Þjóðviljinn - 14.12.1985, Page 4

LEfÐARI
Fiskeldið og framtíðin
Mestu möguleikar íslensku þjóöarinnar til
skjótrar verðmætaaukningar í atvinnulífinu
liggja án nokkurs vafa á sviöi fiskeldis. í ná-
grannalöndunum er þessi þýðingarmikla grein
aö veröa ein mikilvægasta auösuppspretta
heilla þjóöa, og þar hafa framsýn stjórnvöld af
ýmsum pólitískum toga skipað svo til lögum aö
hin unga grein geti dregiö af sem mestan og
bestan stuöning.
Hér á íslandi, þar sem land, sjór og vötn eru
hreinni og betur til fiskeldis fallin en víðast ann-
ars staöar á jarðkringlunni, ber hins vegar ekk-
ert á því að stjórnvöld hugsi sér til hreyfings. í
afar mikilvægum þáttum ríkir afskiptaleysi og
vanræksla sem hefur þegar leitt til tjóns, og
gætu í framtíðinni haft afdrifaríkar afleiðingar
fyrir íslenskt fiskeldi. Taka má tvö dæmi:
Lítið sem ekkert er gert til aö koma á laggir
brýnni aðstööu til aö sinna athugun og rann-
sóknum í fisksjúkdómum. Ein mikilvægasta
sérstaöa okkar í dag byggir þó einmitt á því aö
viö erum aö mestu laus viö erfiöa sjúkdóma í
eldisfiski, sem hafa upp á síðkastið búiö nág-
rannaþjóöunum ærinn vanda. Viö veröum því
aö leggja allt kapp á aö halda þessari sérstööu,
einungis þannig getum viö til aö mynda gert
okkur vonir um þær stórfelldu tekjur af
seiöaútflutningi, sem réttmætar eru í dag.
Hins vegar er staðreyndin sú, aö í dag er
skammarlega búiö aö þeim sem fara meö fisk-
sjúkdóma og varnir gegn þeim. Viö eigum af-
buröa vel menntað fólk í þeim fræöum, sem
numið hefur undir handleiðslu færustu manna á
þessu sviði, en þetta fólk sárvantar nægilega
aðstööu til aö sjá um fisksjúkdómavarnir af full-
um þrótti. Enn sjást ekki merki þess aö þetta
veröi bætt. En hér er um afskaplega þýðingar-
mikið mál aö ræöa, sem stjórnvöld veröa aö sjá
sóma sinn í aö bæta. Nú þegar eru dæmi þess,
aö ekki hefur verið hægt aö Ijúka þýðingarmikl-
um seiðasölusamningum vegna þess að vott-
orö um sjúkdómaástand var ekki fáanlegt.
Svona ástand er auövitaö með öllu óþolandi.
í annan staö er það einnig staöreynd, aö
fjárhagsleg fyrirg reiösla viö fiskeldisstöövar hér
á landi er allt of lítil. Þetta á einkum við um minni
stöðvarnar. Þær einfaldlega fá ekki rekstrarlán
sem stjórnvöld þó lofuðu á sínum tíma. Afl-
eiöingin er sú, aö eigendur stjóöanna verða í
auknum mæli aö leita á náöir fjársterkra aðila
erlendis, sem bíöa einsog gammar eftir því aö
steypa sér yfir fiskeldisstöövar sem eru aö
dragast upp vegna skorts á lánum til upp-
hafsreksturs fyrstu árin.
Þaö er einfaldlega vitaö, að norskir aðilar
hafa hér umboösmenn með fullar hendur fjár,
sem vilja kaupa sig inn í sem flestar íslenskar
fiskeldisstöövar. Þaö hefur þeim tekist í svo
miklum mæli, að í dag eru erlendir aðilar komnir
í flestar stöövar á þeim svæöum sem eru best
fallin til fiskeldis hér á landi. Þannig er innlent
fiskeldi smám saman aö komast í erlendar
hendur án þess aö nokkur taki eftir. Við því
verður strax að stemma stigu.
Þaö mætti auövitaö rekja langt mál um mögu-
leika íslands til laxeldis. En hér verður aðeins
lýst einu dæmi, sem sýnir betur en annað þá
gífurlegu möguleika sem eru á stórkostlegri
auösköpun meö útsjónarsamri nýtingu þessar-
ar framtíöargreinar. Hér viö land er sjór hreinni
en víðast annars staöar og smitfrírri. Floteldi í
sjó hefur hins vegar takmarkast af skorti á vari,
og þessvegnahefurflotkvíaeldi þróastseint. Nú
er hins vegar komin á markaö fyrsta kynslóö
japanskra kvía, sem eru miklu stærri en aðrar
eldiskvíar og eiga aö þola úthafsöldu. Þessar
kvíar henta aö líkindum íslenskum aðstæðum.
Með framþróun þessara tækja munu veröa til
enn stærri og sterkari kvíar, sem væntanlega
munu henta enn betur til eldis viö strendur
landsins. Sérhver þessara kvía mun kosta kom-
in í sjó um sex miljónir króna og í hverri er hægt
aö framleiða um 200 tonn af laxi.
Meö því aö rannsaka aöstæöur mætti ugg-
laust finna eitt hundrað staöi viö ísland á
skömmum tíma, sem henta fyrir úthafskvíar af
þessu tæi. Hundrað slíkar kvíar myndu kosta
ríflega tvö togaraverð, eða um 600 miljónir. En
með þeim mætti líka á tæpum tveimur árum
framleiða lax í sjó, sem gæfi þjóöinni gjald-
eyristekjur upp á sex miljarða!
Efasemdarmenn og skammsýnir stjórnmála-
menn munu vafalaust kalla þetta loftkastala. En
þaö er rangt. Þetta er möguleiki, og þaö kostar
ekki mikiö aö hrinda honum í framkvæmd og
búa til gullnámu í sjónum.
En það þarf framsýni, þor og dugnað.
-ÖS
Ó-ÁUT
MOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýöshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergman, ðssur Skarphéðinsson.
Rltstjórnarfulltrúi: Oskar Guðmundsson.
Fróttastjórí: Valþór Hlöðversson.
Blaðamenn: Aðalbjörg Óskarsdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Garðar
Guðjónsson, Ingólfur Hjörleifsson, Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gísla-
son, Mörður Árnason, Sigurdór Sigurdórsson, Víðir Sigurðsson, Þór-
unn Sigurðardóttir, Þröstur Haraldsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Ljósmyndir: Einar ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Utllt: Sævar Guðbjörnsson, Garðar Sigvaldason.
Símvarsla: Siaríður Kristjánsdóttir.
Húsmæður: Ágústa Þórisdóttir, Ólöf Húnfjörð.
Bílstjóri: Jána Sigurdórsdóttir.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Magnús Loftsson.
Utbreiðslustjóri: Sigríður Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Ragnheiður Óladóttir.
Auglýsingar: Ásdís Kristinsdóttir, Guðbergur Þorvaldsson,
Olga Clausen.
Afgreiðslustjóri: Ðaldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ólafur Björnsson.
Utkeyrsla, afgreiðsla, auglýsingar, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 35 kr.
Sunnudagsblað: 40 kr.
Áskrlft á mánuði: 400 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 14. desember 1985