Þjóðviljinn - 01.05.1986, Blaðsíða 4

Þjóðviljinn - 01.05.1986, Blaðsíða 4
LEHDARI Herðum baráttuna íslenskt launafólk heldur upp á hinn alþjóð- lega baráttudag verkalýðshreyfingarinnar, 1. maí, við nokkuð aðrar aðstæður en venjulega. Óvanaleg árgæska til sjávar og sveita ríkir í landinu. Við höfum dregið meiri feng úr djúpum hafsins en oftast áður, og í ofanálag hefur verð- lag á íslenskum sjávarafurðum farið hækkandi á mörkuðum erlendis, og allt útlit er fyrir að sú þróun haldist enn um sinn. Samhliða hefur svo olía lækkað mjög í verði, sem skiptir að sjálf- sögðu óhemju miklu fyrir þjóð sem á lífsbjörg sína undir sjósókn. Jafnhliða þessu hafa svo nýjar og arðbærar atvinnugreinar haslað sér völl með undraverðum hraða. En þráttfyrirgóð- ærið blasir eigi að síður við sú uggvænlega staðreynd, að launafólk býr við skarðari hlut en oft áður. Okkur hefur ekki tekist að ná til baka kjararáni síðustu þriggja ára. Okkur hefur fráleitt verið tryggður réttlátur skerfur af þeirri aukningu þjóðartekna sem siglir í kjölfar góðærisins. Gróði atvinnurekenda hefur heldur aldrei verið jafn mikill og nú. Þessar andstæður, vaxandi góðæri og kyrr- staða í kaupmætti launafólks, miðað við kauptaxta, hljóta að vera eitt nærtækasta íhug- unarefni velunnara verkalýðshreyfingarinnar. Það er líka vert að vekja máls á nokkrum öðrum atriðum sem eiga brýnt erindi til fólks á baráttudegi launamanna. í fyrsta lagi er vitað, að launaskrið umfram umsamda kauptaxta er staðreynd hjá tiltölulega stórum hópi launa- fólks, sem tekst þannig að ná upp talsverðu af kjararáninu. En það er hins vegar bara hluti sem nýtur launaskriðsins. Hinir fá ekkert. Þannig eykst bilið á milli manna sífellt í landinu. í ofaná- lag er svo verkalýðshreyfingin svipt miklu af áhrifum sínum þegar umsamdir taxtar eru það mikið fyrir neðan hina raunverulegu greiðslu- getu atvinnurekandans, að það er í rauninni sett honum í sjálfsvald, hversu há laun hann borgar starfsmönnum sínum, og líka hverjum hann borgar umfram taxta. Launaskriðið verkar þannig sundrandi á marga vegu. í öðru lagi þá er Ijóst að fólk hefur nauðugt gripið til þess ráðs að lengja vinnudag sinn úr hófi fram, einsog kannanir Kjararannsókna- nefndar sýna. Með því móti vinna menn að hluta gegn kjararáninu. En með hinu óhóflega vinn- uálagi er auðvitað stuðlað að niðurbroti eðlilegs fjölskyldulífs, félagsleg virkni, meðal annars í verkalýðshreyfingunni dofnar, og viss menn- ingarleg hnignun fylgir. I þriðja lagi er svo óumdeilanlegt, að það eru konur fyrst og fremst sem sitja eftir. Hér er komið að mjög alvarlegu atriði sem verkalýðs- hreyfingin verður að bregðast við af röggsemi. Konur fylla að stærstum hluta láglaunahópana, og því miður virðist sem bílið sé sífellt að aukast. Síðustu samningar bættu hlut þeirra ekki, og nú er vitað, að þær njóta margfalt minna launa- skriðs á við karla. Meðal kvenna veldur þetta vaxandi óánægju með verkalýðshreyfinguna,: og það er óhætt að segja, að hennar hefur' sjaldan gætt í jafn ríkum mæli og nú. í viðbót við léleg launakjör bætist svo, að oftar en ekki eru það konurnar sem ienda verst úti í bónusnum. Þær þurfa að leggja á sig slítandi erfiði til að hafa eitthvað upp úr vinnu sinni, sem fyrirbragðið verður þeim oft á tíðum kvöl. 1. maí bl£j Þjóð- viljans er einmitt að mestu helgað konum á vinnumarkaði að þessu sinni. Gagnvart þessu þurfum við að bregðast skjótt og af festu. Við þurfum að breyta varnar- baráttu síðustu ára yfir í harða sóknarbaráttu. En það verður ekki gert nema allir leggist á eitt, og allir geri sér grein fyrir að það eru kjör hinna lægst launuðu sem þarf fyrst og fremst að hækka, og áherslan verður ekki síst að vera á kjörum kvenna. í þessu sambandi ætti fordæm- ið