Þjóðviljinn - 23.04.1986, Blaðsíða 13

HEIMURINN
Kjarnorkutilraunir
Ný bandarísk tilraunasprenging
Pátturístjörnustríði. Byrja Sovétmenn aftur?
Washington — Bandaríkja-
menn sprengdu í gær tilrauna-
kjarnorkusprengju i Nevada
eyðimörkinni, þá þriðju á ár-
inu.
í stuttri tilkynningu bandaríska
varnarmálaráðuneytisins sagði
að sprengd hefði verið 20 til 120
kílótonna kjarnorkusprengja kl.
15.30. Með sprengingunni ítrek-
ar Bandaríkjastjórn að hún ætlar
að halda áfram tilraunum með
kjarnorkuvopn þrátt fyrir hvatn-
ingar Sovétstjórnarinnar urn að
tilraunum með kjarnorkuvopn
verði frestað. Bandaríkjamenn
sprengdu aðra tilraunaspreng-
ingu 10. apríl síðastliðinn. Það
varð til þess að Sovétmenn á-
kváðu að taka aftur upp tilraunir
með kjarnorkuvopn en þeir
höfðu ekki framkvæmt tilrauna-
sprengingar í 8 mánuði. Sú til-
högun sögðu Sovétmenn að yrði
aðeins með þeim skilmálum að
Bandaríkjamenn framkvæmdu
ekki tilraunir.
Fyrir utan stöðvar visinda-
Waldheim
manna höfðu 29 manns safnast
saman til að mótmæla sprenging-
unni, aðeins 88 km. frá sprengi-
staðnum.
Bandaríkjamenn hafa tilkynnt
um 10 tilraunasprengingar frá því
að Sovétmenn lýstu yfir eigin
frestun á tilraunasprengingum.
Ekki er vitað hvenær Sovétmenn
ætla að hefja aítur tilrauna-
sprengingar. Fyrir 10 dögum síð-
an sagði Tass að sovésk yfirvöld
væru enn tilbúin til að hefja við-
ræður um frystingu tilrauna nteð
kjarnorkusprengingar. Það færi
hins vegar eftir því hvort Banda-
ríkjamenn framkvæntdu fleiri
sprengingar eftir 10 apn'l.
Miðstöð upplýsinga um varnir,
stofnun sern hvetur til vopna-
fækkunar, sagðist telja að
sprengingin í gær hefði veriö allt
ERLENDAR
PRÉniR
hjörlqfsson/ REUIER
að 100 kílótonnum. Þaðeráttfalt
kraftmeiri sprengja en sú sem
sprengd var í Hiroshima. Banda-
ríska dagblaðið New York Tirnes
hafði eftir bandarískum kjarneðl-
isvísindamönnum að nú þyrfti
stöðugt fleiri tilraunasprengingar
til þess að fullnægja þörfinni fyrir
þróun hinnna svonefndu Stjörn-
ustríðsáætlana Bandaríkjastjórn-
ar. Vísindamenn sem væru að
vinna þróun flókinna kjarnorku-
vopna þvrftu nú líklega 100 til 200
sprengingar á hverja hönnun,
eins og það var orðað, miðað við
aðeins sex, áður fyrr.
ur
Ekki nægar sannamr
FráfarandiforsetiAusturíkis sagði austurrískum
sjónvarpsáhorfendum ígœrað ekki vœri hœgtað saka Waldheim um
stríðsglœpi samkvœmt skýrslum stríðsglœpanefndar SP
Vin — Forseti Austurrikis, Ru-
dolf Kirchschlaeger, sagði í
gærkveldi að sem lögfræðing-
ur myndi hann ekki þora að
hefja mál á hendur Kurt Wald-
heim, fyrrum aðalritara Sam-
einuðu Þjóðanna.
Kirchschlaeger hefur rannsak-
að þau gögn sem safnað hafði
verið saman um stríðsferil Wald-
heims af stríðsglæpanefnd Sam-
einuðu Þjóðanna og Alþjóða-
samtökum gyðinga. Beðið hafði
verið með mikilli eftir væntingu
eftir úrskurði Austurríkisforseta
um fortíð Waldheims þar sem bú-
ist er við að úrskurður hans geti
haft úrslitaáhrif á það hvern
Austurríkismenn kjósi sér sem
Waldheim segist saklaus.
forseta í kosningum hinn 4. maí
næstkomandi.
