Þjóðviljinn - 01.05.1986, Blaðsíða 9

HEIMURINN
Kjarnorkuslysið
Eldur í öðrum kjamakljúfi?
Hættusvæði geislavirkninnar. Má nú búast við aukningu hennar?
Líbýa
Evrópumenn leknir úr landi
París — Myndir sem teknar
voru úr Landsat gervihnettin-
um virðast sýna að tveir kjarn-
akljúfar hafi bráðnað íTsjernó-
bíl kjarnorkuverinu í Sovétríkj-
unum. Sovéska sjónvarpið
birti hins vegar myndir sem
það sagði teknar í kjarnorku-
verinu eftir slysið. Þær myndir
sýndu að efsti hluti byggingar-
innar utan um kjarnakljúfinn
hefði eyðilagst og sannaði þar
með að fréttir um stórkostlega
eyðileggingu væru falsaðar.
„Það eru tveir skærir rauðir
blettir sýnilegir undir bláleitu
skýi,“ sagði Michael Stern,
starfsmaður Satellitbild fyrirtæk-
isns. Stern hefur rannsakað
myndir sem teknar voru úr
Landsat gervihnettinum í fyrra-
dag. „Eftir samráð við kjarnork-
usérfræðinga varðandi þessar
myndir sýnist okkur sem tveir að-
skildir kjarnakljúfar hafi
bráðnað," sagði Stern ennfrem-
ur.
Stern sagði að eftir tölvugrein-
ingu sýndu gervihnattamyndirn-
ar að annar blettanna væri greini-
legri en hinn. Það væri líklega
vegna þess að annar kjarn-
akljúfurinn væri hulinn reyk.
Stern sagði gervihnöttinn hafa
tekið myndirnar á venjubundinni
ferð sinni um jörðu.
Fyrr í gær sögðust bandarískir
embættismenn telja að annar
kjarnakljúfur í kjarnorkuverinu
hefði bráðnað.
Svíar tilkynntu í gær að þeir
hefðu bannað innflutning mat-
væla frá Sovétríkjunum og
Austur-Evrópu um óákveðinn
tíma vegna ótta um að þau geti
verið geislavirk eftir slysið í
Tsjernóbílsk. Talsmaður sænska
utanríkisráðuneytisins sagði að
sendiherra Sovétmanna í landinu
hefði tilkynnt sænskum yfirvöld-
um að geislavirkni frá kjarn-
akljúfinum væri nú hætt að
aukast og að Svíum yrði strax gert
viðvart ef ástandið breyttist. f
fyrrakvöld sagði sovéska stjórnin
að slökkt hefði verið á öðrum
kjarnakljúfum í verinu.
Gunnar Bengtsson, sænskur
kjarnorkusérfæðingur sagði í gær
að ef fleiri kjarnakljúfar í verinu
bráðnuðu mætti búast við mun
meiri geislavirkni en varð um
helgina.
Ymsar Evrópuþjóðir hafa
gagnrýnt Sovétstjórnina harð-
lega fyrir að hafa ekki látið vita
fyrr um kjarnorkuslysið. Víða
voru gerðar ýmsar varúðarráð-
stafanir vegna mögulegrar
aukningar geislavirks úrfellis.
Víða í Svíþjóð hefur geislavirkni
aukist tífalt fram yfir meðallag.
Norskir embættismenn sögðu
að sovéski sendiherrann í Noregi
hefði sagt að búið væri að ráða
niðurlögum eldsins í kjarnorku-
verinu. Sovétmenn hafa hins veg-
ar ekki viljað láta neitt uppi um
það hversu margir hafi verið
fluttir á brott frá hættusvæðinu né
hversu margir hafi særst eða lát-
ist.
Margar þjóðir í Evrópu, þar á
meðal Svíar og Austurríkismenn,
hafa hvatt almenning til að fara
varlega með drykkjarvatn. í bæn-
um Biaylstok í Póllandi hafa
mjólkurvörur verið fjarlægðar úr
búðum og sagt er að geislavirkni
sé enn að aukast í landinu. V-
Þýskaland tilkynnti í gær að sér-
stakar ráðstafanir hefðu verið
gerðar til að fylgjast með frekari
geislavirkni. Stjórnin sagði að þó
vindar snerust í vesturátt og
geislavirkni færðist yfir, yrði
geislavirknin langt fyrir neðan
hættumörk þegar hún bærist yfir
landið.
London — Líbýustjórn tilkynnti
í gær að hún ætlaði sér að vísa
19 Bretum, 36 Spánverjum og
53 ítölum úr landi.
Þessi ákvörðun mun hafa verið
tekin vegna brottrekstrar Líbýu-
manna frá ýmsum Evrópu-
löndum að undanförnu. Búast
má við frekari brottrekstri Evr-
ópumanna á næstunni. Breska
utanríkisráðuneytið sagði frá því
að líbýska innflutningseftirlitið
hefði skipað fimnt breskum fyrir-
tækjum að minnka fjölda starfs-
manna um alls 19. Þessir 19 menn
munu hafa fengið 48 klukku-
stunda frest til þess að yfirgefa
landið.
Spánverjarnir 36 sem eiga að
yfirgefa Líbýu, eru tæknifræðing-
ar sem unnið hafa að vegalagn-
ingu í landinu. Vegabréf þeirra
hafa verið gerð upptæk og fara
þeir úr landinu í dag.
ítalirnir sem gert er að fara úr
landi, hafa unnið fyrir fimm ít-
ölsk fyrirtæki í Líbýu. Ellefu
þeirra fóru til Möltu í fyrradag.
