Þjóðviljinn - 12.10.1985, Blaðsíða 8
MENNING
Kristín Jóhannesdóttir
/
Islenskar kvikmyndakonur
Róska
Kristín Pálsdóttir
Guðný Halldórsdóttir
Margarethe von Trotta
Margarethe von T rotta þykir
nú einn af athyglisveröustu
kvikmyndaleikstjórum í
Þýskalandi. Hún er fædd í
stríöinu miðju, árið 1942, í
Berlín, af rússneskum aðal-
sættum í móðurlegg. Kröpp
æskukjör, skrifstofuvinna,
kynntist kvikmyndaheimi sem
ópera hjá franskri fjölskyldu í
París.
Fórum háskólaí
leikhús, giftist og hóf kvik-
myndaleik á síðari hluta sjö-
unda áratugarins, lék meðal
annarsí GrötterderPest ettir
Fassbinder.
Skildi og tók saman við
leikstjórann Volker Schlondorff.
Þau unnu í félagi að nokkrum
kvikmyndum, meðal annars
Glataðri æru Katrínar Blum eftir
sögu Heinrich Böll.
Hún gerði fyrstu mynd sína
árið 1978, Der zweite Erwachen
der Christa Klages / Christa
Klage vaknar öðru sinni (sýnd á
hátíðinni nú). Næstu myndir
Margrétar hafa báðar verið sýnd-
ar á Listahátíð, Schwestern oder
die Balance des Glúcks / Systurn-
ar eða hið hverfanda hvel og Die
bleierne Zeit / Blýöld frá 1979 og
1981.
Síðasta mynd von Trotta er
Heller Wahn / Algert óráð, 1981,
upphafsmynd hátíðarinnar nú.
Hún hefur fengið ýmsa viður-
kenningu fyrir kvikmyndir sínar,
meðal annars feneyska Gullljón-
ið fyrir Blýöldina og helstu kvik-
myndaverðlaun vestur-þýsk fyrir
Christu Klage. Margrét vinnur
nú að nýrri mynd, Rosa L. sem
byggð er á ævi þýska sósíalistans
Rósu Luxemburg.
Agnes Varda
Agnes Varda er talin einn
merkasti kvikmundurfrakka,
og úr upphafshópi nýbylgj-
unnar á sjötta áratugnum.
Hún fæddist 1934 í Brússel, af
grísku faðerni, en ólst upp í fiski-
þorpi á suðurströnd móðurlands
síns. Eftir háskólanám í bók-
menntum og listasögu gerðist
hún ljósmyndari hjá Parísar-
leikhúsinu TNP, og gerði fyrstu
mynd sína 1954, La pointe courte
sem vakti mikla athygli kvik-
myndamanna en var stimpluð
framúrstefna meðal almennings.
Agnes vann þrjú ár vestanhafs og
gerði þar auk tveggja heimildar-
mynda Lion’s Love / Ljónsást
árið 1969.
Á löngum ferli liggja eftir Agn-
esi Varda einungis átta leiknar
myndir í fullri lengd, en að auki
fjöldi stuttmynda og heimildar-
ræmna. Frægasta mynd hennar er
frá 1977, L’une chante, l’autre
pas / Onnur syngur, hin ekki.
Agnes er þess utan margverð-
launuð, meðal annars með Gulll-
jóninu frá Feneyjahátíðinni.
Á Kvikmyndahátíð kvenna
verða sýndar eftir hana myndirn-
ar Sans toit ni lois / Án þaks, án
laga frá þessu ári, Résponse de
femme / Svar kvenna (stuttræma,
1975), Ulysse / Ódysseifur (stutt-
ræma, 1983) og Daguerrotypes
(heimildarmynd, 1975).
Kvikmyndir
Margarethe von Trotta: Er það ekki eðlilegt að ég geri kvikmyndir um konur?
Ljósm.: Sig.
Eg er til finninga manneskja
segir Margarethe vonTrotta, kvikmyndaleikstjóri og
gesturd Kvikmyndahdtíð kvenna
„Ég held það hafi verið rétt
mynd á réttum tíma“, sagði
Margarethe von T rotta kvik-
myndaleikstjóri til skýringará
verðlaunum og vinsældum
fyrstu myndar hennar Önnur
vitundarvakning Christu
Klages. Margarethe von
T rotta er stödd hér á landi
sem gestur Kvikmyndahátíð-
arkvenna.
„Myndin um Christu Klages var
sýnd á kvikmyndahátíð í Berlín
1978. Á þeim tíma var frelsun
konunnar mikið til umræðu og
karlmenn í kvikmyndaheiminum
voru tilbúnir til að gefa konum
tækifæri. Við vorum tvær konur
sem sýndum okkar myndir á hát-
íðinni og karlmennirnir hugsuðu
sem svo: loksins konur. Pað var
því meira rétta stundin heldur en
sjálfmyndin. Auk þess vorum við
tvær og fengum því jákvæðari
viðbrögð en ef við hefðum komið
ein og ein.
