Þjóðviljinn - 12.10.1985, Blaðsíða 5

INN
SÝN
Hann byrjaði ekki glæsilega
ferill hinnar nýju ríkisstjórnar, ef
menn leyfa sér að tímasetja byrj-
un hennarsl. þriðjudag. Svo virð-
ist sem forsætisráðherra hafi
gerst ósannindamaður eða þá
hitt að um svo hrapalegan mis-
skilning hafi verið að ræða af
hálfu Þorsteins Pálssonar og
Steingríms Hermannssonar, að
stappar nærri skilningsleysi. En
hvar eru mörkin milli misskilnings
og mistaka? Eru hér á ferðinni
mistök sem munu kosta hina nýju
skipshöfn rúmið fyrr en varir?
Og hverjir eru þá höfundar
mistakanna? Ekki fer hjá því að
flokksmenn þeirra Steingríms
Hermannssonar og Þorsteins
Pálssonar muni telja þá ábyrga
fyrir mistökunum, - jafnvel þótt
þeir vísi til óvæntra tiltækja Al-
berts Guðmundssonar fráfarandi
fjármálaráðherra. Þeir kynntust
Albert ekki í vikunni, - þeir hafa
þekkt hann lengi, lengi. Þeir hafa
enga afsökun.
Fjandsamlegt
andrúmsloft
Hvort sem hér er á ferðinni
„misskilningur" eða ósannindi,
þá er hitt ekki síður umhugsunar-
vert með hvaða hætti samskipti
innan ríkisstjórnarinnar og Sjálf-
stæðisflokksins eru, - eftir til-
kynningu um breytingar á stjórn-
inni alveg eins og áður. Það hefur
ekkert breyst í því efni. Formað-
ur Sjálfstæðisflokksins og tilvon-
andi fjármálaráðherra „mis-
skilur" (amk.) flokksbróður sinn
og samstarfsmann um mjög
mikilvægt atriði. Og annað til; að
flokksbræðurnir og samstarfs-
mennirnir treysta hver öðrum
ekki betur en svo, að þeir þurfa
að kalla til vitni um samræður sín
á milli. Áttar fólk sig á því að hér
er um væntanlega samráðherra
að ræða? Þannig er ljóst, að and-
rúmsloftið innan ríkisstjórnar-
innar verður þegar frá upphafi
hið fjandsamlegasta. Það mun
auðvelda harðvítugri stjórnar-
andstöðu á alþingi að veita ríkis-
stjórninni aðhald og steypa henni
þegar þar að kemur.
ekki sé hægt að koma á neinum
nauðsynlegum breytingum „á ís-
lensku stjórnkcrfi og pólitík í
samstarfi við Framsóknarflokk-
inn“.
Það er í meira lagi undarlegt
hvernig leiðtogi nýkrata hamast
við að undanskilja Sjálfstæðis-
flokkinn - láta eins og sá flokkur
hafi ekki verið við stjórnvölinn.
Auðvitað er öll efnahagspólitík í
landinu á ábyrgð beggja stjórnar-
flokkanna. Og þó Framsókn sé
vondur flokkur, þá er Sjálfstæðis-
flokkurinn ekki síður við
stjórnvölinn í landinu. En hvaða
tilgangi þjónar þessi framsetning
Jóns Baldvins?
Einhverjir gætu haldið að þetta
væri einungis rödd formannsins
og Alþýðuflokkurinn væri allur á
öðru máli, hann vildi vinstra sam-
starf og einhvern valkost við sam-
stjórnir Sjálfstæðisflokksins. En
því er ekki að heilsa. í fréttavið-
tali útvarpsins við Eið Guðnason í
fyrrakvöld tók hann í sama streng
og Jón Baldvin; Alþýðuflokkur-
inn er hættur við að leggja fram
vantrauststillögu á stjórnina, sem
samþykkt var að gera í Borgar-
nesi á dögunum. Þetta væri ný
stjórn sem ætti að gefa tækifæri!
Hvað er að gerast? Er Alþýðu-
flokkurinn að biðla enn á ný til
Sjálfstæðisflokksins? Það er alla-
vega erfitt að draga aðra ályktun
en þá að niðurskurðarhugmyndir
Þorsteins, sem eiga eftir að velgja
„kröfugerðarhópum" undir ugg-
um eins og hann segir sjálfur
muni njóta stuðnings kratanna.
