Þjóðviljinn - 02.08.1985, Blaðsíða 5

Upplýsingatœkni til aldamóta
Fiskeldi - 11 miljarðar í útflutningsverðmæti eftir nokkur ár? Meira en þorskurinn er í ár. - Mynd....
Samkeppnisstaða okkar í fisk-
vinnslu á komandi árum er undir
því komin hvort við höfum vit á
því að nýta líftæknina í okkar
þágu eða ekki. Þetta er samdóma
niðurstaða ungra sérfræðinga
sem hafa tjáð sig um þessi mál að
undanförnu. í september í fyrra
var unnin áætlun um líftækni á
vegum Raunvísindastofnunar há-
skólans, Líffræðistofnunar há-
skólans, Rannsóknastofnunar
fiskiðnaðarins og Iðntækinstofn-
unar. Verkefnið er ensímvinnsla
úr íslenskum hráefnum, annars
vegar úr fiskúrgangi, hins vegar
með aðstoð hveraörvera. í áætl-
uninni er gert ráð fyrir þriggja ára
undirbúningsvinnu, þ.e. rann-
sóknum, frumvinnslu, tilrauna-
vinnslu,hagnýtingu og markaðs-
könnun og er kostnaður áætlað-
ur um 16,4 miljónir króna. Petta
ber að leggja áherslu á: Að hag-
nýting hinna nýju möguleika
tekur tíma. Margskonar rann-
sóknir þurfa að vera í gangi sam -
dugir ekki að láta markaðsfrelsið
og kreddurnar ná yfirhöndinni;
þá verður ríkið að þora að hafa
frumkvæði, eða eins og Jón Bragi
Bjarnason, lífefnafræðingur,
kemst að orði:
„Á þessu sviði liggja miklir
möguleikar sem við getum nýtt
okkur með samvinnu vísinda-
manna og fiskverkefna, en það er
mikilvægt að ríkið tryggi frumstig
þróunarrannsókna og að grund-
vallarrannsóknir fari fram.“
Tölvur
og sjávar-
útvegur
Og frá líftækninni skal vikið að
hátæknimöguleikum. Þar hefur
til dæmis komið fram að fyrirtæk-
ið Marel hf. hefur margfaldað
umsvif sín á síðustu árum. Fyrir-
tækið framleiðir tölvuvogir og
stýrikerfi meðal annars til út-
hér á landi. Rannsóknir benda til
þess að kíslina sem fellur til í
Svartsengi megi selja fyrir I milj-
ón dollara á ári - 40 miljónir
króna. Rannsóknir hófust 1982
og þeim verður haldið áfram um
nokkurra ára skeið - en þarna eru
enn möguleikar handa íslensku
hugviti og skynsamlegri forystu í
iðnaðar- og rannsóknarmálum.
Fleira -
og fleira
Dr. Þorkell Helgason hefur
greint frá nýrri fræðigrein, „best-
unarfræði" og möguleikum henn-
ar fyrir íslenskt atvinnulíf..,Best-
unarfræði" er hroðalegt orð, en
þýðir: Reikniaðferð sem á að
nota sem hjálpartæki í stjórnun,
skipulagi og framleiðslu til að
finna stystu leiðina að ákveðnu
marki. Þessi grein hefur verið
kennd í 13 ár við Háskóla íslands
11 miljarðar
króna
Hér er margt ótalið en ekki
þarf fleiri vitna við: Hvarvetna
blasa við tækifærin. Verður að
lokum bent á enn einn þáttinn -
fiskeldið. Það eru stórfelldir
möguleikar, en eins og bent hefur
verið á í Þjóðviljanum er talið að
þar sé um að ræða útflutnings-
verðmæti upp á 11 miljarða
króna- meira en allur þorskurinn
- þegar allt er talið og öllu verður
til skila haldið svo sem best verð-
ur á kosið.
Efni þessara tveggja greina er
þetta:
1. í sjávarútvegi eru enn rnögu-
leikar - að lítt breyttum afla -
á 12-15% aukningu þjóðar-
framleiðslu.
2. Unnt er að auka verðmæti út-
fluttra sjávarafurða um þriðj-
ung.
Vilborg Harðardóttir
Maria Regina Kula
Gylfi Aðalsteinsson
Dr. Þorkell Helgason
hliða-fráleitt er að gera kröfur til
þess að árangur skili sér á einni
nóttu, eins og íslendingar gera
raunar kröfur um því við erum
bráðlátir, - ekki síst v'ð sem
störfum að stjórnmálum. „Á
þessu sviði er ekki að vænta kraft-
averka á einni nóttu,“ segir dr.