Konur hafa átt erfitt með að
koma sér á framfæri sem kvik-
myndastjórar sem sést best á því
að margar erum við um fertugt
þegar við gerum okkar fyrstu
mynd en karlmennirnir byrja
flestir 25 ára. Það þarf mikið hug-
rekki til að koma sér inní þennan
heim.
Þegar ég fór til Parísar 18 ára
gömul og sá myndir eftir Berg-
mann, Fellini og Pasolini upp-
götvaði ég hvað kvikmyndir gátu
verið og var staðráðin í að verða
kvikmyndaleikstjóri. En þegar
ég kom aftur til Þýskalands blasti
það vandamál við mér að konur
fengust ekki við kvikmyndaleik-
stjórn. Ég varð því að fara króka-
leið að markinu gegnum leik-
konuferil. Ég gerði sjö myndir í
samvinnu við manninn minn
Volker Schlöndorf ýmist lék ég í
myndunum, skrifaði handrit eða
var aðstoðarleikstjóri. En ég vissi
hvað ég vildi strax frá byrjun, og
það var að sýna konur í öðru ljósi
en þær eru sýndar í kvikmynd-
um.
„Myndir mínar fjalla allar um
konur, já. Það er mín veiki, ást-
ríða eða hvað á ég að kalla það?
Af hverju ætti ég að breyta því?
Karlmenn búa alltaf til kvik-
myndir um karlmenn og enginn
spyr þá af hverju. Er það ekki
eðlilegt að ég geri kvikmyndir um
konur sem ég þekki og hef auk
þess meiri tilfinningu fyrir. Kon-
ur þekki ég út og inn en karlmenn
aðeins á yfirborðinu. Þegar ég
skrifa handrit ákveð ég ekki að úr
verði einhver kvenpersóna en
innsæi mitt leiðir yfirleitt til þess.
Það er líka skylda mín að gera
myndir um konur því fáar konur
hafa fengið tækifæri til að gera
kvikmyndir eða ráða yfir miðli til
að tjá sig og ég lít á mig sem full-
trúa þeirra.“
Margarethe hefur nýlokið
tökum á mynd um Rósu Luxem-
burg sem verður frumsýnd í mars
á næsta ári. Næsta mynd? „Ég er
búin að skrifa handrit en ég veit
ekki hvort ég fæ peninga til að
kvikmynda. Þegar ég var að
vinna að myndinni um Rósu varð
ég hrædd við allt það efni sem
hlóðst upp og vissi ekki hvað ég
ætti að gera við það. Þess vegna
ýtti ég því öllu til hliðar og skrif-
aði annað handrit, mjög persónu-
legt um þrjár konur og karlmenn
og eftir að hafa skrifað það var úr
mér rokinn allur ótti og ég gat
haldið áfram við myndina um
Rósu Luxemburg. En það er erf-
iðara að gera kvikmyndir núna í
Þýskalandi en fyrir tveim til
þremur árum. Ástæðan er meðal
annars sú að innanríkisráðherr-
ann sem einnig hefur fjárveiting-
ar til kvikmyndagerðar á sinni
könnu er í sama flokki og Strauss
og er afskaplega hægrisinnaður
svo ég segi ekki afturhaldssamur
og lítið hrifinn af þeim kvikmynd-
um sem við erum að gera. Hann
er til dæmis að reyna að fá sam-
þykkt lög sem gerir okkur erfið-
ara fyrir að fá peninga til kvik-
myndagerðar."
Nú hafa myndir þínar hlotið
ógrynni verðlauna nema síðasta
myndin Hellar Wahn - Algjört
óráð. Hvers vegna?
„Gagnrýnendur rökkuðu
myndina niður. Þeir urðu hrædd-
ir þegar þeir sáum hve gífurleg
áhrif náin vinátta tveggja kvenna
getur haft. Þeim fannst á þá ráðist
og svöruðu með því að ráðast á
myndina. Vinátta kvennanna í
myndinni er meiri og sterkari en
þessi venjulega vinátta þar sem
konur hittast og tala saman um
börnin og bú. Karlmennirnir
urðu óöruggir og fylltust þess
vegna árásargirni."
Þrátt fyrir það eru myndirnar
sem þú hefur gert mjög vinsælar.
Skýring?
„Ég er tilfinningamanneskja
og tilfinningar hafa áhrif á áhorf-
endur. Á öld tölva, tækni og ein-
angrunar hefur fólíc þörf fyrir til-
finningar og það er ekki það að ég
sé að stæra mig af þessu, ég er
bara svona.“
- aró.
8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Uugardagur 12. október 1985