Saman hafa Sjálfstæðisflokkur-
inn og Alþýðufíokkurinn á þingi
ekki meirihluta til að koma fjár-
lagafrumvarpinu í gegn, en í slíkri
stöðu hefði Framsóknarflokkur-
inn góða og gilda ástæðu til að
slíta stjórnarsamstarfinu.
Reiði fólksins
Þó Alþýðuflokkurinn láti eins
og Sjálfstæðisflokkurinn hafi
ekki komið nærri ríkisstjórninni
og að það sé komin „ný“ stjórn,
þá veit. almenningur betur. Og
byrjun Þorsteins Pálssonar í vik-
unni með „misskilninginrí' bend-
ir ekki til þess að neitt hafi breyst.
Þetta er sama stjórnin.
Oskar Guðmundsson.
í ræðu sem Þorsteinn Pálsson
hélt á Varðarfundi í fyrrakvöld
kallaði hann mjög á „samstöðu
og einingu" innan Sjálfstæðis-
flokksins þannig að hann óttast
átökin framundan í flokknum í
kjölfar stólavíxlanna.
Ekki má gleyma því að innan
Sjálfstæðisflokksins er formaður
flokksins að fara inn í ríkisstjórn-
ina á efnislegum pólitískum for-
sendum. Þær forsendur eru sam-
kvæmt réttlætingarkenningum
valdamannanna, að fjárlögin séu
handónýtt plagg. Og vitna þeir til
þess, að niðurstöður þjóðhagsá-
ætlunar hafi ekki verið ljósar fyrr
en eftir að þingflokkurinn hafði
samþykkt frumvarpið.
Þetta er að sönnu rangt hjá
flokksforystu Sjálfstæðisflokks-
ins. Þjóðhagsáætlunin er gerð
samkvæmt fyrirsögn Þorsteins
Pálssonar, Steingríms Her-
mannssonar og ríkisstjórnarinnar
allrar. Allt frá því í ágústmánuði
hafa meginniðurstöður legið ljós-
ar fyrir. Páll Pétursson
þingflokksformaður Framsókn-
arflokksins hefur bent á þetta í
blaðaviðtali við DV, enda er það
og í samræmi við tíðkuð vinnu-
brögð á Þjóðhagsstofnun.
Hvað úm það, - á næstunni
mun Þorsteinn Pálsson mæla fyrir
því frumvarpi sem hann hefur lýst
sem gjörónýtu piaggi, og þá
munu hefjast ný átök. I fyrsta lagi
milli stjórnar og stjórnarand-
stöðu og hins vegar milli stjórnar-
flokkanna - og það sem meira er
innan Sjálfstæðisflokksins.
Þessi átök munu snúast um þá
hugmyndafræði sem Þorsteinn
Pálsson leggur upp með í ráð-
herradómi sínum; niðurskurð á
niðurskurð ofan.
Hótanir
Þorsteinn Pálsson er ekki bara
formaður Sjálfstæðisflokksins
heldur er hann og fyrrverandi
framkvæmdastjóri Vinnuveit-
endasambands fslands. Úr þeim
herbúðum hefur kveðið í síbylju
ein lausn allra efnahagsmála síð-
an frjálshyggjan komst á skrið;
skerið niður félagslega þjónustu,
skerið niður velferðarkerfið.
Engu er líkara en almannavilji,
einnig innan Sjálfstæðisflokks-
ins, hafi ekki náð eyrum for-
mannsins. Fólk er ekki lengur
reiðubúið að fórna neinu af því
sem kallað er velferðarkerfi en
þetta skilur flokksformaðurinn
greinilega ekki - og enn einu
sinni er farið á gagnrýnislaust
„niðurskurðarflipp".
