Þjóðviljinn - 27.09.1985, Síða 5

VIÐTAUÐ
Friðarbarátta
Kvíðinn er verstur
Guðmundur Georgsson í viðtali við Pjóðviljann um försína
tilJapan á vegum japanskra friðarsamtaka
„Ég var yfir Hiroshima cigin-
lega á sama tíma dags og banda-
rísku hermennirnir sem fjörtíu
árum áður vörpuðu kjarnorku-
sprengju á borgina, 6. ágúst, og
þá læddist að mér sú hugsun,
hvort ég hefði verið maður til að
gera það sem þeir gerðu,” sagði
Guðmundur Georgsson læknir í
samtali við Þjóðviijann um Jap-
ansför hans í byrjun ágúst-
mánaðar á þessu ári.
Guðmundi var sem fulltrúa
Samtaka herstöðvaandstæðinga
boðið til Japan til að vera við-
staddur friðaraðgerðir þar í ti-
lefni af því að nú eru fjörtíu ár
liðin frá því Bandaríkin frömdu
þann glæp gagnvart mannkyni,
sem aldrei mun gleymast, vörp-
uðu kjarnorkusprengjum á jap-
önsku borgirnar Hiroshima og
Nagasaki. Sprengjurnar ollu
dauða tugþúsunda og áhrifanna
gætir enn í dag.
„Við komum til Hiroshima
þann 6. ágúst. Hiroshima er fal-
leg borg við sjávarsíðuna, stend-
ur á undirlendi en í grenndinni
eru skógivaxnar hæðir og lág
fjöll. íbúar eru um hálf milljón.
Ég var þarna í boði japanskra
friðarsamtaka ásamt fjölmörgum
öðrum útlendingum og það er
svolítið merkilegt að þau friðar-
samtök sem þarna stóðu að sam-
eiginlegum aðgerðum til að
minna á atburðina fyrir fjörtíu
árum höfðu náð samstöðu í fyrsta
sinn í talsvert langan tíma. Þetta
voru 11 samtök og milli þeirra
stærri hafði lengi verið ágreining-
ur, en hann var lagður til hliðar í
þetta sinn.”
Kerti á ánni
„í Hiroshima voru ýmiss konar
aðgerðir í gangi allt frá öðrum
ágúst, en ég kom þangað á síðasta
degi. Þá um kvöldið var athöfn
sem mér verður eflaust alltaf
minnisstæð. í gegnum borgina
renna sjö ár, og þegar sprengjan
féll á borgina leitaði fólkið
unnvörpum í þessar ár, skað-
brunnið, og í þessum ám fórust
margir. Síðan hefur það verið
siður þeirra að minnast fórnar -
lambanna með því að fleyta kert-
um á ánum. Þeir höfðu útbúið
þetta eins og ljósker og þarna
flutu þau í margvíslegum litum.
Þessi athöfn kallaði fram í huga
mér sjálft tilefnið og mér fannst
þessi fórnarlömb standa mér svo
greinilega fyrir hugskotssjónum.
Fulltrúar fjölmargra þjóða sendu
kerti til Hiroshima þennan dag og
þarna flutu m.a. kerti frá Sól-
heimum.”
Minnti borgin á atburðina sem
urðufyrir 40 árum?
„Víða um borgina má sjá
blómaskreytingar við misstóra
minnisvarða. Sumir þessara
minnisvarða áttu að minna á fólk
sem varð óþekkjanlegt fyrir áhrif
sprengjunnar, stundum var ekk-
ert annað eftir til að minna á hinn
látna en beltissylgja. Á samkomu
sem haldin var í Hiroshima þenn-
an dag ávörpuðu fórnarlömb
sprengjunnar gesti, fórnarlömb
bæði fyrstu og annarrar kynslóð-
ar, bein fórnarlömb og óbein. Og
það sem sker mann kannski mest
er þessi kvíði, þessi ótti afkom-
enda þeirra sem voru í Hiroshima
og Nagasaki 1945. Óttinn við
erfðagalla vofir yfir þessu fólki og
það er kannski miklu erfiðara að
afbera þann ótta, en líkamlega
ágalla. Þetta undirstrikar auðvit-
að siðleysi þessara vopna og
þeirra sem þeim beittu. Það er
vaxandi tilfinning ungs fólks í
heiminum að það eigi sér enga
framtíð í þessu ógnarjafnvægi,
það er ótti og kvíði.
