Þjóðviljinn - 18.09.1985, Side 5

Kinnarstaðasystur í Reykhóla-
sveit eru orðnar hálfgerð goðsögn
og þær urðu landsfrægar þegar
Omar Ragnarsson gerði þátt um
þær í sjónvarpinu þar sem Ólína
Magnúsdóttir var í fyrirsvari.
Þær hafa rekið myndarbúskap á
Kinnarstöðum áratugum saman
°g byggt upp jörðina svo að til
fyrirmyndar er. Um áraskeið
ráku þær einnig greiðasölu á
Kinnarstöðum. Þær eru þrjár
saman, Guðrún, Guðbjörg og
Ólína, sú elsta um nírætt en sú
yngsta 81 árs gömul. Og enn reka
þær búskap af fullum krafti og
ganga til allra verka, sem sum
hafa verið talin karlmannsverk,
þó að þær séu teknar að slitna
töluvert. Blaðamaður Þjóðvilj-
ans gisti hjá þeim fyrir skömmu
og átti merkar samræður við
Olínu. Það var samt af og frá að
hún fengist til að láta taka mynd
af sér en dró upp úr pússi síu
gamla mynd. Hún sagði að nóg
væri að gert í þeim efnum. Það
sem liggur Ólínu fyrst og síðast á
hjarta er íslenskt mál en hún var
kennari I Geiradalshreppi í meira
en fjóra áratugi. Hún segir:
Kinnarstaðir í Þorskafirði. Ljósm.: GFr.
Væri þokkalegt að
sjá túnið óslegið
Viðtal við Ólínu Magnúsdóttur á Kinnarstöðum í Reykhólasveit en hún hefur um áratugaskeið
rekið myndarbú ásamtsystrum sínum. Þær eru allar á níræðisaldri
Myndin af Ólínu
sem hún léði okk-
ur en ekki var við
það komandi að
tekin yrði ný mynd
af henni. Hún var
búin að fá nóg af
svo góðu.
- Mér finnst íslensku máli
hraka. Það vaða uppi vitleysurn-
ar og þulirnir í útvarpinu eru ekki
alltaf bestir. í morgun lét einn
þeirra út úr sér: að bera sigur úr
býtum. Þarna ruglaði hann sam-
an tveimur orðtökum, að bera
eitthvað úr býtum og fara með
sigur af hólmi. Svo máttu gjarnan
koma með þetta sem nú er að
festa rætur og allir tala um. Það er
„að spá í eitthvað“ í merkingunni
að hugsa um. Og svo þetta
margþvælda orð „allaveganna" í
merkingunni að minnsta kosti.
Þetta lætur menntað fólk og gáf-
að fólk út úr sér. Þetta er ókærni.
Menn geta vanið sig af því að
blóta og eins að fara með vitleysu
í íslensku máli. Og svo er það
orðfæðin. Það koma mörg, góð
íslensk nýyrði og svo er staglast á
þeim þangað til þau verða leiði-
gjörn. Til dæmis „að mínu mati“.
Það gæti verið til tilbreytingar
„að mínum dómi“. „Til að byrja
með“ glymur líka hjá öllum eða
„kemur til með að“. Að ég nú
ekki tali um að „gera könnun,
staðsetja og skapa grundvöll".
- Telurðu að unglingar tali
verra mál nú en áður?
- Við höfum lítið haft af ung-
lingum undanfarin ár en mér
skilst að málinu sé að hraka. Hins
vegar er eðlilegt að börn og ung-
lingar skilji ekki málið til fulls. í
gamla daga þurftu unglingar líka
að fá skýringar á ýmsu.
- Ert þú alin upp við lestur Is-
lendingasagna?
- Venjulega var einhver þeirra
lesin á hverjum vetri en það er nú
skömm að því að ég hef ekki lesið
þær lengi en hlusta þess í stað á
þær í útvarpi.
- Lestu mikið?
- Mér finnst miklu meira gam-
an að lesa en horfa á sjónvarp.
Það er heimskuvottur að horfa
stöðugt á sjónvarp. Ég horfi á
fréttir, íslenskt efni og náttúrul-
ífsmyndir. Ég hlustaði um daginn
á prestinn í Bolungarvík tala um
daginn og veginn og þar fékk
sjónvarpsglápið fyrir ferðina.
Hann sagði að mikið af efninu
væri engilsaxneskt tros. Það þótti
mér vel að orði komist. Annars er
það dálítið bagalegt að góðar, ís-
lenskar myndir eru of seint fyrir
okkur gamla fólkið.
- Farið þið snemma í háttinn?
- Við göngum til náða klukkan
10 og förum á fætur rétt fyrir 7.
- Nú eruð þið allar komnar á
nírœðisaldur. Farið þið ekki brátt
að draga saman seglin í bú-
skapnum?
- Það hlýtur að gerast. Ég er
með 140 fjár og er ekki mann-
eskja til að sinna svo mörgu.
- Og þið eruð með kýr líka?
- Já, þær áttu að vera þrjár sem
mjólka svolítið. En það er svo
erfitt að fá, þær halda ekki, eru
kálfalausar. Það er eitthvað við-
komandi sæðingunni. Sæðið er
slæmt og mennirnir sem fram-
kvæma misjafnir.