Kirchschlaeger flutti ávarp í
sjónvarp í Austurríki í gærkveldi
þar sem hann skýrði frá niður-
stöðum sínum. Hann sagði einnig
að Waldheim hlyti að hafa vitað
allt um framferði hers Hitlers á
Balkanskaganum. „Þið verðið
ein að draga ályktanir um hvern
þið veljið til forsetaembættis"
sagði Kirchschlaeger við austurr-
íska sjónvarpsáhorfendur.
Waldheim er nú ákaft ásakað-
ur um að hafa tekið þátt í stríðs-
glæpum nasista á stríðsárunum í
Júgóslavíu. Hann segist hins veg-
ar aðeins hafa gert skyldu sína.
Þannig hafi hann ekkert vitað um
brottflutning gyðinga úr gríska
bænum Salonika en þar safnaði
hann upplýsingum um óvininn.
Noregur
Engin lausn í
olíudeilunni
Deiluaðilar rœddu ífyrsta skipti saman i gœr en voru svartsýnir um
árangur. Líkur á að ríkisstjórnin grípi inn í
Osló — Norski ríkissáttasemj-
arinn, Björn Haug, leiddi i gær
saman deiluaðila í olídeilunni
norsku en norskir verkalýðs-
foringjar telja litla von um að úr
leysist á næstunni.
Þetta er í fyrsta sinn sem deilu-
aðilar setjast saman til viðræðna
frá því deilan hófst fyrir rúmurn
tveimur vikum síðan. Um það bil
670 manns sem vinna við fram-
reiðslu á norsku olíuborpöllun-
um fóru þá í verkfall til að krefj-
ast hærri launa, til jafns við þá
sem vinna við olíuborunina. Far-
ið var fram á 28 % launahækkun
Vinnuveitendur svöruðu með því
að setja verkbann á verkamenn
sem vinna við olíu- og gasleit.
Fulltrúar verkalýðsfélaganna
sögðust ekki trúaðir á að lausn
væri í nánd þar eð engin breyting
hefði orðið á kröfum deiluaðila.
Svo virðist hins vegar nú sem
ríkisstjórnin muni brátt grípa inn
í þessar deilur. Norska dagblaðið
Handels og Sjöfartstidningen
hafði í gær eftir ónefndum
heimildarmönnum að ríkisstjórn-
in hefði nú í huga að setja málið í
gerðardóm. Blaðið sagði að slíkt
yrði líklega gert í næstu viku
vegna þess að deilan hefði þegar
haft svo alvarlegar afleiðingar
fyrir olíuiðnað Norðmanna. Sagt
var að stjórnin teldi að ímynd
landsins sem öruggs miðils olíu,
væri nú í hættu. Deilan mun nú
kosta Norðmenn 18 milljónir
dollara á dag.
Hingað til hefur norska ríkis-
stjórnin neitað að grípa til þess
ráðs að setja deiluna í gerðardóm
og sagt að þetta sé ntál sem deilu-
aðilar sjálfir eigi að sjá um að
leysa. í síðustu viku leit svo út
sem félag framreiðslufólks hefði
dregið nokkuð úr kröfum sínum,
fulltrúar þess sögðu þá að launa-
hækkununt skyldi dreift yfir eitt
ár. Vinnuveitendur neituðu
þessu hins vegar. Fjarvera
olíuframleiðslu Norðmanna af
olíumarkaðnum (þeir framleiða
900.000 tunnur á dag) hækkaði
verð á olíu. Nú telja sérfræðingar
að verð lækki aftur þegar vinna
hefst aftur á borpöllunum. Samn-
ingum Norðmanna við olíu-
kaupendur hefur verið frestað en
olíufélög hafa nú sett þrýsting á
norsku ríkisstjórnina um að hún
grípi inn í deilurnar. Þau segja að
virðing Norðmanna sem olíu-
framleiðsluríkis sé í hættu.
Hópur kaupenda á gasi í
Vestur-Evrópu er nú að leggja
síðustu hönd á samninga við
norska seljendur um sölu á gasi
frá Troll svæðinu. Þaðan munu í
framtíðinnni koma 20 % af þörf
Evrópulanda fyrir gas, vel fram á
næstu öld. Kaare Kristiansson,
olíu- og orkumálaráðherra Norð-
manna sagði að þessir samningar
væru ekki í hættu vegna vinnu-
deilunnar, „en hún er aftur á móti
ekki jákvæð fyrir orðspor okkar
sem trausts og áreiðanlegs frant-
leiðanda.“ sagði hann.
Líbýa
Brottvísun
Líbýumanna
Bretar og Danir lýstu ígœryfir brottvísunum
Líbýumanna, V-Pjóðverjar œtla auk þess að
fœkka sínufólki í Trípólí. Grikkir vilja fyrst
frekari sannanir fyrir sekt Líbýumanna.