Eitt af því sem friðarsamtök
eru að berjast fyrir í Japan er ein-
mitt löggjöf um aðstoð við þessi
fórnarlömb, sem kölluð eru „hi-
bakusha” á japönsku.”
Hernaðarhyggja
Nakasone
„Það vakti athygli mína í göng-
unni í Hiroshima, að mikill fjöldi
óeirðalögreglu fylgdist með
framferði göngumanna. Ég
spurðist fyrir um orsakir þess og
fékk þá skýringu á, að þetta væri
fyrst og fremst vegna nærveru
Nakasone forsætisráðherra í
borginni. Ekki bar á þessari
óeirðalögreglu við friðaraðgerðir
í Nagasaki, enda Nakasone ekki
staddur þar á þeim tíma. Þess má
geta, að friðarhreyfingar í Japan
hafa miklar áhyggjur af sívaxandi
hernaðarhyggju Nakasone og
stjórnar hans. Samkvæmt
stjórnarskrá Japana má „aðeins”
verja einum hundraðshluta af
þjóðartekjum til hernaðarmála
og Nakasone er nú að nálgast það
mark.”
Hápunktur
í Nagasaki
„Dagana 8.-9. ágúst var ég í
Nagasaki og var þar viðstaddur
heimsfund andstæðinga kjarn-
orkuvopna sem verður að teljast
hápunktur aðgerðanna þessa
daga. í Nagasaki voru mættir til
leiks heimamenn frá öllum lands-
hlutum og sumir komnir geysi-
lega langt að, jafnvel fótgangandi
um hundruð kílómetra veg.
Þarna voru einnig um 100 er-
lendir gestir frá 39 þjóðlöndum,
öllum hugsanlegum löndum.
Þetta voru fulltrúar frá Kyrra-
hafslöndum, Vestur-Evrópu,
Ameríku, Asíu, Ástralíu, Nýja-
Sjálandi, mikil breidd. Á
heimsfundinum var athöfn sem
orkaði mjög sterkt á viðstadda.
Sprengjunni var varpað á Naga-
sakió. ágústkl. 11.02ogáfundin-
um var þögn þessar mínútur til að
minnast þess.
í Nagasaki heimsóttum við
safn um þessa atburði. Þar voru
myndir, og munir sem fundist
höfðu í rústum borgarinnar.
Áhrifamestar fundust mér
Kröfuspjöld Japana voru öll mjög litrík. Þarna halda japönsk ungmenni á
kröfuspjaldi sem Guðmundur bar í göngu í Nagasaki: „fsland vill ekki
kjarnorkuvopn".
Erlendir og japanskir félagar með hollenskan kröfuborða.
Minnisvarði um barn sem fórst af slysförum við bandaríska herstöð í
Nagoya, vegna lélegs frágangs á rafmagnslögnum.
teikningar barna sem höfðu lifað
af árásina. Teikningar af brenn-
andi fólki og húsum. Þetta er svo
persónubundið, en annað skilur
maður e.t.v. síður. Á þessu safni
var einnig blóði drifin einkunna-
bók 7 ára skólastráks sem hafði
verið á leið í skóla þegar spreng-
jan sprakk. Þetta hafði fundist í
rústunum og sömuleiðis beltissyl-
gja heimilisföður, sem var það
eina sem fannst af honum. Þetta
sló mann mikið.
Frá Nagasaki fórum við er-
lendu gestirnir til borgar sem
heitir Nagoya. í Nagoya búa tvær
milljónir íbúa og er hún staðsett
norðan við Nagasaki, þar sóttum
við fundi með friðarhópum sem
eru starfandi í borginni og skoð-
uðum bandaríska herstöð, eina af
fjölmörgum sem staðsettar eru í
Japan.”
