Þjóðviljinn - 18.02.1986, Qupperneq 5

Falsaðar löndunarskýrslur
Fyrir skömmu birtist frétt í
Þjóðviljanum um rýrnun á fersk-
fiski sem siglt er með á markað
erlendis. Var þar talið að um 20-
25% rýrnun yrði á þeim fiski
sökum vökvataps og annars sem
fylgir langri geymslu. Samkvæmt
því ætti fiskur vigtaður 10 tonn
hér heima að vigta 7,5-8 tonn úti.
En eins og greint var frá í fréttinni
þá er 10% af heildarvigt bætt við
útilandaðan afla og því ætti þessi
rýmun að vera um 10-15% er upp
er staðið. Af þessum sökum ætti
því skip að geta veitt sem rýmun-
inni nemur, meira en kvóti þeirra
gefur til kynna.
En hvað um það. Ég ætla að
minnast örlítið á annars konar
rýrnun á ferskfiski, sem er mjög
tegundabundin, á sér einna helst
stað í þorski og það sem öllu
furðulegra er, rýrnun þessi virðist
jafnast út í aukningu á öðmm afla
og það á jafnt við um úti- og
heimalandanir. Ég vil nefnilega
meina að mun meira hafi veiðst af
þorski á sl. ári en opinberar tölur
gefa til kynna og þeim mun
minna af öðrum tegundum svo
sem ýsu, grálúðu og karfa.
Ástæðan fyrir þessu er sú að síð-
an kvótinn komst á sjá menn sér
hag í því að hreinlega falsa lönd-
unarskýrslur í því skyni að geta
veitt meira af þorski sem er ein
dýrasta tegundin og mesti slagur-
inn stendur um. Þetta fer einfald-
lega þannig fram að þegar búið er
að vigta upp úr skipinu er afla-
samsetningunni hagrætt til þann-
ig að þorskur minnkar (nema
undirmál sem er utan kvóta) en
að sama skapi eykst karfi sem er
ódýrari tegund og svo einnig grá-
lúða, ýsa og koli en í tvær síð-
astnefndu tegundirnar er oft erf-
itt að ná og því liggur það vel við
að eyða þeim á þennan hátt.
Sennilega er best að sýna þetta
með dæmum, raunverulegum
dæmum.svomenn geti glöggvað
sig betur á þessu. Ég ætla að sýna
Björn V. Gíslason skrifar:
„Ég held að mun meira hafi veiðstaf
þorski á sl. ári en opinberar tölur gefa til
kynna og þeim mun minna aföðrum
tegundum svo sem ýsu, grálúðu og
karfa“
hérþrjúdæmi,tvöerufrálöndun par af voru u.þ.b. 80 tonn af
í Englandi en eitt er frá heima- þorski en 55 tonn af öðrumfiski. í
löndun. löndunartölum þessa skips sést
Dæmi eitt, landað í Englandi:
Fisktegund
Þorskur
Ýsa
Grálúða
Raunvcrul. aili Uppcefið á skýrsi.
161,020 kg 117,270 kg
17,425 kg 44,925 kg
15 kg 16,250 kg
Mismunur
-43.750 kg
+27.500 kg
+ 16.235 kg
Hér sést að 43.750 kg hefur
verið stungið undan þannig að
37% vantar upp á að uppgefinn
þorskafli sé réttur. Eins og sjá má
hefur ýsan heldur braggast þvf
hún hefur aukist um heil 157% í
þyngd á leiðinni yfir hafið hvorki
meira né minna! Grálúðunni hef-
að breyting hefur orðið á! Þor-
skur vigtar ekki nema 53 tonn en
annar afli eykst að sama skapi.
Það vantar því þarna 51% uppá
að þorskurinn sé rétt gefinn upp!
En annar afli, ýsa, koli o.fl. teg-
undir bæti við sig 49%.
Enn eitt dæmi og nú er landað hér heima:
Fisktegund
Þorskur
Grálúða
Annar afli
Raunverul. afli Uppgeflð á skýrsl.
101.173 kg 82.384 kg
7.812 kg - 26.601 kg
3.493 kg 3.436 kg
Mismunur
-18.789 kg
+ 18.789 kg
0
ur einnig vaxið fiskur um hrygg
því hún eykst um heil 108.000%
dálítið öfgafullt en engu að síður
rétt. Annað dæmi frá löndun í
Englandi:
Skip lagði af stað til Englands
með áætlaðan afla ca. 135 tonn.