- Hvernig gengur heyskapur-
inn í sumar?
- Hann hefur gengið betur en í
fyrra. Sumir eru búnir, það eru
þeir sem eru með flatgryfjur.
Við, sem þurrkum, erum á eftir,
bæði sem erum fáliðaðir og svo
tekur það sinn tíma að heyið
þorni. Tvö seinustu sumur voru
alveg hroðaleg og ólíkt hvað
jörðin er þurrari og skemmtilegri
nuna.
- Fáið þið hjálp?
- Já, við höfum ágætan ungling
og stúlku. Svo er maður með
sumarbústað hér á landar-
eigninni og hann hefur hjálpað
okkur við að hirða. Við erum að
verða ónýtar. Seinustu sumur
fóru ákaflega illa með okkur.
Að nenna ekki
að slá bæjarhólinn
- Er ykkar ætt búin að vera
lengi á jörðinni?
- Pabbi tók við jörðinni árið
1902, hann var frá Múla í Þorska-
firði en ólst upp að nokkru leyti
hjá gömlu hjónunum sem bjuggu
hér áður. Hann var leiguliði en
svo keyptum við jörðina.
- Er þetta góð jörð?
- Hún var ákaflega slægnalítil
og þurfti að fá slægjur að og það á
reginfjöllum. Þeir sem lánuðu
slægjurlánuðusem lengst í burtu.
Áður fyrr vissi maður ekkert
hvert átti að fara til að fá gras en
nú veður allt í grasi. Gamla túnið
er óheppilegt að því leyti að það
þarf að slá mikið með orfi og ljá
sem er erfiðara fyrir okkur. Þetta
eru brekkur og hólar.
- Og þið sláið enn með orfi og
Ijá?
- Já, bæði er oft besta grasið á
þessum brekkum og hólum og
svo væri þokkalegt að sjá túnið
óslegið. Það er staðreynd að þeg-
ar kúnum er hleypt á túnið fara
þær ekki í það sem er óslegið. Það
er orðið trénað.
- Það hafa orðið miklar
breytingar á búskap síðan þið
voruð ungar.
- Engin kynslóð hefur lifað
aðrar eins breytingar. Það væri
lítill heyskapur ef bara ætti að
heyja með gömlu aðferðinni. Til
eru bændur sem skammast sín
fyrir að bera ljá í gras, finnst það
ómenning. Svo er það leti líka.
Að nenna ekki einu sinni að slá
gamla bæjarhólinn.
- Hvernig líst þér á framtíð
sveitanna hér?
- Ég reyni að hugsa sem minnst
um hana en vona að hún verði
góð. Það eru komnar óskemmti-
legar eyður í fjörðinn minn, Þor-
skafjörð, 5 bæir farnir í eyði:
Hlíð, Þórisstaðir, Hjallar, Kolla-
búðir og Skógar þar sem Matthí-
as fæddist og ólst upp.
- Þið systur höfðuð greiðasölu
hér um árabil?
- Það er varla hægt að segja.
Rútan átti að stoppa hér en ekk-
ert grennslast eftir því hvort við
vildum taka á móti fólki. Það var
bara þessi vani að úthýsa ekki
fólki en greiðasölu er varla hægt
að tala um. Stöðugt jókst fólk-
straumurinn og við fórum að
kvarta við þingmenn. Einn þeirra
sagði: Því er fólkið að hafa þetta
úr því að það getur ekki hýst alla
sem þurfa? Nú er Bjarkarlundur
gistihúsið og getur iðulega ekki
hýst alla sem koma.
-Þið haldið dálítið ígamlasiði?
- Já, já eftir bestu getu.
- Sastu yfir þegar þú varst lítil?
- Já og það voru engir gleðitím-
ar fyrir mig. Ég fór að orga þegar
lamb var tekið frá móður sinni.
Gimill mælti
og grét við stekkinn.
Nú er hún móðir mín
mjólkuð heima.
- Mér leiddist ekki á fjöllum en
ég var svo kjarklaus að ég hélt að
ég týndi fénu. Þess vegna var það
plága á mér.
- Hvar sastu yfir?
- Aðallega á tveim stöðum.
Frammi hjá Vaðalfjöllum og í
svokölluðum Villingadal. Hann
tilheyrði Skógum en pabbi fékk
að hafa féð þar því að Kinnar-
staðir eru landlítil jörð.
- Var lengi fœrt frá hér á Kinn-
arstöðum?
- Ég fermdist 1918 og þá var
enn fært frá og það hefur verið
síðustu árin.
- Lesið þið kannski húslestra
ennþá?
- Nei, en þeir voru alltaf lesnir.
Við hlustum á guðsorð og passíu-
sálma í útvarpi. Við hlustum
mikið á útvarp eftir því sem við
getum og finnst það gott. Samt er
miklu skemmtilegra að lesa fróð-
lega og skemmtilega bók. En ég
get ekki fengið mig til að glápa á
sjónvarp. -GFr
Miðvtkudaaur 18. september 1985 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5