnustaðafundi í öllum fiskverk-
unarfyrirtækjum í Reykjavík.
Fyrirtækin eru þessi: Bæjarút-
gerðin, frystihús og saltfiskverk-
un, ísbjörninn, Sjófang, Kirkju-
sandur, Hraðfrystistöðin og Ingi-
mundur við Súðavog.
Það er samdóma álit starfsfólks
og atvinnurekenda allra fisk-
vinnslustöðvanna að kjör starfs-
fólksins séu hættulega léleg. Kom
fram á ferðum okkar félaga að
meginskýringin á fólksflótta úr
atvinnugreininni væru lág laun og
lélegur aðbúnaður ásamt öryggis-
leysi vegna stöðugt yfirvofandi
uppsagna. Eftir þessa yfirferð er
mín skoðun sú að eftirfarandi
breytingar verði að eiga sér stað í
kjörum fiskverkunarfólks og það
tafarlaust.
1. Kaup verður að hækka veru-
lega. Gera ber athuganir á því
hvort unnt er að koma á mánað-
arlaunum og reglulegri vinnu-
tíma. Sérstaklega ber að athuga
hvort forsendur eru til þess að
breyta samsetningu launanna
þannig að tímakaupið verði mun
stærri hluti þeirra en nú er um að
ræða.
2. Gera ber ráðstafanir til þess í
samningum eða með lögum að
verkafólkið í fiskvinnslu njóti
mannréttinda á borð við aðra
launamenn að því er varðar at-
vinnuöryggi. Það á ekki að líða
það stundinni lengur að unnt sé
að henda fiskverkunarfólki út úr
frystihúsunum með viku fyrir-
vara eins og nú er um að ræða á
sama tíma og flestir aðrir búa við
miklum mun lengri uppsagnar-
frest.
3. Gera ber ítarlega könnun á því
hvernig unnt er að stytta vinnu-
tíma í fiskvinnslunni með tækni-
breytingum og jafnari afla yfir
árið. Sérstaklega ber að leggja of-
urkapp á að kanna hvort unnt er
að koma við tvífrystingu á
fiski, en merkileg vinna Óldu
Möller hjá Rannsóknarstofnun
fiskiðnaðarins bendir til þess að á
því sviði séu verulegir mögu-
leikar. Með tvífrystingu myndu
gjörbreytast allar vinnuaðstæður
í fiski hér á landi; þar yrði unnt að
koma við vaktavinnu og jafnari
vinnutíma yfir allt árið. Slík gjör-
bylting í sjávarútvegi myndi á
sama tíma hafa áhrif á vinnutíma
í öðrum starfsgreinum. Hér er því
á ferðinni eitt brýnasta
hagsmunamál verkalýðshreyf-
ingarinnar og framleiðenda í
senn og því þjóðarinnar allrar.
Tölur liggja fyrir um það að
vant starfsfólk afkastar margfalt
meira en óvant starfslið og með
þeim ráðstöfunum sem hér hafa
verið nefndar má því auka fram-
leiðsluverðmæti sjávarútvegsins
stórkostlega frá því sem nú er.
Það liggur fyrir að mati allra
þeirra forráðamanna fiskvinnsl-
unnar sem við höfum rætt við
undanfarna daga að með betri
kjörum fiskvinnslufólks er unnt
að auka heildartekjur fiskvinnsl-
unnar að mun frá því sem nú er
Minnkandi afli
Það er alvarlegt umhugsunar-
efni að afli fer minnkandi í
vinnslustöðvum í Reykjavík.ekki
aðeins í samræmi við það sem
gerst hefur í landinu í heild, held-
ur mun meira. Þannig nam hlutur
Reykjavíkur um 7% í þorskaflan-
um 1980 en hlutfallið í fyrra var
Svavar
Gestsson
skrifar
aðeins um 4%. Árið 1980 til 1983
bárust á land að meðaltali 64.157
tonn í Reykjavík af botnfiski.