frá Bolungarvík að vera öllum hugstætt. Við þurfum Bolungarvíkursamkomulag um allt land. En til að hægt sé að ná slíkri baráttu upp í verkalýðshreyfingunni er líka Ijóst, að róttæku hlutar hreyfingarinnar þurfa að taka upp miklu nánara samstarf en áður. Það þarf að íhuga mjög sterklega hvort það þjóðstjórnarfyrir- komulag sem við höfum búið við um árabil í verkalýðshreyfingunni henti þeirri baráttu sem hlýtur að vera framundan. Hinir róttæku armar hreyfingarinnar verða að steypa sér saman, ef það á að takast að nýta góðærið til að heimta aftur það sem búið er að hrifsa af fólki síðastliðin ár. Gerum það að takmarki okkar 1. maí. -ÖS KUPPT OG SKORIÐ Niður með Churchill Jón Arnason heitir maður sem við höfum stundum minnst á hér í pistlum: hann semur greinaflokk í Morgunblaðið sem hann kallar „Lífríki og lífshættir". Nokkuð undarlegt heiti ef þess er gætt, að aðalefni þessara greina er svarta- gallsraus um að Vesturlönd séu á hröðum flótta undan Andskotan- um, það er að segja heimskomm- únismanum. Þetta tal blandast svo saman við þá einlægu sannfæringu Jóns, að flest ógæfa heimsins stafi af skelfilegri skammsýni leiðtoga vestrænna ríkja - þeir hafi hjálpað Stalín til að kála Hitler í stað þess að hjálpa Hitler gegn Stalín. Þessi söguskoðun er einmitt efst á baugi í hundruðustu og tí- undu grein Jóns, sem birtist í Morgunblaðinu í gær. í þetta sinn ræðst hann að manni, sem lengi hefur verið eitt helsta átrúnað- argoð Morgunblaðsmanna, en það er Winston Churchill, forsæt- isráðherra Breta á stríðsárunum. Fær goðið svofellda meðferð hjá Jloni: „í rœðu og riti hefur Churchill oft og víða verið titlaður „mesti maður aldarinnar“ og mesti Eng- lendingur allra alda“. Athyglis- vert er, að eftir slíkt afrek sköpun- arverksins liggur engin merk laga- setning, engin þjóðfélagsumbót, engin stjórnmálakenning, engin jákvœð hugmynd (nema uppást- ungan um lagningu Hitaveitu Reykjavíkur), ekkert mannvirjci er tengt nafni Churchills. Að frá- töldu blóði og tárum, hrundu heimsveldi og limlestri þjóðarsál, ber nafn hans hœst á öldufaldi ýmislegra hnittilegra slagorða og upphrópana. A þeirri frœgð er samt einn pínulítill risagalli. Snilliyrðin eru flest stolin - og öll þau fleygustu“. Þingmenn í púlsverk Vinnuveitendur sátu á aðal- fundi í fyrradag og formaður þeirra Gunnar Friðriksson sagði meðal annars á þessa leið í ræðu sinni: „Ég hef ákveðið að leggja það til við atvinnufyrirtæki innan vé- banda Vinnuveitendasambands- ins að þingmönnum verði boðin vinna hjá atvinnufyrirtækjunum einn dag á ári á þeitn kjörum sem viðkomandi starf býður upp á og að þar með gefist þeim tækifæri dl að komast í snertingu við þau störf sem standa undir velferð þjóðarinnar“. i ormaöur VSÍ útskýrði þessa hugmynd sína á þann veg, að þingmenn réðu með lagasetningu miklu um það, við hvaða aðstæð- ur hinar ýmsu greinar atvinnulífs- ins byggju. En um leið væri þess að gæta að þingmennska væri orðið fullt starf og það hefði svo leitt ti! þess að tengsl þingmanna og atvinnulífs heðu minnkað til muna frá þvf sem áður var. Þetta er dálítið óvæntur póll í hæð tekin og þó höfum við heyrt eitthvað svipað áður. Magnús heitinn Kjartansson skrifaði eitt sinn ágæta helgargrein hér í blað- ið, þar sem hann ræddi ókosti þess, að stjórnmálamenn gerast atvinnumenn og fjarlægjast þar með margan þann vanda sem blasir við óbreyttum þegnum. Hann hafði að sönnu ekki mestar áhyggjur af því að þingmenn fengju kaup allt árið, heldur af því, að aðstæður í stjórnmálum og fjölmiðlum væru að búa til einskonar staðlaða atvinnumenn, sem hefðu flestir samskonar bak- svið í lögfræði og viðskiptafræði og almennu félagsmálastússi, en kæmu ekki frá hinum ólíku reynslusviðum mannlífs í landinu. Maóismi