María Regina Kula, prófessor í
líftækni við háskólann í
Braunschweig, í blaðaviðtali við
Þjóðviljann nýlega. Hún og aðrir
sérfræðingar eru hins vegar sam-
mála um að leggja áherslu á að
nýta möguleikana út í æsar. Þá
flutnings. Það hefur stofnað dótt-
urfyrirtæki í Kanada. Fram-
kvæmdastjóri fyrirtækisins, Gylfi
Aðalsteinsson, leggur áherslu á
að á þessu sviði eru íslendingar
fyllilega samkeppnisfærir - þ.e.
svo lengi sem við leggjum áherslu
á góða menntun. Á þessu sviði
virðast vera ótæmandi mögu-
leikar.
Kísl
Kísl? Hvað er það? í sumar
hefst tilraunaframleiðsla á kísl
og hefur þegar sýnt gildi sitt,
meðal annars hefur aðferðum
hennar verið beitt til þess að
reikna út bestu tækni við gler-
skurð o.fl. Einnig mætti hugsa sér
að tengja hana við samgöngu- og
dreifikerfið hér á landi - og það
þarf ekki að spyrja að því hvað
væri „best“ í olíudreifingunni -
eða hvað?
Þá er ónefnt framleiðniátak
iðnaðarins, en Iðntæknistofnun
beitir sér nú fyrir aðgerðum á því
sviði undir forystu Hermanns Að-
alsteinssonar.
Hermann Aðalsteinsson
3. Unnt er að ná 11 miljörðum
króna í útflutningsverðmæti af
fiskeldi.
4. Unnt er að gera ráð fyrir
18000 nýjum störfum í upplýs-
ingatækni hverskonar um
aldamót.
5. Gera má ráð fyrir 3.000 nýjum
störfum í sjávarútvegi á næstu
fimm til 10 árum.
6. Hátæknigreinar geta í senn
skapað ný verðmæti og vísað á
leiðir til þess að auka þau
verðmæti sem þegar eru til
staðar.
Svavar
Gestsson
skrifar x
2. grein
nýiðnaðarkosti - en í næstu grein
verður vikið að helstu Iciðum tii
þess að ná því fram sem birtist í
atvinnugreinum okkar.
1800 störf
til aldamóta
Vilborg Harðardóttir/varafor-
maður Alþýðubandalagsins,
segir í grein í Þjóðviljanum 13.
júní sl., frá nokkrum hinna nýju
greina í iðnaði, þe. rafeinda-
tækni. upplýsingaiðnaði, fjar-
skiptatækni, lífefnaiðnaði og efn-
istækni. Hún minnir á að á þess-
um sviðum eiga íslendingar að
geta náð jafnlangt og aðrar þró-
aðar iðnaðarþjóðir. Hún bendir á
að þessar greinar standa sjaldan
einar sér - nauðsynlegt er að þær
tengist innbyrðis og um leið að
þær byggist á því sem fyrir er - í
okkar tilfelli m.a. á sjávarútveg-
inum. Vilborg fjallar um upplýs-
ingatæknina sérstaklega, en Ál-
þýðubandalagið varð fyrsti
stjórnmálaflokkurinn til þess að
fjalla um upplýsingatækni á fundi
flokksráðsins sl. haust. Með
grein Vilborgar fylgir tafla um
þróun þessara iðngreina á íslandi
og í Svíþjóð. Þar kemur meðal
annars fram:
1. Að störf í rafeindaiðnaði hér á
landi gætu orðið um 10.600
um aldamótin ef rétt væri á
haldið.
2. Að störf við hvers konar verk-
fræði og tækniþjónustu gætu
orðið um 900 um aldamótin.
3. Að störf við fjarskipti og út-
18000
störf —15
miljarðar
króna
í fyrstu grein minni var fjallað
um möguleika sjávarútvegsins og
sýnt fram á nýja möguleika til
hagvaxtar upp á miljarða króna
frá því sem þegar er um að ræða.
Það sem þarf er meðal annars
viðhorfsbreyting í stjórn sjávar-
útvegsmála. f þessari grein verð-
ur hins vegar fjallað nokkuð um
varp gætu orðið um 900 um
aldamótin, eru nú um 140 tals-
ins.
4. Að störf í hugbúnaðariðnaði
gætu orðið um 5.500 um alda-
mótin.
Niðurstaða hennar er sú að
störf við upplýsingatækni - en svo
nefnast þessar iðngreinar í heild -
gætu orðið 18.000 um aldamótin
en eru liðlega 500 nú. Jafnframt
að framleiðsluverðmæti slíkra
starfa gætu numið um 15 miljörð-
um íslenskra króna um alda-
mótin. Það er um það bil 17%
aukning þjóðarframleiðshinnar!
Vilborg starfar sem upplýsing-
afulltrúi Iðntæknistofnunar og
þekkir því grannt þau störf sem
hér er um að ræða og þá mögu-
leika sem þau bjóða.
Líftæknin
Föstudagur 2. ágúst 1985 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5