1984 var aflinn aðeins 47.726
tonn; hafði dregist saman um lið-
lega 27%. En þetta segir ekki alla
söguna vegna þess að samdrátt-
urinn í þorskaflanum varð enn
meiri: 1980 nam heildarþorsk-
afli, í Reykjavík um 29 þúsund
tonnum 1981 um 27 þúsund
tonnum og 1982 um 19 þúsund
tonnum,1983 er þorskaflinn í að-
eins um 14.800 tonn en í fyrra urn
10.900 tonn. Og þessi samdráttur
hefur áhrif á afkomufiskvinnsl-
unnar eins og gefur að skilja og
glöggar tölur liggja fyrir um.
Hrikalegar tölur
Allar helstu kennitölur fisk-
vinnslunnar eru ákaflega alvar-
legar í Reykjavík. Dæmi:
1. Veltufjárhlutfall fiskvinnsl-
unnar í Reykjavík er lægra en
nokkurs staðar annars staðar og
langt undir landsmeðaltali.
2. Eiginfjárhlutfall fyrirtækjanna
í Reykjavík er lægra en í nokkru
öðru umdæmi að undanskildu
Reykjanesi þar sem staðan hefur
farið stöðugt versnandi.
3. Verg hlutdeild fjármagns sem
hlutfall af tekjum er langt frá
landsmeðaltali.
„Framlegð“ er það sem fyrir-
tækin halda eftir þegar geidd hafa
verið laun, hráefni og umbúðir,
það er það fjármagn sem eftir er
til þess að borga endurnýjun og
vaxtakostnað. Samkvæmt töflum
Þjóðhagsstofnunar var framlegð-
arstig frystihúsa að meðaltali
27,5% 1983, þá var sambærileg
tala fyrir Reykjavík 26,6% og
fyrir Reykjanes sú lægsta á
landinu - 21,5% og í
Vestmannaeyjum 22%, en
Reykjavík og Vestmannaeyjar
voru þá lægst yfir landið. Fyrstu
fjóra mánuði þessa árs var lands-
meðaltalið 27,2%, Reykjavík
26,5%, Vesturland 25,3,
Vestfirðir aðeins 24,3% og Vest-
mannaeyjar 22,6%.
Ekki aðeins í
Reykjavík
Hér hefur verið skrifuð grein
til þess að vekja athygli á stöðu
fiskiðnaðarins í Reykjavík sem er
að flestu leyti sambærileg við það
sem gerist annars staðar á
landinu. Munurinn er sá að sjald-
an berst talið að fiskvinnslu hér;
það er litið á hana sem eins konar
aukabúgrein í því hafi þjónustu
og verslunar sem Reykvíkingar
hafa fyrir augunum. Fólkið í sjáv-
arútveginum í Reykjavík býr þó
við nákvæmlega jafnléleg kjör og
annað fiskverkunarfólk í landinu
og þess ber að geta að Reykjavík
er vissulega ein stærsta verstöð
landsins. Reykvíkingar geta að
vísu margir flúið til annarra verka
í byggðarlagi sínu og það geta
íbúar annarra byggðarlaga alls
ekki eða miklu síður. Jafnljóst
hlýtur það að vera öllum að það
er nauðsynlegt - ef Reykjavík á
að vera góð höfuðborg íslands -
að þar sé blómleg fiskvinnsla.
Ella verður þróun höfuðborgar-
innar viðskila við þróun þjóðlífs-
ins að öðru leyti. Það má ekki
gerast.
Afleiðingar
stjórnarstefnunnar
Vandi fiskvinnslunnar hér á
landi á rætur að rekja til þess í
fyrsta lagi að samdráttur hefur átt
sér stað í afla en í öðru lagi í
stjórnarstefnunni sjálfri. Með
áherslu á útþenslu verslunar hef-
ur framleiðslan setið á hakanum
og láglaunastefnan bitnar ekki
síst á því fólki sem vinnur við
grundvallaratvinnuvegina. Á
fundi þingmanna Reykvíkinga
með fulltrúum fiskvinnslunnar
kom fram að hrun blasir við sjáv-
arútveginum verði ekki gripið til
aðgerða tafarlaust. Nauðsyn-
legar aðgcrðir samrýmast hins
vegar ekki stjórnarstcfnunni.
Þess vegna er frumforscndan að
koma ríkisstjórninni frá eins og
bent var á í samþykkt þingflokks
Alþýðubandalagsins á dögunum.
Laugardagur 13. júlí 1985 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 15