VSÍ Svo er það óneitanlega dálítið fyndið að hugsa til þess að for- maður atvinnurekenda skuli bregða fyrir sig maóisma. En vonandi muna menn, að þegar Maó var að spana ungt fólk upp í að ráðast gegn skrifræðinu í Kína og ýmsum valdamönnum, sem skyggðu á hann sjálfan þá, var sett á oddinn að senda pólit- íska ráðamenn í endurhæfingu, með því að láta þá vinna mánuð (eða tvo?) á ári. Fara út meðal lýðsins og vinna sömu erfiðis- verkin og fá sama kaup. Svo þeir ekki fylltust hofmóði eða létu fá- fræði um kjör fólks verða réttum ákvörðunum til trafala. Nú er vitanlega búið að salta þennan maóisma í Kína sjálfu, eins og fleira. Og þegar Deng Xi- aoping er að taka upp smákapít- alisma og segja mönnum, að nú skuli hver um sig verða ríkur með samkeppni og einstaklingsfram- taki, þá bregður svo við, að for- maður íslenskra atvinnurekenda vill senda pólitíkusa í fisk og á togara og kannski í saumaskap, hver veit. Svona er heimurinn undarlega saman settur. En satt best að segja finnst Klippara það nokkur galli á hug- mynd Gunnars Friðrikssonar, hve takmörkuð hún er. Hann á vitanlega að vera sjálfum sér samkvæmur, þegar hann vill kveða niður firringuna í þjóðfé- laginu milli þeirra sem stjórna og þeirra sem lúta stjórn. Með því að leggja það til að forstjórarnir og atvinnurekendurnir fari líka í endurhæfingu og vinni sem óbreyttir starfsmenn í mánuð eða tvo á ári „með þeim kjörum sem viðkomandi starf bíður upp á“. Svo að þeim gefist „tœkifœri til að komast í snertingu“ ekki bara við ýmis þau störf sem ,jtanda undir velferð þjóðarinnar“ heldur og reyna á sjálfum sér þau lífskjör sem þeir semja um í Karphúsum. Fyrir suma þá atvinnurekend- ur, sem eru ósérhlífnir hugsjóna- menn og undir fátækramörkum í tekjum (samkvæmt eigin skatt- skýrslum), gæti slík sumarvinna líka vera kærkomið tækifæri til að lyfta sér úr stétt þurfamanna og í hóp hinna bjargálna. Ekki satt? ÁB DJOÐVIUINN Málgagn sósíalísma, þjóðfrelsís og verkalýðshreyfingar Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans. Ritstjórar: Árni Bergmann, össur Skarphéðinsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oskar Guðmundsson. Fróttastjóri: Valþór Hlöðversson. Blaðamenn: öarðar Guðjónsson, Guðlaugur Arason (Akureyri), Ing- ólfur Hjörleifsson, Kristín Ólafsdóttir, Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gíslason, Mörður Árnason, Sigurdór Sigurdórsson, Sigurður Á. Frið- þjófsson, Víðir Sigurðsson (íþróttir), Þröstur Haraldsson. Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar. Ljósmyndir: Einar ólason, Sigurður Mar Halldórsson. Útlit: Sævar Guðbjörnsson, Garðar Sigvaldason. Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir. Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson. Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Magnús Loftsson. Utbreiðslustjóri: Sigríður Pétursdóttir. Auglýsingastjóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir. Auglýsingar: Ásdís Kristinsdóttir, Guðbergur Þorvaldsson, Olqa Clausen. Símvarsla: Katrín Anna Lund, Sigríður Kristjánsdóttir. Húsmóðir: Ólöf Húnfjörð. Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir. Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson. Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir. Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson. Útkeyrsla, afgroiðsla, ritstjórn: Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333. Auglýsingar: Síðumúla 6 símar 681331 og 681310. Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf. Prentun: Blaðaprent hf. Verð í lausasölu: 40 kr. Helgarblöð: 45 kr. Áskriftarverð á mánuði: 450 kr. 4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 1. maí 1986

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.