Þorsteinn sagði á Varðarfund-
inum í fyrrakvöld samkvæmt frá-
sögn Morgunblaðsins, „að hann
ætti von á því að kröfugerðarhóp-
ar þjóðfélagsins myndu gera allt
sem í þeirra valdi stæði til að
koma í veg fyrir fyrirhugaðan
samdrátt ríkisútgjalda". Þetta
hljómar allt í fljótu bragði eins og
hann ætli að fækka möppudýrum
í ráðuneytum, en auðvitað er hér
verið að tala um enn eina aðför-
ina að menntakerfinu, heilbrigð-
iskerfinu, samneyslunni og sam-
stöðuþjóðfélaginu. Þetta er hót-
un af hálfu Þorsteins um að hann
sé til í stríð við fólkið.
Millileikur
Framsóknar-
flokks
í umræðum undanfarna daga í
gamni og alvöru um stólavíxl og
Þorstein Pálsson hefur flokkur
nokkur í samstjórn með íhaldinu
gleymst. Það er Framsóknar-
flokkurinn. Hann hefur kyngt
öllu sem frá Sjálfstæðisflokknum
hefur komið án þess að hósta eða
humma af hræðslu við hugsan-
iegar kosningar.
En í samhengi við niðurskurð-
aráform Þorsteins og Sjálfstæðis-
flokksins er rétt að hafa í huga
margítrekaðar yfirlýsingar
manna í Framsóknarflokknum,
til dæmis Páls Péturssonar þing-
flokksformanns í viðtali við Þjóð-
viljann fyrir skömmu, að hans
flokkur þyldi engan frekari
niðurskurð á félagslegri þjónustu
eða velferð í landinu.
Þetta þýðir, þar sem fjárlaga-
frumvarpið verður búið til að
nýju í meðförum alþingis, að
Framsóknarflokkurinn gæti
(svona til tilbreytingar) staðið á
sinni meiningu. Hann gæti neitað
Sjálfstæðisflokknum um þann
niðurskurð sem Þorsteinn fer
fram á.
Vert er að vekja athygli á þeim
pólitíska möguleika sem Fram-
sóknarflokkurinn hefur til að
slíta þessu stjórnarsamstarfi og
hugsanlega reyna þannig að
vekja traust einhverra sem hafa
snúist frá Framsóknarflokknum
vegna samsektar hans með Sjálf-
stæðisflokknum í niðurskurði og
aðför að lýðræðinu og félagslega
kerfinu.
Ef mál snúast svo, að Fram-
sókn ætli að reyna að vera sam-
kvæm sjálfri sér í meðförum
þingsins á fjárlagafrumvarpinu
gæti ný staða skapast. Þá má
reikna með að Alþýðubandalag-
ið hafi forgöngu á þingi um and-
stöðuna við hugmyndafræði
niðurskurðarins og að Framsókn-
arflokkurinn komi í humáttina, -
og öll stjórnarandstaðan, - eða
hvað?
Hnjáliðamýkt
í krötum
Nú hefðu menn haldið að Al-
þýðuflokkurinn hefði eitthvað
lært eftir háloftafylleríið í skoð-
anakönnunum fyrr á árinu. Að
Jón Baldvin hefði áttað sig á því,
af því hann er líka tækifærissinni,
að markaðskreddur og niður-
skurðarpólitík, svo sem rekin
hefur verið af ríkisstjórninni,
væri ekki líkleg hér eftir fremur
en hingað til, tii að skila árangri,
- eða fylgi til krata.
En eftir viðbrögðum hans að
dæma í Morgunblaðinu í vikunni
hefur hann ekki kunnað að draga
þá lærdóma af þróun mála und-
anfarna mánuði. Þar lofar hann
Þorstein og tekur undir niður-
skurðarhugmyndafræðina:
„Verkefni Þorsteins verður að
standa við stefnuyfirlýsingar
sjálfstæðismanna um niðurskurð
á bákninu. Þá er eins gott að það
sitji ekki heimaríkir hundar á
hverjum stól, sem fyrst og fremst
hugsa um að verja báknið41.
Þannig lætur Jón Baldvin
Hannibalsson formaður Alþýðu-
flokksins eins og hann sé ákafasti
stuðningsmaður niðurskurðar-
hugmyndafræðinnr sem Sjálf-
stæðisflokkurinn gengur fyrir.
Hins vegar lýsir hann því yfir í
viðtalinu eins og svo oft áður að
stjómin
Þetta
er
sama
Laugardagur 12. október 1985 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5