ísland og Japan
Eru aðstœður íslendinga og
Japana kannski að einhverju leyti
svipaðar hvað þetta snertir?
„Staða Japans og íslands er að
mörgu leyti hliðstæð. Það er
bundið í stjórnarskrá þeirra að
Japan skuli verna kjarnorku-
vopnalaust og að skip sem búin
eru kjarnorkuvopnum skuli ekki
koma til hafnar þar. En þeir hafa
jafnframt herstöðvasamning við
Bandaríkin. Það kom fram í máli
heimamanna, að meðan svo er
hafi Japanir enga tryggingu fyrir
því að ekki séu kjarnorkuvopn í
landinu. Sama máli gegnir um
okkur. Við höfum yfirlýsingu
utanríkisráðherra á Álþingi og
samþykkt Alþingis um að bannað
sé á allan hátt að flytja kjarn-
orkuvopn hingað til lands. Þar
með verðum við að líta svo á að
við séum, eða eigum að vera,
kjarnorkuvopnalaust svæði og
stefna okkar er þá áþekk stefnu
Nýsjálendinga í þessum málum.
Japanir hafa feykilegan áhuga á
þessari stefnu okkar og hún er
m.a. ástæðan fyrir því að ég var
fenginn þangað út. Það sem var
mjög áberandi í máli heima-
manna frá ýmsum landshlutum
og mismunandi friðarsamtökum
var baráttan gegn bandarískum
herstöðvum í Japan. Það má
segja að það hafi verið megininn-
takið í mörgum ræðum. Þeir
segja að meðan aðstæður eru
svona hafi þeir enga tryggingu
fyrir kjarnorkuvopnaleysi lands-
ins, og sama gildir um okkar.
Enda fullyrða þeir að þetta bann
hafi verið brotið margsinnis. Jap-
anir og eyþjóðir í Kyrrahafi sýna
baráttu okkar og Norðurlanda
mikinn áhuga og fulltrúar japan-
skra friðarhreyfinga voru m.a.
viðstaddir síðasta fund friða-
rsambands Norðurhafa sem hald-
inn var í Bergen í ágúst.”
Kisho Pýskalands
„Okkur var afskaplega vel
tekið í Japan og ýmis sómi sýnd-
ur. Það eina sem skyggði á voru
tungumálaerfiðleikar Japana,
þeim er margt annað betur til
lista lagt en að tala erlend tungu-
mál. Til merkis um það má nefna
að eitt sinn eyddi ég heilu kvöldi í
blaðaviðtal, eingöngu vegna
tungumálaerfiðleika. En Japanir
glöddust mikið ef einhverjum
hinna erlendu gesta tókst að
koma frá sér einni setningu á jap-
önsku. Okkur var stundum fagn-
að með þeim hætti að maður hálf
skreið inn í skel sína af feimni. Ég
spurði hvort skýringin á þessu
gæti verið sú að Japönum þættu
þeir svo einangraðir frá öðrum
þjóðum eða hvort þetta væri bara
sú einlæga kurteisi sem Japönum
er eiginleg. En svarið var á þá leið
að Japanir væru svona veikir fyrir
Vesturlandabúum, og þótt
skömm væri frá því að segja mætu
þeir þá meira en granna sína.
Borgarstjóri Imuyama var með
móttöku okkur til heiðurs, en sá
hafði nýlega undirritað samþykkt
þess efnis að borgin ætti að vera
kjarnorkuvopnalaus. Þetta er
mjög falleg borg og um hana
rennur áin Kisho sem þeir nefna
gjarna „Rín Japans”. Þeir höfðu
gaman af því þegar ég hafði orð á
því við þessa móttöku að ég ætl-
aði að koma því á framfæri við
vini mína Þjóðverja að þeir væru
full sæmdir af því að kalla Rín
„Kisho Þýskalands”.
Japanir eru mjög forvitnir og
áhugasamir um ísland, og
ánægðir með þá almennu and-
stöðu sem er á Islandi gegn kjarn-
orkuvígbúnaði. Þetta er indæl
þjóð.”
-gg
Föstudagur 27. september 1985 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5