Hér sem áður, hefur orðið
samdráttur í þorskinum og vantar
hér 23% uppá að hann sé rétt gef-
inn upp. En það er sjálfsagt eðli-
leg rýmun miðað við það sem
minnst er á hér í upphafi. Grálúð-
an hefur hinsvegar ein tekið á sig
auknar byrðar og hefur þyngst
um heil 242% í meðförum
skýrslugerðarmanna! En taka
ber fullt tillit til þess að það er
aðeins lítið brot af því sem hún
jókst um í dæmi eitt, svo þetta er
nú ekki svo voðalegt!! Og það er
hægt að benda á fleiri dæmi en
þessi þrjú.
Ef við leikum okkur aðeins
með þessar tölur þá er hægt að fá
ansi skemmtiiegar útkomur eins
og sjá má: Talið er að landað hafi
verið um 21.200 tonnum af þorski
erlendis á sl. ári. Samkvæmt þeim
tölum sem ég nefni í dæmunum
þrem, sem eru raunveruleg, ætti
að vanta 8-9000 tonn upp á þann
afla (ca. 35-40%) til að fá út rétta
tölu. Ef við heimfærum þetta upp
á heimalandaðan þorskafla sem
var í fyrra ca. 290.000 tonn þá
hljóðar skekkjan upp á um eða
yfir 100.000 tonn, hundrað þús-
und tonn!! En það er fjarri mér að
halda því fram en möguleikinn er
ótvírætt fyrir hendi, eða hvað?
En hverjir taka þátt í þessu?
Verður ekki allt vitlaust ef þetta
spyrst út? Því er til að svara að hér
er enginn saklaus. Það vita þetta
allir sem vilja jafnt sjómenn sem
útgerðarmenn, fiskkaupendur
sem fiskmatsmenn og allir aðrir
sem vinna við þessa grein. Sem
dæmi um það má benda á að í
Englandi eru starfrækt umboðs-
fyrirtæki sem hafa með höndum
sölu á ferskfiski. Þessi fyrirtæki
sjá um allar skýrslugerðir varð-
andi fisksöluna eins og td. afla-
skýrslur, sundurliðun á fiskteg-
undum o.s.frv. Það vill þannig til
að í Hull og Grimsby eru þessi
fyrirtæki í eigu íslenskra ræðis-
manna. Það eru því þessir útverð-
ir íslensku þjóðarinnar sem sjá
íslenskum embættismönnum
fyrir rammfölsuðum skýrslum til
að vinna úr! En að sjálfsögðu
samkvæmt beiðni útgerðar-
manna. Sömu sögu er að segja
hér að heiman. Fiskkaupandinn
þarf að sýna sín gögn varðandi
fiskinn sem hann kaupir og sömu-
leiðis fiskseljandinn sem og
markaðsmennirnir. Allt verður
þetta að standast á því annars
kæmi skekkjan í ljós. Því verða
annaðhvort allir að segja satt og
rétt frá eða þá að allir ljúgi jafn
mikið!! Og fyrir þá sem ekki hafa
sterka trú á fiskifræðingum má til
gamans benda á að í kvótafrum-
varpinu frá því í haust, sem mikið
til er byggt á gögnum þeirra
fræðinga, er skjal frá Hafrann-
sókn og þar segir meðal annars
um stofnstærðarmælingar á
þorski: „Við núverandi stofnmat
var stuðst meira við aflaskýrslur
togara en áður“. En ef aflaskýrsl-
ur togara eru rangar hver verður
þá útkoman úr dæminu? Jú, hún
verður líka röng!
Sjávarútvegsráðherrann sagði
ekki alls fyrir löngu að kvótinn
væri kominn til að vera. En er
það þetta sem við viljum? Ég hef
þá trú að það hljóti að vera hægt
að stunda þessa atvinnugrein á
heiðarlegan hátt og sleppa öllu
því svindli og svínaríi sem nú við-
gengst víða. En ef svo er ekki þá
verðum við líka að sætta okkur
við það neikvæða umtal í garð
sjómanna og útgerðar sem nú á
sér stað því það á að nokkru leyti
rétt á sér eins og nú er komið.
Björn Valur Gíslason,
sjómaður, Ólafsfirði.
Orsakir verðbólgunnar
Sigurður Gunnarsson skrifar
„Ég held að verkalýðshreyfingunni vœri
nœr að krefjast kjarabóta en láta
vinnuveitendum eftir að ákveða hvernig
þeir borga hana. Það er löðurmannlegt
að krefjastþess að landsbyggðin borgi
brúsann enn einn ganginn“
Ef verðlag innanlands héldist
alveg stöðugt, þá væri eðlilegt að
hækka gengið um Vi% á mánuði
svo erlendar verðhækkanir hafi
ekki áhrif á vöruverðið innan-
lands. Verðbólga umfram al-
þjóðlegt verðfall peninga (6% á
ári) á sér innlendar forsendur í
formi aukinnar neyslu hins opin-
bera, auknum launakostnaði,
gengisfellingu umfram verðbólgu
eða meiri gróða. Lítum á þróun
þessara þátta.