Noregur
Olían er undirrótin
Eftir að norska stjórnin hefur sagt sagt af sér, eru þeir fáir á norska þinginu
sem hafa sérstakan áhuga á að fást við afleiðingar olíulœkkunar
Osló — Óþægileg staða er nú
komin upp í norskum
stjórnmálum eftir að hægri
stjórn Kaare Willochs hefurtil-
kynnt að hún muni segja af
sér.
Willoch tilkynnti í fyrrakvöld
að hann myndi færa konunginum
afsögn sína og biðja hann að
bjóða Gro Harlem Brundtland,
formanni Verka-
mannnaflokksins að mynda nýja
stjórn. Vitað er að Brundtland
hefur lítinn áhuga á að mynda
nýja stjórn við þær aðstæður sem
nú ríkja á þinginu. Ný vinstri
stjórn mun eiga alveg jafn erfitt
meða að koma sínum tillögum
um umbætur í efnahagsmálum í
gegnum þingið. Það sem gerir
hlutina nokkuð snúna er ákvæði í
stjórnarskránni sem segir að
kosningar skuli án undantekn-
inga aðeins vera á fjögurra ára
fresti.
í atkvæðagreiðslum á þinginu í
fyrrakvöld munaði einu atkvæði
að tillögurnar yrðu samþykktar. í
þeim fólust almennar skatta-
hækkanir og lækkun á fjárfram-
lögum hins opinbera. Framfara-
flokkurinn var að sjálfsögðu á
móti öllum skattahækkunum og
eftir síðustu þingkosningar þarf
hægristjórn Willochs að reiða sig
á stuðning Framfaraflokksins.
Verkamannaflokkurinn hafði
m.a.Iagt til að lagðir yrðu skattar
á hina efnameiri en mun að lík-
indum ekki takast að ná meiri-
hlutafylgi um slíkar ráðstafanir.
„Svarta gullið“
En undirrót kreppunnar í
norskum stjórnmálum má rekja
til „svarta gullsins“, olíunnar.
Hið mikla hrap á olíuverði á
heimsmarkaði er lykilástæðan
fyrir því að stjórn Kaare Willochs
ætlar nú að segja af sér. Tekjur
ríkisins af olíusölu lækka úr 6,3
milljórðum dollara árið 1985,
niður í tæplega 4,7 milljarða doll-
ara á þessu ári. Verðið á hverri
tunnu af olíu hefur fallið úr 30
dollurum niður í 12 dollara.
Willoch var endurkjörinn í
september síðastliðnum, hann
hafði áður haft öruggan meiri-
hluta á þinginu. Nú er það fylgi
hins vegar komið í nauman
minnihluta og tveir þingmenn
Framfaraflokksins hafa tryggt
hægristjórninni eins atkvæðis
meirihluta. Skattahækkanir eru
hins vegar bannorð hjá þeim
flokki og því fór sem fór. í kosn-
ingabaráttunni barðist Verka-
mannaflokkurinn fyrir því að
meira af olíutekjunum færu í
sameiginlega neyslu en Willoch
neitaði þessu og hefur undanfarið
unnið markvisst að því að selja
ríkisfyrirtæki. Hver tillagan af
annarri hefur komið frá stjórn-
arflokkunum sem stefna í þessa
átt. Þannig kom félagsmála-
ráðherrann nýlega með tillögur
Brundtland, formaður norska Verka-
mannaflokksins hefur lítinn áhuga á
að taka við stjórnartaumunum.
um að læknar fengju aðstöðu til
að reka einkastofur sínar á ríkis-
sjúkrahúsum. Þá kom einnig ný-
lega fram tillaga um að gömlu
fólki og langlegusjúklingum yrði
komið fyrir á einkahjúkrunar-
heimilum. Embættismenn hafa
lýst því yfir hvað eftir annað að
þeir sjái enga þörf á að ríkið sé í
atvinnurekstri og þeir eru þegar
byrjaðir að selja ríkisfyrirtæki og
eru þegar byrjaðir að selja, þar
má nefna Osram og Anker raf-
hlöðufyrirtækið. Stjórnin hefur
undanfarið verið harðlega
gagnrýnd fyrir að vinna markvisst
í þágu hinna ríku og Verkamann-
aflokkurinn hefur krafist hærri
skatta á hátekjufólk. Á það hefur
ekki verið hlustað hingað til. En
Verkamannaflokkurinn stendur
frammi fyrir sama vanda og
stjórnarflokkarnir nú. Hann hef-
ur ekki meirihlutafylgi á þingi og
stendur frammi fyrir sama olíu-
vanda. Brundtland hefur sagt að
styrki til iðnaðar og gjaldeyris-
tekjur af olíu eigi að nota til að
gera Norðmenn ekki eins háða
olíuframleiðslunni og verið hef-
ur.
Spurningin er nú, hvernig
verður ný stjórn samansett?
Brundtland sagði á þinginu í fyrr-
akvöld að Willoch hefði, ef hann
hefði viljað, geta afstýrt stjórnar-
kreppu. Verkamannaflokkurinn
hefur nú stuðning Sósíalíska
vinstriflokksins og þarf því stuðn-
ing að minnsta kosti tveggja
flokka úr stjórninni. Willoch
sagði £ gær að hægri flokkarnir
væru að vissu marki reiðubúnir til
að starfa með nýrri minnihluta-
stjórn vinstri flokkanna. Eins og
fyrr sagði gerir stjórnarskráin
ekki ráð fyrir að hægt sé að boða
til kosninga nema á hinum hefð-
bundna fjögurra ára fresti. Nor-
skir þingmenn verða því að leysa
stjórnarkreppuna sjálfir.
Sendum launafólki
um land allt
árnaðaróskir á
hátíðisdegi
verkamanna, 1. maí.
SAMVINNUBANKI
ÍSLANDS HF.
Fimmtudagur 1. maí 1986 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9