Moskva segira.m.k. sex sprengjuvélar
Bandaríkjamanna hafafaristyfir Trípólí
London — Bretland, Vestur-
Þýskaland og Danmörk hófu í
gær aðgeröir gegn Líbýu í
kjölfar samþykktar EBE um að
hefta starfsemi líbýskra send-
iráðsstarfsmanna í Nató rikj-
um.
Breska stjórnin tilkynnti að
haft hefði verið upp á 21 Líbýu-
manni víðsvegar um landið og
yrði þeint vísað úr landi í þágu
þjóðaröryggis. Stjórnin sagði að
þeir hefðu staðið fyrir bylting-
araðgerðum meðal stúdenta. í
Bonn er í áætlun að láta Líbýu-
menn fækka starísmönnum sín-
unt úr 51 í 15. Stjórnin í Bonn
ætlar að fækka sínum starfs-
mönnum í Trípólí að sama skapi.
Uffe Ellemann-Jensen, utan-
ríkisráðherra Danmerkur, til-
kynnti í gær að Danir myndu
„eins fljótt og hægt væri“, vísa úr
landi flestum þeirra sjö líbýsku
diplómata sem nú eru í Dan-
ntörku. Bandaríkjamenn hafa
þrýst á ríkisstjórninr Evrópu að
herðaaðgerðirsínargegn árásum
hryðjuverkantanna á bandarísk
og evrópsk skotmörk sem þeir
segja að Líbýumenn standi á bak
við.
Gríska stjórnin sagði hins veg-
ar að hún myndi ekki fylgja strax
eftir ákvörðun EBE landanna
þar sem enn vantaði sönnunar-
gögn um að stjórnin í Trípólí
stæði á bak við ofbeldisaðgerðir
hryð j u ve rk antan n a.
Utanríkisráðherra Sovétríkj-
anna, Edvard Sjevardnase, sagði
í gær að aðgerðir Sovétmanna
hefðu átt þátt í að ekki varð úr
frekari hernaðaraðgerðum
Bandaríkjanna gegn Líbýu.
Hann hvatti stjórnina í Washing-
ton til að vinna að bættum sant-
skiptum risaveldanna tveggja. Þá
endurtók hann einnig fordæm-
ingu Sovétmanna á loftárásum
Bandaríkjanna sem „villimanns-
legum hryöjuverkaaðgerðum".
Fyrr í gærdag hafði sovéskur full-
trui stjórnvalda sakað Banda-
ríkjamenn um að leyna þeirri
staðreynd að allt að því sex
bandarískar sprengjuflugvélar af
F-lll gerð hefðu hrapað eftir
loftárásir þeirra á Trípólí. Banda-
ríkjamenn neituðu þessum
staðhæfingum harðlega og sögðu
að aðeins ein sprengjuvél af 33
hefði hrapað.
Gaddafi, Líbýuleiðtogi, kall-
aði Reagan Bandaríkjaforseta,
„nýnasista" í gær og sagði að
ómögulegt væri að ná friði með
honum. Hann bætti við að „öll
heintsbyggðin yrði að stuðla að
falli hans“.
Nú er ljóst að 43 hafa fallið í
loftárásum Bandaríkjamanna á
borgirnar Trípólí og Benghazi
fyrir viku síðan, eftir því sem
segir í fréttum frá Trípóií.
Kohl
Var á móti
Bonn — V-þýska stjórnin hefur
neitað frétt sem birtist í banda-
ríska dagblaðinu New York
Times um að Helmut Kohl,
kanslari, hefði stutt árásir
Bandaríkjamanna á Líbýu,
áður en þær hófust.
Blaðið vitnaði í bandarískan
fulltrúa í Washington sem neitaði
að segja til nafns. Fulltrúinn á að
hafa sagt að Kohl og Bettino
Craxi, forsætisráðherra Italíu,
hefðu verið meðmæltir
„kraftmeiri árásum" á Líbýu en
sagt Bandaríkjamönnum í einka-
viðræðum að þeir gætu ekki látið
slíkt í ljós opinberlega.
„Viö neitum þessu algjörlega",
sagði fulltrúi vestur-þýsku stjórn-
arinnar í gær. Kohl varaði Banda-
ríkjamenn opinberlega, áður en
árásirnar urðu fyrir viku, við því
að ráðast gegn Líbýu.
Miðvikudagur 23. apríl 1986 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 17