Opinber neysla
Allt kjörtímabilið hefur
kaupmáttur launa opinberra
starfsmanna lækkað. Hann er nú
25-30% lakari en í upphafi kjör-
tímabilsins. Framlög til opin-
berra framkvæmda og þar með til
aukningar í opinberri þjónustu
hafa stórlega dregist saman og
heilu málaflokkamir hafa alveg
verið skornir niður. Einu kostn-
aðarliðirnir sem hafa hækkað í tíð
núverandi ríkisstjómar em raun-
vaxtagreiðslur, sem hafa marg-
faldast, aðkeypt þjónusta og
launakostnaður til sérfræðinga
og háembættismanna. Sá fjár-
austur vegur þó létt móti sam-
drættinum í almennum launum
og framkvæmdum. Opinber
neysla fer því minnkandi ár frá ári
hvort sem metið er í raunkostn-
aði eða sem hlutdeild í þjóðar-
framleiðslu hvers árs. Opinber
neysla og þar með skatturinn á
vöruverðið hefur farið lækkandi
síðustu ár. Að öðm jöfnu hefði
vömverð því átt að fara lækk-
andi.
Barátta launþegahreyfingar-
innar er komin á það stig að per-
sónulegur þrýstingur launa-
manna hvers um sig gefur betri
raun en samtakamátturinn.
Launaskrið, eða launahækkanir
umfram kjarasamninga, er því
veruleg þó samningarnir segi því
miður allt um hagi stórra starfs-
hópa. Samningsbundin laun hafa
lækkað um 30% á kjörtímabilinu
og ekki óeðlilegt að ætla að með-
altalshækkun launa að teknu til-
liti til launaskriðs, sé 15-20%. Að
öðm jöfnu hefði verðlag átt að
lækka um 6-8% bara vegna kjara-
skerðingarinnar. Þessi 6-8% hafa
síðan verið notuð sem grýla á
lahnþegahreyfinguna á öðmm
vígstöðvum. Við útreikning
þjóðartekna birtist launaskerð-
ingin nefnilega sem samdráttur.
Launin eru hluti af framleiðsiuk-
ostnaði vömnnar og verðmætið
er metið í kostnaði, þannig
minnkar framleiðslan á menntun
og þar með þjóðarframleiðslan ef
laun kennara lækka og sömu-
leiðis ef laun póstafgreiðslufólks
lækka þá lækkar verðmæti póstþ-
jónustunnar, sem þó er ein besta
og ódýrasta sinnar tegundar í
heiminum. Þannig hefur sam-
dráttur í þjóðarframleiðslu sem
orsakast af launaskerðingum ver-
ið notaður til að afsaka og rétt-
læta sjálfa launaskerðinguna.
Gengisstefnan
Ef veita á útflutningsatvinnu-
vegunum óbreytt kjör verður að
lækka gengi krónunnar til jafns
við innlendar verðhækkanir um-
fram alþjóðlegar. Ef alþjóðleg
verðbólga er 5% en innlend 30%
þá þarf að láta gengið síga um
25% á tímabilinu. Annars eykst
innlendur kostnaður hjá fyrir-
tækjunum sem hlutfall af tekjum.
Þau fá minni vörur og þjónustu
fyrir gjaldeyrinn. Þetta lendir að
sjálfsögðu á launakostnaði út-
flutningsiðnaðarins og torveldar
kjarabaráttu fiskverkafólks, því
sá kostnaður er borgaður með
gjaldeyri.
Vorið 1983 var lögð af sú stefna
að láta gengi fylgja verðbólgu,
gengið var fellt um 10% umfram
verðbólgu og síðan var því ekki
breytt í heilt ár. Á sama tíma
hækkaði innlent verðlag um
30%. Þannig jókst innlendur
kostnaður útflutningsfyrirtækja
um 20% meðan afurðaverðið
hélst óbreytt að frátöldutn mark-
aðssveiflum erlendis. Á þennan
hátt hafa þúsundir milljóna
streymt frá útflutningsiðnaðinum
til sparifjáreigenda og fyrirtækja
á innanlandsmarkaði. Þetta er
Framhald á bls. 6
Þrlðjudagur 18. febrúar 1986 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5